Silva Kaputikyan's "ՀՕՐՍ"

[Saro]

Does anyone know the history of her early childhood... namely the events surrounding the death of her father? I know she was born in Yerevan in 1919 and her father died shortly after, and that her parents were Van survivors, but that's about it. I just read a great poem of hers, reproduced below for those who haven't read it.

 

http://armenian-poetry.blogspot.com/2006/0...-my-father.html

 

Thanks for any help!

Edited October 13, 2008 by Sip

[Saro]

Oops, sorry, I meant she was born in Yerevan.

 

(I don't know how to edit my post)

Edited October 13, 2008 by Sip

[Sip]

Fixed it for you n00b

[Arpa]

I just wrote an extensive commentary about the below interview, but in the process, due to my thick typing thumb I lost ir. I will rewrite and translate the relevant passages. In the meantime survey what she says about her poem Hor@s, and what she says about those dark days of sovietization.. See the highlighted segment. Those who would like to translate are more than welcom.

An interview in 1992.

----

«Ամեն մարդու հոգում Աստված կա»

-Տիկի՛ն Կապուտիկյան, լա՞վ եք հիշում Ձեր մանկությունը: Եթե այո` կարոտե՞լ եք նրան:

-Բավական հեռավոր մի հուշ է մանկությունը: Ես շատ տարիներ եմ ապրել: Երևի բնական է, որ ամեն մի մարդ կարոտի իր մանկությունը: Նույնիսկ պատահում է, որ 18-20 տարեկանում են կարոտում մանկությունը:

Ես ունեմ բանաստեսծություններ` գրած 15-16 տարեկան հասակում, և այնտեղ նույնիսկ մանկությունն արդեն կարոտի հուշ է: Իսկ երբ 70 տարին անցնում է, իհարկե, շատ բնական է, որ մարդ ոչ միայն մանկությունն է կարոտում, այլև իր ողջ անցած կյանքը:

Ձեզ գուցե տարօրինակ թվա, որովհետև ձեր սերնդի աչքին այնքան են սևացրել անցած տարիները, այնքան են տրորեն, գետնին հավասարեցրել, որ դուք երևի չեք հավատա, որ մենք իսկապես կարոտում ենք և՛ մանկությունը, և՛ պատանեկությունը, և՛ բոլոր մյուս անցած տարիները:

Ամեն սերունդ աշխարհ է մտնում իր հասկացողություններով, բերում է իր հետ նախկին տարիների և՛ բեռը, և՛ծանրությունը, և՛ քաղցրությունը: Իհարկե, մեր սերունդը շատ դժվար օրեր տեսավ, շատ անմարդկային տարիներ ապրեց: Բարեբախտաբար ես մի քիչ ուշ եմ ծնվել, և 37 թվականը անմիջապես ինձ չի վերաբերել, բայց այնպիսի մի համատարած աղետ էր դա, որ նույնիսկ եթե մենք 16-17 տարեկան էինք, չէր կարող դա մեր կողքով անցնել: Եվ, իհարկե, չանցավ: Ես «Գարուն» ամսագրի այս տարվա 3-րդ համարում տպագրել եմ հորս նվիրված մի հուշագրություն, որը գրել եմ 1974 թվականին, բայց գրաքննությունը թույլ չի տվել, որ տպագրեմ: Եթե դա կարդա պատանի ընթերցողը, գաղափար կկազմի, թե մեր սերունդները ինչ են ապրել այդ տարիներին: Հետո ուրիշ դժվար օրեր են եկել: Հատկապես գրողները շատ են ճնշված եղել գրելիքը առաջ տանելու գործում: Հայրենասիրական մեր արդար և ազնիվ զգացումները շատ է կտրել ու հանել խմբագրի անողոք մկրատը, բայց մեզ համար նույնքան մեծ բավարարություն է, զգալ, որ չնայած այդ արգելքներին, մենք նաև կարողացել ենք ինչ-որ գործ կատարել, գրել, հայրենասիրության սերմեր զարթեցնել մեր ընթերցողների սրտերում: Դա արել են և՛ պոեզիան, և՛ երաժշտությունը, և՛ թատրոնն ու կինոն: Այն հանգամանքը, որ 1988 թվականին այդքան բուռն ժայթքեցին հայրենասիրական զգացումները մեր ժողովրդի, կարծում եմ, որ դրանում մեծ դեր է կատարել նախորդ սերունդների աշխատանքը: Ուզում են, որ մենք լրիվ ժխտենք մեր անցյալը: Դա անհնա՛ր է, եթե ուզենանք էլ, հնարավոր չէ՛: Հիմա Երևանը, որ բարձրանում է ձեր աչքի առաջ, որը դուք, թանկագի՛ն պատանիներ, աղջիկնե՛ր, վայելում եք, դա կառուցվել է, դա գոնե քարեղեն հիշատակ է, որը ժխտել չի կարելի: Մեր ժողովուրդը, որբերի սերունդը, որը 18-20թթ. լցրել է Երևանն ու Հայաստանը, իր զրկանքներով, երիտասարդության գնով կառուցել է հայրենիքը, ճիշտ է` թերություններով, բացերով, բայց ստեղծվել է այդ հայրենիքը: Եվ եթե հիմա ժխտում են ինչ-որ տաք գլուխներ այդ հայրենիքի կերտման գեղեցկությունը, նշանակում է ժխտում են այդ սերունդների զոհողությունները, վիրավորում են նրանց, զրկում նրանց ծերության օրերին իրենց անցյալ կյանքով, ստեղծածով մխիթարվելու երջանկությունից: Դա մարդասիրական չէ: Կարծում եմ այս ամենը կանցնի, ամեն ինչ իր տեղը կընկնի, և մեր նոր Հայաստանը, որը բարձրացել է անցյալի հիմքի վրա, ավելի կծաղկի, ավելի ազատ, անկախ պայմաններում, և սերունդները կհաշտվեն իրար հետ:

-Դուք գրում եք նաև մանկական բանաստեղծություններ: Ի՞նչը Ձեզ տարավ դեպի մանկական աշխարը:

-Ես շատ սիրում եմ, երբ ինձ ասում են նաև մանկագիր, որովհետև իսկապես մանկական գրականությամբ զբաղվելն ինձ համար հաճույք է, հոգեկան բավարարություն:

Ի՞նչը տարավ ինձ դեպի մանկական աշխարհը: Պարզապես այդ աշխարհն ինքը եկավ ինձ մոտ, որովհետև ծնվեց երեխաս` Արայիկը, որը հիմա 51 տարեկան է: Յուրաքանչյուր մայր կարող է բանաստեղծ լինել, նա հոգով, սրտով հենց ծնված օրից կամ նույնիսկ ծնվելուց առաջ խոսում է իր զավակի հետ, իր զգացումներն է արտահայտում և երեխայի հայացքի մեջ տեսնում է պատասխանը:

Եվ եթե այդ մայրը բանաստեղծ է, բնական է, որ այդ ամենը պիտի դառնա բանաստեղծություն: Հենց այդ ժամանակ էլ գրել եմ «Փոքրի՛կ Արա, ակա՛նջ արա» ժողովածուն: Հետո մանուկները միշտ շրջապատել են ինձ, ներշնչել նոր բանաստեղծություններ: Իսկ վերջին 8-10 տարում իմ թոռնիկներն են ինձ տրամադրում գրել մանկական բանաստեղծություններ: Ի միջի այլոց, ես գրում եմ միայն շատ փոքրիկների համար: Եվ ահա իմ բոլոր դիտարկումները, նրանց հետ կապված, դարձել են փոքրիկ մի ժողովածու` «Երկու քույրիկ, երկու ուլիկ»:

-Ձեր կարծիքով այսօր մեր երեխաներին ամենից շատ ի՞նչն է պակասում:

-Շատ բան է պակասում: Շատ բան է ավելացել և շատ բան էլ պակասել է: Ավելացել է ազատ մտածողությունը, ներքին շղթայազերծումը: Դա, իհարկե, մարդկային մեծ հասրտություն է: Միևնույն ժամանակ կորչում են բաներ, որոնք չպետք է կորչեն: Ֆրանսիացիներն ասում են` ամեն մի բացասական բան դրականի շարունակությունն է: Ահա այդ ներքին կաշխանդումներից ազատվելը երբեմն փոխարինվում է սանձազերծությամբ: Դա ազատության մեծ հասկացության սխալ ընբռնումն է: Ազատությունը մարդկային առաքինության ամենաբարձր կատեգորիան է. սակայն դա չի նշանակում, որ մարդն ազատ է անելու ինչ որ ուզում է: Ազատությունը պահանջում է մեծ կուլտուրա, ներքին մեծ հղկվածություն: Եվ զարմանալի բան եմ նկատում ես. մեր ժողովուրդը իր նահապետական վարք ու բարքի մեջ շատ կիրթ է եղել: Ինչքան ներքին կրթվածություն է ունեցել: Օրինակ, երբ գյուղական ուսուցիչը անցել է փողոցով, նույնիսկ ծերունիները ոտքի են կանգնել ու հարգանք մատուցել: Երբեք նրանց չի պակասել ներքին տակտի զգացումը, ազնվականությունը. չպիտի հասկանալ, թե ազնվականությունը միայն ազնվական ծնված մարդու մեջ կարող է լինել: Դա կարող է լինել նաև հողի մարդու մեջ: Դա բնածին հատկություն է: Եվ ահա մեր երիտասարդությունը կորցնում է այդ` նահապետականությունից մեզ հասած հատկությունները և նորն էլ ձեռք չի բերում: Ես նկատել եմ, որ մեկ նահապետական գյուղացին է այդպիսի մեծ ներքին կուլտուրայի տեր, մեկ էլ` շատ զարգացած հայը, իսկական մտավորական հայը:

-Այս դժվարին ժամանակներում ի՞նչ եք գրում: Գրո՞ւ եք արդյոք և ի՞նչի մասին:

-Բարեբախտաբար ես դրական պատասխան ունեմ: Նոր բանաստեղծություններ եմ սկսել գրել, որովհետև այս բոլոր ապրումները չէին կարող չդառնալ ստեղծագործական հումք: Մենք շատ ծանր ապրեցինք այս հեղաբեկումները: Ես ինքս անձամբ ոգևորված մասնակցել եմ Ղարաբաղյան շարժմանը, արձագանքել եմ Ղարաբաղի մեջ գերյալ ժողովրդի առաջին կանչերին: Հիմա ինձ համար, իհարկե, ցավալի է տեսնել, որ մեր այդ պայքարը ավարտվում է ոչ այնքան գեղեցիկ հեռանկարով Ղարաբաղի համար: Յուրաքանչյուր ազատամարտիկ, որ ընկնում է, իմ սրտից արյուն է կաթում: Յուրաքանչյուր գյուղ, որ դատարկվում է, դա մեզ համար մեծագույն ողբերգություն է: Եվ բնական է, այս բոլոր ապրումները չէին կարող չդառնալ բանաստեղծության նյութ: Ես մի շարք եմ գրել, որ կոչվում է «Տագնապ»: Այնպես որ, դժվարին ժամանակները երբեմն խթան են հանդիսանում ստեղծագործության համար:

-Եթե հնարավոր լիներ ժամանակի անիվը պտտել, Ձեր կյանքր ո՞ր հատվածի վրա այն կկանգնեցնեիք:

-Կանգնեցնե՞լ... Ոչ մի տեղ չէի կանգնեցնի: Պարզապես որոշ տեղերում կանգ կառնեի ու նորից կշարունակեի ընթացքս: Որտե՞ղ կկանգնեի... Ամենից շատ գիտե՞ք որտեղ. իմ կյանքի ամենաերջանիկ օրվա` 1945թ. մայիսի 9-ին: Դա հաղթանակի օրն էր:

Միայն մեր սերունդը, որ այն իր սրտի միջով է անցկացրել, կարող է հասկանալ, թե ինչ է նշանակում այդ օրը: Մեծ, անչափելի ուրախություն էր: Ա՛յ, այնտեղ ես կանգ կառնեի:

-Հավատու՞մ եք եք Աստծուն:

-Հարցը շատ ուղղակի է, դրան ես ուղղակի պատասխանել չեմ կարող:

Ամեն մարդու հոգում Աստված կա: Ես իմ մեջ եղած Աստծուն հավատում եմ, նրանով ես առաջնորդվում եմ: Ուրիշ լեզվով` դա կոչվում է խիղճ, ինքնահսկումի կարողություն: Եվ վերջիվերջո «Աստված սեր է»: Եթե քեզ հաջողվում է սիրել աշխարհը, սիրել մարդուն, բարի լինել, հանդուրժող լինել, քո մեջ եղածը նվիրել մարդուն, դա էլ հենց Աստծուն հավատալն է:

1992թ. նոյեմբերի 5

«Դպրություն»

Edited October 13, 2008 by Arpa

[Arpa]

I lied.

I promised to translate the above highlighted passage. Instead I chose to interpret some of passages.

It is not a so well kept secret that I am an idiot.

Will someone please tell me what the title of this interview have to do with “god”, where it says “ There is a god in everyone’s soul“?

When did Silva become a “priest(ess)”? Only if we would concern ourselves with what is here on earth rather than beyond the horizon!!!!!

AH!!! Those dark pages of sovietization! What happened to Silva’s father? Will we ever know the truth? Are those archives still intact and available? Are some of the perpetrators still alive?

Who and what was her father? Born in Van, and if we can read between the lines, was "liquidated" in 1937?

Never mind. We know that Silva was born with the name of Sirvard, and that her father was named Barounak. Was his furkish srname "mavian" or Goevoghlian". We know that the furkish "mavi" to mean "blue" is none other than the Armenian "mauve"/մով" as in "Մեր մով սարերում, Գառնան Առաւոտ, Մի բախրայ տեսի սառ աղբիւրի մօտ"***

She speaks about the year 1937 when she was 18 years old, and the nostalgia about those “good old days” of nostalgic childhood. She tells about when at the age of 15-16 she had written her first poems.

She speaks nostalgically about her youth, yet does not candidly say what happened to her father. She refers, if tacitly to the fate of the likes of Bakunts, Charents, Sevak, and Mahari, who miraculously survived his exile to Siberia.

She comes to the above poem about her father that she had written in 1974, which was censored and banned,, until she republished it in the 1992 edition of the Garoun monthly. What is it that we don‘t know about her father?

Then she brings us to how her likes kept the Armenian culture, literature and spirit alive until the year 1988 when the throngs exploded demanding independence and liberation.**

**We also remember when in those days she, along with Victor H. and Hrair Maroukhian was camping at Gorbachev’s door to “Please, please not dissolve the Union”. How can we blame them as in those days we were also soling our “vartiks” .

-----

«Ամեն մարդու հոգում Աստված կա»

-Տիկի՛ն Կապուտիկյան, լա՞վ եք հիշում Ձեր

մանկությունը:

 

Եթե այո` կարոտե՞լ եք նրան:

«Ամեն մարդու հոգում Աստված կա»

-Տիկի՛ն Կապուտիկյան, լա՞վ եք հիշում Ձեր

մանկությունը:

Եթե այո` կարոտե՞լ եք նրան:

*** Mavian means Kaputikian, just as that cursed non-language "goev" beside its meaning of "blue" means "sky/yerkinq, as in "goevoglian-erknazavak-ianyerknayin-ian"/kaputachian.

http://hyeforum.com/index.php?showtopic=9368&hl=maral

I'll begin at the bottom.

By H. Badalian

Mer mov sarerin, garnan aravot,

Mi PAKHRA tesi katnaghbyuri mot.

Ijel er dzor@ mtin antarin,

Ou jour er khmum zulal aghbyurin.

I will explain what pakhra means under a topic in the language section. In the meantime here is a picture of a pakhra/bakhra;

http://wildwnc.org/af/images/deer2.jpg

Edited October 13, 2008 by Arpa

[Sip]

It is not a so well kept secret that I am an idiot.

 

I wish I were 1/2 the idiot you are!

[garmag]

I lied.

... What is it that we don‘t know about her father?

Then she brings us to how her likes kept the Armenian culture, literature and spirit alive until the year 1988 when the throngs exploded demanding independence and liberation.**

**We also remember when in those days she, along with Victor H. and Hrair Maroukhian was camping at Gorbachev’s door to “Please, please not dissolve the Union”. How can we blame them as in those days we were also soling our “vartiks” .

-----

 

 

*** Mavian means Kaputikian, just as that cursed non-language "goev" beside its meaning of "blue" means "sky/yerkinq, as in "goevoglian-erknazavak-ianyerknayin-ian"/kaputachian.

http://hyeforum.com/index.php?showtopic=9368&hl=maral

 

Hargeli Arpa,

Did you mean you misspoke?... as you know western sensitivities abhor direct words such as LIE! TREASON etc;etc. The new eophemism of creative misspeak has sanitized the big woppers...Weapons of Mass Destruction that were never found in IRAQ? comes to mind as a big wopper...also to kill humans and call it collateral dammage!

 

What you will read below is pure speculation on my part!

I met Silva Gabudikyan in Paris in 1961 at a dinner given to her honor by the Armenian community of Paris, non participating exception being the Tachnaks..., in the former Gestapo Headquarters during the occupation "Lutetia Hotel". Coincidence!

 

You must realize that for a writer/poet to be accorded an exit visa in 1960s, the candidate should either be part of the system wholeheartedly, or have high placed lovers in the communist cliques... Silva was a "Croqeuse d'Homme" a la Edith Piaf...

 

In 1937 at the hight of one of the purges of the soviet system...The denouncements were a daily occurence! Children were induced to report any anti soviet utterences, no matter how trivial, to their teachers... In this period Silva was a very attractive and renown poetess on the make...

 

My speculation is that Silva, since she was brainwashed about the humanism of communism, felt her duty to denounce her own father as an old guard patriot...!

Who amongst us has not witnessed a rebelion by our own offspring, to a hateful level that ceases being logical but very animalistic survivalist credo?????

 

I would hate myself, if one day, some young punk will give me this speculation as gospel truth and insist that he/she had it from a very seriously reliable source! lollllllllll

 

I last met Silva in Yerevan in 1997 and 1998 when her new book, "Namagner pag kezrotsnerits" was published...

She will remain, in my estimation, the genius that created "Kosq im Vortvuyn" and after that, that's where she started her downward spiral!

 

Please folks do not attack my person for the above speculation...I much rather have said nothing ... But it is a considered opinion based on many years of observation!

 

Allah Yirhama!

Garo el-Halabi

Edited October 14, 2008 by garmag

[MosJan]

[MosJan]