Jump to content

YEGHISHE -AVETIQ


Arpa

Recommended Posts

Yegishe- Avetik Love/Hate/Love Affair.

The following titled “Charents’ Last Poem”, based on an account by V. A. Isahakian, (I don’t know who he is) the son of Avetik, who tells how his father and Charents had a stormy “love/hate/love affair”.

These are very little known facts buried deep down in the archives of Yerevan, yet to be public. Also see how te likes of Bakounts and others are drawn into the picture of Charents’ last fate. We see how in the beginning Avetik and Yeghishe had such a loving father-son relationship until when the revolutionary Isahakian turned nationalist, for which in 1920 he was “self”? exiled to Vienna and the nationlist Charents became a revolutionary(read communist). That is when, after meeting Avetik in Vienna Yeghisheh wrote te “poison pen” poem (highlight #1), and after years of persecution by the NKVD/KGB the repentant Chraents wrote his “last poem“, a “love letter” to Dear Avetik, pencil written, on a napkin in his solitary confinement “death row” cell in prison. (highlight #2)

Translations of the poems in question may be furnihed on demand.

----

http://nationalidea.am/articles.php?id=86&l=A

ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑԻ ՎԵՐՋԻՆ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆԸ

Ավետիք Իսահակյան, Բանասիրական գիտությունների դոկտոր, ՀՀ ԳԱԱ Մ.Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի տնօրեն

Հոկտեմբերյան շրջանի հայ մեծագույն բանաստեղծ Եղիշե Չարենցին ձերբակալեցին 1937թ. հուլիսի 27-ին, թեև Հայկ. ԽՍՀ ՆԳԺԿ-ում 1935թ. փետրվարից արդեն նրա դեմ հետաքննություն էր սկսվել: 1935-1936թթ. ընթացքում բանաստեղծին քանիցս կանչել են ցուցմունքներ տալու, նրանից ստորագրություն են վերցրել մինչև դատավարության սկսվելը չբացակայել Երևանից: Չարենցին Երևանում ընդհատակյա նացիոնալիստական կազմակերպություն ստեղծելու հանցանք էին վերագրում, որի նպատակն էր խորհրդային իշխանության տապալումը Հայաստանում և պրոլետարիատի առաջնորդների հանդեպ մահափորձերը: Չարենցից առաջ ձերբակալվել էին այդ «կազմակերպության» այլ ղեկավարները` Ներսիկ Ստեփանյանը, գրողներ Ակսել Բակունցը, Ալազանը, Մկրտիչ Արմենը, Նորենցը և այլք: Այդ ամբողջ գործը սարքվել էր ներքին գործերի մարմինների կողմից` վախեցնելու համար լիբերալ տրամադրված հայ մտավորականությանը, քանի որ իրականում նման ոչ մի կազմակերպություն գոյություն չուներ: Տարիներ անց այս գործով բոլոր մեղադրյալները հետմահու ռեաբիլիտացվեցին: Բայց 1934-1936թթ. Աղասի Խանջյանը` Հայաստանի Կոմկուսի Կենտկոմի առաջին քարտուղարը, կարողացավ պաշտպանել Չարենցին ձերբակալությունից:

Սակայն ՆԳԺԿ մարմինների կողմից Թիֆլիսում Խանջյանի սպանությունից հետո, որը ժողովրդին իբրև ինքնասպանություն մատուցեցին, Խանջյանը հայտարարվեց ձախ տրոցկիստ, հակախորհրդային խմբավորման ղեկավար, ժողովրդի թշնամի: Այսպիսով, Չարենցը ոչ միայն զրկվեց պաշտպանությունից, այլև մինչ այդ ներկայացված մեղադրանքներին գումարվեց նաև Խանջյանի հետ բարեկամությունը: Նրան հեռացրին Գրողների միությունից: Տնային կալանք նշանակեցին: Միակը ժամանակակիցներից, որ չվախեցավ Չարենցի հետ հանդիպումներից, բանաստեղծ Ավետիք Իսահակյանն էր, ով Հայաստան գալուց անմիջապես հետո, 1936թ. դեկտեմբերին, մշտապես հանդիպում էր Չարենցի հետ, մինչև նրա ձերբակալությունը: Իսահակյանը և Չարենցը սերտ բարեկամությունը հաստատվել է 1924թ.: Երբ Իսահակյանը որպես քաղաքական վտարանդի, 1920թ.-ից մշտապես ապրում էր Վենետիկում, իսկ երիտասարդ, բայց արդեն հայտնի բանաստեղծ Չարենցը, անկեղծորեն հրապուրված հոկտեմբերյան գաղափարներով, կյանքում առաջին անգամ ստեղծագործական գործուղման էր ուղարկվել Եվրոպայի մշակութային կենտրոններ: Եվ առաջին հերթին նա մեկնեց Վենետիկ, ուր ապրում էր Իսահակյանը:

 

Տարբեր սերունդների, տարբեր աշխարհայացքների տեր երկու հայ բանաստեղծ: Մեկը` ազգային-հայրենասեր, Հայ Հեղափոխական Դաշնակցություն կուսակցության գաղափարախոսներից, Հայաստանից տարագրված դեռ 1911թ. և չընդունած ո´չ բոլշևիկյան հեղափոխությունը, ո´չ Հայաստանի խորհրդայնացումը 1920թ., իսկ իր ստեղծագործական հայացքներով` պոեզիայի ավանդական դասական ուղղության կողմնակիցը, հեռու ֆորմալիստական որոնումներից:

Մյուսը` Չարենցը, և´ որպես բանաստեղծ, և´ որպես անձնավորություն, Հոկտեմբերի ծնունդ էր, զենքը ձեռքին մարտնչել էր Հայաստանում խորհրդային իշխանության հաստատելու համար, առաջին բանաստեղծն էր Հայաստանում, որ գովերգում էր հեղափոխությունը, նրա գաղափարները, Լենինի կերպարը: 1920-ականներին Չարենցը հռչակեց «Երեքի մանիֆեստը», որով ասես ջնջում էր ողջ դասական հայ գրականությունը և այն պահպանողական ու հակաժողովրդական հայտարարում, խորհուրդների գալով հռչակում նոր` հոկտեմբերյան դարաշրջանի սկիզբը, և իր անձին գլխավորող դեր հատկացնում նոր հասարակության մշակույթի կերտման մեջ:

Ահա այսպիսի տրամադրություններով Չարենցն այցելեց Վենետիկ: Նրա ամենօրյա հանդիպումները և երկար զրույցները հայ պոեզիայի նահապետի հետ շատ բան փոխեցին երիտասարդ պրոլետկուլտականի հիացական, երբեմնի լեֆականի անզիջողական հայացքներում: Գերօժտյալ, տարիքի համեմատ արտակարգ կարդացած մարդ լինելով` նա ողջ կյանքում ձգտում էր նորին, ներդաշնակություն որոնում պատմության քաոսի մեջ: Եվ նրա ձախ, գռեհիկ-սոցիալիստական հայացքների վերանայման մեջ Իսահակյանը փոքր դեր չէր խաղացել: Ճիշտ է, 1925թ. Հայաստան վերադառնալուց հետո Չարենցը, դեռ պրոլետկուլտական իներցիայով, Իսահակյանի մասին գրեց տենդենցիոզ «Էլեգիա, գրված Վենետիկում» պոեմը, որում Իսահակյանին հայտարարում էր նոր իշխանության հակառակորդ, ռոմանտիկ-ուտոպիական նահապետական Հայաստանի վերադարձը երազող ծերունի, մարդ, ում խորթ է Հայաստանի նոր, «երջանիկ» կյանքը.

Սակայն մեր կյանքը սավետական

Նրան թվում էր մեր լույսը` ցուրտ,

Մեր արեգակը գիշերային,

Մեր քաղաքները` ահով լեցուն,

Եվ մեր դաշտերը ամայի...

...Եվ մեր հորձանքը` երկրում ելած,

Մեր աշխատանքը դյուցազնական,

Նրան թվում էր սին մի երազ,

Որ ցնդելու է ծանր ու դանդաղ…

Այն, որ հանճարեղորեն կանխատասել էր հեռավոր Վենետիկում Իսահակյանը, կդառնար ողբերգական իրականություն Չարենցի համար ընդամենը 10 տարի անց:

Պոեմում Չարենցի և Իսահակյանի հեռակա բանավեճն ավարտվում է Իսահակյանի համար չքողարկված սպառնալիքով.

Եվ գաս եթե դու երկիրը մեր

Եվ նույնը, նույնը, նույնը մնաս –

Մեր նոր արևը չի´ գուրգուրե

Քո այդ երգերը մահամնա:

...Եվ կմնաս դու տխուր ու ծեր,

Այդ նույն ձմեռը քո ցուրտ հոգում,

Եվ հուսահատ ու որբ կլինես

Ինչպես հեռու այս Վենետիկում...

Երբ քաղաքական երկարամյա տարագրությունից հետո` 1936թ. դեկտեմբերին Իսահակյանն ընդմիշտ վերադարձավ հայրենիք, նրան դիմավորեց արդեն բոլորովին այլ Չարենց:

Հոկտեմբերյան հեղափոխության կարգախոսներից ծնված բազում պատրանքների խորտակումը ոչինչ չէր թողել Չարենցի երբեմնի հեղափոխական խանդավառությունից, պրոլետպոետից: Այդ ամենին գումարվել էին ստալինյան տարիների դաժան իրականությունը, համատարած վախը, մատնություններն ու այլախոհության ցանկացած դրսևորման հետապնդումները:

 

Չարենցն անկեղծորեն հանդիմանում էր Իսահակյանին. «Ինչո՞ւ եկար: Ես ինքս էի մտածում հեռանալ այստեղից, կողքիդ լինել և միասին պայքարել այս ստի դեմ, մեր ժողովրդի դարավոր հիմքերի ավերման դեմ, Հայաստանի պատմության զեղծարարության դեմ»:

Եվ, իհարկե, ոչ մի խոսք «Էլեգիա, գրված Վենետիկում»-ի մասին: Իսկ Իսահակյանը լավ էր հասկանում, թե ինչ դրդապատճառներ էին ստիպել Չարենցին գրել այդ պոեմը: Ի վերջո, այն ամենը, ինչ Չարենցը վերագրում էր Իսահակյանին, իրականում բխում էին և նրա շուրթերից: Բացի այդ, պոեմը կարող էր բացահայտ քաղաքական մատերիալի, մեղադրական ակտի տեղ անցնել Վենետիկում ապրող տարագիր բանաստեղծի դեմ: Եվ միայն Աստծուն է հայտնի, թե այն ինչ ճակատագրական դեր կարող էր խաղալ Իսահակյանի կյանքում, հատկապես 30-ական թթ. վերջին, երբ բանաստեղծը վերադարձավ հայրենիք, եթե չլիներ նրա հսկայական ժողովրդականությունն ու համաժողովրդական սերը Վարպետի հանդեպ:

Սկսած 30-ական թթ.` Չարենցը շատ բան էր վերանայել իր ստեղծագործության մեջ: Նրա վերջին բանաստեղծությունների ժողովածուն` «Գիրք ճանապարհին» (1933թ.) արդեն նոր հայացք է Հայաստանի պատմության վերաբերյալ, վերադարձ ազգային արմատներին: Նա արդեն ոչ թե նսեմացնում, այլ, հակառակը, մեծարում էր Հայաստանի պատմությունը: Չարենցին «Գիրք ճանապարհին» չներեցին: Նախ` ամբողջությամբ վերացվեց դրա առաջին տպաքանակը և միայն գրաքննական մշակումից հետո լույս տեսավ երկրորդը: Բայց գրքի լույսընծայման առաջին իսկ օրից սկսած` «կարգի պահապանները» ակնհայտ ու անհայտ պատճառներ էին որոնում հեղինակին վարկաբեկելու համար: Մերթ նրանց թվում էր, թե Չարենցի «Աքիլլես և Պիեռո» պոեմում ներկայացված է Ստալինի և Տրոցկու անդրկուլիսային պայքարը, որտեղ ակնհայտ նախապատվությունը տրվում էր վերջինին: Մերթ թվում էր, թե «Մահվան տեսիլ» պոեմում գովերգվում է հայերի ազգային-ազատագրական պայքարը, և Չարենցին հետադիմական նացիոնալիստ էին ներկայացնում և այլն: Իսկ տխուր պատմության վերջակետը դրվեց այն ժամանակ, երբ Չարենցը միամտաբար վստահեց երկու ընկերների և պատմեց այն մասին, որ ժողովածուի բանաստեղծություններից մեկում` «Պատգամ»-ում, յուրաքանչյուր տողի երկրորդ տառերով ակրոստիքոս է կազմել. «Ով հայ ժողովուրդ, քո միակ փրկությունը քո հավաքական ուժի մեջ է»: Իսկ դա, ինչպես հայտնի է, դաշնակցական կուսակցության նշանավոր կոչն է, որի վերջնական նպատակը «Ազատ, անկախ և միացյալ Հայաստանի» ստեղծումն է:

Չարենցի ձերբակալությունը հասունանում էր և կարող էր ուր որ է տեղի ունենալ: Ահա թե ինչպես է նկարագրում Իսահակյանի որդին` Վիգենը, նրա ձերբակալությունը հոր մասին հուշերում. «Վաղ առավոտյան (1937թ. հուլիսի վերջին) հորս մոտ եկավ Իզաբելան (Չարենցի կինը – Ա.Ի.)` շատ հուզված, արցունքների մեջ: Մենք հասկացանք, որ մեծ դժբախտություն է պատահել:

Իզաբելան պատմեց, որ Չարենցն իր և երկու դուստրերի հետ հյուր էր մի բարեկամի տանը` Նորքի բարձունքներում գտնվող նրա քաղաքամերձ տանը: Շատ շոգ էր, և Չարենցը երեխաների հետ առավոտյան շրջում էր այգում: Կեսօրին մոտ եկել է սև մեքենան, որից դուրս են եկել երկու հոգի` ՆԳԺԿ աշխատակիցների համազգեստով և նրան հարցրել են, թե որտեղ է Չարենցը: Իզաբելան պատասխանել է, թե նա երեխաների հետ այգու խորքում է: Նրանք գնացին նրա մոտ. «Ընկեր Չարենց, Ձեր գործը քննելու հետ կապված` Ձեզ կանչում են ՆԳԺԿ»:

Չարենցն անմիջապես հասկացավ ամեն ինչ: Նա ասաց. «Ես գիտեմ, որ այլևս այստեղ չեմ վերադառնալու, դրա համար խնդրում եմ, որ ընտանիքս էլ ինձ հետ գա Երևան, տուն»: Չմերժեցին: Նրանք բոլորը նստեցին մեքենան: Մեծը` Արփիկը, նստել էր հոր ծնկներին, փոքրը` Անահիտը, իմ: Ամբողջ ճանապարհին Չարենցը լուռ էր և գլուխը խոնարհած` թախծոտ նայում էր Արփիկի աչքերին, ասես ուզում էր ընդմիշտ հիշել նրա կերպարը:

Տանը Իզաբելան թույլ չտվեց, որ Եղիշեն հրաժեշտ տա իրեն և երեխաներին. «Չէ՞ որ դու պետք է վերադառնաս, իսկ հրաժեշտը վատ նշան է»: Եվ նա գնաց այն հագուստով, ինչ հագին կար` թեթև սպիտակ վերնաշապիկով: Հասցրեց միայն հանել ոսկե ժամացույցը և հանձնել կնոջը. «Կարող է քեզ պետք գալ»: Եվ այդ ժամանակ ուղեկցողները խնդրեցին նրան. «Ընկեր Չարենց, եթե կարելի է, մեզ իբրև հիշատակ մեկական գիրք տվեք ձեր ինքնագրով»: Չարենցը չմերժեց նրանց: Երբ նրանց մեկնեց իր գրքերը, ինչ-որ բան փայլատակեց նրա աչքերում` հաղթանակի շողը: Նա հասկանում էր, որ իր պոեզիան անհաղթ է: Եվ միայն գլխով հպվելով կնոջը` արագ դուրս եկավ: Վայրկյան չանցած` Իզաբելան դուրս թռավ պատշգամբ և տեսավ, թե ինչպես նա մեքենա նստեց ու կորավ տեսադաշտից: Այդժամ նա հասկացավ, որ նրան այլևս երբեք չի տեսնի»: Պատմելիս Իզաբելան կրկին հեկեկաց` սեղմվելով հորս»[1]:

 

Սա Չարենցի մեծ ողբերգության ընդամենը սկիզբն էր: Դրանից շատ չանցած Իզաբելային հանեցին բնակարանից` երեխեքով ապրելու համար մի փոքրիկ խուց հատկացնելով նրանց, առգրավելով բանաստեղծի բոլոր ձեռագրերն ու գրադարանը:

Իսահակյանը ծանր էր տանում Չարենցի ձերբակալությունը: Այն տան պատշգամբից, որտեղ նա ապրում էր այն տարիներին, երևում էր Չարենցի տան տանիքը: Տների արանքում աղմկում էր հին այգին, ուր մինչև ուշ գիշեր Իսահակյանը շրջում էր Չարենցի հետ` նրա տնային կալանքի ժամանակ: Նրանց անպայման ուղեկցում էր Իսահակյանի սիրելի շունը` «Ջեկի» անունով սետերը:

Իսահակյանը նստել էր պատշգամբի անկյունում և լուռ ծխում էր` նայելով դատարկ ծառուղիներին: Ի՞նչ կարող էր անել ծեր ու միայնակ մարդը, երբ բոլորը վախենում էին անգամ նրա հետ շփվելուց: Ինքը` բանաստեղծն էլ ամեն պահի հեռախոսազանգի էր սպասում այնտեղից:

Անցավ երկու ամիս, և մի անգամ Իզաբելան կրկին եկավ Իսահակյանի մոտ: Թե ինչի մասին են խոսել, Իսահակյանն այն ժամանակ ոչ ոքի չի պատմել:

Այդ ընթացքում բռնաճնշման մեքենան շարունակում էր իր դժոխային աշխատանքը: Չէր հասցրել Իզաբելան նոր տեղում մի երեք ամիս ապրել, երբ նոյեմբերի սկզբին հենց փողոցում, տրամվայի գծերի մոտ, նրան ուժով խցկեցին մեքենան և տարան ՆԳԺԿ ներքին բանտ: Բանաստեղծի զավակները որբ մնացին: Փոքրին իր մոտ վերցրեց տատիկը, իսկ ավագին ուղարկեցին մանկատուն:

Տարիներ անց, երբ պատերազմն ավարտվեց և շատ բան այլ լույսով էր երևում, Իսահակյանը բացեց 1937թ. հոկտեմբերին Իզաբելայի վերջին այցելության գաղտնիքը:

Պարզվում է, երբ Իզաբելան բանտում ստացել է Չարենցի սպիտակեղենը` լվանալու համար, պահնորդներից մեկը ծածուկ նրան է փոխանցել Չարենցի նամակը: Այն նախատեսված էր Իսահակյանի համար և գրված էր մատիտով, սպիտակ թաշկինակի վրա: Այդ նամակն էր բերել Իզաբելան: Իսահակյանն այն պահում էր որպես ամենաթանկ մասունք` երբեմն այն հանելով և ցույց տալով ամենահուսալի մարդկանց: Այդ թաշկինակն այսօր էլ պահվում է Իսահակյան ընտանիքի ձեռագրերի հավաքածուում, բայց թաշկինակի գլխավոր արժեքն այն է, որ նրա վրա գրված է Չարենցի վերջին բանաստեղծությունը: Եվ այն նվիրված է Ավետիք Իսահակյանին: Չարենցը գրում է. «Սիրելի Ավետիք, ներքևում երգում էին քո երգը, սիրտս լցվեց, և ես գրեցի հետևյալ ստիխը. ընդունիր իբրև ձոն և ողջույն»:

 

Որքան գնում – այնքան խոնարհ,

Այնքան անհուն և այնքան ջերմ

Ես խոնարհում եմ քո առջև

Ե´վ սեր, և´ սիրտ, և´ քնար:

Արդեն ցնորք է անհնար`

Ունենալ երգ այնքան նայիվ,

Որ հմայե երեխային

Եվ ծերունու սրտում մնա:

Սիրտդ կարող է վեհանալ,

Որ անսալով նրա սրտին`

Երգ ես տվել ժողովրդին,

Որ իր երգով անմահանա:

Ա~խ, կուզեի ես ունենալ

Գոնե մի երգ այնքան ջերմին,

Որ գրեի խուղիս որմին –

Եվ նա հավետ այնտեղ մնար:

Եվ սերունդենր այսպես գային,

Եվ կարդային խուղիս որմին

Սրտիս միակ երգը ջերմին,-

Եվ երգս այդ ես քեզ տայի:

1937.27.IX. բանտ, գիշեր

Բանաստեղծությանը հաջորդում էր բանաստեղծի հետևյալ վերջին խոստովանությունը. «Այս է, սիրելի Ավետիք: Ոգով պայծառ եմ և առույգ, ընտանիքիս հոգսն է միայն ինձ հոգեպես ընկճում և հոշոտում: Այդ էլ թողնում եմ ալլահին և հայ ժողովրդին: 1937.6.X. բանտ»:

Ավելացնենք, որ հետո ինչպես պարզվեց Չարենցի հիշատակած բանտախցի «ներքևում» մահվան դատապարտվածների խուցն էր` վերջին կայանը նրանց երկնային կյանքի, և հենց այնտեղից էին գալիս Իսահակյանի երգի խոսքերը:

Վեց շաբաթ անց, Հայաստանի խորհրդայնացման օրվա նախօրեին` 1937թ. նոյեմբերի 28-ին, բանտի բժիշկներն արձանագրեցին բանտարկյալ Եղիշե Չարենցի մահը, որ վրա էր հասել թոքերի կատարային բորբոքումից և օրգանիզմի ընդհանուր հյուծումից` ՆԳԺԿ Երևան քաղաքի ներքին բանտի հիվանդասենյակում: Այդ հաստատության կալանավորներին ընդունված չէր թաղել: Եվ գիշերով բանաստեղծի մարմինը մտցրին «Հաց» մակագրությունը կրող մեքենան, տարան Գառնիի բարձունքների ուղղությամբ և գաղտնի թաղեցին լեռնային տեղանքում: Բանաստեղծի շիրիմը, այսպիսով, մինչ օրս հայտնի չէ:

 

[1] Վ.Ա. Իսահակյանի «Հայրս» գրքի ձեռագրից:

Edited by Arpa
Link to comment
Share on other sites

Who will translate those two poems?

Unlike his predecessor Petros Tourian /Dourian’s Protestations /Trtounjq/Տրտունջք, the next day was followed by Repentance/Զղջում, that took Charents years .

---

First the “poison letter” ie “trtounjq/protestations”.

“To him, (Avetiq) our winters are cold, our sun nightly“….

Նրան թվում էր մեր լույսը` ցուրտ,

Մեր արեգակը գիշերային,

Մեր քաղաքները` ահով լեցուն,

Եվ մեր դաշտերը ամայի...

...Եվ մեր հորձանքը` երկրում ելած,

Մեր աշխատանքը դյուցազնական,

Նրան թվում էր սին մի երազ,

Որ ցնդելու է ծանր ու դանդաղ…

Then, when after so many years, after his disillusion of Bolshevik revolution, and feuds with the likes of Avetiq he finally realized that his “poetry” was not actually appreciated by the “politburo” he wrote the following Repentance/ Զղջում; in his “last breath”, tacitly directed to Avetiq.

“The more I wander, the more, I humbly (I realize), So unlimited, so warm…(you are) I bow in your presence.”

Որքան գնում – այնքան խոնարհ,

Այնքան անհուն և այնքան ջերմ

Ես խոնարհում եմ քո առջև

Ե´վ սեր, և´ սիրտ, և´ քնար:

Արդեն ցնորք է անհնար`

Ունենալ երգ այնքան նայիվ,

Որ հմայե երեխային

Եվ ծերունու սրտում մնա:

Սիրտդ կարող է վեհանալ,

Որ անսալով նրա սրտին`

Երգ ես տվել ժողովրդին,

Որ իր երգով անմահանա:

Ա~խ, կուզեի ես ունենալ

Գոնե մի երգ այնքան ջերմին,

Որ գրեի խուղիս որմին –

Եվ նա հավետ այնտեղ մնար:

Եվ սերունդենր այսպես գային,

Եվ կարդային խուղիս որմին

Սրտիս միակ երգը ջերմին,-

Եվ երգս այդ ես քեզ տայի:

 

 

Link to comment
Share on other sites

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
Reply to this topic...

×   Pasted as rich text.   Paste as plain text instead

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

Loading...
×
×
  • Create New...