Johannes Posted June 27, 2008 Report Share Posted June 27, 2008 ï Ինչպէ՞ս օրէնքը գերիվեր ըլլայ ամէն նկատառումէ, երբ դրամն է օրէնքը: Հայաստանի գլխաւոր խնդիրը. կաշառակերութիւնն է կ’ըսուի: Փտածութիւն, ապականում, եղծք, աղտք կամ կոռուպցիա, ի'նչ անուն ալ ունենայ, այդ յարաբերական երեւոյթը միա'յն դրամ առնել-տալով չի սահմանուիր: Փոխադարձ օգնութեան եւ պաշտպանութեան նման մարդկային յարաբերական հասկացումներն ալ, կարելի է դասել կոռուպցիայի կարգին, երբ ընդհանուրի շահին հակադրուի: Կաշառակերութիւնը սրբելու համար պէտք է սրբել ժողովուրդը...սկսելով ինձմէ, քանզի մասնակցեցայ. ընկերային յարաբերական ու ինչո՞ւ չէ՝ մարդկային այդ երեւոյթին, երբ կաշառեցի մանկանց խաղավայրի պաշտօնեան, թերեւս իր առաջարկով կամ իմ. կարեւոր չէ, տոմսի գումարը ուղղակի իրեն տալով, ու առանց տոմս գնելու: ï Խօսք կը բացուի թուրքի հետ բարեկամանալու մասին. առանց պայմանի եւ այլն: Արդէն զզուած եմ նման նիւթերէ ու աւելի լաւ է երբէք չզրուցեմ: Բայց, եթէ պիտի բանակցուի թուրքին հետ Հայոց Ցեղասպանութեան վերաբերեալ, ապա սկիզբէն՝ լաւ կ’ըլլայ, որ պայման դրուի. ինչքի վերադարձի մասին, այլապէս ինչո՞ւ սիրտ նեղացնել ու նեղանալ: Թող դիտենք ոտնագնդակը միասին, ու երբէ'ք չզրուցենք զոհի ու դահիճի մասին: Զոհի մեր կարգավիճակի մասին զրուցելու համար, բարոյապէս պատրաստ չենք. պառակտուած ենք: Թողէ'ք մեռելները հանգիստ: ï Կը զրուցուի բարի սամարացիի մասին, կը ներէ'ք՝ պիտի ըսէի բարի թուրքի մասին, որ ազատած է այս կամ այն հայ այրի կինը կամ հայ որբ երեխան: Անոնք որ աշխարհը սեւ կամ ճերմակ տեսնելու վարժեցուած են. կ’ընդվզին բարի թուրքի դիմագիծի մասին պատմող գեղարուեստի գործէն, քանզի գեղարուեստական այդ գործը ի դերեւ պիտի հանէ թուրքի համար կաղապարեալ որոշ պատկերը: Պիտի ըսեմ անոնց. սիրելի'ք, Եղեռնէն փրկուեցան այրի կիներ, որբեր եւ տղամարդիկ՝ պատահաբար, օրին գետնի վրայ ամուր կանգնած մարդոցմէ, քանզի միայն անոնք կրնային փրկել: Թուրքեր, քուրդեր եւ այլ ազգի մարդիկ. փրկեցին մարդասիրաբար կամ տնտեսասիրաբար: Զարմանալու չէ, թէեւ բացառիկ դէպքեր են: Փրկուողները պատմեցին եւ չմոռցան իրենց երախտիքը յայտնելու. փրկարար թուրք կողակիցի կամ խորթ հօր մասին: Իսկ մնացեալը՝ Եղեռնի զոհ գացած հայ ժողովուրդի մեծամասնը, չապրեցաւ որ պատմէ. ինչպէ՜ս կոտորուեցաւ: Որքան որ ալ գրականութիւն կայ Եղեռնի վերաբերեալ, բայց դարձեալ դէպքերու միայն չնչին տոկոսն է, որ հասած է մեզի...ականատեսները լեզու չունին, չունէին: Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 2, 2008 Author Report Share Posted July 2, 2008 -Երեխան հաւատում է, նա դեռ չի հիասթափուել մեծերից, իրեն սիրողներից, ինչ որ նրա համար հոգեւոր եւ մտաւոր բնական աճման նպաստող սնունդ է: Հենց դրա համար էլ բոլոր հեքիաթները երեխաների համար են յօրինուել: Յիշում ենք բոլորս, թէ ինչպէս էինք հաւատում հեքիաթներին, այդ յուշն ինքնին առանձին հաճոյք է պատճառում մեզ: Այդ յուշը, հաւատալու երեխայական մեր միամտութիւնն է եւ համարումը, որ ունէինք հեղինակութիւնների հանդէպ, որ ցաւօ՜ք նախկին հեղինակութիւնները չեն այլեւս: -Հայրենազուրկ հայ զանգուածները, ովքեր իրենց հայկականութիւնը տեսնում էին աւանդութեանց ու կրօնի պահպանման մէջ՝ փարուեցին եկեղեցուն, Հայ Եկեղեցու կամարների ներքոյ, ապահով ու հանգիստ էին զգում, ու ապրում էին հայրենիքը, նրա ոգու ու մշակոյթի պատուիրակի հովանիում: Իսկ նրանք, ովքեր իրենց հայութիւնը տեսնում էին արի նախահայրերի աւանդութեանց պահպանման տեսքով, ու քիչ-շատ զինուորի ոգի էին կրում. փարուեցին մարտաշունչ կազմակերպութիւններին, այնտեղ գտնելով իրենց ազատ հայի ոգու կանչը ու հարազատ միջավայրը: Հայաստանի անկախացումով, Սփիւռքի իրադրութիւնը կարծես վայրիվեր շրջուեց, հայրենասէր զանգուածները գտան բուն փարուելիքը, որ նախապէս անհասանելի էր, իսկ հիմա տեսանելի ու հասանելի: Սփիւռքեան կառոյցները թուլացան, քանզի բոլորի հայեացքը այնտեղ ուղղուեցաւ, այնտեղ, ուր իսկականն է, եւ որի վերացականին էին փարուել նախապէս Սփիւռքում: Սակայն, այնպէս որ ասում է բանաստեղծը. «Ես մօտ եմ Մասիսին, բայց կարօտ եմ Մասիսին», որովհետեւ հայրենազուրկ զանգուածները, ըստ մեծի մասին, չեն կարողանում փարուել իսկական Հայրենիքին, այնպէս որ փարւում էին վերացականին: Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 9, 2008 Author Report Share Posted July 9, 2008 Այսօրուայ Ազդակի 5րդ էջին կայ այսպիսի վերնագիր. Վրաստան կը փորձէ իւրացնել Արեւմտահայաստանի «Էօշքվանք» եկեղեցին Վախ հայ ժողովուրդ, այս որքան ծանր է բեռդ, եւ քանի՞ ճակատի վրայ պէտք է տանիս պայքարդ: Չէր բաւեր Վրաստանի տարածքին դիմափոխուող տաճարներու խնդիրը, եւ ահա պիտի պայքարիս, որ ձեռքէդ չփախցնեն վրացիք, շուտուանից, վաղո՜ւց ձեռքէդ փախածը: Վրացիք, Հայաստանի աշխարհաքաղաքական կացոյթը լաւագոյնս օգտագործած են անցեալին, ու կ'օգտագործեն այժմ, Հայաստանին ու հայ ժողովուրդին պատկանածը բարոյապէս կամ նիւթապէս սեփականցնելու գծով: Դառնանք թերթին. Էրզրումի Ուզունդերէ գաւառակի Չամլըյամաչ գիւղին պատմական «Էօշքվանք» եկեղեցւոյ Վրաստանի կողմէ վերանորոգուելու մասին հրապարակուած լուրերը տեղի տուին յիշեալ պատմական յուշարձանին մասին բանավէճերու վերարծարծման Չհասկցայ. ո՞վ որու հետ կը բանավիճի: Միթէ՞ հայը թուրքին հետ բանավիճելու կարգավիճակին մէջ կը գտնուի այժմ: Երբ չկան դիւանակալական յարաբերանք, երբ փոխադարձ քաղաքական յարաբերութիւն չգոյ է, վրացիք առիթէն օգտուելով պիտի ընեն, այն ինչ գուցէ վաղը չկարենան ընել: Էրզրում, դուն մեր Կարին, Բարձր Հայքի ու ողջ տարածքի ջրբաժան երկիր: Հողդ տեսած է առաջին հայկական ցեային կազմաւորումները, ու մասնակցած՝ Հայաստան երկրի ու ժողովուրդի կերտմանը: Էրզրում, այժմ կօտարանայ մեզմէ վերջին վկաներդ իսկ: Հայ եկեղեցական ճարտարապետութեան մասնագէտ, գիտուն Տիրան Մարութեանի «խորագոյն Հայք» ուսումնասիրութենէն ծանօթ է, որ Թորթումի շրջակայքի Իշխան վանքէն եւ Խախոյի վանքէն զատ, հայաշէն մօտ տասը պատմական յուշարձաններ հասած են մեր օրերը Հայաստանէն հետս բերած եմ Լուսինէ Սահակեանի «Բարձր Հայքի, Սպեր, Դերջան եւ .. գաւառների տեղանունները, ըստ օսմանեան արխիւների» գիրքը, իր քարտէսներով: Պէտք է նայիմ, թէ ինչ գրուած է այդ տեղ: Ըստ նախնական ընթերցումներուս, երիտասարդ գիտուն Սահակեան, մանրամասն կը նկարագրէ գիւղերու բնակչութիւնը, կլը վերլուծէ գիւղերու անունները եւ հաւանական սխալ տառադարձումները ուղղելով մեզ կը ներայացնէ, անշուշտ այս ամէնը՝ հրատարակուած ոսմանեան արխիւներու ուսւոմնասիրութեամբ: Արխիւը արաբատառ օսմաներէնէ լատիներէն թուրքերէնի թարգամանուած է, այդ լեզուէն ալ,- գիւղերու անունները,- Լուսինէի աշխատասիրութեամբ՝ հայերէնի: Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 9, 2008 Author Report Share Posted July 9, 2008 (edited) Այսօրուայ Ազդակի 5րդ էջին կայ այսպիսի վերնագիր. (Շար.) Պատմական աղբիւրները կը վկայեն, թէ Չամլըյամաչ (նախապէս Էօշք եւ աւելի հին անունով՝ Աշունք) գիւղի մէջ կառուցուած վանքին մէկ մասն է եկեղեցին, որ քաղկեդոնական հայոց, կամ այլ անուանումով՝ Տայքի Բագրատունիներուն առաջնորդանիստ եկեղեցին էր եւ ԺԱ. դարէն մինչեւ ԺԵ. դար կարեւոր մշակութային կեդրոն էր: Տայքի եւ ընդհանրապէս հիւսիսային Հայաստանի տէրերը, Բիւզանդիոյ հետ լեզու գտնելու, կամ ինչ-ինչ նկատառումներով ընդունեցին քաղկեդոնական դաւանանքը, բայց հայ էին, ու այդոր մասին կը վկայեն բազմաթիւ պատմական դէպքեր: Իրապէս՝ քաղկեդոնացած Հայաստանի քարտէսը աւելի ընդարձակ տարածք կընդգրկեր, սակայն ուժեղ դիմադրութեան հանդիպելով՝ կծկուած է այդ քարտէսը դարձեալ դէպի հիւսիս: Օրինակ գիտենք, որ ողջ Արցախը, Սիւնիքը ընդունած են քաղկեդոնական դաւանանքը, սակայն վերստին «հայացած» են, այսինքն՝ այդ օրերու տրամաբանութեամբ՝ վերստին Հայ Առաքելական դարձած են: Այս ընթացքին, տեղի ունեցած է ուժեղ հալածանք քաղկեդոնիկ հայերու հանդէպ: Հալածանքը հասած է հոն, ուր այլեւս անոնք հայ չեն համարուած, այլ՝ այլազգի: Ժամանակի ընթացքին, քաղկեդոնիկ հայերէն անոնք որ Վրաստանի մօտ տարածքի մէջ կը բնակէին, վրացան: Ոմանք՝ ոսմանեան տիրապետութեան ընթացքին տաճկացան «թուրքացան» (օրինակ՝ մցխեթ վրացիք), ոմանք ալ դարձեալ հայացան, ի նկատի ունիմ այս Թորթում գաւառի հայերը, քանզի գիտենք որ այդտեղ հայեր եղած են, բայց ոչ վրացիք՝ մինչ 1914 թուական: Յաւելումն ասեմ, որ Տայք Նահանգն ու Բարձր Հայքի Սպեր գաւառը, հինէն ի վեր Մամիկոնեաններու եւ Բագրատունիներու օրրան է եղած, սա Ճորոխ գետի աւազանն ու նրա հարկատուներու շրջապատն է: Պատմական տուեալները կը մատնանշեն, թէ կառուցուած է 963-976 տարիներուն: Բագրատունիներու տոհմէն քաղկեդոնացած եւ այդ պատճառով ալ «Վրաց Բագրատունիներ» կուչուած ճիւղէն Ատրներսեհ Գ.ի որդիներուն Դաւիթ Կիւրաղապատի եւ իշխան Բագարատի կողմէ կառուցուած արեւմտեան հատուածէն, 43,8x 29,7 մետրանոց իր չափերով շրջանի մեծագոյն խաչաձեւ հայ եկեղեցին է: Որմնանկարներով եւ քանդակներով հարուստ եկեղեցիին ճարտարապետն է էօշքցի Գրիգոր: Էօշքվանքի մէջ, ինչպէս՝ շրջանի հայկական միւս եկեղեցիներուն, չկայ սրբանկարներու յատուկ խորանի պատը (Իկոնասիս), որ անպայման կը գտնուի յունական, վրական, բուլգարական եւ այլ ուղղափառ եկեղեցիներու մէջ: Միւս կողմէ, եկեղեցւոյ ճարտարապետական կառոյցին հետ հակասող եւ պատերուն վրայ կարմիր ներկով, աւելի ուշ գրուած ըլլալը յայտնի, վրաց լեզուով գրութիւններ կան: Ազդակ դրդեց որ շուտ ասեմ, այն ինչ հանգամանալից պիտի նկարագրէի, Հայաստանի Պետական թանգարան եւ Ազգային պատկերասրահ իմ վերջին այցիս կապակցութեան ընթացքին: Արդարեւ, երբ Հայ-վիրական վէճեր կ'ընթանան Հիւսիսային Հայաստանի ու Վիրքի եկեղեցիներու ու վանքերու առնչութեամբ, Հայաստանի Պետական թանգարանի հարկին տակ տեսայ Ախթալայի եւ Հաղպատի վանքերէն բերուած Իկոնասիս-ներ, որոնք խորանին վրայ դրուելիք կամարաձեւ եւ ողջ խորանի ճակատային պատը փակող փայտաշէն հարմարանք թուաց ինձ: Ի հարկէ, երբ Հաղպատ Սանահին լսեցի, հայկական հնութիւն տեսնել ակնկալեցի, սակայն այս պատ զարդարող փայտեայ պատ-որմնանկարը օտար մշակոյթի առարկայ թուաց ինձ, եւ ինչ որ աւելի արթնցուց կասկածներս, այդ իկոնասիսի վրայ ինձ անհասկանալի գրութեան գոյութիւնն էր: Այդ գրութիւնը վրաց տառերուն կը նմանէր: Բայց դարձեալ, նոյնիսկ եթէ Հաղպատի ու Սանահինի վանական համալիրներու մաս կազմող եկեղեցիներէն ոմանք, քաղկեդոնական են եղած, սա դարձեալ չի նշանակէր թէ՝ այդ եկեղեցիները հայկական չեն, կամ այդ եկեղեցիներու հօտը հայ չէ, քանզի երկիրը հայ է, իսկ քաղկեդոնիկ հայերու համար ընդունուած էր վրագրութիւնը: Հաւանաբար եղած են ժամանակներ, մանաւանդ Զաքարեաններու ժամանակ, երբ հայ առաքելական եւ հայ ու վրացի քաղկեդոնականներ կողք կողքի ապրած են հաշտաբար, քանզի պետութիւնը հայ-վրացական էր, ու միասնաբար կը պայքարէին մոնղոլ-թաթարներուն դէմ: Վերի տեղեկագիրը կը յայտնէ թէ հայ-քաղկեդոնական եկեղեցի ալ չի կրնար ըլլալ Աշունավանքը, քանզի իկոնասիս չունի, ուրեմն հայ-առաքելական եկեղեցի եղած է: Երանի Հայֆորումցի կամաւոր մը, այս տաճարի պատկերը փնտռէ, գտնէ եւ տեղադրէ այստեղ: Edited July 9, 2008 by Johannes Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 11, 2008 Author Report Share Posted July 11, 2008 ՀՍՀ 12-րդ հատոր, մէջբերում յապաւումով. Օշկվանք, հայկական ճարտ. Յուշարձան Մեծ Հայքի Տայք նահանգի Ազորդաց փոր գաւառի Օշկ գիւղում, Թուրթում գետի միջին հոսանքում: X դ. 2-րդ կէսի սկզբներին կառուցել են իշխանաց իշխան Բագրատն ու Դաւիթ Կիւրաղապատը: Օ.վ. եղել է հայ քաղկեդոնական համայնքի գլխաւոր եկեղեցին: Տ. Մարութեան Լրացուցիչ տեղեկանք «Հայաստանի պատմութեան ատլաս- Ա մաս» գրքից. Օշկ անուն գիւղը նախապէս կուչուած է Աշունք: Թորթում գետը իր բազմաթիւ վտակներով կը բխի Չորմայրի լեռան արեւելեան լանջերէն ու կը թափի Ճորոխ գետի մէջ: Չորմայրի լեռը Մեծ Հայքի Տայք նահանգը կը բաժնէ Մեծ Հայքի Բարձր Հայք նահանգի Սպեր եւ Շաղագոմ գաւառներէն: Նոյն ժամանակաշրջանի քատրէսին մէջ, Տայքի տարածքին կը տեսնենք Չորդվանք, Իշխան, Ջերմաղբիւր, Խախու եւ Բանակ անուն վայրեր, ուր վանքեր կան: Հաւանաբար, բոլորն ալ քաղկեդոնական հայերու պատկանած են: Այս տարածքի անմիջական հիւսիսակողմը՝ լեռնաշղթային միւս կողմը կը գտնուի Համշէնը: Այստեղ Բիւզանդական ազդեցութիւնը շատ ուժեղ եղած է: Արդիօ՞ք Համշէնն ալ քաղկեդոնական եղած է այդ ժամանակ: Այստեղ, եթէ նկատեցիք, Հանրագիտարանը կը վկայէ թէ սոյն վանքը պատկանած է հայ քաղկեդոնիկ եկեղեցիին, եւ քանի որ հայ քաղկեդոնական եկեղեցին միացուլուած է (արդիօ՞ք) վրաց եկեղեցիին, բնականաբար վրացիք իրենցը պիտի համարեն զայն: Եթէ այդպէս է, ինչո՞ւ «Ազդակ» գրած է, թէ Հայ առաքելական եկեղեցի եղած է Օշկավանքը, եւ ո'չ Հայ քաղկեդոնական: Արդեօ՞ք նախապէս քաղկեդոնական եղած է, ետքը Հայ առաքելական: Արդեօ՞ք «Ազդակ»ի մէջբերած է Տ. Մարութեանի ուսումնասիրումը աւելի նոր եւ ճշգրիտ է, քան նոյն գիտունի աւելի հին՝ հանրագիտարանի մէջ տեղ գտածը: Ճշմարտութիւնը կը փրկէ մեզ, սակայն զայն ուզող կա՞յ: Մէկ բանէ վստահ կրնամ ըլլալ, որ քաղաքական վերիվայրումներու ընթացքին, երբ տակաւին «ազգ», «ազգային» հասկացութիւնները սահմանափակ էին լոկ ցեղային կամ դաւանական նեղ շրջանակով, եկեղեցիներ, վանքեր եւ ամբողջ թեմեր, տէր փոխած են յաճախ, եւ տիրոջ դաւանածը դաւանելով ու անոր անունը կրած են: Լեզուն պահած են երկար տարիներ: Կարդացած եմ այս ժամանակշրջանի տայեցիներու մասին: Եթէ ճիշտ կը յիշեմ՝ Չորդվանեցիք (վրաց. Չորդվանելի) խնամիական կամ ցեղակցական կապ ունեցած են Սասունի հետ, եւ անոնցմէ մէկը եկած եւ հիմը դրած է Սասունի Թոռնիկեան իշխանութեան: Ինչպէս կը տեսնենք. Թոռնիկ, իշխան, վանք, բանակ եւ այլ շատ ու շատ անուններ, կը վկայեն թէ տարածքի ժողովուրդը այդ ժամանակ ալ հայախօս էր, քաղկեդոնական ըլլալով հանդերձ: Տարօրինակ ժողովուրդ ենք: Հաւանաբար լսած էք, թէ հայազգի ի՜նչ զօրավարներ, կայսրեր ու իշխաններ ապրած եւ գործած են Բիւզանդիոյ մէջ: Հիմա, մերոնք կը հպարտանանք անոնցմով: Կայսրի պաշտօնին հասնելու համար պարտադիր քաղկեդոնական ձեռնադրուած են անոնք, մինչ նոյն ժամանակ, Հայաստանի հողին վրայ, առաքելական հայերը կը հալածէին քաղկեդոնական հայերուն, մինչ եթէ չհալածէին, հաւանաբար անոնցմէ ոմանք վրացի չդառնային եւ որպէս հետեւանք. հաւանաբար մինչեւ այսօր Հայ քաղկեդոնիկ պատրիարքութիւն մը գոյատեւեր ու տէր կը կանգներ իր եկեղեցիներուն: Վրացիք ազգայնացուցին իրենց քաղկեդոնական եկեղեցին, իսկ մեր հայ ազգը հալածելով քաղկեդոնական հայերուն. ապազգայնացուց հայ քաղկեդոնական եկեղեցին: Այսպիսի հալածանքներով ազգը պառակտուած է տեւաբար: Երբ պետութիւնը տկար է, եւ չէ կրնար բռնի ուժով իրեն միացնել ազգի ու հայրենիքի տարբեր մասերը, սիրով, եւ միա'յն մարդկային սիրով կարելի էր պահել ազգի ու հայրենիքի միասնակամութիւնը: «Ան որ առաքելական չէ. Հայ չէ», «Ան որ .....ական չէ. Հայ չէ», «Ան որ քրիստոնեայ չէ. Հայ չէ», «Ան որ այստեղացի չէ. Հայ չէ» եւ այսպիսի կարգախօսքերով. մենք մեր ձեռքով բաժնած ենք ազգը տարբեր կարգերու: Ուրեմն, հայ ըլլալ կը նշանակէ առաքելական, ...ական, այստեղացի՞ ըլլալ: Եթէ այդպէս է, ապա ո՞րքան է հայ ազգի թուաքանակը: Կը կարծեմ թէ նորէն պէտք է խմբագրուի «հայ ըլլալու» հասկացութիւնը: Վերոյիշեալ պատկանելիութիւնները համարելով լոկ պատմական մշակութային աւանդ, պիտի սահմանել 21րդ դարուն հայ ըլլալու իմաստը: Հայ ըլլալու իմաստը պիտի կայանայ. Հայաստանի, որպէս պետութեան, հզօրացման շահախնդիր մարդու կերպարով: Հայաստանի հզօրացման գործին մէջ գուցէ մէկ լումայ, գուցէ ամէնասուղը՝ կեանքը ներդնէ, բայց երբ ան, որպէս անհատ, շահախնդիր է իր հայրենիքի հզօրացմամբ, ուրեմն ան է ժամանակակից հայը: Այլապէս՝ մեզմէ ո՞վ լիիրաւ քրիստոնեայ է: Մեզմէ ո՞վ գիտէ տարբերութիւնը. քաղկեդոնականի, կաթոլիկի եւ բողոքականի միջեւ: Այլեւս ո՞վ մաքուր ...ական է: Ի՞նչքան է եւ ո՞վ այստեղացի է: Ո՞վ հայերէն գիտէ: Ո՞վ հայրենիքի մէջ կը բնակի: Եւ շատ ու շատ «Ո՞վ»-ով սկսող հարցումներ, պիտի բաժան բաժան ընեն Հայ Ժողովուրդը: Հայ աշխարհիկ եւ հոգեւոր պետերը, պարտաւոր են իրենց իշխանասիրութիւնը մէկ կողմ դնելու, եւ ձեռք մեկնելու իրար: Տրամաբանական եւ շինիչ խօսակցութեամբ. կարելի է գտնել լաւագոյնը կամ չարեաց փոքրագոյնը, Հայաստանի հզօրացման ճամբուն վրայ: Արիւն կորսնցնելու տեղ չունինք այլեւս: Պիտի գտնել, թերեւս մի կում հայի ջիղ, մի պուտ հայի արիւն ունեցողը, եւ դաշնակից դարձնել անոր՝ վաղուայ Հայաստանի քաղաքացին: Link to comment Share on other sites More sharing options...
Yervant1 Posted July 11, 2008 Report Share Posted July 11, 2008 Here are your pictures as you requested, Johannes Jan. Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 11, 2008 Author Report Share Posted July 11, 2008 Thank you brother. Those are different sites from Oshkavank monastery. Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted July 11, 2008 Report Share Posted July 11, 2008 (edited) «Ան որ առաքելական չէ. Հայ չէ», «Ան որ .....ական չէ. Հայ չէ», «Ան որ քրիստոնեայ չէ. Հայ չէ», «Ան որ այստեղացի չէ. Հայ չէ» եւ այսպիսի կարգախօսքերով. մենք մեր ձեռքով բաժնած ենք ազգը տարբեր կարգերու: Ուրեմն, հայ ըլլալ կը նշանակէ առաքելական, ...ական, այստեղացի՞ ըլլալ: Եթէ այդպէս է, ապա ո՞րքան է հայ ազգի թուաքանակը: Կը կարծեմ թէ նորէն պէտք է խմբագրուի «հայ ըլլալու» հասկացութիւնը: Վերոյիշեալ պատկանելիութիւնները համարելով լոկ պատմական մշակութային աւանդ, պիտի սահմանել 21րդ դարուն հայ ըլլալու իմաստը: Սիրէլի, վստահ եմ դու յիշես մի ժամանակի, նոյնիսկ այսօրուայ կրկներգը -“Ով որ Դաշնակցական չէ Հայ չէ”. Միժամանակ, երբ ես իմ աբողջ սրտով փորձէի եղբայրական քրոջական Sister City կապ հաստատէի իմ այժմու քաղաքի եւ Կորիսի միջեւ: Ես իմ քաղաքի նախագահին հաւանումը ստացայ եւ աշխատում էինք մանրամասը յղկել: Մինջ այդ Կորիսը նոր քաղաքապետ էր ընտրել, որ իրան կոչէր “նախագահ”, եւ երէւութապէս իր միակ միթքը ինչպէս զինք եւ իր ամբողջ գէրդաստանը Ամերիկա բերել, եւ թէ ես օդանաւի տոմս գնել եմ? Մի օր, հեռայայն խօսքի ընթացքին նա ինձ հարձրեց թէ ես “ընկեր եմ”? Չի հասկացայ , անկեղծօրէն: Նա բացադրեց “Դու Դաշնակ ես“? Իմ պատասխանը եւ վերջին հաղորդումը- "Ես ՀԱՅ եմ!!”. Դա եղաւ մեր վերջին խօսքը: Ով որ ….. չէ Հայ չէ? Ով որ …..չէ Հայ չէ? Ես այս կամ միւսական չեմ: ՀԱՅ եմ: Իմ կրօնը հիմնեալ չէ ատելանքի, այլ ՍԻՐՈՅ վերայ: Edited July 12, 2008 by Arpa Link to comment Share on other sites More sharing options...
MosJan Posted July 11, 2008 Report Share Posted July 11, 2008 Link to comment Share on other sites More sharing options...
MosJan Posted July 11, 2008 Report Share Posted July 11, 2008 Link to comment Share on other sites More sharing options...
MosJan Posted July 11, 2008 Report Share Posted July 11, 2008 Link to comment Share on other sites More sharing options...
MosJan Posted July 11, 2008 Report Share Posted July 11, 2008 Xndrem Hovannes jan Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 12, 2008 Author Report Share Posted July 12, 2008 (edited) Յարգելի Արփա, պատասխանդ լաւ եղած է «ընկերոջ», որ ըստ երեւոյթին, ընկած է այլ խնդիրներու ետեւէն: *** Օշկվանքի մասին յաւելեալ տեղեկանք թուրքալեզու աղբիւրներէ. Օշկվանքի եկեղեցին կը գտնուի Էրզրում-Արդուին մայրուղիէն 4 կիլոմետր հեռաւորութեան վրայ. Թորթում գետի լիճի եւ Թորթում գետի ջրվէժի միջեւ: Եկեղեցւոյ որմնագրերու համաձայն. 963-973 թուականներուն, Տայքի Կիւրաղապատ Ատրներսեհի որդիներ՝ Դաւիթ թագաւորն ու Բագրատ իշխանը կառուցած են, եւ անուանակոչած Ս. Յովհաննէս Մկրտիչի անունով: Եկեղեցւոյ ճարտարապետը Աշունքցի Գրիգորն է: Երբ տարածքը Բիւզանդիոյ իշխանութեան կ'անցնի 1022 թուականին, բիւզանդական կայսրեր՝ Բարսեղ 2րդ-ի եւ Կոնստանդին 8րդ-ի կողմէ վանքը կը նորոգուի: Թեմի կեդրոն ըլլալով, վանքը պահպանած է իր կարեւորութիւնը, մինչեւ 15րդ դար: Ամէն տարի, մօտաւորապէս 2000 վրացի զբօսնող կ'այցելէ վանքը: Ըստ թուրքիոյ եւ վրաստանի կառավարութեանց համաձայնագիրի. վրացիք պիտի նորոգեն այս վանքը, փոխադարձաբար թուրքեր պիտի նորոգեն Վրաստանի տարածքին մէջ գտնուող ոսմանեան մզկիթ մը: Կը սպասուի զբօսաշրջիկներու մեծաթիւ հոսք մը Վրաստանէն, եկեղեցւոյ նորոգումէն ետք: Տեղացի թուրքեր (?), Իշխան, Խախու եւ Օշկվանքի կապակցութեամբ այսպիսի առած ունին. «Իշխանին նախշը, Օշկվանքի նայուածքը, Խախույի նստուածքը»: http://hyeforum.com/index.php?autocom=gall...=si&img=295 Edited July 12, 2008 by Johannes Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted July 12, 2008 Report Share Posted July 12, 2008 (edited) Քանի այլ բաժանման գիծեր կարող ենք գտնել? Ինչ մնաց անբաժան? Միայն Մաշթոցը մես պիտի միացներ, բայց նա չգիտեր որ Աբեղցբեղեաններ պիտի ծնէին: «Ան որ առաքելական չէ. Հայ չէ», «Ան որ .....ական չէ. Հայ չէ», «Ան որ քրիստոնեայ չէ. Հայ չէ», «Ան որ այստեղացի չէ. Հայ չէ» եւ այսպիսի կարգախօսքերով. մենք մեր ձեռքով բաժնած ենք ազգը տարբեր կարգերու: Ուրեմն, հայ ըլլալ կը նշանակէ առաքելական, ...ական, այստեղացի՞ ըլլալ: Եթէ այդպէս է, ապա ո՞րքան է հայ ազգի թուաքանակը See -Estimated world population at various dates (in thousands) http://en.wikipedia.org/wiki/World_population See that in the year 1 AD (New Christian Era), it was 200 million. At the preent it is pushing 7 billion, that is a growth of 33 fold, I.e. those who numbered 1 million then have grown to 33 million. Of course various people have grown in various increments, depending on culture, geography, climate, war or the lack of it.. etc Also note that in 1900 AD the population was estimated at 1.5 billion. It has grown by 5 fold . It is estimated that during the turn of the 20th c Armenians in Armenia proper numbered around less than 1 million, which is in line as today it is over 3 million. I have read in various sources where it is claimed that in the year 1 AD Armenians numbered 4 million. (Believe it or not?). So, if we numbered about 4 million in 1 AD, and people have grown by a factor of 30 to over 6 billion now, we should have numbered around 120 million. WHERE IS THE OTHER 110 MILLION?? Haykakan e patvakan e? === ՔԻՉ ԵՆՔ‚ ԲԱՅՑ ՀԱՅ ԵՆՔ Մենք քիչ ենք‚ սակայն մեզ հայ են ասում։ Մենք մեզ ո՛չ ոքից չենք գերադասում։ Պարզապես մենք էլ պի՛տի ընդունենք‚ Որ մե՛նք‚ միայն մե˜նք Արարատ ունենք‚ Եվ որ այստեղ է՝ բարձրիկ Սեւանում‚ Երկինքը իր ճիշտ պատճենը հանում։ Պարզապես Դավիթն այստեղ է կռվել։ Պարզապես Նարեկն այստեղ է գրվել։ Պարզապես գիտենք ժայռից վանք կերտել‚ Քարից շինել ձուկ‚ եւ թռչուն՝ կավից‚ Ուսուցմա՛ն համար եւ աշակերտե˜լ… === I have advanced these data before and I have had many excuses and analyses- We were massacred, we assimilated, we don’t multiply like rats as some others do…blah, blah, blah… Speaking of “multiplication”, one wonders when or when did Armenians learn arithmetic? How come they we did not the process of multiplication but became experts in “division” (See Johannes’ partial table of divisions above). Since then we discovered another line of east west division, i.e .Yerevan Province and Artsakh. Lucky us. We don’t even need a microscope or a magnifying glass to see all the lines of division. ==== Speaking of “multiplication”, please allow me to repost this once again; http://www.armenianow.com/?action=viewArti...194&lng=eng Edited July 12, 2008 by Arpa Link to comment Share on other sites More sharing options...
MosJan Posted July 12, 2008 Report Share Posted July 12, 2008 Shirim Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted July 12, 2008 Report Share Posted July 12, 2008 Shirim Սիրելի Մովսէս: Չի բացում: Link to comment Share on other sites More sharing options...
MosJan Posted July 12, 2008 Report Share Posted July 12, 2008 et qez hamar chi batsum mez mot / mez hamar misht el batsvuma, Arpa jan ham el te batsvi inch es anelu qo batsel pakelu jamanak@ shutvanits antsela et gt gorts@ mez jahelnneris togh JK Link to comment Share on other sites More sharing options...
MosJan Posted July 12, 2008 Report Share Posted July 12, 2008 HOvvanes jan tes or GAllerin es ogtvum n@karneri hamar shat avel lava linum + vor n@kari amboghjakan metsutyamba tsuyts talis Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted July 12, 2008 Report Share Posted July 12, 2008 (edited) Ախ, որքան ուրախ եմ որ գենոցիտի մասին չենք խօսում: "Հով արեք, սարեր ջան Հով Արեք Իմ դարդի դարման արեք..." Edited July 13, 2008 by Arpa Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 15, 2008 Author Report Share Posted July 15, 2008 Ի՞նչ տի ընենք մենք այս թուրքերուն Թաթուլ Յակոբեանը յօդուած մը գրած էր, Ազդակի մէջ, թէ այս անգամ նոյն խստրութեամբ չի դատապարտուիր Հայ-թուրք պատմութիւն ուսումնասիրող ստեղծուելիք թէական յանձնախումբը, մինչ նախապէս, գոյացած յանձնախումբը թէեւ հայ պետութեան հովանաւորութիւնը չէր վայելէր, հայ կողմը ներկայացնողը անձնական ներկայացում էր, խիստ քննադատանքի ու դատապարտութեան ենթարկուեցաւ «ազգային» խօսնակներու կողմէ: Ինչո՞ւ: Արդեօ՞ք քանի որ այս անգամ նախագահ Սերժն է առաջարկողը: Ինքս ալ ունիմ մի քանի հարցադրում, Նախագահ Սերժին, ո'չ թուրքին, վասնզի գիտեմ թուրքի ուզածը «պարտիզպան ծեծել» է, այսինքն՝ խնդրի ծածկումը, մոռացումը, փակումը, ու անո՜ւշ, հե՜զ, խաղաղ դրացի երեւնալը: Չլինի՞ դուք էլ, յարգարժան Նախագահ, մի կողմից սեպ էք խրում թուրք-ազղընազերաթուրք դաշինքին ու միւս կողմից հայ-թուրք կնճիռը թաղում էք անվերջանալի ու տաղտկալի բանակցութիւնների ատենագրութիւններում: Չլինի՞ ձեր էլ նպատակը «պարտիզպան ծեծել» է, այսինքն՝ խնդրի թաղումը, յանուն կառուցուելիք նոր եւ կասկածելի հայ-թուրք բարեկամութեան: Ռոբերտ Քոչարեանը աւելի խելացի կը թուէր, այս գետնի վրայ: Այժմ անոր, իր քաղաքացիները Հաագայի դատարան պիտի ներկայացնեն: Երբ ազգակիցդ քեզ կուզէ դատել, օտարը աչքիդ հրեշտակ կ’երեւի: Սա՝ առանց մտնելու մեղաւոր ու անմեղ փնտռելու մանրամասնութեան մէջ: Քոչարեանը կ’ըսէր, եկէ'ք չխառնենք իրար, Հայոց Ցեղասպանումը եւ դիւանական յարաբերութիւնը, իւրաքանչիւրը անջատ խնդիր է: Լաւ կ’ըլլար Սերժ նախագահն ալ նոյն կերպ վարուեր, եւ թուրքին հասկացներ, որ Ցեղասպանութեան ճանաչումը պիտի զարգանայ, անկախ ամէն ինչէ, քանզի ան բովանդակ հայ ժողովրդի դատն է, եւ որեւէ կառավարութիւն, իրաւասու չէ Հայ ժողովուրդի մարդկային տարրական բարոյական պահանջքը անտես ընել: Ես ըլլամ նախագահ, երբեւէ չեմ խօսիր Ցեղասպանութեան մասին թուրքի հետ: Ինձի համար, Ցեղասպանութեան նիւթը թուրքին հետ խօսուելիք նիւթ չէ: Ի՞նչ է մեր ուզածը: Եթէ նախ ճանաչում է, ապա ո՞ւր են մեր քարոզչական մեքենաները: Ո՞ւր են Ցեղասպանութիւն ներառնող հայկական ու հայաստանեան արտադրութեան գեղարուեստական ֆիլմերը: Պետութիւնը բացակայ է այստեղ, ու կը բաւականայ լոկ 1965ին բռնցքուած հայութեան ստեղծած Ծիծեռնակաբերդն ու նորաստեղծ թանգարանը պահելով, ու մի քիչ խորհրդաժողով կազմակերպելով: Ես ըլլամ նախագահ (չեմ ըլլար), անյապաղ հրամանագիր կը ստորագրեմ ստեղծելու հեռուստակայաններ, միայն արտաքին աշխարհին (նաեւ հայ ծագումով օտար քաղաքացիներուն) ուղղուած ու տարբեր լեզուներով: 1-Գրաբար հեռուստակայան: Գոնէ լուրերու հաղորդումը գրաբար լսելով, հայ ժողովուրդի գրաբարասէր հանրութիւնը, հայ հին լեզուն ուսանելու, հասկանալու եւ վայելելու առիթ կ’ունենայ: Ի լուր աշխարհին եւ ի լուր մեզ, թէ արդի Հայաստանը պատմականին իրաւայաջորդն է: Այսպիսով նաեւ գրաբարագէտ հայ լեզուաբաններ գործ կ’ունենան, արդի հայերէնը կը կոփուի (Սա առանձին առաջարկ է): 2-Առանձին հեռակայան Համշէնի հայ բարբառով: Որպէսզի Խաղտիքի (Ռիզէ, Արդուին, Խոպա) հայախօս մահմետական համշէնցիները զգան, որ սա է իրենց հարազատը, թերեւս տէրը, սա է զիրենք յարգողը, սա է իրենց մշակոյթի վրայ գուրգուրացողը, եւ ո՛չ այդ ոսմանածին հանրապետութիւնը: Առանց այդ, չենք կրնար սպասել մահմետական համշէնցիներէն որեւէ համակրանք Հայաստանի ու հայութեան հանդէպ (Չնայած գրածիս, քիչ չեն անոնք որ հայ կը զգան ու կը համակրին մեզ): 3-Առանձին կայան թուրքերէն լեզուով: Կը յիշեմ սովետական Հայաստանի ձայնասփիւռը ունէր. քրդերէն, թրքերէն, ազրաթուրքերէն, պարսկերէն ու արաբերէն հաղորդումներ: Հիմա արտաքին քարոզչութիւնը բարձ ի թող (վերի դարակը) դրուած է: Չկայ, չիք է պետական քաղաքականութիւն: Ոնինք թրքագէտներու եւ օսմանագէտներու պատկառելի բանակ մի, ինչո՞ւ չօգտագործենք մեր մտաւոր ուժը: Այս հեռակայանը 24ի վրայ 24 ժամ թուրքերէն հաղորդումներով Հայաստանի մշակոյթը, պատմութիւնը, դատը, հոգին ու գոյութեան ու զարգացման իրաւունքը պիտի քարոզէ թուրքախօս հային ու թուրքախօս թուրքին: Աւելի լաւ է այս կայանէն հնչող իւրաքանչիւր հայասիրտ ու հայամէտ խօսք, քան չգիտեմինչիստանի ատեաններուն առջեւ արդարութիւն մուրալն ու հայթուրք հաշտութեան կամ չգիտեմինչութեան յանձաժողովներու մէջ սիրտ մաշեցնելով բան մը համոզելն աշխատիլը: այդ յանձնախումբին ամենաշատը տասն անդամը կրնանք համոզել, եթէ համոզենք, մինչ հեռա կամ հեռուստա կայանով 10 միլիոն թուրք ալ կրնանք համոզել, եթէ ոչ աւելին, այն ալ աառանց սիրտ մաշեցնելու, հանգիստ, հայկական ստուդիոներէն: 4-Նմանօրինակ կայաններ պարսկերէն, ռուսերէն, անգլերէն ու արաբերէն լեզուներով: Համոզեցինք ու մարդիկ մեզի հետ սկսան լալ, յետոյ ի՞նչ: Միջազգային իրաւունքի ատեաններո՞ւն դիմել: ես չեմ հաւատար այդպիսի բանի մը, քանզի այդ ատեաններուն դատաւորներն ու դատախազները մեծերուն ձեռքը՝ ափին մէջ, մատներուն միջեւ, խաղալիք են: Ուզած ատեննին դատի կը կանչեն, աշխարհի որեւէ անկիւնը նստող մարդ մը, սակայն միայն, երբ այդ մարդը մեծերուն «հրամանքդ տէ'ր» չի ըսեր: Եթէ ըսէ. «հրամեցէք տէր, ու օգտագործեցէք մեր զինուորական խարիսխները (բազա), օդակայանները, պեղեցէք մեր նաւթագազահորերը, այդ ժամանակ այդ մարդէն լաւը չկայ: «Մարդկային արդարութիւն» ըսուածին հաւատացողներ կա՞ն դեռ: Եւրոպայի խոստումներուն հաւատացողներ կա՞ն դեռ: Ժամանակին, «Հնչակ» ու «Դրօշակ» պարբերաթերթերը հրատարակողները կը հաւատային: Կը հաւատային, որ օր մը Եւրոպայի խիղճը (չգոյ է) պիտի շարժի ի տես եւ ի լուր թափւող հայի արեան: Հիմա արիւն չունինք որ թափենք: Ի՞նչ թափենք: Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 22, 2008 Author Report Share Posted July 22, 2008 (edited) Բոսնիա-Հերցեգովինայի սերբերի հերոս, Ռադովան Կարաձիչը ձեռքակալել են: Գուցէ նա մարդասպան է, եւ անզէն մարդկանց դահիճ, այնուհանդերձ, վստահ եմ, շատերի համար ազգային հերոս է, յար եւ նման Սլոբոդան Միլոսեւիչի: Այնպիսի ժամանակներ կ'ապրինք, երբ կարելի չէ վրէժ լուծել, եւ թշնամիին հետ վարուիլ, այնպէս որ ան վարուած է մեզի հետ: Եւրոպական ատեանները կը դատապարտեն, ու կը պահանջեն ձեռքակալում: Թէ որքանով անաչառ են, դատարաններն այդ, այդ ալ ուրիշ խօսելիք նիւթ է: Նմանցնել չըլլայ, քանզի մերինները անմեղ մարդիկ հաւաքաբար չեն սպաննած, կայ-չկայ խոջալու կոչուած թուրքական երկարապատումը կայ, որ այնպէս ալ մնաց կասկածելի ու ոչ ոք լրջութեամբ չի ընդունիր Բագուէն հնչող սուտերը: Ցաւօք, ոմանք իրենց բորբոքը հանգեցնելու համար, չեն վարանած ու չեն վարանիր պատերազմի ոճրագործ անուանել, գործող ու պաշտօնաթող Հայաստանի պետական բարձր այրերը: Կարելի չէ այսպէս, թշնամիի ջրաղացին ջուր թափել: Կը յիշեմ, ժամանակին, արեւմուտքը կը պաշտպանէր Հովատիոյ, Բոսնիոյ, եւ Մակեդոնիոյ հողային ամբողջականութիւնը: Նոյն արեւմուտքը չի պաշտպանեց Սերբիոյ հողային ամբողջականութիւնը, ու թոյլատրեց Կոսովոյի անկախացումը: Քանի այսպէս երկու-չափ երկու-կշիռ քաղաքականութիւն կարելի է վարել, կարելի է յուսալ այս աշխարհէն ամէն ինչ: Ամէն ինչ: Ամէն ինչ կարելի է, անկարելի բան չկայ, միայն թէ մեծ տէրութեանց կամքը ըլլայ: Քաղաքականութիւնը անբարոյ խաղ է: Կը ըսուի թէ, Սերբիոյ այժմու իշխանութիւնը քաղաքական վարկանիշեր պիտի ստանայ արեւմուտքէն, Ռադովան Կարածիչի յանձնումով: Իսկ մեր դատին վրայ հաւասարապէս թք... ունին, ե'ւ արեւմուտքը ե'ւ արեւելքը եւ մենք: Մի քանի օր առաջ լսեցի, իբր Ռուսիա եւ «Ատրպայճան» կոչուած ստապետութիւնը ռազմավարական դաշինք պիտի կապեն: Մի քանի օր ետք, ռուս մը յայտնեց, իբր Հայաստանի դիրքը Անդրկովկասի մէջ, ոչ մի այլ կրնայ փոխարինել: Նոյն ռուսը, զինական, եւ այլ կարգի, ապրանքային առեւտուրի մէջ մտած է «թուրքիա» կոչուած հաւաքածոյ պետութեան հետ: Ուրեմն՝ մենք ենք մեր գլուխին տէրը, ոչ ոքէ պաշտպանում ու արդարութիւն չհայցենք, նորէն ալ հարցնեմ Ռադովան Կարաձիչին հետապնդողներուն. Տիարք եւ տիկնայք, ո՞վ պիտի հետապնդէ ու դատի կանչէ, անմեղ հայ քաղաքացիները անապատ ուղարկողներուն: Տիարք եւ տիկնայն, ո՞վ պիտի հետապնդէ ու դատապարտէ, անոնք որ անտեսեցին ջարդարարներ հետապնդելու պարտականութիւնը, ու թոյլ տուին որ անոնք ապրին հանգիստ, առանց դատի: Տիարք եւ տիկնայք, ո՞վ պիտի դատէ ձեզ, քանզի ձեր աչառութեամբ եւ երկու տարբեր չափով կշռող ձեր քաղաքականութեամբ, պղծեցիք մարդկային արդարութիւն, հաւասարութիւն, մարդու իրաւունք հասկացութիւնները: Տիարք եւ տիկնայք, ոսմանցի ռադովան կարաձիչներու հետնորդները կ'ապրին անմեղ զոհերու հետնորդներու տուներուն մէջ, ու կը վայելէն բարիքը: Տիարք եւ տիկնայք, ձեր արդարութիւնը պակաս է, կիսուած է, հետեւաբար փուճ: Ձեր արդարութիւնը կը ծառայէ լոկ, ձեր աշխարհակալական շահերուն, ու գիտէք այնպէս մը ծարիրել, շպարել, ձեր գործունէութիւնը, որ ակնդէտին առաջին անգամ թուի անբիծ մարդասիրական գործունէութիւն: Edited July 22, 2008 by Johannes Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted July 22, 2008 Report Share Posted July 22, 2008 (edited) Երբ 500 տարի առաջԵւրոպան եւ աշխարհը յաւակնէին թէ նրանք թուրքին երկար բազուկը կրճատել էին Վիէննայի դռներին, ստիպցեցին թուրքին նահանջել եւ վերադառնալ իրանց ծննդավայր Արեւելք, հետապնդել համա-թուրքական կայսրութիւն: Եւ այդ եղաւ Հայուն եւ Հայստանի բնաչնջման սկիզբը: Երանի թողնէին որ թուրքը գրաւեր Էւրոպան եւ զանգուածով գաղթեր Բոսնիա եւ Գոսովո: Տես թէ ինչ նշանակի աշխարհիկ պարտութիւն ի դէմ բարոյական յաղթանակ ը: Այո, թուրքերը ռազմական պարտութիւն կռեցին Վիեննայի շէմին բայց տես թէ ինչ բարոյական յաղթանակ տարին: Բոսնիացիները եւ Գոսովացիները, իսլամացած Սերբերը տակաւին մինչ այսօր Սէրբերէն խօսին, սերբերէն երգեն ի բաց մզկիթում: Եւ, այդ ապուշ Եւրոպացինեերը , որք մտածեն թէ թուրքին երկար բազուկը կրճատել էին տես թէ ինչ է պատահում, նոյն ինքն Եւրոպայի սրտին, Գերմանիայում թուրքին բազուկը աւելի երկարում է քան հիտլերինը: Հիտլերը եւ Էնվէրը վաղուց կորցրած եղբայրներ են: Տես թէ ինչպէս քսաներորդ դարու մեծ պատերազմներին նրանք զինակիցներ էին: Տես թէ ինչպէս, այդ երկու պարագաներւոմ, երբ թուրքը զգաց պարտութիւն լման շուրջ պար կատարեց: Տեսնենք թէ, այդ Ամերկայի հաւատարիմ զինակից ը ինչպիսի շուրջպար պիտի կատարի երբ այլ արեւելեան ուժերը (Ռուսիա, Իրան) գաւթեն Միջին Արեւելքը: Միայն թէ այդ Եւրոպացիները թողէին որ թուրքը տիրեր Վիեէննայի, Բերլինի եւ Պարիզին, ինչպէս այս օր!!!?? Երանի այդ Եւրոպացիները կրկին սովորէին իրանց բնիկ լէզուն, քան թէ այս օր խօսէին ottoman բազմոց, երիտթուրք, "turkish coffee", "turkish bath"** եւ այլ լեզուներով: Միթէ նրանք պիտի չարեփոխեն իրանց ազգային օրհներգը “Oh! Say can you see” ի, կամ "Յառաջ Նահատակ" ի: **Վրանա- յուրտ-ա-բնակ թուրքերը երբ սովորեցին Բաղանիս/Հայկական բաղնիք/ Roman Bath/Bal/bath բառին իմաստը? Edited July 22, 2008 by Arpa Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 22, 2008 Author Report Share Posted July 22, 2008 Այս աշխարհը այս է Բարեկամ. եթէ եղունգ ունիս. գլուխդ կը քերես: Link to comment Share on other sites More sharing options...
Johannes Posted July 28, 2008 Author Report Share Posted July 28, 2008 Սիրտս գրել կուզէ այսօր: Կարեւոր չէ հասկցուիլը, կարեւորը գրեմ, պահանջք է, այնպէս որ պահանջք է խմելը, քնանալը, շնչելը, երգելը, երբեմն՝ պոռալը: Իմաստ կը փնտռեմ այս կեանքին մէջ: Միթէ՞ մարդս այսքան անասնական կեանք պէտք է ունենայ, իր առօրեան դասաւորելով, կարգապահելով: Ինչո՞ւ չվայելել Արարիչի կողմէ տրուած մեծագոյն պարգեւը՝ մարդօրէն մտածելու ունակութեան շնորհքը: «Մի գեղեցիկ պատահեցաւ ինձ յանկարծ Չհասկացայ ի՛նչ ցեղից էր նա ծնուած» Երկու օր է, գուսանի վերոյիշեալ երկտողը կը մտաբերեմ: Գիտէք՝ լեզուական-մեզուական վերլուծում կը կատարեմ միտքիս մէջ, թէ՝ արդի արեւել-ա-հայերէնով քերթողը պիտի ըսէր. «Մի գեղեցիկ պատահեց ինձ յանկարծ» առանց աւ մասնիկի (բաղադրիչի ճիշդ անունը չի գիտեմ): Ի դէպ, «Օրագիրս» արեւմտահայերէնին նուիրած եմ, իմ բնիկ բարբառով կը գրեմ, այնպէս որ՝ կ’երկխօսիմ ինքս ինձի հետ: Բան մը եթէ շատ մտաբերես, կը պատահիս անոր յանկարծ: Մեր նախնիք կըսէին. «Գեղեցիկին նայիլը արդար է»: Կրօնական, բարոյական ու աւանդական օրէնքով պարտադրուած, ու սահմափակ զգացումներ արտայայտող. հնադարեան մարդիկ, արդարացուցած են գեղեցիկ կնոջ նայիլը, քանի որ...գեղեցիկ է, գեոզալ է: Սա ուղղակի անուղղակի արդարացումն է. Մովսէսի տասնաբանեայ պատուիրանին մէջ տեղ գտած եւ կիներուն չնայելուն վերաբերող միտքերուն: «Մի՛ ցանկար» խօսքը, նախնիք տարբեր, մենք տարբեր ձեւով կը հասկնանք: Քառասուն ձեւ կարելի է թարգմանել, մեկնաբանել աստուածաշնչեան խօսքերը, թէ չէ այսքան յարանուանութիւններ եւ աղանդներ պիտի չի ըլլային: Գեղեցիկ կինը կը փափաքի գնահատուիլ, նայուածներով շոյուիլ, բայց ոչ ոեւէ անձէ, եւ ոչ միշտ... *** Հայրենապաշտութիւնը ինձի կը տանի յուսահատական եւ ծայրայեղական միտքերու: Հայրենիքը այն ամբողջն է, որուն մի փոքր մասն է որ՝ որպէս Հայաստան կը ճանչնանք, այժմ մենք, մեզմէ ոմանք: Այժմ ո՞վ կը պատասխանէ. «Ո՞ւր է Հայաստանը» հարցնողին, «Կուրի եւ Եփրատի միջեւ» ձեւով: Վրէժ երգեցի, ի՞նչ քաղեցի: Ժամանակին, երբ կը կարդայի դաշնակցութեան պաշտօնական հաղորդագրութիւնները (քանի որ արժէք կուտայի ադոնց), լաւապէս կը յիշեմ, նորանկախ Հայաստան նոր հաստատուած գրասենեակէն հնչած նմանատիպ խօսք մի. «Յանուն հայրենիքի ու նրա բարգաւաճման, Դաշնակցութիւնը պատրաստ է գործակցելու նո'յնիսկ սատանի հետ»: Ի՞նչպէս գործակցիլ սատանայի հետ, յանուն հայրենիքին, ու նոյն ատեն պահել բարոյական մեր դիմագիծը, մեր յանձնառութիւնները հայ դատի ու նահատակներու յիշատակին հանդէպ: Չեմ գիտեր, բայց ընթանանք առաջ: Գաղտնիք չէ, որ ջալալիներու հակապետական (հակաոսմանեան) ընբոստութիւնը եւ Բեդիրխան բեգի քրդական իշխանութիւնը ճզմելու ժամանակ, օսմանցիներ, օգտուած են քաղաքացի հայերու ծառայութիւններէն: Նոյնը դէպքը պատահած է Կիլիկիոյ թուրքմեն ցեղերը (կոզանողլի, Կարաման, Աւշար եւայլն) ոտնակոխելու ընթացքին, երբ հողին ու տեղանքին անսովոր ոսմանցիք. խնդրած են հայոց զինական ու ոչ զինական ծառայութիւնները: Ի դէպ, Բեդիրխանի բանակին մէջ կային հայեր, կային եւ թուրք-ոսմանցիներուն կողմը: Հիմայ, թուրքիան իսկական գլխացաւանք ունի, քուրդ ազգաբնակչութեան զարթօնքի առթիւ: Փաստօրէն, ընդարձակ տարածքներ. քարտէսի վրայ թուրքիա են լոկ: Եթէ թուրք բանակը չգտնուի այդտեղ, եօթանասուն հատ վկայ պէտք է դատարանին մէջ, փաստելու՝ թէ երկիրը թուրքիա է: Կոշտ պիտի հնչէ, բայց պատկերացնելու համար... Կենդանական աշխարհին վերաբերող վաւերագրական ժապաւէն մը կը դիտէի, ուր խօսնակը կը պատմէր, թէ ինչպէս Ամերիկայի չեմ յիշեր ո՛ր նահանգի անտառները փճացած են, երբ գայլեր սատկեցնելու հրաման արձակուած է: Եղջերուներն ու եղնիկները այնքա՜ն բազմացած են, որ սկսած են մարախի նման լափել կանաչ բուսականութիւնը: Որեմն՝ գայլին եղնիկ պէտք է, եղնիկին՝ անտառ, անտառին՝ գայլ: Շղթան կարելի է երկարել. Ամպին՝ անտառ, անտառին՝ անձրեւ, անձրեւին՝ հով ու այսպէս: Իթիհադական ճիւաղները չգիտցան, որ երկրի մէջ ազգային հաւասարակշռութիւնը ժխտականօրէն պիտի խախտի, եւ թուրքեր ի'սկ, պիտի փոքրամասնին եւ ձուլուին քրդական մեծամասնութեան մէջ, արեւելեան նահանգներու տարածքին: Փաստօրէն, Իթիհադական վարչակարգը, յիմարաբար, քրդական միատարր հայրենիք ստեղծեց Արեւմտահայաստանի տարածքին, որ մինչ այդ սեւ թուականները, այդպէս չէր: Թուրքիայի ներքին խոհանոցային հոտերը շնչող հայ լրագրողներ, կը գուշակեն թէ, աբդլա գիւլը պիտի չի գայ Հայաստան, քանի որ, ո՛րքան ալ հարազատ ոսմանի զաւակ ըլլայ ան, դարձեալ սուլթան սուլէման մը չէ, եւ ինքուրոյն ըլլալով, չի՛ կրնար նկատի չառնել ներքին եւ արտաքին արգելիչ ազդակները: Եթէ չգայ, մեծարգոյ Նախագահի հրաւէրը ինչի՞ պիտ նմանի: Սոսկ, Եւրոպայի կամ Ամերիկայի աչքին խաղաղասէր, հաշտ ըլլալու սիրոյն, այսպէս թեթեւսոլիկնա՞լ: Խաղաղասէր ըլլանք մեր ազգը ու հայրենիքը վերջացնողներո՞ւն հանդէպ: Ա՞յս է Եւրոպայի ու մնացեալ մեծ տէրութեանց պահանջքը: Կը ջղայնանամկոր այս եւրոպացիներէն ու իրենց խորհուրդներէն: Եթէ հայ-թուրք հաշտութեան ծրագիր կայ, ապա այդ պիտի բխի լոկ հայկական ու թուրքական շահերէ, մնացեալին «վարդաջրով» լուացուիլ կմնայ, ի միջի՝ «ատրպայջան» կոչուածին: Նոյն խնդրին վերաբերեալ, այլ մեկ գրութեանս մէջ, մտորած էի, թէ Հայաստանը ի՛նչ ունի տալիք թուրքիոյ: Եթէ նկատեցիք, վերջերս, Հրանդ Դինկի թափած արիւնը, շատ մը թաքնուած հայերուն սիրտ տուաւ, որ արեւելեան նահանգներուն մէջ բացայայտուին, եւ ոչ միայն Պոլսոյ մէջ: Մալաթիացի այդ երգիչի պարագան, սասունցիներու հայրենակցական միութեան ծրագիրները, եւայլն, Արեւմտահայաստանի տարածքին հայօրէն ապրելուն կը վերաբերի: Ինչո՞ւ սիրտ տուաւ: Քանզի անոնք տեսան, որ հայ մը սպաննելը ինչպիսի՜ փոթորիկ ու աղմուկ կրնայ հանել թուրքիոյ մէջ, մանաւանդ երբ այդ հայը սպանուած է իր հայ ըլլալուն համար: Թէեւ պետութեան ներքին մարմիններուն մատը խառն է, որոշ պետականասէր կուսակութիւն մը, ոստիկանութիւնը եւայլն տարբեր մակարդակներով յանցաւոր են Հրանդի նահատակութեան կապակցութեամբ, այդուհանդերձ աննախընթաց դատապարտման ալիք մը բարձրացաւ, թուրքիոյ եւ աշխարհի տարածքին: Ցաւալի չէ՞, որ իբր մեր ռազմավարական դաշնակից ճանչցուած Ռուսիոյ տարածքին, հայեր կը սպանուին իրենց հայ ըլլալնուն համար, ու նոյն աղմուկը չի բարձրանար, ռուս պետական բարձրաստիճան պաշտօնակատարներ, բեմ բարձրանալով իրենց ամօթը չեն խարազաներ նոյն հնչեղութեամբ: Սակայն, ես այդքան յիմար չեմ, որ շլացնեմ աչքս, փայլող մահիկաձեւ լապտերի մը լոյսով, համատարած կարմիր խաւարին մէջ: Ինչեւէ, եթէ Հայաստանը թուրքիոյ տալիք բան մը պիտի ունենայ, այդ ալ թուրքիոյ արեւելեան նահանգներուն մէջ ուժեղ հայկական ներկայութիւն մը կրնայ ըլլալ, բան մը, որ կը բխի բոլոր հայերու սիրտէն, ու... թուրքիոյ ռազմավարական հեռակայ շահին կը ծառայէ: Այդ ուժեղ ներկայութիւնը մշակութային կրնայ ըլլալ՝ վանական համալիրներու հայացմամբ, որոշակի թիւով ու պատմական նշանակութիւն ունեցող վայրերու, գիւղերու աւաններու վերստին հայացմամբ ալ կրնայ ըլլալ: Տարածքին մէջ, քրդական ախորժակը սանձողը. ժողովրդագրական, պատմական եւ ազգագրական ներկայութեամբ վերահաստատւող հայերը կրնան ըլլալ: Link to comment Share on other sites More sharing options...
Arpa Posted July 28, 2008 Report Share Posted July 28, 2008 (edited) Եղունք ունիս? Գլուխդ քերէ! Մեր դրացի ոսոխները նոյն ասցուածքը կրկնեն իրանց անգոյ լեզուով: Իսկ, թէ եղունք չունես ԵՂԵՌՆԸ քեզ կըսպասէ: Ինչպէս միշտ: Հոյակապ գիր: Պիտի անդրադառնամ “գեղեցիկի” մասին: Մինչ այդ մտածիր “ոռիկ” բառի վերայ: Այդ գայլի եւ եղնիկի պատումը Ամերիկայի Մոնթանա** Նահանգի Yellowstone National Park ի մասին է: ** Montana/ Մոնթանա, նշանակի Լեռնոտ/Mountainous: Ինչու չենք կարող մեր Լեռնային Արցախը վերանուանել Լէռնուտ/Montana? Edited July 28, 2008 by Arpa Link to comment Share on other sites More sharing options...
Recommended Posts