Arpa Posted November 10, 2009 Report Share Posted November 10, 2009 (edited) ԱՅՆԹԱՊ ԱնթէպNever mind the modern day furkish name of "gazi/ghazi-kaka"Հովհաննէս, խնդրեմ մեզ գրիր նրա անուան ծագումը:Ինձ թւում է թէ դա Արաբական ծագում ունի: "Այն էլ Թապ عین ال تاب»Այո, գիտեմ «‘այն/ ակ/աչ/աչք» ի իմաստը, իմա «ակ/ աղբիւր», ինչպէս մի ժամանակ Հալէպի ըմպելի ջուրը գար Այն Էլ Թէլ**(antel) ից բարացի «բլրային ակ», որ մենք մեկնէինք իբր «անթել, առանց թելի», երբ նոյնիսկ ծորակը կոչուէր « անթէլ» : Նաեւ գիտենք որ Հլաէպի Քուէյք Գետի աղբիւրը Այնթապ էր:***Տես Ռաս ուլ Այն/ ԱկնաԳլուխ եւ այն անուններ «այն եւ թէլ/ թալ/թիլ » ով:** Չի մոռանալ Հալէպի Թիլել/ Բլուրներ թաղամասը, եւ tel-aviv ը: Մենք յիշենք Հալէպի հայաբնակ Թիլել թաղամասը:*** َ «Անթէպ սչար, Հալէպ իչէր»/ Anteb defecates, Haleb drinks:”****Աւելացնեմ: Իմ ամենասերտ, ամենասիրելի խնամին Այնթապցի քերդաստանից է: Ինչպէս նաեւ իմ սիրելի բարեկամ Մկրտիչը(Այնթապածին, իսկապէս) խիստ ընդվզւում էր երբ ես ամենայն սիրով եւ ակնածանքով նրան խթանէի թէ Այնթապը Մարաշի մի արուարձանն է: Ուր գնացին այդ սիրասուն եւ սիրալիր մարդիկը?Եւ,այսօր մենք պատերազմ էնք հռչակում Արեւելա -Արեւմտայ- Երեւան- Սփիւրքի միջեւ:---Seriously.Aintab Armenians have contributed so much to Armenian culture and history.Comes to mind Adour Levonian,hero of the Battleof Aintab, General of the Syrian Army Aram Karamanoukian, master cannonier. All the Levonian intellectuals, not to forget “balaban khoja” of the Ousoumasirats School. Toros Toranian, and my beloved long lost RIP khnami unsung intellect Levon Vartan (Bedirian).His widow (Marashtsi ) Vehanoush (Melidonian) is in the process of putting together his unpublished masterpieces.Let us not forget that Rev. Kassouni, father of Armenology, born in Behesni,/Kassoun was later educated, worked and taught in Marash and Aintab). Hovannes, did I forget anyone? How about the master craftsmen Silahians of Aleppo. (Some of them were Kilistesi).. Marashtsis were mainly engaged in shoemaking and jewelry/goldsmithong. Comes to mind the Oskanians. Wonder why they were nicknamed “oskan/oski/voskan/voski/gold”?**** Ինչու, երբեմն այդ անգոյ գետը կոչուի «"Էլլէբէն" ? Edited November 10, 2009 by Arpa Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted November 11, 2009 Report Share Posted November 11, 2009 Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Բագրեւանդ գաւառի տարածքին, Վաղարշակերտ (Ալաշկերտ) քաղաքի հարաւը՝ Արածանի գետի հոսանքի ձախ կողմը, կայ Դութաղ անունով աւան մը, որ կոչուած է նաեւ Այնթապ: Այս Այնթապը, Բագրատունիներու ամրոց Դարոյնքի, Զարեհաւան քաղաքի, Շահապիվան աւանի, Նպատ լեռան եւ նշանաւոր Բագաւան Վանքի արեւմտեան կողմին է: Եթէ արաբերէն է Այնթապ տեղանունը, ապա նախ պէտք հասկընալ, թէ ինչո՛ւ եւ ինչպէ՛ս Բագրեւանդի Այնթապը այդպէս կոչուած է: Եթէ արաբերէն է Այնթապ տեղանունը, ապա արաբերէն լեզուով պէտք է մեկնուի այն: «Այն» (عين) արաբերէն ակ եւ աղբիւր կը նշանակէ, իսկ թապ (tab, tap)... ոչինչ: Արաբերէն չկայ թապ, ո՛չ բլուր, ո՛չ ալ այլ իմաստով: Իսկ թուրքերը սովորութիւն չունին արաբերէն այն (աղբիւր) բառը գործածել տեղանուններու համար. օրինակ յայտնի սահմանային Այնարաբ (արաբի աղբիւր) քաղաքը թուրքերը կը կոչեն Արապունար (=arab+punar), զի թուրքերէն pınar կը նշանակէ աղբիւր: Բագրեւանդի Այնթապի շուրջը կան նոյն թափ կամ տափ «ածանցներով» կազմուած հայկական տեղանուններ: Կարժէ մտածել այս հարցի շուրջ: Բագրեւանդի մօտ, Տուրուբերանի տարածքին Տուարածատափ (գաւառի անուն). տարբեր հայկական քարտէսներու մէջ (հիմա քովս չեն) տեսած եմ նոյն «ածանցով» Դեղատափ եւ Տողատափ: Բոլորը կը նշեն արածելու յարմար անդ (արտ): Սիրելի Արփա, տեղանուան մեկանաբանումդ չեմ հերքեր, ոչ ալ գրածս կը պնդեմ. պարզապէս բազմակողմանի ուսումնասիրութեան պահանջքի մասին կ’ակնարկեմ: Այնթապի, նաեւ ողջ Կիլիկիայի, հայութեան գաղթական ըլլալուն խորապէս համոզուած եմ: Այո՛, հաստատապէս, նախապէս կային հայեր, սակայն սելջուկ թուրքական արշաւանքներէն ետք է որ հայութիւնը շատցաւ եւ Հայաստան դարձաւ Կիլիկիան, Կոմմագենէն, Փոքր Հայքի շատ վայրեր: Գիտէք պատմութիւնը: Այնթապի, ինչպէս նաեւ Կիլիկիոյ միւս հայկական բնակավայրերու հայերը եկած են Մեծ եւ Փոքր Հայքերու տարբեր վայրերէն: Հաւանական է, որ այնթապցիներու մեծ մասի նախնիքը Այրարատ նահանգի Բագրաւանդ գաւառի Անտափէն եկած ըլլան: Պիտի չի շտապեմ Անթապ տեղանունը հայացնել, թէ՝ Անդ+տափ, Ան+տափ ?: Տե՛ս «Արմատականը» ինչ կ’ըսէ ՏԱՓ բառի տակ՝ «հարթ տափարակ դաշտ»: Ինչ կը վերաբեր Կուէկ (Queiq) գետին: Այժմ Հալեպ քաղաքէն «Եփրատը» կ’անցնի: Կառավարութիւնը Եփրատէն ջուր բերաւ, ջրանցքով, եւ Մուսլիմիա գիւղին մօտ Կուէկի հունին միացուց: Թիւր կարծիք ձեւաւորուած է մեր միտքերուն մէջ, իբր Կուէկը Այնթապէն (Կիլիկեան) կը բխի: Այնթապի հարաւէն կը բխի Սաջուր գետը, դէպի արեւելք Թլբաշարէն անցելով կը միանայ Եփրատին: Այնթապի եւ Քիլիսի միջեւ, Սաջուր գետէն հարաւ վայր մը, կը բխի ուրիշ գետ մը, սա «ողորմած հոգի» Կուէկն է, որ հալէպի մօտ «կենդանացաւ» Եփրատի շնորհիւ: Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted November 11, 2009 Report Share Posted November 11, 2009 Այնթապ Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted November 11, 2009 Author Report Share Posted November 11, 2009 (edited) ԱյնթապԱյդ կայքը չի պարզւում:---Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Բագրեւանդ գաւառի տարածքին, Վաղարշակերտ (Ալաշկերտ) քաղաքի հարաւը՝ Արածանի գետի հոսանքի ձախ կողմը, կայ Դութաղ անունով աւան մը, որ կոչուած է նաեւ Այնթապ: Այս Այնթապը, Բագրատունիներու ամրոց Դարոյնքի, Զարեհաւան քաղաքի, Շահապիվան աւանի, Նպատ լեռան եւ նշանաւոր Բագաւան Վանքի արեւմտեան կողմին է:Պատմագրական փաստ կայ որ Կիլիկեցիների մի հոծ զանգուածը եկեր են Մեծ Հայքից, մանաւանդ Անիի անկումէն ետք: Առաջին անգամ լսեցի Փրոֆ. Հասրաթեանի(Մորուս, տես Հանրագիտարան) բերնէն, թէ Մարացիները ՏարոնՎասպուրական տնէն ենգաղթել, պատճառ որ Մարաշցիները մեծ սէր ունին Վասպուրական անուան:Պիտի չի շտապեմ Անթապ տեղանունը հայացնել, թէ՝ Անդ+տափ, Ան+տափ ?:Տե՛ս «Արմատականը» ինչ կ’ըսէ ՏԱՓ բառի տակ՝ «հարթ տափարակ դաշտ»:Ծանօթ եմ «տափ» բառին : Տափակ, տափաստան, տափան եւլն: Մի պահ մտմտացի թէ «տապ, տապակ» բառն ալ կապ ունի, թէեւ արմատականը ասէ որ նա «տապ, տաք, թավա/tava»** իարդիւնք է , թւեւ ես կասկածիմ: Նաեւ տես «"տապաստ" բառը որ ես յաճախ լսած եմ , ընդհանրապէս կարմրուկ allegy քերւտուկ կամ ուրուցք իմաստով: Շարունակիր կարդալ եւ տես Տապաստ գոտգ իմսստը եւ բաղդադիր Անգլո -Լատին "tapestry" ի, որ Հրաչեան անտեսել է:Ancient Verdure Tapestry;http://www.absoluterugs.com/pics-rugs/tapestry-antique/antique-wall-tapestry-28064.jpg ** Մենք յաճախ շտապենք եւ ամեն ինչ թրք. ի վերագրենք, ինչպէս Թապաք, Թապաքեան , թէեւ այս պարագային դա կարող է Արաբերէն ծագում ունենայ, իմա «թապպախ, թապիխ»շ իսկ միւս մականունը, Տ(Դ)ապպաղ- եան նշանակի կաշեգործ/tanner: ***Ինչ կը վերաբեր Կուէկ (Queiq) գետին: Այժմ Հալեպ քաղաքէն «Եփրատը» կ’անցնի: Կառավարութիւնը Եփրատէն ջուր բերաւ, ջրանցքով, եւ Մուսլիմիա գիւղին մօտ Կուէկի հունին միացուց:Սա լաւ լուր է, քանի երբ թուրքերը շեղեցին հոսքը , դա բաց կոյուղի դարձաւ , բացի գարնանային հեղեղներու: Այդ ջուրը Հալէպէն վերջ կը կորեր անապատի աւազուտին մէջ, հիմա ու կը յանգի? Էլլէպէնէ կիտիյին մը, ճաթլախ քեբաբը յիյին մը? Տես թէ այս անգամ «էլլէպէն) Պ- ով հեգեցի, քանի ինձ թուեց որ գուցէ այդ Ֆրանսերէն «Alepin, alepien ,Հալէպի պատկան ջուր» ի մի տարբերակ է? :*** Արի, գնանք Հալէպ Aleppo նիւթի ներ քեւ եւ հին Հալէպցի Հայերի ազգանունները նշենք: Հաճճար, Նաճճար, Դաբբաղ, Սայեղ, Սաբբաղ,Ֆաթթալ, Հալաբի… եւլն: Մի ժամանակ ես առաջ դրի որ Ֆաթթալ նշանակի ֆիթիլ պատրոյգ շինող, բայց երեւի այդ պարզապէս նշանակի մանածագործ կտաւագոտծ textile, ինչպէս Հարիրի նշանակի մետաքսագործ: Յիշում ես Նաճիբ Հալաբի, մի ժամանակ Ամերիկայի օդագնացութեան նախարար , որուն դուստր Լիսա /Նուր ը մի ժամանակ Յորդանան ի թագուհին էր? Edited November 11, 2009 by Arpa Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted November 11, 2009 Report Share Posted November 11, 2009 (edited) Այդ կայքը չի պարզւում:Երանի անգամ մը եւս փորձես՝ սխալ մը կար ճշտեցի: Խնդրեմ, Արփա, իմաց տո՛ւր, եթէ աներեւելի են նկարները, որպէսզի յետայսու ի զուր չտեղադրեմ զանոնք: Մեկը թող օգնէ զիս՝ լուծելով տեսանելիութեան խնդիրը: Edited November 11, 2009 by Johannes Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted November 11, 2009 Report Share Posted November 11, 2009 (edited) «Այն Լաբան» մաքուր սեմական բառակապակցութիւն է:«Այն», ինչպէս վերեւ նշեցինք, ակ կը նշանակէ, իսկ լաբան՝ մածուն: Չմոռնանք Լիբանան լեռան անունը, որ հին սեմականով՝ սպիտակ, որովհետեւ կաթն ու մածունը սպիտակ են: Որեմն՝ լիբան եւ լաբան նոյնն է, իսկ ան տեղանուանակերտ ածանց: Տապ կապ չունի տափ-ի հետ: Բոլորովին ուրիշ ծագում եւ իմաստ ունին: Ո՞ր ժամանակը յիշեմ, Արփա, ես քառասուն չեղայ դեռ: Ի դէպ, այսօր տունէն խանութ ճամբուս վրայ կարդացի բաստորի (بسطوري), որ վաճառանիշ է, նաեւ յայտնի հալեպցի իսլամ ընտանիքի ազգանուն: Արաբերէնով չի մեկուիր այս ազգանուան իմաստը: Թերեւս pastor-i: Edited November 11, 2009 by Johannes Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted November 11, 2009 Author Report Share Posted November 11, 2009 (edited) Այո, տեսնում եմ: Բայց ինչու մենք մեծ հպարտանք յոխորտանքով խօսենք մեր մասնակցումը օսմանեան կայսրութեանՏես այս եւ այլ ՅՈԽՈՐՏԱՆՔԵս պիտի յոխորտամ որ իմ Մարաշցի նախնիները լման տէր էին Մարաշի այգեգործանքի: Ուր են նրանք: ?Թէ մենք ինչու արծարծենք նման յոդոււածներ? Ինչպէս հպարտանալ? Երբ օսմանիստանը հարիւր անգամ աւելի մեծ է էմենիստանից?Ով նրանց հայթայթեց զենք ու զրահը?http://hetq.am/en/society/armenians-in-the-ottoman-economy-3/Տես թէ մեր կոշկարները կոշիկ են շինել թուրք զինւորին, մեր դերձակները, մեր դարբինները, մեր տեմիմիրջի ա ները, մեր քլջեանները,sword maker մեր թօպճեանները, cannob maker մեր թուֆենկճեանները, rifle maker սիլահեանները: Որք հայթաթեցին օսմանների լման զինւորական պաշառքը:Երբ, այդ բոլոր արհեստ պաշարները մեզ դէմ դարձան:? Edited November 11, 2009 by Arpa Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted November 11, 2009 Author Report Share Posted November 11, 2009 (edited) Այդ կայքը չի պարզւում: -Պարզիր աղբիւր, պարզիր արատ ջուր տանեմ: Պարզիր, պարզիր, քուրտի տղին ջուր տանեմ : Edited November 11, 2009 by Arpa Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted November 11, 2009 Author Report Share Posted November 11, 2009 [quote name=Johannes' date='11 November 2009 - 05:05 PM' timestamp='1257959132' post='264136'Ի դէպ, այսօր տունէն խանութ ճամբուս վրայ կարդացի բաստորի (بسطوري), որ վաճառանիշ է, նաեւ յայտնի հալեպցի իսլամ ընտանիքի ազգանուն: Արաբերէնով չի մեկուիր այս ազգանուան իմաստը: Թերեւս pastor-i:Միթէ սա պւստուրմայի հետ կապ ունի?Յիշես երբ Բնիկ Լիբանանանցիները Հայուն կոչէինն "beni basturma"? Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted November 19, 2009 Author Report Share Posted November 19, 2009 (edited) Յովհաննէս , դու ճանաչում ես սրան?Եղիազար Ա Այնթապցի, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս 1682-1691Տես Հանրագիտարան; Թէւեւ այնտեղ ասեն թէ նրայ ծննդ վայրը եւ թիւը անյայտ են, յայտնի է որ նա Այթապածին (Այթապցի)պիտի լինի: ԵՂԻԱԶԱՐ Ա ԱՅՆԹԱՓՑԻՉեմ հասկանում թէ ինչու նրա անունը կոչւում է ներքեւի քաղաքական վէճերում: Կրկին տես Հանրագիտարան, որտեղ ըստ իմ ըմբռնման նա եղեր է հաշտարար ,շինարար եւ միասնական:http://lragir.am/armsrc/comments30488.htmlhttp://www.7or.am/blog/?p=1387Մէջբերում;Սակայն եթե Լ. Տեր Պետրոսյանի ելույթն ընդհանրապես չի հակասում Կոնգրեսի որդեգրած քաղաքականությանը, ապա վերջաբանը, կարծում եմ, իսկական սենսացիա է: Մեջբերում եմ այդ հատվածը. «XVII դարում Թուրքիայում կար մի փառամոլ եւ իշխանատենչ հոգեւորական, Եղիազար Այնթապցի անունով, որը կաշառքի ու խարդավանքների միջոցով հաջողացրել էր հռչակվել թրքահայության կաթողիկոս, ահավոր վտանգի տակ դնելով Հայոց եկեղեցու եւ հայ ժողովրդի միասնությունը։ Այնժամ Էջմիածնի միաբանները ժողով են գումարում, եւ դիմելով նրան ասում. «Եղբայր, կաթողիկոս ես ուզում լինել, արի դարձիր Ամենայն հայոց կաթողիկոս, միայն թե ազգի գլխին փորձանք մի՛ բեր ու մի՛ պառակտիր մեր եկեղեցին»։ Եղիազարը համաձայնում է, տասը տարի (1681–1691 թթ.) հանգիստ գահակալում Մայր աթոռ սուրբ Էջմիածնում, եւ այդպիսով կանխվում է Հայոց եկեղեցուն սպառնացող աղետը։ Հայ ժողովրդի ողջ պատմության մեջ ազգային մտածողության ավելի լայնախոհ ու իմաստուն դրսեւորում, քան էջմիածնական միաբանների այս որոշումն է, ինձ հայտնի չէ։ Ինչո՞ւ է Սերժ Սարգսյանին թվում, թե հայ ժողովուրդն ընդունակ չէ, հանուն ազգային նպատակների, եւս մեկ անգամ նման լայնախոհություն եւ իմաստնություն դրսեւորելու»:Կրկնեմ: Չեմ հասկանում թէ ինչու այդպիսի հաշտարար, շինարար եւ միասնական ը ոգեկոչւում է!!!???Միթէ սատեղ պիտի կարդալ որ Լեւոնը(հալէպածին)եւ Գարեգին Ա ը սփիւրքածին, դիպուածաւ Մուսա Լերացի, պառակտող են? Միթէ սա սփիւրքածին եւ բնածին ի վէճ է?? Edited November 19, 2009 by Arpa Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted November 19, 2009 Report Share Posted November 19, 2009 ,,Չէ, տեղեակ չեմ այդ այնթապցիի մասին: Յարգարժան առաջին նախագահը ինծի չի սիրեր, այդ պատճառով ալ այնթապցիներուն դպաւ... Ի՞նչ Խօսիմ, պարապ-սարապ քաղաքականութեան մասին: Ի դէպ, Կիլիկեան Այնթապի հին քաղաքամասին մէջ, Ս. Եղիա անունով բաղնիք կար: Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted December 11, 2013 Author Report Share Posted December 11, 2013 Սիրելի ՕհաՆԱմդրադառնալ եւ ստուգել քո վերեվի մէջբերումին.Վերջերըս ես իմ Այնթապցի խնամու գրադարանից փոխ առի մի Գիրք Պատմութիւն Անթէպի Հայոց :Ցաւոք, չեմ կարող տեսնել թէ գիրքը երբ է խմբագրոած եւ տպուած: Սա ցաւալի երեւոյթ է երբ Հայերէն գիրքերը շատ հարեւանցի են, որտեղ ոչ բառացանկ կամ անուանացանկ էգոյ :Ըստ կարգ մը յոդուածների եւ կենսագիրների դա պիտի տպուած լիներ ուշ 80- ական կամ կանուխ 90- ականներին: Որտեղ մի ոմն Խմբագիր Երուանդ Պապայեան ասէ: Պատմական Ակնարկ:Ըստ Բաբկէն Ա Կթող կոս Կիւլէսէրեանի եՒ Վեր, Եղիա Քասունու , Թէ քաղաքի անունը մեզ կ’ուգայ Կարնոյ(Կարին/Էրզրում) գաւառի աւան Անթէպից :Թէ նրանք կամովին կամ բռնութեամբ գաղթածեն Կիլիկիա: Նաեւ աւելացնէ թէ , այժմ լման թրքախօս Այնթացները ունեցել են իրանց ուրոյն Հայերէն Գաւառականը, մինչեւ 1700 թուաւականներիներբ թրքերը խստորեն եւ խժդուժութեամբ նրանց արքիլեցին Հայեէրէն Խօսել:: Եւ թէ ինչպես մի շատ բառեր տակաւին մնացել են, ոչ միայն հայերին, այլ նոյնիսկ թուրքերին: Օրինակներ….: Նոյն բանը պատահեց ի Մարաշ երբ Հայերէն խօսիլը դարձաւ մահապատիժ:Ես աելի ասելիք ունեմո ր գուցէ մի քիչ տգեղ, կծու եւ պառակտ,չ, եւդառն թուի: Մի այլ ատեն:Տես թէ ինչպէս յուսահատօրեն փորցեմ այս էջը բերել իր մտադրեալintended եւնշանեալ առաքելութեաե եւինչպէս ձախողում եմ:Երբ աՅս կաՅքը դարՁավ dolma եւbasturma ֆորում:Որտեղ ոչ մին Հայերէն չի խօսում:Մենք Հայագէտների կարօտ ենք: Ոչ թուրքա- րուսա, արաբա, պարսկա -հայերէնի: Արի կրկին այցելէնք սա շարանը:http://hyeforum.com/index.php?showtopic=15940&hl=Եւ տեսնենք թէ ով պիտի գրէ այլ Գաւառակահններու մաաին: 1 Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted December 11, 2013 Author Report Share Posted December 11, 2013 To continue on Aintab, see this wonderful story in The Armenian Weekly/ Hairenik http://www.armenianweekly.com/2013/12/11/the-woman-in-the-wall/#prettyPhoto Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Yervant1 Posted December 11, 2013 Report Share Posted December 11, 2013 By Vahe Habeshian // December 11, 2013 Special to the Armenian WeeklyIn 2005, a Turkish workman named Murat finds a dusty postcard hidden behind the wooden panels of a wall in an old house in south-central Turkey, in the city of Antep (Gaziantep).http://www.armenianweekly.com/wp-content/uploads/2013/12/taw-Wife-of-Kevork-front1-199x300.jpg Image of the postcard found in the wall of an Armenian home in Ayntap: Heghine, the widow of Kevork Chavoush, with Mauser handgun in her right hand and a shortened-barrel (or stage prop) Mosin rifle in her leftOn the front of the postcard is the black-and-white image of a woman in a long black dress; she’s holding a handgun in her right hand and a rifle in her left. Bandoliers are wrapped across her chest and around her waist. Nearly lost among the bullets and leather is a round brooch or medallion above her left breast.In English, at bottom-left, is an embossed signature, “M. H. Halladjian,” and at bottom-right is a place name, “Aintab Asia-Minor.” On the back of the postcard is handwriting in a language that’s alien to Murat; only a part of a date is comprehensible: 1910.* * *Halfway through the first week of a draining two-week “pilgrimage” through historic Armenia, on May 26, 2013, our group of 12 Armenian “pilgrims” arrives in Antep (Ayntap, or Aintab, in Armenian). Our guide, Armen Aroyan, explains that the city was renamed Gaziantep—”Heroic Antep”—for having repulsed British and French armed forces in 1921, during the war of “liberation” that resulted in the founding of the Republic of Turkey in 1923.As we drive through the city, it seems vaguely familiar, though I’ve never been here before. I can see parts of Beirut and Aleppo in both the old and the new buildings, the dusty cobblestoned streets, the small shops lining them.Our van pulls up to an imposing structure overlooking a main street. It’s the Sourp Asdvadzadzin (“Holy Mother of God”) Church, built in 1892, now converted to a mosque and renamed Kurtuluş Camii (“Liberation” mosque), Armen explains. After the long drive from Musa Dagh in our brand new Mercedes passenger van, we gladly begin to exit. My son, Garin Shant, my youngest, bounds out like a falcon fleeing a gilded cage; others, including my father, move out wearily, stretching old muscles that have grown accustomed to the inertia of sitting and waiting. All of us gradually make our way up, toward the church-mosque.http://www.armenianweekly.com/wp-content/uploads/2013/12/taw-brooch-arf.jpg Using a magnifying glass, one is able to almost fully make out Heghine’s medallion/brooch, of a coat of arms consisting of a banner, on top of which are assembled a sword, feather pen, and spade, and three Armenian initials below them: Հ Յ Դ. (A.R.F.)The wooden doors on the side of the building, facing us, are locked. The members of the group move on in various directions around the building, taking pictures. I walk to the “front” of the church-mosque, toward a wide walkway/courtyard overlooking the street; I’m actually at the back of the church, behind the altar, I find out later. Leaning against the railing I look over the edge. Across the street, I can see half-standing ruins of large houses with red clay roof tiles, and I notice a small, cross-shaped opening or window—then another. Considering their proximity to the church, and their grand size, they must be formerly Armenian-owned homes, I think to myself. I take pictures of them with my iPhone, knowing full well that I am too far to be able to capture the images of the windows.I hear, then see, a small old man off to the side, behind me, sweeping the ground. His faded, oft-torn and oft-mended clothes hang loosely on his small frame; his shoes, too, are worn. For a split second I think he’s wearing a shalvar and pabuches.He sweeps seemingly in slow motion, in half-hearted, incomplete strokes; just as likely, he’s simply too old, his range of motion limited, his limbs atrophied and no longer limber. I greet him with my nearly nonexistent Turkish and try to ask whether the mosque is open.He motions that I follow… He’s dealt with tourists before. I follow. His pace is maddeningly slow. He doesn’t walk. He shuffles. Haltingly. I slow my pace to match his; he has the key, after all. And I don’t want to be rude, to imply with eager steps that he should walk more quickly. But I’m restless—have been for the entire trip so far—as if wanting to quickly reach the next place, then the next and the next, but also wanting to stay, absorb the essence of each site, to feel a part of it. Yet I can do neither.Eventually, the old man reaches the wooden doors, in the meantime having built a small following of pilgrims curious to see what lies within the church-mosque. The doors creak and slowly swing open. The old man steps in, takes off his dusty shoes, and places them on a rack. We follow him in and take off our shoes, too.http://www.armenianweekly.com/wp-content/uploads/2013/12/taw-Wife-of-Kevork-back-Copy-197x300.jpg Hand-written Armenian text behind the postcard discovered in the wall of an Armenian home in AyntapWe make our way around a partition to enter the church-mosque proper and are immediately confronted by the overwhelming red of an overly large Turkish flag dominating the wall in front of us, the only thing of color in relatively stark surroundings, though the interior of the church is beautiful. The oriental carpet beneath our stockinged feet makes the space seem tolerable, hospitable.I immediately begin to walk along the walls, looking up and down for a remnant of anything Armenian, as I’ve done throughout the trip. (And, if I’m to be honest, as I’ve done all my life, pretty much everywhere I go. I suppose that’s what happens when one’s sense of home feels fragile and hazy.)I find nothing on the cold walls of the church-mosque. Until I look up, high above what used to be the altar, above yet another large Turkish flag, and notice a medallion-shaped…something. The abandoned altar is too dark, and I can’t tell what the shape contains because what had once been there has eroded with time, or it has been intentionally chipped away. It’s even possible that it had contained nothing in particular, I think, then quickly dismiss it.I take a few pictures, again knowing that I likely wouldn’t be able to capture a clear-enough image of what had once been there. Only after I place the iPhone in my pocket does the thought occur to me: Many Armenian churches have the figure of a dove or the letter “Է” above the altar—signifying, respectively, the Holy Spirit and God. Whichever had been there, the presence of neither seems very apparent now in the church-mosque.http://www.armenianweekly.com/wp-content/uploads/2013/12/taw-Murad-Aintab-204x300.jpg Murad, who discovered the postcard of Kevork Chavoush’s widow and subsequently translated Ayntapi Goyamarde from Armenian to TurkishNormally, I wouldn’t feel great affinity toward a religious symbol—Christian, Armenian, or otherwise. But in its current, altered state, that empty medallion shape elicits…what? Resentment? Loss? Anger? Frustration? Sorrow? Those and much more that I cannot name, or probably even comprehend.No wonder ancient (and not so ancient) cultures have assigned and ascribed so much power to symbols, amulets, and other talismanic objects, believing they hold power in, and influence over, the physical world.They affect thought. And so they effect change.In this case, it is the absence of an object—rather, the existence of a mere hint of it—that casts a powerful presence, substantiating what I sense and feel and know: that this building is not now what it once was, that what it is now isn’t really what it is, or is made to seem to be.Every molecule of every remaining inanimate object of Historic Armenia is a microcosm of immense loss, massive erasure, and a brutal re-rendering of reality.* * *A stranger has joined us in the church-mosque. Armen introduces a few of us to an Antep native, Murad, a tall, thin, mustachioed Turk with dark hair tied back into a ponytail. He seems at once laid back and intense—the type who subsists on coffee and cigarettes. Apparently he and Armen are old friends. They do some catching up, discussing pictures of old Armenian homes that Murad has recently emailed to Armen.At some point, standing in the middle of the church-mosque, Murad takes out some papers from his bag. A few of us gather around as he explains, in English, about a project he’s been working on. The papers are photocopied pages of an Armenian book, Ayntapi Goyamarde (“Ayntap’s Battle for Survival”) about the Armenian battles of self-defense against Turkish attacks in 1920-21. The author is A. Kesar, and the book was published in 1945, in Boston, by the Hairenik Press. I was once an editor at the Hairenik, I point out, surprised, never imagining that I would come across anything in the middle of Ayntap that would remind me of my long years in the Hairenik building in Watertown, Mass.http://www.armenianweekly.com/wp-content/uploads/2013/12/taw-sourp-asdvadzadzin-kurtulush-aintab-224x300.jpg The Sourp Asdvadzadzin Church of Aintab, now converted to a mosque, Kurtuluş CamiiThe cover page has notes in Turkish and English scribbled over and around the title. Murad flips through some pages, and we see how nearly every millimeter of white space between the lines of printed Armenian text contains handwritten Turkish. Murad explains that he has taught himself the Armenian alphabet, and with the help of dictionaries he’s been translating the Armenian text into Turkish so that he may learn the untaught history of his hometown.I’m incredulous: Really? Why? How? A Turk learning Armenian so that he could translate the Armenian view of events in his “heroic” hometown nearly a century earlier?The setting—an Armenian church seized and converted into a Turkish mosque and ironically renamed “liberation”—makes the proposition seem even more surreal: A Turk who is, in essence, “converting” Armenian text into Turkish. But now the intent is to reveal, not obscure, to reclaim, to name things as they are. To liberate.Murad, an electrical engineer by training, tells us some of the back-story. The following is the version he emailed to me a couple of months after we’d met:“Once upon a time I was a house restorer. At that time, I did not have sufficient information about the original (Armenian) owner of the buildings. I’d only have information on the owners after 1923, when the Turkish Republic was declared. During the restoration of an old house in the Kayajik region [of Antep], we had to restore some wooden parts of the house. The house had seven rooms and a big living room. I started to work in a small room on the first floor of the house. The architectural style of that room was that all of the walls were covered with wood, but unfortunately most of the wood was destroyed by the effect of humidity. For this reason, we decided to renovate all the wooden parts of this room. But we had to be careful when removing the old wood because the limestone under the wood could be damaged.http://www.armenianweekly.com/wp-content/uploads/2013/12/taw-church-altar-aintab-224x300.jpg The altar of Sourp Asdvadzadzin Church, Ayntap“When I started the removing operation, I found a picture between the limestone of the wall and the wooden part. First, I thought it was an ordinary paper, but when I looked it carefully I noticed that it is a photograph covered by dust. When I cleaned the dust, I saw a young woman with arms [weapons] and I could read, ‘Aintab Asia-Minor’ and ‘M.H. Halladjian.’ I thought most probably M.H.H. was a photographer and this is a very old photo. When I looked the back side, I could read only ‘21…1910.’“As you can guess, I could not read the other parts of the writing. I thought the writing is in the Arabic language because at that time Ottomans used Arabic letters for writing. When I asked a friend who knows Arabic, he said, ‘This writing is not Arabic, it could be the Armenian language.’ Later, I met a family [of Armenians] who visited Antep, and they translated the writing. Transliteration (in Western Armenian)Hankoutsial heros Kevork ChavoushiDigin ayri Heghine. =Mer hishadagi nvere asd[?]Diar Hovhannes yevDigin Piranian21 Houlis 1910 H.H.T.Aintabhttp://www.armenianweekly.com/wp-content/uploads/2013/12/taw-church-altar-medallion-aintab-300x251.jpg Medallion-shaped architectural molding above the altar of Sourp Asdvadzadzin Church, Ayntap The English translationDeceased hero Kevork Chavoush’sWife, the widow Heghine. =Our memento this/here[?]Mr. Hovhannes andMrs. Piranian21 July 1910 A.R.F.Ayntap “Before the translation, I had one question: ‘Who was M.H. Halladjian?’ But after the translation, I had more than five questions. ‘Who were these women and men?’ Then, I decided to search for the history of Antep. These [events] happened in 2005.http://www.armenianweekly.com/wp-content/uploads/2013/12/taw-Kevork-Chavoush-192x300.jpg Kevork Chavoush“Later, I met with Armen Aroyan, and he gave a Xerox copy of the book K. Sarafian’s Brief History of Aintab. After reading that book, I decided to learn the Armenian language, because the history of Antep can not be researched and understood without the Armenian language. Now I can read, and with the help of a dictionary I can understand Armenian.”* * *The Murat of 2005 had become the Murad we met in 2013 at the Sourp Asdvadzadzin Church/Liberation mosque of Ayntap/Aintab, Antep/Gaziantep. At some point, I find out later from a mutual friend, he had changed the spelling of his name.I’m not certain why. But I know it has something to do with people, places, and things. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Yervant1 Posted December 11, 2013 Report Share Posted December 11, 2013 Nice article Arpa, I posted the whole thing here just in case it disappears at the site. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted January 11, 2014 Author Report Share Posted January 11, 2014 Բարեւ Օհան: Ինչ՞ վիճակի ես: Դու սա ընտանիքին ծանօթ՞ ես: Այնթապ, Տէր Զoր, Դամաասկոս, Հալէպ: - Hairenik Weekly Newspaper - http://www.hairenikweekly.com I will comment on some the words and names used separately. ====- ՄԵԼՔՈՆ ՈՒՍՏԱՅԻ ՋԱՀԸ Posted By hairenik On January 9, 2014 @ 1:22 pm ՀՐԱԶԴԱՆ ԹՈՔՄԱՃԵԱՆ- ՀԱԼԷՊ Չնայած մեր պատմութիւնը նշանաւոր վարպետ Մելքոնի եւ նրա պատրաստած ջահի մասին է, այն ուղակիօրէն առընչւում է Ապտուլ Համիտի կազմակերպած ջարդերին: Այնթապում Համիտի սանձազերծած ջարդերը սկսուել են Նոյեմբերի 4, 1895-ին եւ շուրջ 300 հայի կեանք խլել: Թալանուեցին բազմաթիւ խանութներ, աշխատանոցներ ու տներ: Կարապետի որդի Մելքոն Ուստա Գալէմքեարեանի տունը գտնւում էր Այնթապի բերդի մօտ, Ղալա Ալթը թաղամասում: Այս հայաբնակ թաղամասից հայերը աստիճանաբար հեռացել էին: Մի քանիսը սակայն շարունակում էին ապրել շրջապատուած թուրք դրացիներով: Ջարդի պատմական օրը, երբ գազազած ամբոխը սպաննելով, ջարդելով ու թալանելով շարժւում էր փողոցներով, Մելքոնի ընտանիքի բոլոր անդամները տանն էին: Միայն կրտսեր որդին` Աւետիսը, հարցերին անտեղեակ, առաւօտեան դպրոց էր գնացել: Երբ երկաթներով ու բրիչներով զինուած թուրքերը փորձում են Մելքոնի տան դուռը ջարդել, անսպասելիօրէն դրացի թուրքն է փողոց իջնում եւ զէնքի սպառնալիքով հեռացնում ջարդարարներին: Նա իր ցեղակիցներին հասկացնում է, որ այս հայը իր բաժինն է: Բարեբախտաբար նրանք համոզւում ու առանց վնաս տալու հեռանում են: Երկու օր յետոյ տուն է վերադառնում նաեւ Աւետիսը, որը պատսպարուել էր հօրաքրոջ տանը: Մի քանի օր յետոյ պարզւում է, որ միայն իր արհեստանոցն է թալանուել: Ուստի եւ առանց զոհերի այս մեծ փորձանքից ազատուելու առիթով Մելքոնը ուխտ է անում Սուրբ Աստուածածին եկեղեցում ինչ որ բան նուիրել: Ինչպէս յիշել են ժամանակակիցները, մի օր, գիշերուայ կէսին անակնկալ արթնանալով Մելքոն Ուստան արթնացնում է կնոջը` Եղսային եւ մի սպիտակ սաւան ուզում: Կնոջ բերած կերպասի վրայ նա ածուխով արագօրէն գծում է մի ջահի պատկեր, որ իրեն երազում էր յայտնուել: Որոշ ժամանակ անց Մելքոնը կատարում է իր խոստումը: Վարպետը ջահի մարմինը ծեծել է մուրճով, իրեն յատուկ մեծ վարպետութեամբ: Մարմնին ճառագայթաձեւ ամրացուած, ոճաւորուած ճիւղերը, որոնք իրենց վրայ կրում են մոմակալները, ձուլագործ Յարութիւն Պարսումեանի գործն են: Այդ մոմակալները յետագայում յարմարեցուել են հոսանքով աշխատող լամբերի համար: 12 ճիւղերի միջեւ ամրացուած են 12 թեւատարած հրեշտակների կերպարներ, որոնք դէպի վար են նայում: 1897թ. Աստուածածին եկեղեցուն նուիրաբերուած ջահը իր վրայ ունեցել է նաեւ նուիրատուիարձանագրութիւնը:Վերոյիշեալ դէպքերից չանցած երկու տասնամեակ, հայերի բնաջնջման քաղաքականութիւնը իր նոր հանգրուանին էր հասել: Առաջին աշխարհամարտին համատարած տեղահանութիւնների ու կոտորածների ալիքը հասաւ նաեւ Այնթապ: Բացի այն արհեստաւորներից, որոնց աշխատանքը ռազմական նշանակութիւն ունէր, աքսորուեցին քաղաքից: Այնթապի հայութիւնը աքսորուել է երկու ուղութեամբ` դէպի Սուրիա, Պաղեստին եւ դէպի Տէր Զօր: Տէր Զօր աքսորուածների մեծ մասը զոհ է գնացել ջարդերին ու տանջալից պայմաններին: Զինադադարից յետոյ իսկ քչերը վերադարձան այդ կողմերից: Սուրիայում ապաստան գտած աքսորականների մի զգալի մասը կարողացաւ տոկալ դժուարութիւններին եւ 1918-ի տարեվերջին վերադարձաւ Այնթապ: Վերադարձողների մէջ էին նաեւ Գալէմքեարեանները: Նրանք աքսորի տարիները անց են կացրել Դամասկոսում: Մելքոնին յաջողուել էր իր բազմանդամ ընտանիքին կերակրել եւ հեռու պահել փորձանքներից: Ինքը, սակայն, նորից հայրենի քաղաքը տեսնելու բախտին չարժանացաւ: Վարպետը գործից ազատ ժամերին իր թշուառ հայրենակիցներին այցելելու սովորութիւն ունէր. հետաքրքրւում էր նրանց վիճակով, եթէ կարողանում էր` նաեւ օգնում: Ի տարբերութիւն ուրիշներին նա աշխատանք ունէր, իր Աւետիս եւ Յարութիւն որդիների հետ մի փոքրիկ խանութ էին վարձել եւ իրենց արհեստով էին զբաղւում: Ցաւօք վարպետի այցելութիւններն ու անզգուշութիւնը ճակատագրական հետեւանք ունեցաւ: Նա վարակուեց տիֆով: Դաշնակից զօրքերի Դամասկոս մտնելուց երկու ամիս առաջ այս անգերազանցելի վարպետը յաւիտեան փակեց իր աչքերը: Զարմանալի չէ, որ Այնթապ վերադարձած հայերը ոչ միայն իրենց տները թալանուած գտան, այլեւ ազգային հաստատութիւններն ու եկեղեցիները: Մի շարք այլ արժէքաւոր առարկաների հետ Ս. Աստուածածին եկեղեցուց անյայտացել էր նաեւ Մելքոնի նուիրած ջահը: Աւետիսին ու Յարութիւնին յաջողւում է իմանալ գողացուած ջահի տեղը: Ըստ յիշողութիւնների այս հարցում իրենց օգնել է մի մուրացկան (հաւանաբար Չէօփ Տէլիսին), որ նախապատերազմեան տարիներին արհեստանոցի մշտական այցելուներից է եղել: Մելքոն էմմին (Մելքոն հօրեղբայրը) երբեք չի զլացել խեղճիլահմաճիւնի փողտալուհարցում: Աւետիսը ներկայանալով Այնթապի Հաճի Նասըր մզկիթի շէյխին պահանջում է ջահը յետ տալ: Շէյխը մերժում է պահանջը բացատրելով, որ իրենց մօտ որեւէ ջահ չկայ: Գալէմքեարեան եղբայրները ներկայանում են քաղաքի զինուորական կառավարիչին եւ բացատրում խնդիրը: Երբ Աւետիսն ու Յարութիւնը կրկին են մզկիթ գնում` այս անգամ չորս անգլիացի զինուորների ուղեկցութեամբ, թուրքերը ճարահատեալ վերադարձնում են ջահը տէրերին: Այսքանով սակայն ջահի ոդիսականը չի աւարտւում: Այն Սուրբ Աստուածածին եկեղեցում իր տեղն է զբաղեցրել մինչեւ 1922թ.: Երբ ֆրանսացիները Կիլիկեան զիջեցին Քեմալականներին, հայերը նորից տեղահանուեցին: Այնթապցիների գերակշիռ մասը հաստատուեց Սիրիայում, մասնաւորաբար Հալէպում: Հալէպում հաստատուած բազմաթիւ այնթապցիներ, որպէս աղօթատեղի օգտագործեցին Ս. Քառասնից Մանկանց եկեղեցու բակում գտնուող մատուրը: 1922թ. մինչեւ 1982թ. ջահը կախուած է եղել այս մատուրում: (Այժմ նոյն տեղում Բերիոյ Թեմի Զարեհեան Գանձատունն է տեղաւորուած): Հալէպաբնակ այնթապցիները Վիլլաներ (Սէյրաֆի) թաղամասում տարիներ անց կողք կողքի կառուցեցին Կրթասիրաց վարժարանն ու նոր Ս. Աստուածածին եկեղեցին: 1982-ին պատմական ջահը տեղափոխուեց նորակառոյց եկեղեցի: Այն նախքան տեղադրուելը վերանորոգուեց: Մելքոն Ուստայի թոռը` անուանի վարպետ Յովհաննէս Գալէմքեարեանը շտկեց, կարգի բերեց ծռմռուած, հարուածներից տանջուած մասերը: Իսկ Գրիգոր Պարսումեանը թուրքերի քերած արձանագրութեան փոխարէն աւելացրեց երկուսը, որոնք համառօտ ներկայացնում են ջահի անցած ուղին: ՁԵՌԱԿԵՐՏՍ ԱՅՍ ՋԱՀԸ ՅԻՇԱՏԱԿ Է ԱՅՆԹԱՊԻ Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑՈՅ 1895 Ի ԵՂԵՌՆԷՆ ԸՆՏԱՆԵՕՔ ՈՂՋ ԵՒ ԱՆՎՆԱՍ ԱԶԱՏԵԼՆՈՒՍ ՀԱՄԱՐ ՄԵԼՔՈՆ ԿԱՐԱՊԵՏԻ ԳԱԼԷՄՔԵԱՐԵԱՆ 1897 ԱՅՆԹԱՊ ԹՈՂ ԱՅՍ ԼՈՒՍԱՒՈՐԷ ԲՈԼՈՐ ՆԱՀԱՏԱԿԱՑ ՀՈԳԻՆԵՐԸ 1915-1919 ԱՅՍ ՋԱՀԸ ԳՈՐԾԱԾՈՒԱԾ Է ԱՅՆԹԱՊԻ ԹՐՔԱԿԱՆ ՀԱՃԻ ՆԱՍՐ ՄԶԿԻԹԻՆ ՄԷՋ ՆՈՒԻՐԱՏՈՒԻՆ ՅԻՇԱՏԱԿԱԳԻՐԸ ՋՆՋԵԼԷ ԵՏՔ ԱՆԳԼԻԱՑԻՆԵՐՈՒ ՍՏԻՊՈՒՄՈՎ ՎԵՐԱԴԱՐՁՈՒԱԾ Է Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱԾԻՆ ՀԱԼԷՊ ԲԵՐՈՒԱԾ Է 1922 ԻՆ ԱՅԺՄ ՆՈՐԱԿԵՐՏ Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱԾԻՆ ՆԵՐԿԱՅ ՅԻՇԱՏԱԿԱԳՐՈՎ 1982 ՀԱԼԷՊ Սուրիոյ Արաբական Հանրապետութիւնը տագնապալի օրեր է ապրում: Տասնամեակներ շարունակ լիարժէք ազգային, մշակութային կեանքով ապրող սուրիահայութիւնը փորձութեան մէջ է: Պատմական Կիլիկիայի հազարաւոր ժառանգներ հեռանում են այս երկրից: Ոչ ոք չգիտի թէ ի՞նչ է սպասում հայութեանը այս անգամ: Միթէ Մելքոն Ուստայի ջահը չի աւարտել իր ոդիսականը: Article printed from Hairenik Weekly Newspaper: http://www.hairenikweekly.com Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted January 11, 2014 Report Share Posted January 11, 2014 Բարեւ Օհան: Ինչ՞ վիճակի ես:Դու սա ընտանիքին ծանօթ՞ ես: ԱՍՏԾՈՒ բարին, Լաւ եմ: ԼՈՒՍԱՀՈԳԻ դասընկերոջս ընտանիքի մասին է. վաղահաս կեանքէն հեռացած- ընտանիքի միակ արու զաւակ, բազմաձիրք, արուեստագէտ, երաժիշտ, արծաԹագործ, ընտանեկան արհեստի հմուտ վարպետ Արթուն Գալեմքերեանի գերդաստանի պատմութիւնն է վերը գրածը: Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Yervant1 Posted December 27, 2021 Report Share Posted December 27, 2021 Dec 24 2021 The Lost Armenians of Gaziantep: New LinesDec 24 2021 02:51 Gmt+3Last Updated On: Dec 26 2021 01:15 Gmt+3Ümit Kurt, a historian of the modern Middle East and Polonsky Fellow at the Van Leer Jerusalem Institute, wrote a feature article titled ‘The Lost Armenians of Gaziantep’ for New Lines Magazine that was published on Thursday. In it, Kurt recalls his surprise as a young man to learn his hometown of Gaziantep, formerly known as Aintab, was once populated by Armenians. “I was a bit naïve – an ignorant, 22-year-old university graduate unaware of the existence of Armenians in my hometown,” Kurt wrote. His article then deals with the history of Armenian dispossession in the aftermath of the Turkish-French War in the early 1920s.“The entire Armenian dispossession produced the homogeneous Turkish city where I grew up,” he wrote. “The fortunes of wealthy families today were built by robbing the Armenians and often murdering their neighbors. Sealed in stone as well as blood, it was a criminal bargain that constituted the wobbly foundations of Turkish society.”Kurt’s entire article is reprinted below. The original can be found here: A citizen of the Republic of Turkey, I was born to a Kurdish mother and an Arab father in the southeastern city of Gaziantep, formerly known as Aintab (35 miles to the west of the Euphrates and 28 miles to the north of today’s Turkish-Syrian border). Growing up in a multilingual household but being taught only Turkish, I was a living manifestation of the national pattern of the oppressor, which continued over the course of my entire education.After my graduation from Middle East Technical University in Ankara, I found myself again at my parents’ house in my hometown, where I escaped the stifling heat and passed the days dozing on the sofa.One day I was woken up from my nap by a call from an old friend: “Ümit, where have you been? It’s been ages! I know a great place in Kayacık where we can catch up.” Though I was born and raised in Aintab and hadn’t left the city until college, the word “Kayacık” did not mean anything to me. It was just another district in the city, a neighborhood I had never visited, of which I knew nothing.She said she would wait for me at Papirüs Café and gave me directions. I took a bus to the Kayacık neighborhood and upon arrival found myself dazed by the charming atmosphere, letting myself get lost in the side streets, leaving my poor friend waiting. Transfixed, I found myself asking: “Where am I? What is this place?”I was on a narrow street with beautifully constructed stone houses lining each side, taking me back to a simpler time. Tucked away among the high-rise concrete apartment buildings of “modernized” Gaziantep, this neighborhood, with its traditional architecture, was like a mirage. I felt nostalgic for a past that was never mine.Eventually, I found Papirüs Café, which turned out to be located in one of those traditional houses. Like most of the houses on the street, it had been converted into a café as part of the process of “restoring” the city. When I entered, a few letters carved at the top of the majestic gate caught my eye. Not recognizing the script, I assumed these were Ottoman characters.Inside, I was once again left speechless. A spacious courtyard with staircases on either side leading up to two large rooms welcomed me. The rooms were filled with antique furnishings, and the high ceilings were adorned with frescos and engravings similar to Florentine cathedrals. The experience was a kind of historical voyeurism, like stepping into a living museum.Feeling a surge of pride in my hometown and ancestors, I decided to talk to the owner to learn something of the house’s history. I approached him, intending to begin by complimenting his establishment. But before I could stop myself, I asked: “I was just wondering, from whom did you get this place? Who was here before you?”He warily explained that he inherited the building from his grandfather. It must have been especially strong coffee they were serving that day, as I was emboldened to press further. “And how about your grandfather? From whom did he buy this place?” The man hesitated before murmuring softly to the ground, “There were Armenians here.” Confused, I blurted out a series of questions: “What Armenians? What are you talking about? Were there Armenians in Gaziantep?” He nodded, but I was getting annoyed with the opacity of his answers. “So, what happened to them? Where did they go?” He retorted indifferently: “They left.”As I rode the bus back home, I pondered why the Armenians — why anyone — would just leave and hand over such an exquisite property to someone. I was a bit naïve — an ignorant, 22-year-old university graduate unaware of the existence of Armenians in my hometown.A few years later, I would find out that the house belonged to Nazar Nazaretian, honorary consul to Iran, who was a member of Aintab’s wealthiest and most prominent family, and that he, his children and his grandchildren used to live in the house. Those letters above the gate were not Ottoman but Armenian, spelling out the surname of Kara Nazar Agha, the person who built the house. Years later, I would also have the chance to meet the youngest member of the family, Shusan, whose grandmother was deported at the age of 1 during the 1915 Armenian genocide. Shusan kindly spoke Turkish to me in the Aintab dialect.That building is no longer Papirüs Café for me. For me, it is the house of Kara Nazar Agha, the Nazaretians’ home, the house where the grandmother of Shusan was born.In Turkish, there is a saying: “Mal sahibi, mülk sahibi, hani bunun ilk sahibi?” Roughly translated, it means, “Landlord, property owner, where is the original owner?” Armenians of Aintab were torn away from their homes, neighborhoods and the city where they were born and raised. Their material and spatial wealth changed hands and was transformed. The entire Armenian dispossession produced the homogeneous Turkish city where I grew up. The fortunes of wealthy families today were built by robbing the Armenians and often murdering their neighbors. Sealed in stone as well as blood, it was a criminal bargain that constituted the wobbly foundations of Turkish society.In the aftermath of the Turkish-French War in 1921-22 (known as Antep Harbi), there was a town crier who walked around town, inviting those who had participated in the war to come to Tuz Hanı (The Salt Caravansary). Many locals of Aintab, including Ali Beşe (a prominent member of the Aintab gentry), headed over. A man told them to line up in twos, as they would let people in two at a time. When it was Beşe’s turn, he went in and saw some keys placed on a rug. “Each person takes two,” the man in charge commanded. There were also medallions lying on the rug. After a quick glance, Beşe said, “So, that’s what we saved Aintab for? For two keys and a piece of tin? Thanks,” he said. And he left, seemingly of the view that he deserved a greater reward for his efforts. The keys on the rug belonged to the Armenians whose homes now stood vacant.Beşe played a pivotal role in the deportation of Armenians and liquidation of their properties. Trusted by Turkey’s first president, Mustafa Kemal Atatürk, Beşe had close ties with the Committee of Union and Progress (CUP), then the Ottoman government, and political elites in Istanbul. He wielded influence in the post-war and republican periods and took charge of helping the fledgling nation-state raise a group of entrepreneurs in Gaziantep.From 1922 to 1928, some of the houses that belonged to Armenians were used for charitable purposes, distributed at no charge by the state and the Aintab municipal authority to Muslim families who had lost their own dwellings during the Turkish-French War. According to a local, these impoverished Muslim families were given small or neglected Armenian houses. This was the fate, in 1922, of the house owned by the father of Harutyun Nazarian, who was forced to leave Aintab and settle in Aleppo along with the rest of his family when he was 15. In a memoir, Nazarian recalled the event:“Before we left the house, a state official accompanied by two women came into our yard early in the morning. Then the official said, ‘As you are leaving Aintab and the houses of these two women were demolished due to the battle and bombardments, and in addition to that, since the state and local government have authorized you to leave Aintab, your house along with other empty houses will be occupied by others.’ He also asked these two women how many rooms there were in their wrecked houses. In this manner, our house was registered onto the list of other occupied houses.”The remaining properties were also distributed among newly resettled immigrants. Several years after the war, Armenians’ abandoned houses and estates were still being used to settle immigrants and muhajirs (refugees). A telegram on Aug. 17, 1924, sent by the Ministry of Population Exchange, Development and Settlement (Mübâdele, İmar ve İskân Vekâleti İskân Şubesi) to Gaziantep province reported that there had been 19,500 Armenians in the province, whose houses and estates, following their departure, could accommodate a large number of muhajirs, and directed that these muhajir families be settled on these properties according to their needs. As late as 1928, the distribution of Armenians’ land and housing to Muslim immigrants in Gaziantep continued. For example, on Nov. 3, 1925, the Ministry of Interior approved an application submitted by Hasan Effendi, an immigrant from Kars, to settle in Gaziantep. On Nov. 7, the provincial government was instructed to provide housing for Hasan Effendi and his family from the stock of abandoned properties.In the immediate aftermath of the Turkish-French War, prominent and affluent local elites looted large, Armenian-owned houses with impunity. Ali Api obtained Garuc Karamanougian’s mansion in 1924. After changing hands a few times, Hasan Süzer, a businessperson from Aintab, bought and restored the building in 1985. It was then donated to the Ministry of Culture and Tourism on the condition that it would serve as Hasan Süzer Etnografya Müzesi (Hasan Süzer Ethnography Museum).Individuals with connections to state organs were also well placed to take advantage of the situation. Ahmed Hurşid Bey and Nuri Patpatzâde, both members of Aintab Central Committee and financiers of local forces (kuva-yı milliye), seized Armenian estates. Ahmed Hurşid Bey claimed Pirenian’s large house in 1922 and later paid a symbolic price for it at an auction. Meanwhile Patpatzâde usurped the houses of Hagop Bezjian and Harutyun Aghian in 1923.Starting in the 1920s, the state organized auctions through the Gaziantep Municipality and Gaziantep Internal Revenue Office to complete property transactions. The auctions, however, were largely symbolic; they facilitated the embezzlement of the spoils while lending an air of officiality to the process. From 1930 to 1935, these so-called transactions were even announced in the local newspaper, the Gaziantep Gazetesi, the notices of which detailed the quantity, date, time, approximate location, type, value in liras and — most important — previous owners of properties. However, information on the buyers was not provided. To illustrate, a parcel of land owned by Hanna Kurkchuian, valued at 250 liras, was auctioned for 30 liras in 1934; a parcel of land owned by Avedis Nacarian, valued at 60 liras, was sold for 10 liras in the same year; Zenop Bezjian’s shop, valued at 216 liras, was auctioned for 150 liras in 1935; and around the same time, Abraham Babikian’s vineyard was sold for 15 liras, far below its actual value.Some notable locals collaborated to decrease the price of the abandoned properties, allowing many of today’s prominent families to enlarge their fortunes by purchasing these assets for a pittance. Among the buyers of these auctioned properties, Daizâde Mahmut is of particular interest. As a member of a leading wealthy Aintab family, he served as the chair of the Gaziantep Chamber of Commerce from 1921 to 1924. In 1923, he purchased Garabed Nazaretian’s house, which was put up for sale by the Gaziantep Municipality. By this time Garabed Nazaretian was deceased, but his daughters, who held Iranian citizenship, submitted a formal objection to this sale through the Iranian Embassy. Thereupon, the embassy sent an oral notice to the Istanbul Office of the Foreign Affairs Commissariat of the Turkish Grand National Assembly on Feb. 5, 1923, requesting a halt to the sale of the property. The sale procedure, the Iranian Embassy added, was illegal, and the property in question had to be returned to its rightful owners. This oral notice was later presented to the Ministry of Foreign Affairs, but to no avail. Despite this protest, the sale transaction was finalized.A former employee of the Nazaretian family, Daizâde Mahmut became an affluent merchant and lived in the mansion until it was donated to the military to be used as a gendarmerie station in 1965. After the departure of military forces in 1967, the Daizâde family sold the house to its current owner Abdülkadir Kimiazâde (today known as Kimya), a wholesaler and real estate agent. The building was used as a residential house, warehouse and drying room until the 1980s. The Kimya family rented the dilapidated house in the 1990s. Until its restoration in the mid-2000s, it was used as a dormitory. Today, with its eight owners from the Kimya family, it is the Papyrus Café. Both the Daizâde and Kimiazâde families actively supported and participated in the deportations in return for Armenian properties.Additionally, Daizâde Mahmut bought Nazaretian’s other estates in Aintab. For example, the Kara Nazar Inn, later called Büyük Pasaj (Grand Bazaar, still standing at the city center, replete with a myriad of shops), was transferred to the Gaziantep Internal Revenue Office as a national estate and sold to Mahmut Daizâde for a nominal price. A few years later, at a 1934 auction, his son İhsan Dai purchased the house of the prominent Armenian Sarkis Krajian.A house belonging to Dr. Avedis Jebejian was acquired by the Konukoğlu family, the wealthiest industrialist family of Gaziantep. In 2011, the family donated the house to the Gaziantep Metropolitan Municipality. Two years later, the municipality opened it to the public as Gaziantep Atatürk Anı Müzesi (Atatürk Memorial Museum of Gaziantep). In 1989, one of the Nazaretian houses was converted for use by the Konukoğlu Vakfı (Konukoğlu Foundation). One of the houses that belonged to Hagop Aslanian’s family before their deportation in 1915 is now being used as a hotel, the Anatolian Houses Boutique Hotel.In another example, the buildings of the Atenagan School and Surp Bedross Yegeghetsi (Second Catholic Church) were passed on to the National Estate after Armenians were forced to vacate the city. Later, in 1933, these buildings were turned into Veliç İplik ve Dokuma (thread and weaving factory) and given to Cemil Alevli, then a young native of Aintab, by special order of Atatürk, as part of the effort to create a class of entrepreneurs and capitalists in the city.With a Western education as his “social capital” and with Atatürk acting as his “venture capitalist,” Alevli became the biggest textile supplier of Aintab in the Turkish Republic. He admitted that he had learned the textile business from Aintab’s Armenians. “Since my childhood,” Alevli said, “I used to watch how Armenians in my neighborhood worked on their textile looms for hours as I headed back and forth to school. I was amazed to follow how Armenian weavers created beautiful fabrics by combining various tones of red, yellow, green, blue and white thread cones.”Known as the “founding father of the textile industry” in Gaziantep, Alevli later became a member of the Republican People’s Party (CHP) and served as the president of its Gaziantep bureau from 1941 to 1946. Additionally, he served as a CHP deputy in Parliament from 1946 to 1950. His factory was officially named as Ömer Ersoy Kültür Merkezi (Cultural Center) after its restoration in 2008. After acquiring the buildings left behind by the Armenians, brothers Ömer and Mahmut Ersoy also established a yarn factory under the name of “Yüzbaşızâdeler Mahmut and Ömer Mensucat (textiles)” and began production in the formerly Armenian populated Tepebaşı neighborhood in 1927.As a native son of Gaziantep who has explored the city’s history, I have become aware of the consequences of Armenians’ physical and material destruction at the hands of their former Muslim neighbors. Aside from offering insight into local history, my account also contributes to the broader story of the Armenian genocide.Unseen in the archived letters, telegrams and property lists are the trauma and suffering of Armenian survivors repeatedly subjected to attacks on their lives, culture, assets and social status. The base motives of their former neighbors left some of the most indelible wounds, which more than a century later remain unhealed. https://ahvalnews.com/gaziantep/lost-armenians-gaziantep-new-lines Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Yervant1 Posted October 30, 2023 Report Share Posted October 30, 2023 BBC Travel, UKOct 28 2023 A Turkish secret hiding in plain sight By Stefania D'Ignoti28th October 2023 In the border city of Gaziantep, a secret jazz cafe is helping residents reconcile with the city's turbulent past and offering hope for the future.OOn Wednesday and Saturday nights, if you follow the narrow, stone streets in Gaziantep, Turkey's old Armenian district to an unmarked silver door and knock three times, you're in for a treat. Moments later, a man with a long white ponytail and round glasses will appear, welcoming you to his cafe, Jazz ve Kahve, and whisking you away for a night of food and traditional Middle Eastern music. Inside a room filled with Persian carpets, locals will be listening to the melody of a ney (a Turkish wind instrument) intertwining with that of a Syrian lute-like oud in a 19th-Century Armenian mansion overlooking a scenic courtyardstrewn with dangling lights. "Gaziantep is a city at a crossroads in the heart of old Mesopotamia. When they were under the same empire, Armenians, Turks and Arabs all coexisted peacefully," said Murad Uçaner, the ponytailed cafe's owner. "In these few square metres, we are trying to revive that ancient vibe."In the past few years, Uçaner's intimate cafe has become an institution in Gaziantep – one of the cities impacted by the 7.8-magnitude earthquake that struck the Turkish-Syrian border in February 2023. Several buildings around this old Armenian neighbourhood of Kayacık were damaged or collapsed, but Jazz ve Kahve is still standing, and Uçaner is motivated to preserve its legacy. "This is not just a place where people eat and drink," he said. "It is also a place where people from different cultures and countries meet, exchange information and get to know each other's cultures." The story of Jazz Kahve goes back to 2017 when Uçaner, a historian, translator and novelist, became fascinated with the history of Armenians in Gaziantep. While noticing the construction of more and more high-rise buildings across the city, Kayacık's cobbled streets and Ottoman konak residences made him feel nostalgic for a past he wanted to revive. Uçaner researched archival footage of the area and stumbled on a photograph taken in 1907 whose caption mentioned it was an Armenian house. As Uçaner explained, not only is the mass killing of Armenians by Ottoman Turks that took place during World War One something that is generally denied in Turkey, but he never learned that Gaziantep was once home to a thriving Armenian, Kurdish and Arab population. "It made me question the accuracy of the history they teach us," Uçaner said. "I discovered that even though Armenians survived for thousands of years in these lands, there have been attempts to erase the memory of their presence here."Ümit Kurt, a Middle East historian and the author of the book The Armenians of Aintab: The Economics of Genocide in an Ottoman Province, explained that approximately 32,000 Armenians lived in Gaziantep before WW1, but as the war intensified, most were deported to Syria and other nations to remove this non-Muslim ethnic group from Anatolia. For nearly a century since the war's end, most of these families' homes were left abandoned and in ruins. But after Gaziantep was named Turkey's capital of gastronomy in 2015, many of these crumbling buildings were transformed into cafes and hotels in an effort to draw tourists while preserving the architectural heritage of the city. Inspired to take part in the city's collective urban renewal, Uçaner hatched a plan to combine his love of history and music. "For 10 years, he dreamt about opening a cafe, but he was worried he would have had to leave his job in translation," said Murad's sister, Mujgan Şahin, who helps him run the cafe. "One day I stumbled upon an abandoned Armenian building dating back to the 1890s. I encouraged Murad to rent it."After a year-long restoration, Jazz ve Kahve's (which means "jazz and coffee") opened in 2018. Uçaner never had to leave his full-time job, and the cafe has become a hub for the city's intellectuals, who come to share knowledge about Gaziantep's shared Turkish, Armenian and Syrian history. After knocking at the silver door, visitors walk by the building's 19th-Century frescoes and engravings in the Armenian alphabetas Uçaner explains the area's unique history. Sometimes, he even guides guests around the neighbourhood to see similar examples of Gaziantep's multi-ethnic past, such as the Papirus Cafe, which was once the house of a prominent Armenian politician. Guests are then treated to Turkish and Arabic music and can order Turkish teas or wines alongside traditional Syrian food that was once commonly eaten in Gaziantep under Ottoman rule, such as muhammara (walnuts and roasted red peppers) and mutabbal (aubergine dip). Ironically, the recent earthquakes that struck the region have made the cafe's role as a cultural meeting point even more symbolic. When Uçaner was jolted awake by the earthquake (whose epicentre was near Gaziantep) that February morning, he was scared to see if his cafe was still standing. Hours later, he saw that the minaret and dome of the city's famous Liberation Mosque (which was formerly an Armenian church) located just in front of his cafe were in ruins. "It was almost like a heartbreak," Uçaner said. The region's seismic capacity had destroyed much of its rich history, and he feared Gaziantep's culture and past may one day be forgotten. As such, Uçaner says he now feels his role as one of the custodians of Gaziantep's fading multicultural past is more important than ever. Gaziantep's famous Liberation Mosque was formerly an Armenian church and was destroyed in the recent earthquake (Credit: Carola Cappellari) "It is important to preserve the memory and transform it into a lesson for future generations to not hate your neighbour, because we were all one population once," Uçaner said. "These buildings speak for us, and they need to be protected and repurposed to be part of our present." Since the 1970s, Gaziantep has grown from a 120,000-person town of primarily ethnic Turks to a bustling two-million-person metropolis – and much of this growth is due to the Syrian civil war. Thanks in large part to its location along the southern border with Syria, Gaziantep has absorbed an estimated 500,000 Syrian refugees fleeing the nearby conflict. Despite the fact that Syrians once peacefully co-existed here with Turks and Armenians, the recent influx of Arabic-speaking residents has led to tensions. Yet, Uçaner hopes his secret jazz cafe can not only preserve the memory of a more cosmopolitan Gaziantep but serve as a bridge connecting its past with its present. In recent years, it has displayed photo exhibits documenting the ongoing Syrian refugee crisis and hosted panels and lectures about the city's multicultural past.In 2021, Uçaner and several customers – including a sociologist, an urbanist and a musician – also launched the project Memory of Anteb to highlight the architectural and cultural legacy of Armenians and Muslims who once lived in Gaziantep. "The history of Gaziantep was written by official historians in line with the denial policy of the country. We wanted to rewrite that history in a more peaceful present," Uçaner said. Today, during lazy summer afternoons or cold winter nights, artists and musicians of all backgrounds come to drink a hot cup of tavsan kani çay (red "rabbit blood tea"), chat and get inspired by music from around the region. "It's here, playing with other musicians, that I learnt we play the same songs but with different lyrics, depending on our language," said Ezzat Dahman, a Syrian-Palestinian oud player who regularly performs Turkish and Syrian music at the cafe. "That shows just how similar our cultures are and how many things in common we have."Dahman had the idea to launch his own music project at the cafe, called Music Against Racism, to bring Turks, Syrians and Kurds closer together. "The idea will be to play Syrian and Turkish traditional songs that have the same melody together, to foster mutual understanding." Regular customers are also treated to Turkish folk music, which bears traces of Arab and Armenian melodies. "We like to discover new forms of music we had never been accustomed to, like jazz or classic," said customer Irem Deniz Adali, holding a glass of Suryani red wine, typical of south-eastern Turkey, as she tapped the wooden table to the rhythm of an old folk song. "But what's even more beautiful is how this place gives us a chance to revive the old, diverse, festive past of this region."The earthquake may have temporarily stopped these gatherings, but they quickly returned in full force as the building didn't suffer any major structural damage. "If you're aware of a place's past, its community can move forward to build a more peaceful present," Uçaner smiled, before welcoming a few other guests at the door. https://www.bbc.com/travel/article/20231027-a-turkish-secret-hiding-in-plain-sight Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.