Jump to content

Amusement


Johannes

Recommended Posts

Այս զրուցարանի անդամ՝ «Հոսանք»-ի խորհրդանիշ խաչի, եւ ընդհանրապէս հայկական խաչի կեդրոնը կլոր է: Հեթանոս հայք, քրիստոնեայ դառնալով, չ'մոռցան իրենց Վարդավառը, Նաւասարդը, Արեւ աստուածը. «Առաւօտ լուսոյ, Արեգակն արդար»:

Այս արեգակի սկաւառակն է. «հոսանքի» խաչի կեդրոնը: Նոյնն է՝ խաչքարներու ներքեւ տեղադրուած կլոր զարդարանքը, որ կը կոչուի՝ վարդակ:

Պատմական տաճարներու որմնաքանդակները. բացի քրիստոնէական խորհրդանիշերէն ու երկրաչափական գծումներէն, կը բովանդակեն՝ արեւ, աստղ, լուսին, ծառ, արծիւ, խոյ, ցուլ.-ի զարաքանդակներ:

Վէրջինները՝ հեթանոս կրօնի մէջ կը պաշտուէին:

Երբեմն՝ արեւի սկաւառակի շուրջը ճառագայթներ կը տեղադրուի:

Արծիւը՝ որպէս թեւաւոր Էակ, կը նոյնացուէր Արեւին, որ իր ճառագայթքով կը սաւառնի երկնակամարին:

Վարդակը, կամ Արեւի սկաւառակը, Վահագն (Վահ+ակն) դիցի նշանն էր, կը խորհրդանշէր լուսատու աչքը, եւ յաւերժանքը:

Արեւը կեանք եւ լոյս կ'ուտայ: Կրակը մաքուր է, յետեւաբար՝ սուրբ:

Քրիստոնէութեան մէջ, մոմը կը խորհրդանշէ կրակի պաշտամունքը:

Հեթանոս կրօններու վերապրուկ են. ջուրի (մկրտութիւն), արեան (հաղորդութիւն), նախահայրերու կամ մեռեալներու (մասունք, նշխարք) պաշտամունքը:

Քրիստոնէութիւնը կարելի չէ անջատել. զինք նախորդող՝ մովսէսական կրօնէն:

Իսկ վէրջինը՝ հրէից կրօնը, սերտօրէն առընչուած է՝ հին Եգիպտական եւ Քանանական կրօններուն:

Ի վէրջոյ, բոլոր կրօններն ալ կը խօսին, գերբնական էութեանց մասին:

իւրաքանչիւր խմբաւորում, ըստ իր հայեցողութեան, մեկնաբանած է այդ էութիւնները, կեանքի եւ մահուան գաղափարները, եւ այս ամէնի իմաստը, նպատակը:

Եղիցի Լոյս


Յովհաննէս
Link to comment
Share on other sites

  • 1 month later...

[qoute] Նաեւ յիշել որ Եգիպտական Րա աստուածը կապ ունի մեր Ար/Արա/Արեւ աստուծուն

 

Թէ այսպիսի զրոյց կը սիրէք, կարող եք ընթերցել Ալեքսանդր Վարպետեանի գիրքը:

 

Ինչ հիմքով Եգիպտական «Րա»ն Հայ «Արեւին» կապեցիր բարեկամ:

 

Հայկսոսներու՞ն յիշելով, թէ՝ Միտանցի արքայադուստրի հետ ամուսնացած Փառաւոնին յիշելով:

 

Գրական արաբերէն՝ րահ ره= տե՛ս, հայի՛ր, նայի՛ր (հրամայական ժամանակ):

 

Իսկ՝ յարա يرى = տեսանել

 

Այս բառը, հայերէն «երես» բառի հետ առնչակի՞ց է: Արաբներն ունին մի այլ բառ «տեսանել» իմաստը տալու համար. շահեդ/նայիր, յուշահեդ/կը նայի...բարբառային «շուֆ»/նայիր բառը, կը կարծեմ «շահեդ» բառի աղաւաղուած կամ սիրիական տարբերակն է:

 

Եգիպտական արաբերէնի բարբառով կայ՝ բուս, որ ծագած է գրական արաբերէնի՝ յաբսուրու/կը նայի, բասիրա/տեսողութիւն, բասրա/բուսրա/տեսանելի/երեւան/երեւելի բառէն:

 

Ասենք ես Արեւապաշտ եմ, աղօթքի պահին որդւոյս ասում եմ՝ Արեւին նայիր, Երեսդ Արեւին: Երես/Երեւիս/Արեւիս/Արաս:

 

Արեւ-Երես համընկնումի մի այլ երեւոյթ է. քրիստոնեայ սուրբերի գլխավերեւը, Արեւի սկաւառակ տեղադրումը:

 

Իսկ ինչպէ՞ս բացատրել՝ հին ամերիկացիների արեւապաշտ լինելը եւ բուրգեր կառուցելը:

 

Կարծում եմ, բոլոր ժողովուրդներն ալ պաշտել են՝ երկնային մարմինները, բնութեան ոյժը, կենդանիք, հողը, հացը, սնունդը, կինը, այրը եւայլն:

 

Եթէ խորագիրիս նայիս. կը հասկանաս իմ միտքը՝ ժամանց, զբաղք, تسلية է այս գրածս: Ես ոչ մի գիտական հիմքի վրայ յենելով չեմ կարող ասել՝ Mythology առասպելաբանքի վերաբերեալ որեւէ խօսք: Ենթադրանք է այս ամէնը, որ հաւանական է ճիշտ լինի, կամ ոչ:

 

Ով եմ ես, ով ես դու չ'գիտենք

Օտար ենք, մենք հիմա, անծանօթ

Այսինքն՝ մեր նախաքրիստոնէական կրօնի մասին ոչ մի գիրք չի մնացել:

 

Գուցէ մի քանի տեսակ հեթան պաշտամունք կար հայկական լեռնաշխարհում:

 

Գուցէ իրար ատում էին: Ասենք՝ Միհրին պաշտողները ատում էին Ածիւապաշտներին: Գուցէ այդ ժամանակ ալ, մայր կռապաշտ եկեղեցուց բաժանուած աղանդաւորներ կային...

 

Ո՞վ գիտէ..ոչ ոք: Amusement

 

 

 

 

Link to comment
Share on other sites

«Ընդ եղեգան փող բոց ելաներ»

 

Այսպէս կը մեկնուի ծնունդը Վահագնի:

 

Արեւորդիք պաշտում էին կրակը, հենց այդ պատճառով իւրանց ծնունդը վերագրում էին նրան:

 

Արեւ-կրակ-հրաբուխ-լեռ-հող տրամաբանական շարքով, մարդիկ մտածում էին, որ իւրանք լեռնածին-հողածին են: Լեռները դիցերի (աստուածների) բնակավայրեր էին: Լեռների անունները՝ դիցանուններ:

 

Արարատ, Նպատ, Արա, Մասիս, Սիս, Ծովասար, Անդոկ, Նեմրութ, Արեգունի, Արագած, Արտոս, Առնոս, Նահապետ, Աժդահակ,Վարդենիս (Վարդենիք)...:

 

Արեւը (Արեգ) ծագում էր՝ աստուածների բնակավայր լեռների ետեւից, իսկ առուակները հոսում էին լեռներից, այսպիսով հայ մարդու (կամ նախահայի) բնապաշտ մտապատկերի մէջ ուրուագծւում էր. Արեգ (լոյս)-Լեռն (հող, հրաբուխ)-Վարդ (ջուր) կենսաբանական օղակը: Սեւանայ լիճի հարաւը գոյ է Վարդենիս անունով գետակ մը, որ բխում է Վարդենիսի լեռներից: Մակեդոնիայում գոյ է Վարդար (Vartar) անունով մի գետ:

 

Կային ջրապաշտներ, որոնք պաշտում էին Ծովինարը եւ մեծարում ջուրը (Վարդավառ) եւ իւրանց ծնունդը վերագրում ջուրին: Աղբիւրների քով կանգնեցնում էին վիշապաքարեր (ուղղահայեաց խոշոր քար), առ ի փառաբանանք...:

 

Արբունքի տարիքի մէջ գտնուող ուրֆացոց գանջոց ասում էին՝ կամիշէն ջուր կիգա՞յ ա մի:

 

Գանջ = գանձ, հարստութիւն, երիտասարդութիւնը հարստութիւն է, այսինքն գանձ է:

 

Կամիշ/Ղամիշ = Եղեգ

 

Ուրեմն, ոմանց համար. «ընդ եղեգան փող ջուր ելաներ»:

 

Մեր հեթանոս նախահայրերը չէին խաբում՝ «արագիլը բերաւ», «ծառէն քաղեցինք» ասելով:

 

 

Link to comment
Share on other sites

«Ընդ եղեգան փող բոց ելաներ»

======

Արեւը (Արեգ) ծագում էր՝ աստուածների բնակավայր լեռների ետեւից, իսկ առուակները հոսում էին լեռներից, այսպիսով հայ մարդու (կամ նախահայի) բնապաշտ մտապատկերի մէջ ուրուագծւում էր. Արեգ (լոյս)-Լեռն (հող, հրաբուխ)-Վարդ (ջուր) կենսաբանական օղակը: Սեւանայ լիճի հարաւը գոյ է Վարդենիս անունով գետակ մը, որ բխում է Վարդենիսի լեռներից: Մակեդոնիայում գոյ է Վարդար (Vartar) անունով մի գետ:

: [/color][/size]

Յովհաննէս,

Չգիտեմ թէ արդիոքսա շարանը տեսած ես արդէն;

http://hyeforum.com/index.php?showtopic=1539&hl=

Տես թէ ինչ էի գրեր:

Arpa" is the batsarakan holov (ablative case) of arp, among the other holovs- arp, arpi, arpa, arpov.

It is all derived from "arp" which originally meant "ether", the vacuum between the earth and the sun, stratosphere. In time the root word fell into disuse and the more common derivative "arpi" survived but this time to exclusively mean the sun.

Why were these rivers named Arpa. i.e. "from the sun"?

I personally witnessed a scene that made it clear as the (light)Sun. I was looking up a small creek next to Geghart. It was midmorning, as I looked up to see where it came from I was almost blinded, the sun was so huge and bright and as I looked up it seemed like the the stream was trickling right from the sun as if it was being squeezed out of it. No wonder the natives called it Arpa Get and held it to be sacred as in those days the sun was the source of all life, just as it is today, and it is sacred.

 

 

 

 

Link to comment
Share on other sites

[qoute]Նաեւ յիշել որ Եգիպտական Րա աստուածը կապ ունի մեր Ար/Արա/Արեւ աստուծուն

 

Թէ այսպիսի զրոյց կը սիրէք, կարող եք ընթերցել Ալեքսանդր Վարպետեանի գիրքը:

 

Ինչ հիմքով Եգիպտական «Րա»ն Հայ «Արեւին» կապեցիր բարեկամ:

 

Հայկսոսներու՞ն յիշելով, թէ՝ Միտանցի արքայադուստրի հետ ամուսնացած Փառաւոնին յիշելով:

 

Գրական արաբերէն՝ րահ ره= տե՛ս, հայի՛ր, նայի՛ր (հրամայական ժամանակ):

 

Իսկ՝ յարա يرى = տեսանել

 

=======

Ո՞վ գիտէ..ոչ ոք: Amusement

Իսկ ինչ վերաբերի Եգիպտական Րա - իեւ Հայերէն Ար/ Արա- ի

Սա մի քիչ քաշքշուք է գիտեմ: Բայց եւ այնպէս նկատենք թէ պատմական Եգիպտոսը եւ պատմական Հայաստանը այդքան ալ հեռու չեն եղած աշխարհագրական եւ մշակութայնօրէն: Կարելի է որ մեր երկուքին ալ աղբիւրը ըլլայ մի երրորդ միջին մշակոյթ?

Նաեւ չի մոռանալ այդ եղելոյթը թէ Հայերէնի մէջ Ր ով սկսող բառ բացարձակ գոյութիւն չունի եւ նոյնիսկ Ռ- ով կարելի է հաշուե լ մի ձեռի մատներով Առ որեւէ բառարան եւ տէս թէ քանի բառ ունինք Ր- ռվ կամ Ռ- ով: Մենք սովոր ենք Ր- ով եւ Ռ- ով սկսող բառերը նախածանցելձայնավոր տառերով ինչպէս Ա Ե Ը ՈՒ եւլն, կամ նունիսկ բաղաձայն, կիսձայներով ինչպէս Ռոմ /Հռոմ:

 

Ե նախածանցը; Կան ոմանք որ ասեն թե ” Երեք” բառի արմատը” րեք/տրեք” է, նման three/ trois/ tres etc. եւ մենք պիտի աւելացնէինք Ե- ն:

Վստահ եմ շատ ուրիշ նմուշներ ըլլան: Նկատենք Պահլավերէն “reng/ rang” որ Հայերէնով դառնայ “երանգ”: Some Armenians may have pronounced it as “irang” where the Turkish “ireng” is taken from. Evolution and conversion of E to I is very common in many provincial dialects. One of the best examples may be “երեկո” to “ իրիկուն”.

 

Link to comment
Share on other sites

Արեւ / լոյսի պաշտամունքը դրսեւորւում է եւ Լուսինի պաշտամունքով:

 

Լուսինը (Ասուրական՝ Իլահու Սին), որպէս բառ. հայ լեզուաբանների վկայութեամբ առաջացած է լոյս + ին մասնիկից:

 

Տաճիկ կրօնի մէջ Լուսինի պաշտամունքը ժառանգուած է հեթանոս արաբներից:

 

Նրանք հաւատում էին, որ Լուսինը Արեւից զօրեղ է, որովհետեւ յաղթահարում է գիշերային խաւարին:

 

Հայ դիցաբանութեան մէջ լուսինի պաշտամունքին մեծ տեղ տրամադրուել է:

 

Հայ Քրիստոնեայ տաճարների որմերին կարելի է նկատել կիսալուսնի կերպարը աստղերու կողքին: Սա կապ չ'ունի թրքական կամ մահմեդական կրօնի հետ:

 

Հայ մայրերն իրենց երեխաներին ժպտացնում էին նորալուսնին ցոյց տալով, որպէսզի բախտերնին բացուի:

 

Տիեզերքի արարումը միտքից վեր գործ է:

 

Ես հաւատում եմ մի «ոյժի», որն ստեղծել եւ կարգաւորել է կեանքի ընթացքը:

 

Արարիչը տարբեր ժամանակներ. տարբեր անուններով կոչուել է:

 

Յաճախ երկապատկուել եռապատկուել, քառապատկուել եւ բազմապատկուել է:

 

Մարդիկ Արարիչին տուել են բազում անուններ:

 

Արարիչի կերպարի նկարագրումը՝ մարդկային ձեռագործ է. նման իմ արածի:

 

Մեր լեզուն կերտող հին հայերը նկատել եւ ճանաչել են արարիչին, որպէս գերագոյն Էութիւն:

 

Էութիւնից ծնուել են բոլոր շնչաւոր Էակները: Էակ=Է+ակ փոքրացնող մասնիկը:

 

Ոմանք նշում են, որ մեր լեզուն Աստուածային է, «է» օժանդակ բայի պատճառով:

 

Ես եմ (է+մ)

 

Դու ես (է+ս)

 

ՆԱ Է

 

Քրիստոնեայ քարոզիչները իրաւացի եւ անիրաւօրէն սեւացրել են հեթանոս կրօնը:

 

Տաճարներում, որպէս զոհաբերում՝ զենում էին անասուններն ու ասունները, պոռնկանում էին օրիորդները ի փառս Անահիտի անուան:

 

Մեր Տէրը Յիսուս Քրիստոս, առաջին ընկերվար քարոզիչն էր (ըստ ոմանց): Նա եւ իր չ'տեսած աշակերտը՝ Սաւուղ-Պաւղոսն արգիլեցին բազմակնութիւնը:

 

Կարաւանը կը քալէ, շունը կը հաջէ: Մարդկութիւնը Է, այնպէս որ Էր նախապէս:

 

Ես պիտի չի զրուցեմ՝ քրիստոնէութեան էութեամբ արգիլեալ, բայց Հռովմէական սրբազան եկեղեցւոյ մէջ լայնօրէն տարածուած՝ մարդկային մարմինի սեռային մանրամասնը ցուցադրող կուռքերի եւ պատկերների մասին:

 

Պիտի չի զրուցեմ Աստուծոյ անունով խօսող՝ փաթթոցաւոր եւ փողկապաւոր ոճրագործներու մասին:

 

Եղիցի Լոյս

 

 

Edited by Johannes
Link to comment
Share on other sites

Չգիտեմ թէ արդիոք սա շարանը տեսած ես արդէն

 

Սիրելի Արփա,

 

Քո գրածների շնորհիւ, սէրս մեր հրաշք հայերէնի հանդէպ վերակենդանացաւ:

 

Սրանից 15 տարի առաջ կարդացածս գիրքերը փնտրեցի գտայ եւ կրկին կարդացի:

 

Աւելին չ'ասեմ: Անգլերէնով նկարագրածդ հոյակապ է: Այո կարդացել եմ նախապէս, բայց այսքան չէի տպաւորուել: Ըստ երեւոյթին՝ այսպիսի նիւթի մը մէջ կեդրոնանալս օգտեց զիս, լաւապէս ընդբռնելու գաղափարը (Արեւ/Գետ):

 

Սա մի քիչ քաշքշուք է գիտեմ, Ե նախածանցը

 

Կարող ե՞նք հետեւցնել, որ Արեւ/Արեգ անունը՝ Րեւ/Ռեգ եղել է նախապէս:

 

G/Y փոխանցումը նկատենք՝ գերմանական՝ Norwegia եւ անգլական՝ Norway արտասանութեանց մէջ:

 

Rey, Raymond, Reynold Թագաւոր, Աշխարհի տէր (?)

 

Son, Sun, Shone, Shine Արեւորդի, ճառագայթ, Արեգ...եւայլն:

Edited by Johannes
Link to comment
Share on other sites

Helios (յունարէն)=Արեգակ

 

«ios» յունական մասնիկ է, առանց նորա մնում է՝ Հել:

 

Հին հայերէնի «ղ» գիրը տալիս էր՝ լ հնչիւն, ուստի կ'ենթադրեմ, թէ տարադարձումը պիտի լիներ՝ Հեղիոս-Հեղ+իոս կամ՝ Հեղի+ոս:

 

Ղափանցեանի «Հայոց լեզուի պատմութիւն-հին շրջան» գիրքէն մէջբերում.

 

«Հիւղ-պարտիզպանի խրճիթ, խուղ-գործ է ածուել նաեւ հիղ, հուղ եւ հեղ ձեւերով:...Համեմատել խեթերէն hila կամ hela (տուն): Հայոց հեղինակ, հեղիւնակ, հիւղանակ, հիւղենակ տարբեր գրութեամբ ձեւերը, առաջացած են հեղ- կամ հիւղ- արմատից եւ «առաջնորդ, գլխաւոր, վարիչ» նշանակութեամբ, սկզբում նշանակել են.«տաճարի գաւիթում գտնուողը»: Այդտեղից է հեղինական «առաջնորդական» եւ հեղինաւորեալ «կանխասահմանեալ, կանխաւ որոշուած», երկուսն էլ հեղին-ձեւից, ստացուած –ին մասնիկով հեղ- արմատից, ինչպէս ունենք աղխ արմատից աղախին, լոյս արմատից լուսին:

 

Խուղ(>հիւղ) եւ հիղ/հեղ բառաձեւերի տարբերութիւնը հաւանօրէն բարբառային է:»

 

Heliopolis= Արեգ քաղաք, Արեւաշէն, Արեւապատ, Արեւաքաղաք...

 

Հայերէն հեղեղ բառը, ի՞նչ առնչութիւն կարող էր ունենալ այստեղ, եթէ ոչ՝ նախորդող տողերու մէջ տուած. Արեւ-Ջուր, Կրակ-Ջուր, Լեռ-Գետ, Լեռ-Հրաբուխ-Լաւա յարաբերանքը:

 

Polis/Պոլիս. Քաղաք կը նշանակէ: Հայերէնի մէջ «պաղ» բառը՝ սառն, ցուրտ իմաստից բացի նշանակում է՝ քար, վէմ: Համեմատենք՝ Պաղին, Պաղնատուն պատմական անունները:

 

Հելիոպոլիս- Հեղպաղին? (ծիծաղի համար)

 

Արեգ/Րեգ/Reg յարաբերանքից օրինակ մը եւս. Reginald անունը ???

 

Նարէ դիցուհին՝ ջրային բնոյթ ունէր ըստ երեւոյթին. Ծովինար, Հեղնար (աղբիւր)

 

 

Link to comment
Share on other sites

  • 10 months later...

Իւրաքանչիւր ազգի անուն, իր պատումը* ունի: Մի կարգ անուններ, աշխարհագրական տեղանուններէ ծագած են: Օրինակ, Պորտուգալացի անունը Պորտուգալ երկրի անունէն է, իսկ «Պորտուգալ» երկիրը, առանց խոր վերլուծման, այսինքն պարզ աչքով, ինձ կը թուի «Գալիայի նաւահանգիստ», քանզի Գալիկիա կամ Գալիա անունով նահանգ կայ Իբերական թերակղզիի մէջ: Կամ՝ Պորտո+Գալիա նահանգներու միացմամբ

 

ստեղծուած «Պորտուգալիա» անուն երկիր (Porto անունով նաւահանգստային քաղաք կայ):

 

Տարբեր պատումներ ունին. իտալացի, լեհ, գերման, պրուսիացի, ֆրանսիացի, անգլ կամ անգլիացի ազգերու անունները: «Արաբ» անունը արաբերէն լեզւով մեկնուի՝ «շրջիկ», այսինքն «թափառող» (բեդեւի):

 

Վերոյիշեալ նախաբանը գրեցի. «Հայ» անունը հայերէն լեզուով մեկնաբանելու սիրոյն:

 

Ընդունելի է «հայ» անուան «Հայասա» Hayasa հնամենի երկրէն առաջացած լինելը, քանզի ստուգուած է հին ասիանիկ լեզուներով՝ «ասա» երկիր նշող մասնիկ է, այլ խօսքով՝ «Հայասա» նշանակէ՝ Հայաստան, Հայք (կամ՝ «Հայլանդ»):

 

«Հայ» գոյական է եւ ազգի անուն: Թերեւս հայիլ (նայիլ) բայը առաջացած է հայ անունէն:

 

Աճառեանի Արմատականէն մէջբերում (Ի դէպ սա չորորդ «հայ» բառն է բառգիրքի) .

 

ՀԱՅ Dialect section present: yes

Present/Not Present in other languages: yes

 

«նայիլ»

 

հայ 4. արմատ առանձին անգործածական, որից կազմուած են՝ հայիլ «նայիլ, դիտել» փխբ. «մի բանի սպասել», հայելի, հայեկ «նաւի դիտարան», հայեակ «դէտ, տեսուչ» (նորագիւտ բառ) (երեք անգամ գործածուած) հայարան «աչք», հայեացք, հայեցած, հայեցիկ, հայեցուած, հայեցուցանել, երկնահայեաց, քաղցրահայեաց, համարձակահայեաց, յառաջահայեաց, իմաստահայեաց, լաւահայեաց, ծովահայեաց, ընդվայրահայեաց, դժնահայեաց հայեցակէտ (նոր բառ) եւն: - Այս արմատից նի՟ մասնիկով կազմուած է նայիլ, որի վրայ տես առանձին: - Այս հոմանիշ բառերի տարբերութիւնն է ըստ հայիլ «ցածրից վերեւ նայիլ» տեսանել «հաւասար դիրքով նայել»:

 

 

 

«Նի» մասնիկ աւելացած է նաեւ «հիւթ» բառի սկիզբը, տալով «նիւթ» բառը: Նշեմ, ուլնեցիք (զէթունցիները) կը գործածէին հայիլ (իրենց մօտ ՝ հոյիլ) բառը, փոխան նայիլ բառին:

 

Մենք ցայսօր անգիտակցաբար կը գործածենք այս բառը ՝ հայելի (mirror) բառով:

 

Կը ենթադրեմ, «հայց» գոյականը եւ «հայցել» բայը առաջացած են «հայ» գոյականէն եւ/կամ «հայիլ» բայէն, որպէս խնդրարկուն մի անձէ (կամ Աստուծմէ) խնդրելու ընթացքին հայի (նայի) նորան:

 

Ուստի, «հայց» նշանակէ՝ աղաչական հայեացքով խնդրել Աստուծմէ (կամ անձէ):

 

 

 

 

ՀԱՅՑDialect section present: no

Present/Not Present in other languages: no

 

«1.խնդիրք, աղաչանք, 2. հարցուփորձ, քննութիւն» (այս երկու նշանակութեաց նշանակութեանց կապակցութեան համար հմմտ. խնդրել «աղաչել եւ փնտռել», յուզել «փնտռել» եւ ուզել «ուզենալ, խնդրել»)

 

հայց. որից ընդ հայց անկանել «փնտռել, հարցուփորձ անել». հայց եւ խնդիր լինել «փնտռել» 173. հայցել «խնդրել, աղաչել, աղերսել» ՍԳր. «փնտռել» ա. 14. հայցուածք, հայցական (հոլովը) բարեհայց մշտահայց, արդարահայց (origin:) Բնիկ հայ բառ՝ հնխ.

 

 

 

Վերոյիշեալ բառի «խնդիր/խնդրել» իմաստի զուգահեռ «փնտռել/քննութիւն» իմաստները, լաւագոյնս կը ցուցնէ բայի եւ գոյականի տեսողութեան (հայիլ) կամ դիտումի (հայեացք) առնչուելուն:

 

 

«Պատմութիւն յայտնութեան նշխարաց սրբոյն Ներսիսի» անունով ներբողի տողերուն մէջ, Յովհաննէ Երզնկացի Վարդապետ կը գրէ.-

 

Եւ կերպարան եղական:

 

Այսօր ծագեց նշան անծերանալի պատուոյ,

 

Եւ մշտանորոգ ծաղկով պայծառութիւն՝

 

Արքայական վիճակեալ քո գաւազանիդ:

 

Թագաւորաց ամենայարդար յօրինիչն օրինօք,

 

Եւ հայրն հոգազգեց սուրբ Ներսէս,

 

Հեզահայեաց դիմօք հայեցաւ ի ժամանակս քոյոյ թագաւորութեանդ

 

 

Վերջին տողը բացատրեմ.-

 

«Հեզ նայող դէմքով նայեց քո թագաւորութեան ժամանակին»:

 

**

 

Այժմ «պատում» բառի փոխարէն, «պատմութիւն» երկար բառը կը գործէ: Գրողները մոռացեր են «պատում»ը, որ յայտնի գիրքի անուան մաս կազմէ (Պոլսոյ Հայոց Պատրիարքի հեղինակած «Ազգապատում»ը):

 

«Պատում» բառէն առաջացած է «պատմել» բայը: Կարծես թէ նոյնն է անգլերէնի մէջ.-(to tell) tell եւ tale: Իսկ "tale" բառը հայոց «տաղ» բառին որքա՜ն նման է: Հայերէն «տաղ» նշանակէ «երգ», բայց ի՞նչ երգ: Գողթան գովասանների (գուսանների) երգած երգերն են, որոնք աւելի շատ երկարապատում դրուագներ էին՝ նոյն եղանակով քաջանց մասին հանգաւոր տողեր: Իսկ տող-տաղ նմանութեան մասին...թող ընթերցողը եզրակացնի:

 

Հայոց «տաղ» բառի բնիկ արտասանումը tal է եղել:

 

Անգլերէն՝ story (եւ history), արաբերէն՝ սատր-سطر (տող) եւ Ըստուրա-إسطورة (Առասպել) ծագած են յունարէն Historia բառէն: Մինչ այդ արձանագրեմ հայոց «առասպել» եւ անգլերէն to spell բառերու նմանութիւնը:

 

«Առասպել», ըստ Աճառեանի ելեկտրոն բառգիրքին. բնիկ հայ բառ է: «Բնիկ հայ բառ» այդտեղ կը նշանակէ՝ հնդեւրոպական նախալեզուէ եկած բառ, այսինքն՝ հաւանաբար ունի ազգակից բառեր, այլ հնդեւրոպական լեզուներու մէջ: Եթէ «Առասպել» կազմեալ է՝ «առ» նախդիր մասնիկէ եւ «ասպել» (խօսք, պատում) բառէ, ապա անգլերէն spell բառի ազգակիցը համարելու կէս-կատար իրաւունք կ'ունենանք:

 

 

Edited by Johannes
Link to comment
Share on other sites

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
Reply to this topic...

×   Pasted as rich text.   Paste as plain text instead

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

Loading...
×
×
  • Create New...