Jump to content


Photo
- - - - -

Տեղանուն


  • Please log in to reply
76 replies to this topic

#61 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 21 September 2009 - 09:34 PM

Քանի Տեղանունների մասին է խօսքը տես սա յոդուածը: Այնքան յուզիչ որքան նաեւ ընվզեցուցիչ: Նման, երբ թերթավաճառ տղաքը աղաղակեն- “Read em and weep, Կարդայ եւ Ողբայ”:
----
http://culture.azg.a...&num=2009091201
ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ՉՈՒԼՋՅԱՆ, Առաջնորդ Գուգարաց թեմի
2007 թվականի օգոստոսին էր, որ Գուգարաց թեմի առաջնորդ Տ. Սեպուհ եպիսկոպոս Չուլջյանը, ծննդավայրի ու Հայրենիքի կարոտով եւ հոգու ծարավը հագեցնելու պահանջով, Շիրակի թեմի առաջնորդ Տ. Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանի հետ, առաջին անգամ ուխտավորաբար մեկնեց Արեւմտյան Հայաստան:
Շրջելով կորուսյալ «էրգրի» կիսականգուն, ավերակ ու հիմնահատակ քանդված երբեմնի հրաշակերտ վանքերով ու եկեղեցիներով, ինչպես նաեւ հնամենի քաղաքներով ու գյուղերով` ուխտավոր Սրբազան հայրերն անցյալի փառավոր, սակայն նաեւ դժնդակ պատմությունը վերապրեցին` տեսնելով ու երկյուղով շոշափելով այն ամենը, ինչը դեռ պահպանում է հայի շունչն ու հոգին, հայաբույր ու հայադրոշմ է եւ կարոտյալի հույս ու հավատով է սպասում իր զավակների տունդարձի բարի ավետիսին:
Ուխտագնացությունը, որքան բաղձալի ու տպավորիչ, այնուհանդերձ, ծանր ապրումներ ու հիշողություններ արթնացրեց Սրբազան հայրերի հոգիներում, քանզի երկուսն էլ թե՛ հարազատ հողին էին կանգնած եւ թե՛ օտարի. հարազատ, քանզի նախնիների նման, իրենք եւս ծնվել էին այդտեղ ու սնվել այդ հողի անսպառ բարիքներից, հոգու ծարավը հագեցրել տեղի անապակ ու ականակիտ աղբյուրների սառնորակ ջրով: Հողը հայրենի որքան մոտ, բազում այնքան հեռու էր սակայն...
Պատմական հայրենիքի կորստի ամբողջական գիտակցումն ու զգացումը բոլոր առումներով ավելին էր, քան պատմագրությամբ ձեռք բերված ամեն մի գիտելիք: Արեւմտյան Հայաստանից վերադառնալուց անմիջապես հետո Սեպուհ Սրբազանը Վանաձորում դասախոսություններ կարդաց ուսանողների, դասախոսների ու մտավորականների համար: Նա, չթաքցնելով հուզմունքը, ցավով ու ափսոսանքով էր արտահայտվում. «Մենք ոչ միայն մարդ, երկիր ու մշակույթ ենք կորցրել, այլ մի ամբողջական աշխարհ, Հայոց հինավուրց ու պատմությամբ հարուստ աշխարհ, որի կորուստը հազիվ թե հնարավոր լինի արտահայտել բառերով»:
2007 թվականի ուխտագնացությունը ներառում էր մի քանի հանգրվաններ՝Կարս, Անի, Վան, Աղթամար, Շատախ, Տիգրանակերտ, Մալաթիա, Ադիյաման, Արաբկիր, Էրզինջան (Երզնկա), Թերջան (Դերջան), Բաբերդ, Արդվին եւ Հոփա: Ուխտագնացներն այցելեցին հինավուրց Անի մայրաքաղաքի ավերակներ, Կարսի Սբ Առաքելոց եկեղեցի, Տգորի, Հուսկան որդի, Վարագա, Աղթամարի Սբ Խաչ, Կարմիր, Թորդան, Ապրանք գյուղի Սբ Դանիելի վանքերն ու Սբ Գր.Նարեկացու ճգնարանը, տեսան մեր հայրենիքի ավերակ մասունքները:
Սեպուհ Սրբազանը հուզմունքով պատմեց իր ծննդավայր Մալաթիայի, Սբ Երրորդություն եկեղեցու, իրենց տան եւ Սբ Գրիգոր Լուսավորիչ վանքի մասին:
Ադիյամանում նա գտել էր Ծերուն պապի տունը, ճաշակել պապի տնկած թզենու պտղից, լվացվել նրա փորած ջրհորի ջրով:
Նոր ուխտագնացություն երկու տարի անց
2009 թ. հունիս-հուլիս ամիսներին Գուգարաց թեմի առաջնորդ Տ. Սեպուհ եպս. Չուլջյանը եւ Շիրակի թեմի առաջնորդ Տ. Միքայել եպս. Աջապահյանը, ի մտի ունենալով առաջին ուխտագնացության ընթացքում տեսածն ու լսածը, կրկին ուխտագնացության մեկնեցին Արեւմտյան Հայաստան՝ այս անգամ արդեն այցելելով նաեւ Կիլիկյան Հայաստան: Առավել ընդարձակ էր երկրորդ ուխտագնացության աշխարհագրությունը: Սրբազան հայրերը, մեկ ամիս տեւած շրջագայության ընթացքում, եղան Արդահան, Կարս, Իգդիր, Ահլաթ (Խլաթ), Դողու Պեյազիթ (Բայազետ), Մուշ, Չենգիլի (Սբ Կարապետ), Թաթվան (Դատվան), Բիթլիս (Բաղեշ), Սղերդ, Միդիաթ, Մարդին, Դերիկ, Մուսայբին (Մծբին), Ուրֆա-Խառան (Եդեսիա), Այնթափ, Քիլիս, Զեյթուն, Քըրըգհան, Մարաշ, Սամանդաղ-Վագըֆ (Մուսալեռ), Անթաքիա (Անտիոք), Իսկենտերուն (Ալեքսանդրեթ), Պայաս, Դյորթյոլ (Չորեք մարզպան), Այաս, Անավարզա, Ադանա, Միսիս (Մամեստիա), Կոռիկոս, Տարսուս (Տարսոն), Կոզան-Սիս, Կեսարիա-Կապադովկիա, Սվազ (Սեբաստիա), Դեւրիկ, Էլազըղ-Խարբերդ, Բալու, Բինգյոլ (Ճապաղջուր), Էրզրում (Կարին), Օլթի եւ Յուսուֆելի քաղաքներում:

«Պատմական հիշողության կորուստը վերականգնվում է այնտեղ, որտեղ կորցրել ես...»
Ոչ միայն այցելեցինք, շրջեցինք ու լուսանկարեցինք նշված քաղաքներում ու նրանց հարակից գյուղերում դեռեւս պահպանված, բայց եւ խոնարհված բոլոր հայկական վանքերն ու եկեղեցիները, այլեւ հանդիպեցինք հայոց մնացորդաց այն հատվածին, որ, բնակվելով պապենական հողում, կարողացել էր պահպանել ազգային ինքնությունը: Շատ ջերմ էր ընդունելությունը Մուսալեռան Վագըֆ հայկական գյուղում, որն ունի` հարյուր քսան հայազգի բնակչություն: Այստեղ ուխտավոր սրբազան հայրերս Սուրբ պատարագ մատուցեցինք, ինչպես նաեւ ժամերգություն կատարեցինք գյուղի Սբ Աստվածածին եկեղեցում: Հանդիպեցինք ու զրուցեցինք Էլազըղում-Խարբերդում բնակվող հայերի հետ, որոնց թիվը հասնում է հիսուներկուսի: Նույն կերպ՝ Սեբաստիայում բնակվում են վաթսունհինգ հայեր, Կեսարիայում` չորս, այն էլ միայն տղամարդ, Իսկենդերունում` ութսուն եւ Ադանայում` վեց: Փոքրաթիվ ու հատուկենտ հայերի հետ երկու հոգեւորականներիս զրույցն ամենուր անկեղծ էր, ջերմ, նաեւ ոչ վաղ անցյալի դաժան անցուդարձերը մեկնող պատմություններով լի:
Հուզիչ էր նրանց հետ հանդիպումը, սակայն մխիթարական, քանի որ, 1915 թվականից հետո, նրանք համառորեն շարունակում էին ապրել ու արարել հենց Թուրքիայում` պահպանելով իրենց ինքնությունն ու ավանդությունները, ազգային նկարագիրը. թեեւ գրեթե հայերեն չէին խոսում, սակայն իրենց հայ լինելն արդեն իսկ չէին թաքցնում: Ավելին՝ հպարտորեն էին խոսում ազգային պատկանելության ու քրիստոնեական հավատքի մասին: Այդուհանդերձ, հայության այդ վերջին բեկորներն իրենց ինքնությունը պահպանելու, եկեղեցի ունենալու, հայերեն սովորելու եւ լուծման կարոտ գոյապահպանական բազում այլ խնդիրներ ունեին:
Գյուղական եկեղեցիներից բացի, այցելեցինք մի շարք նշանավոր վանքեր: Հակառակ գրեթե անմերձենալի ու դժվարամատչելի աշխարհագրական դիրքին՝ ուխտավորներս կարողացանք նաեւ հասնել ու աղոթել Մուշի Իքիզլեր (Խզանք) գյուղի սարերի մեջ ծվարած Աղբրիկ վանքում:
Եղանք Մշո (Չենգելի) հռչակավոր Սբ Կարապետ, Մշո (Քեփենեկ) Սբ Առաքելոց, Վանի հարավային ափին գտնվող Արծվաբեր (Ալթըն Սաչ) վանքերում, Դեղիրմեն Ալթը (Փոր) գյուղի Նարեկ եկեղեցում, ուր վաղ միջնադարի գլուխգործոց մեծադիր խաչքարերի հանդիպեցինք, նաեւ գյուղից դուրս գտնվող մեկ այլ վանքում: Այցելեցինք Էլազըղի ճանապարհին՝ Շահին Քայա գյուղի մոտ Հուլե կոչվող վանքը: Միդիաթի եւ Մարդինի ասորական վանքերում հյուրընկալվեցինք հոգեւոր առաջնորդների կողմից, Սուրբ Հակոբ Մծբնա Հայրապետի (Մծբին) վանքում աղոթք առաքեցինք առ Աստված՝ հայցելով Սրբի բարեխոսությունը, Ուրֆայում այցելեցինք Հոբ Երանելուն եւ Հայր Աբրահամին նվիրված սրբավայրեր:
Զարմանալի զուգադիպությամբ ես եւ Միքայել Սրբազանը, հոգելույս Տ. Ներսես արք. Պոզապալյանի մահվան օրը, վերջինիս ծննդավայր Քըրըգհանում (Անտիոքի շրջան) էինք, ուր եւ տեղի անտանիք եկեղեցում հոգեհանգիստ կատարեցինք. հենց այս՝ այժմ արդեն խոնարհված աղոթատանն է մկրտվել լուսահոգի Սրբազանը: Ապա եղանք Անտիոքի Սբ Պողոս Առաքյալի եկեղեցում, Տարսոնում՝ Պողոս Առաքյալի ծննդավայրում ու ջրհորի մոտ, ինչպես նաեւ մյուս սրբավայրերում ու Կապադովկյան նշանավոր քարայր-եկեղեցիներում: Չշրջանցեցինք հիշատակության արժանի բազում կանգուն բերդեր, պալատներ, այդ թվում` Կիլիկյան Հայաստանի, նաեւ Մուսա լեռան գյուղերը, Պայասի, Լամբրոնի, Վահկա, Հաճնի, Լեւոն Կլայի, Անավարզայի, Կոռիկոսի եւ Սսի բերդերը. Սսում տեսանք Սբ Սոֆիայի տաճարի ավերակներն ու բազմաթիվ կամուրջներ: Ցավոք, վերոնշյալ հայկական բոլոր վանքերն ու եկեղեցիները, որոշ բացառություններով, գրեթե ավերակ էին, կամ հատուկենտ քարեղեն վկայություններ էին մնացել դրանցից:
Զարմանալիորեն կանգուն եւ անհամեմատ լավ վիճակում էին Էրզրումի շրջանի (Տայքի) հայ քաղկեդոնական վանքերն ու եկեղեցիները: Վանքերի մոտ տեղադրված ցուցանակներում գրեթե ճշգրիտ գրված էին տվյալ վանքի` հայերին պատկանելու մասին պատմական տվյալները: Մեր զարմանքը ի չիք դարձավ, երբ հասկացանք, որ այդ տարածաշրջանների բնակիչների մի ստվար հատված իսլամացած վրացիներ են: Եվ ցուցատախտակներում գրվածքը ուղերձ էր նրանց, որ այս արժեքները հայերինն են, ո՛չ թե վրացիներինը, որպեսզի այլ ակնկալիքներ չունենան: Տարածաշրջանի վանքերից էին ինչպես, օրինակ, Յուսուֆելի մոտ՝ Բաղբաշ գյուղում, Հահոյի եկեղեցին, Օշքի շքեղ վանքը, Իշհան (Իշխան) վանքը, Օլթիի ռուսական եկեղեցին: Զարմանահրաշ ու ազդեցիկ էր Փենեք (Բանակ) գյուղի զվարթնոցատիպ եկեղեցին՝ թեեւ ավերակ, բայց եւ հիշատակության արժանի: Տեսանք նաեւ Յուսուֆելիի մոտ Բարհալի, Դյորթ Քիլիսե վանքերը, Արտանուշի բերդը եւ եկեղեցին, Բուլանըխ գյուղի Յենի Ռաբաթ վանքը եւ այլն:
Թուրք հասարակության պատմական հիշողությունը Իննսունչորս տարի անց
Անդրադարձ կատարելով այն վայրերին, որոնցով անցել կամ ուր այցելել ենք, հարկ եմ համարում առանձնակի շեշտել, որ մեզ համար անակնկալ էր ու զարմանալի, որ ամեն տեղ, ուր հին հայկական բնակավայրեր էին, գյուղերը, անկախ անվանափոխությունից, ճանաչվում էին ոչ թե նոր՝ թուրքական, այլ հին՝ հայկական անուններով: Ներկայիս բնակիչները` թուրք, քուրդ, արաբ, ալավի, բոլորն էլ հաստատում էին իրենց գյուղերի հայկական լինելու փաստը: Դեռ ավելին՝ նրանցից գրեթե ոչ մեկը չհերքեց ու չդրժեց 1915 թվականի եղելությունները (օլայլար) կամ ջարդերի (քաթլիամ) փաստը: Զարմանալի էր անգամ այն, որ ոմանք նույնիսկ ցեղասպանություն (սօյ քրըմ) արտահայտությամբ էին բնորոշում 1915 թվականի Մեծ եղեռնը:
Բացառություններ կային, սակայն ի դեմս հատուկենտ բնակավայրերի բնակչության, որտեղ հայերը դիմադրություն են ցուցաբերել ու ինքնապաշտպանական կռիվներ մղել եւ կամ այն եկվորների, ովքեր վերաբնակեցված էին եւ տվյալ հողը, այսինքն՝ բնակության վայրը, կորցնելու վախի հոգեբանական դրսեւորումներ էին ցուցաբերում, կտրուկ դրժում ու մերժում էին անգամ իրենց գյուղում փաստացի գոյություն ունեցող հայկական վանքերից ու եկեղեցիներից մնացած քարեղեն վկայությունների` հայերին պատկանելու փաստը: «Այստեղ մենք ապրել ենք դարեր շարունակ, սա մեր հողն է»,- ասում էին գեղջուկները: Դա եւս այս համատեքստում հասկանալի էր:
Ի դեպ, 90 տարի շարունակ Թուրքիայում 1915 թվականին հայերի ցեղասպանությունը ժխտող պետական քարոզչությունը, կարելի է ասել, նվազագույն արդյունք է տվել, այն էլ՝ պատմությունը չիմացող խավի մեջ, եւ կամ նրանց, ովքեր վերաբնակեցված էին նախկին հայկական բնակավայրերում: Բնականաբար, հասկանալի էր նաեւ պետական պաշտոնյաների կեցվածքը. օրինակ, մի թուրք ոստիկան, երբ մեզ կանգնեցրեց երթեւեկության կանոնները խախտելու պատճառով, ծանոթանալով մեր հայկական անձնագրերին, հեգնական տոնով ասաց. «1915 թվականը ձեզ դաս չեղա՞վ: Ի՞նչ գործ ունեք այստեղ»: Այնպես որ` թեեւ պետական պաշտոնյաներն անմիջական կրողն ու քարոզողն են ժխտողական անհեռանկար ու անտրամաբանական քաղաքականության, սակայն երբեմն նաեւ նրանց բերանից է հնչում ճշմարտությունը: Ասվածը փաստում է նաեւ վերջերս Բրյուսելում Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Վեջդի Գյոնուլի խոստովանությունը. «Եթե հայերն ու հույները շարունակեին (գոյատեւել) երկրում, մի՞թե մենք այսօր կունենայինք ազգային պետություն»:
Հակառակ հայոց ցեղասպանության հարցում Թուրքիայի որդեգրած ժխտողական դիրքորոշմանը` փաստ է, որ տեղաբնակները՝ պապից թոռ, տեղեկացված էին հայերի հետ պատահածի, նրանց թողած արհեստների, մշակույթի, կենցաղի, տեղանունների, վանքերի ու եկեղեցիների մասին: Գրեթե յուրաքանչյուր գյուղում հիշվում էին հայերի անուններն ու նրանցից իրենց հասած արհեստները: Նաեւ ճանաչում էին այն մարդկանց, ովքեր դավանափոխ (դյոնմե) էին դարձել, կամ որոնց մեծ մայրերը հայեր էին եղել:
Ուշագրավ մի փաստ եւս անչափ հուզել էր ուխտավոր հոգեւորականներիս: Դեւրիկից Արաբկիր տանող ճանապարհին հանդիպեցինք Քոնակ գյուղում բնակվող երկու կանանց. նրանցից մեկն ութսունի մոտ էր, իսկ ուղեկիցը հարսն էր՝ հիսունհինգ տարեկան: Մեզ առանձնապես զարմացրեց նրանց անկեղծ ու հուզախառն խոստովանությունը: Վերջիններս, մատնացույց անելով դիմացի «Սարը չիչեք» կոչվող սարը, ասացին. «Պետությունը հավաքեց այս շրջանի բոլոր հայերին ու ոչնչացրեց այդ սարի լանջին»: Իսկ նույն սարի մոտակա ճամփեզրին՝ աղբյուրի մոտ, երբ 13-15 տարեկան պատանի գեղջուկ հովվին հարցրինք, թե ի՞նչ գիտի «Սարը չիչեք»-ի մասին, նա անմիջապես պատասխանեց. «Այնտեղ մեր զինվորները ջարդել են հայ բնակչությանը»:
Եթե փորձենք տարիների կտրվածքով համադրել մեր զրուցակիցների տեղեկացվածությունը հայ ժողովրդի եւ նրա ապրած եղեռնի մասին, ապա վստահաբար կարող ենք ասել՝ 80 տարեկան, 55 տարեկան եւ 15 տարեկան թուրք քաղաքացիները քաջատեղյակ էին: Ավելին՝ եթե այսօր 15 տարեկան հովիվը գիտե հայերի ու նրանց հետ կատարված դաժան կոտորածների մասին, վստահաբար կարող ենք հավաստել, որ այս պարագայում դեռ 90 տարի եւս, եթե ոչ ավելի, հայությունը կապրի թուրքերի ու քրդերի հուշերում եւ հիշողության մեջ:
Տարբեր բնակավայրերում հաճախ էինք լսում թուրք, քուրդ կամ ալավի բնակչության ափսոսանքի խոսքերը: Նրանք բառացի կրկնում էին. «Ափսոս, հազար ափսոս... ինչ մարդամոտ, կիրթ, բանիմաց, արհեստների տիրապետող, հողի լեզուն հասկացող ժողովուրդ կորցրինք. այո՛, մի զարմացեք, կորցնողը մենք` թուրքերս եղանք»: Ի դեպ՝ երբ Մշո Սբ Կարապետ ավերակ վանքի մոտ կանգնած, տխուր ու անճար, դիտում էի վանքի արձանագրությունների, խաչքարերի, զարդաքանդակների բեկորները, որոնք տեղադրված էին սրբատաշ քարերով կառուցված դիմացի տան պատին, հանկարծ տանտերը (մոտ 40 տարեկան մի տղամարդ) դուրս եկավ, դիմելով ինձ` հեռվից, ինքնարդարացնող տոնով բացականչեց. «Այդ տարիներին ես դեռ ծնված չէի, հետեւաբար մեղավոր չեմ»:
Իսկ Մուշի Քեփենեկ (Արագ) գյուղի բարձունքում գտնվող ավերված Սբ Առաքելոց վանքի մոտ մեզ շրջապատած քրդերից մեկը, տեսնելով մեր խռովահույզ վիճակը, կարծես մխիթարելու համար ասաց. «Մեր ժողովուրդը ջահիլ (այսինքն՝ անուս) է, անմիջապես ոգեւորվում է, չի կշռադատում, երկար բարակ չի մտածում եւ անում է այն, ինչ իրեն հրամայում են: Հետո է միայն անդրադառնում կատարվածին ու զղջում»:
Ապա քուրդ խոսակիցս պատմեց, որ 1950-ականներին կառավարությունը, մոտակա գետի վրա կամուրջ կառուցելու պատրվակով, քրդերին խոստանում է հողահարկից ազատել, եթե նրանք Սբ Առաքելոց վանքը քանդեն, իսկ քարերը տեղափոխեն գետի ափը՝ կամրջաշինության մեջ օգտագործելու համար:
Հայաստանի անմիջական հարեւանությամբ եւ ընդհանրապես նախկին հայկական բնակավայրերում բնակիչներն անգամ հիշում էին, թե ո՛ր թուրք գեներալի, վալիի (նահանգապետի), քաղաքապետի կամ գյուղապետի հրամանով են պայթեցվել կամ քանդվել իրենց գյուղերի հայկական վանքերն ու եկեղեցիները: Թերեւս դրանով էլ նրանք ցույց էին տալիս իրենց հակազդեցությունը Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ Թուրքիայի պաշտոնական դիրքորոշմանը՝ ժխտողականությանը, անուղղակիորեն բացահայտում դրա սնանկությունը: Ընդհանրապես պետք է նշել, որ Թուրքիայում չմարող ազգայնամոլության համատեքստում անգամ հասարակության տարբեր շերտերում նկատվում են ճեղքեր` ճշմարտության գիտակցման առումով:
Արդահանից հասնելով Չըլդըր լճի ափին գտնվող Աքչե Քալե (Աղջկա բերդ) գյուղ՝ 85 տարեկան մի կնոջ հարցրի, թե այս գյուղի անունը որտեղի՞ց է գալիս: Նա պատասխանեց՝ հայերից: Ես երկրորդեցի հարցս. «Մի՞թե այստեղ հայեր են ապրել»: «Այս բոլոր գյուղերը գյավուրներինն են եղել, տղա՛ս: Ա՛յ, այն դիմացի սարից թնդանոթներով կրակեցին Աթաթուրքի զինվորները, եւ կոտորեցինք ու դուրս քշեցինք նրանց»,- հնչեց պատասխանը: «Բայց, ա՛յ մայրիկ, գիշեր-ցերեկ հեռուստացույցով ասում են, թե թուրքերը հայերին չեն ջարդել»,-շարունակեցի ես: «Չէ՛, տղաս, չէ՛, նրանք ի՞նչ գիտեն, դու մե՛զ հարցրու»,- ասաց թրքուհին: «Բայց մի՞թե մեղք չէին հայերը»,- հարցրի: «Եթե չջարդեինք, այս գեղեցիկ երկիրը մեզ ո՞վ կտար, այսպես շատ լավ եղավ»,- ոգեւորված խոսեց Ադալեթ Քըլըչ (Արդարության սուր) անունով պառավը: Անշուշտ, այս կնոջ խոսքերը կարող էին նաեւ այլ լինել, եթե նա իմանար, որ մենք հայ ենք:
Ենթադրելի է նաեւ, որ թուրք ժողովրդի այն բարեպաշտ հատվածը, որ օրը հինգ անգամ աղոթք (նամազ) է անում մզկիթի վերածված հարյուրավոր եկեղեցիներում, եթե անգամ չի աղոթում այդ շինությունը կառուցող հայերի համար, գոնե հիշում է նրանց երբեմնի ներկայության մասին: Եվ կամ իր տունը հայկական եկեղեցու սրբատաշ քարերով կառուցած, ինչպես նաեւ հայի հիմնադրած տանը բնակություն հաստատած թուրք եւ քուրդ բնակչությունը, ամեն գիշեր անկողին մտնելիս կամ ճաշելիս, հիշում է հայերին ու զգում նրանց ներկայությունը:
Անգամ Թուրքիայի ղեկավարությունն Անկարայում ամեն օր հանրապետության նախագահի «Չանքայա» (Զանգակատուն-եկեղեցի) պալատ մտնելիս՝ հիշում է այդ տարածքի հայազգի տիրոջ մասին: Այս վկայակոչումների շարքն ամբողջացնում են նաեւ նախկինում հայապատկան բազում դպրոցներ, ուսումնարաններ, թատրոնի շենքեր, մեծահարուստ հայերի շքեղ առանձնատներ, հիվանդանոցներ, գործարաններ ու արհեստանոցներ, անգամ հսկա կալվածքներ, որոնք այսօր էլ ծառայում են թուրք ժողովրդին, եւ որոնց պատկանելության մասին «աղաղակում» են անգամ այդ բազմաբնույթ շինությունների պատերն ու քարերը:
Վկայությունները բազում էին. որքան շատ ու երկար էինք զրուցում տեղի բնակիչների հետ, այնքան ավելի ու ավելի էինք համոզվում, որ ճշմարտությունն անհնար է թաքցնել` այնպես, ինչպես ասեղը չեն թաքցնի պարկում: Ժամանակի գետն ու ժամանակի հետ փոփոխվող մարդիկ որքան էլ մեղանչեն պատմության առջեւ, միեւնույն է` չեն կարողանա հակադրվել գենետիկ հիշողությամբ ժառանգված եւ անձնական կապով ամրագրված ճշմարտությանը:
Հետեւաբար, որպես համոզմունք, կարող ենք եւս մեկ անգամ վստահաբար ասել, որ Թուրքիայում հայերի ու հայկական վարք ու բարքի, ինչպես նաեւ ջարդերի մասին հիշողությունները հազիվ թե մոռացվեն, քանի դեռ դրանք ամրագրված են թուրքերի հիշողության մեջ եւ պահպանվում են ճիշտ այնպես, ինչպես այդ ջարդերին ու զրկանքներին զոհ դարձած հայության ժառանգների հիշողության թելերը, որոնք արմատներով կապված են այժմյան Թուրքիայի սահմաններում ընդգրկված հայրենի հողին եւ գենետիկորեն ժառանգել են ցեղասպանության բոլոր հետեւանքները: Ժողովուրդների պատմական հիշողությունն ավելին է, քան ժխտողական քարոզչությունը: Հայերը` թուրք, քուրդ, ալավի, արաբ ժողովրդի հուշերում ամենօրյա ապրող կենդանի ներկայություն են՝ անկախ դրանց լավ կամ վատ դրսեւորումներից:
Ուստի թուրքական իշխանությունների կողմից կասկածի տակ դնել թուրք բնակչության պատմական ու հասարակական հիշողությունը՝ կնշանակի պետականորեն անվստահություն եւ արհամարհանք դրսեւորել սեփական քաղաքացիների նկատմամբ` վիրավորելով նրանց արժանապատվությունը, ինչը Թուրքիայում անում են ժխտողականության ջատագով պատմաբաններն ու պետական քարոզչամեքենան: Իհարկե, նույնը չէ հայ եւ թուրք ժողովուրդների ցավը, բայց նույնն է պատմական հիշողությունը:
Փաստորեն, թուրքական հասարակությունը 1915-ի իրադարձությունների առնչությամբ իրազեկման խնդիր, որպես այդպիսին, չունի: Հայոց ցեղասպանությունը պատմական անժխտելի փաստ է նաեւ նրանց համար: Պարզապես թուրք պատմաբաններն ու դիվանագետները պետք է քաջություն ունենան եւ նպաստեն երկու ժողովուրդների միջեւ առկա փոխանվստահության վերացմանը՝ առերեսվելով սեփական պատմության հետ եւ հրաժարվեն ցեղասպանության իրողությունը թուրքերի հասարակական հիշողությունից ջնջելու ապարդյուն փորձերից:

Նկար 1. Իշխանավանք, 10-րդ դար
Նկար 2. Զվարթնոցատիպ Բանակ եկեղեցին, 7-րդ դար
Նկար 3. Վանի հարավային ափի Արծվաբեր վանքը:
Նկար 4. Հռոմկլա բերդը, որտեղ գտնվում է Սբ Ներսես Շնորհալու կառուցած եկեղեցին:
Նկար 5. Բարհալի




#62 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 22 September 2009 - 05:20 AM

Ուժեղ էր:

#63 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 20 November 2009 - 11:13 AM

Please stop me. I am hypreventilating again.
Եւ քանի Հայ գիւղեր եւ աւաններ թուրք -ազերի անուններ ունեն?
We are so retarded, it is not funny.**Make up your mind willyou!! Are we some day rename Yerevan Vilsonian?
Erebuni becomes Yerevan, Irivan, back to Erebuni?
Gumri becomes Alexandrapol, Gumru, Leninakan, back to Gumri.
Vanadzor becomes Karakilisa, Kirovakan, back to Vanadzor.
Vayots Dzor becomes azizbekov, back to Vayots Dzor.
Varagn becomes Khnkenti, back to Stepanakert. Whoever that damn commie commisar Stepan (Shahumian) is. How did he promote our cause? Why are the genuine Armenian villages Armanis and Shagarda, renamed Jalaloghlu, later Stepanavan?
That damn Chanakhji, I don't know its historical Armenian name, the birth place of Paruyr, becomes Sovetashen and back to Sevak.
Many towns and villages get new and improved names like Noyemberian, Hogtemberian, Sovetashen.. whatever else damn name…What the H … are Hogtember and Noyemeber??
I may have a solution to all this fiasco. Let us rename our towns and villages Putinian and Medvedian.
Oh! Oh! Not to forget “Sargsyan/Sargsavan, Robertavan and Levonagiugh”.
Please continue.
** An aside. Later on , in that same country it was declared illegal to have insulting and derisive family names. Some were hanged for resisting. What is our problem with such so called “ancestral” surnames like cholakh, topal, koeroghlu, otuzbir, altibarmak, gambur , even worse. All of the above, afflicted with physical handicaps should be treated with respect and compassion, rather than call and insult them for their handicaps. I just learned that Ajarian had only one fuctional eye, should he have been named “koeroghlu”?
Enough! I am hyperventilating again!
Where is our PRIDE???
----
Also see;

http://www.armenianh...t/8-cities.html


AZG Daily #212, 11/20/2009

Բնաջնջում
ՏԵՂԱՆՈՒՆՆԵՐԻ ԹՈՒՐՔԱՑՈՒՄՆ ՕՍՄԱՆՅԱՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ԵՎ ՀԱՆՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԹՈՒՐՔԻԱՅՈՒՄ

Թուրքիայի նախագահ Աբդուլլահ Գյուլը 2009 թ. օգոստոսին Բիթլիս կատարած այցի ժամանակ հայտարարեց, որ ներկայիս Գյուրօյմաք գավառի իսկական անունը քրդերեն Նորշին է: Մինչդեռ Նորշինը մաքուր հայկական է թե՛ իրբաղադրիչներով`
Նոր+շեն (կառույց, գյուղ, բնակատեղի), թե՛ տեղանվանակազմ կաղապարաձեւով:
Տեղանունները լեզվական համեմատաբար կայուն փաստ լինելուց բացի՝ ունեն պատմագիտական եւ քաղաքական արժեք: Ուստի՝ Գյուլի հատարարությանը վերաբերող թուրքական լրատվամիջոցների հրապարակումները մեկ անգամ եւս հաստատում են, որ Օսմանյան կայսրության, հետագայում նաեւ՝ հանրապետական Թուրքիայի ղեկավար շրջանակները, շատ լավ հասկանալով տեղանունների ռազմավարական նշանակությունը, հետեւողական քաղաքականություն են վարել՝ Թուրքիայի սահմաններում գտնվող բնակավայրերի անուններն աղավաղելու եւ դրանք զանազան միջոցներով սեփականացնելու ուղղությամբ:
Թուրքիայում հայկական տեղանունների ձեւախեղման ավանդույթը դարերի պատմություն ունի: Օսմանյան իշխանությունները, նորանվաճ տարածքները յուրացնելու նպատակով, բնիկ տեղանունը թարգմանում էին թուրքերենի, ինչպես Տանձուտը՝ Արմուդլու, Աղբյուրաշենը՝ Քյանքենդի, Կարմրիկը՝ Քըզըլջա եւ այլն, կամ էլ տեղական բարբառի ազդեցությամբ նախկին ձեւից որոշ չափով հեռացած տեղանունը նմանեցնում թուրքական այս կամ այն բառին, այսպես՝ Արմտիքը դարձնում Արմուդի, Օձունխաչը՝ Ուզունհաչ, Օձունը՝ Ուզունլար, Քարվաճառը՝ Քելբաջար եւ այլն: Տարածված մեթոդներից էր նաեւ հին բնակավայրերին նոր անուններ տալը՝ ձգտելով մոռացության մատնել նրանց բնիկ պատկանելությունը:
19-րդ դարի կեսերից օսմանյան իշխանությունները որոշում են ոչ միայն անվանափոխել կամ աղավաղել հայկական նահանգների, գավառների, գյուղերի անունները, այլեւ իսպառ ոչնչացնել Հայաստան անունը: Այս քաղաքականությունը գործադրվեց հատկապես 1877-78թթ. ռուս-թուրքական պատերազմից հետո, երբ Հայկական հարցն արեւմտյան տերություններն օգտագործեցին՝ Թուրքիայի դեմ: Սուլթան Աբդուլ Համիդ Բ-ի կառավարությունը Հայաստան անունը փոխարինեց հնարովի Քրդստան կամ Անատոլիա տերմիններով: 1880 թ. սկսած պաշտոնական փաստաթղթերում արգելվեց Հայաստան անվան հիշատակումը: Սրանով Բարձր դուռը ձգտում էր արեւմտյան տերություններին հասկացնել, որ Հայկական հարց գոյություն չունի. չկա Հայաստանը, չկա եւ Հայկական հարցը: Աբդուլ Համիդի օրոք մեծ վեզիր Քյամիլ փաշան այս կապակցությամբ հետեւյալ դրույթներն է զարգացրել. «Եթե Եվրոպայում մենք մեր սրտում օձ ենք տաքացրել (նկատի ունի բալկանյան ժողովուրդներին-Լ. Ս.), նույն հիմարությունը մենք չպետք է կրկնենք ասիական Թուրքիայում: Բանականությունը թելադրում է ճանապարհից վերացնել այն բոլոր տարրերը, որոնք մի օր մեզ համար կներկայացնեն այն նույն վտանգը, ինչը միջազգային միջամտության առիթ կտա եւ զենք կդառնա այդ տերությունների ձեռքին: Հիմա՝ համենայն դեպս այսօր, մեր եւ Անգլիայի շահերը պահանջում են, որ Փոքր Ասիայում մեր տարածքներն ազատվեն այն աղբյուրներից, որոնք կարող են ուրիշների միջամտությանն առիթ տալ: Մենք եւ Անգլիան չենք ճանաչում «Հայաստան» բառը, եւ հարկավոր է ջարդուփշուր անել այն ծնոտը, որը կհամարձակվի նույնիսկ արտասանել այս բառը: Հետեւաբար, այս նպատակին հասնելու համար անհրաժեշտ է այս հայ ազգն անհետ մաքրել երկրի երեսից, անողոքաբար ոչնչացնել»: Սուլթան Աբդուլ Համիդը, որը հայտնի էր նաեւ «Քրդերի հայր» (BavՍ Kurda) անունով, թուրք կամ քուրդ գաղթականներով վերաբնակեցված վայրերի հին անունները փոխարինում է նորերով: Դրանց տրվում էին կամ փադիշահների, կամ էլ գաղթական ցեղերի անուններ՝ Համիդիյե, Ռեշիդիյե, Ազիզիյե: Այս քաղաքականությունը հատկապես ակնառու դարձավ իթթիհադականների իշխանության օրոք: Նրանք նախաօսմանյան շրջանին պատկանող տեղանունները փոխարինեցին իրենց անուններով:
Կայսրությունում տեղանունների համակարգված թուրքացմանն էր նպատակաուղղված 1913թ. մայիսի 13-ին ընդունված «Գաղթականների բնակեցման կանոնադրություն» փաստաթուղթը: Հաջորդ քայլը 1916թ. հունվարի 5-ին կատարեց երիտթուրքերի կառավարության ռազմական նախարար Էնվեր փաշան: Թուրքական ռազմաքաղաքական իշխանություններին առաքված Էնվեր փաշայի հրամանագիրը պահանջում էր Օսմանյան կայսրության հայերեն, հունարեն եւ բուլղարերեն տեղանունները փոխել թուրքերենի: Թարգմանաբար ներկայացնում ենք Էնվեր փաշայի ստորագրած հրամանագիրը՝
Հրամանագիր (Emirname)
1. Օսմանյան երկրում հայկական, հունական, բուլղարական եւ այլ ոչ մահմեդական ժողովուրդներին պատկանող նահանգի, գավառի, գյուղաքաղաքի, գյուղի, սարի, գետի... եւ այլ բոլոր անունների վերածումը թուրքերենի անհրաժեշտ է: Արագորեն օգտվելով հարմար պահից՝ այս նպատակի իրականացման համար ձեր աջակցությունն ենք հայցում:
2. Ձեր իրավասության տակ գտնվող տարածքում զինվորական հրամանատարության եւ վարչական պաշտոնեության հետ միանալով՝ թող կազմվեն անվանափոխության համապատասխան ցուցակներ, եւ նահանգի, գավառի, գյուղաքաղաքի կենտրոններն ընդգրկող այս ցուցակները հնարավորինս շտապ մաս առ մաս ներկայացվեն Գլխավոր շտաբ:...
3. Անհրաժեշտ է, որ նոր անվանումներն արտահայտեն աշխատասիրությամբ մշտապես ընդօրինակելի եւ չափանիշ հանդիսացող ու գովեստներով փառաբանված մեր զինվորականության պատմությունը: Պետք է հիշել ինչպես ներկա, այնպես էլ անցյալ պատերազմական իրավիճակներում ... հատուկ փառաբանված դրվագները: Կամ էլ պետք է գտնվեն այնպիսի անուններ, որոնք բնորոշ են տվյալ տեղանքի բերքին, արտադրանքին, առեւտրին կամ աշխարհագրությանը:.... Բացի այդ՝ եթե օտար լեզվով վաղուց ի վեր ընդունված անունների հանկարծակի փոփոխություն լինի անհարմար անուններով, առաջ կբերի որոշ սխալներ, եւ պատճառ կդառնա, որ բնակչության շրջանում հին անունների օգտագործումը շարունակվի:
Հետեւաբար՝ նոր անունները պետք է ընտրել՝ այս ամենը նկատի ունենալով: Իսկ եթե չհաջողվի նման սկզբունքների հիման վրա անուն գտնելը, այդ դեպքում, օրինակ՝ Էրեղլին անվանել Էրիքլի կամ էլ Էրաքլը, Գալիբոլուն՝ Վելիբոլու...»:
Գլխավոր հրամանատարի տեղակալ՝ Էնվեր (1916թ.)
Էնվերի հրամանագրով ոգեւորվելով՝ թուրք հայտնի զինվորական Հուսեյին Ավնի (Ալփարսլան) բեյը գրում է. «Եթե մենք ուզում ենք մեր երկրի տերը դառնալ, ապա ամենափոքր գյուղի անունն անգամ պետք է թուրքերեն դարձնենք, այլ ոչ թե թողնենք հայերեն, հունարեն, արաբերեն: Այսպիսով՝ մեր երկիրը կներկենք մեր գույներով»: Ինչպես տեսնում ենք, նա իր նախարարից էլ մեկ քայլ առաջ է անցնում եւ անհրաժեշտ համարում նաեւ արաբերեն տեղանունների անվանափոխությունը, թեեւ Էնվեր փաշայի հրամանագրում խոսքը վերաբերում էր միայն «հայկական, հունական, բուլղարական եւ այլ ոչ մահմեդական ժողովուրդներին»: Նշենք, որ Արեւմտյան Հայաստանի տարածքում քրդերով վերաբնակեցված վայրերի անունները ճնշող մեծամասնությամբ եղել են հայկական: Մեծ եղեռնից հետո այդ տեղանունները հաճախ վերագրվել են քրդերին: Արեւմտյան Հայաստանը, զրկվելով իր իսկական տերերից, պատմամշակութային բազմաթիվ արժեքների հետ շարունակում է ամեն օր կորցնել նաեւ հազարամյակների խորքից եկած հայկական տեղանունները: Դրանք հայտարարվում են քրդական կամ էլ՝ թուրքական:
Թուրքական «Փազարվաթան» կոչվող կայքէջում զետեղված «28 հազար տեղանուն փոխվեց: Ո՞ր տեղանունը ո՞ր լեզվին է պատկանում՝ չի իմացվում» հոդվածի (16.08.2009) հեղինակ Շ. Թյուրքերը քրդական տեղանունների շարքին է դասում Վանը, Անթեփը (Այնթապ), Խարփեթը (Խարբերդ), Էրզինգանը (Երզնկա), Չերմիգը (Ջերմուկ), Կաղըզմանը (Կաղզվան), Տեկորը, Վեստանը (Ոստան), Գերչանիսը (Կերչանիս), Փալին (Բալու), Ջոլեմերկը (Ջուլամերկ), Բեդլիսը (Բիթլիս) Գոգսին (Կոկսի), Կերսը (Կարս), Փուլուրը (Բլուր), Փերթակը (Բերդակ), Գեղին (Քըղի), Չերմեն (Ջերմե), Քոփը (Կոփ), Չեմիշգեզեքը (Չմշկածագ), Թերջանը (Դերջան), Քեմահը (Կամախ), Իսփիրը (Սպեր), Զարուշատը (Զարիշատ), Արթեմեթանը (Արտամեդ), Էրդիշը (Արճեշ), Զեդկանը (Զատկան), Էգինը (Ակն), Թուխը, Քեբանը (Կապան), Ավշինը (Օշին), Սիվերեքը (Սեւ ավերակ), Ջիրմիքը (Ջերմիկ), Էրխվան-Արգուվանը (Արգավան), նույնիսկ` Էրզերոմը (Էրզրում, Կարին), Քիլիսը (եկեղեցի բառի աղավաղված ձեւն է) եւ այլն: Հոդվածագիրը համառորեն լռում է այս տեղանունների իսկական տերերի ճակատագրի մասին:
Երիտթուրքերից հետո տեղանունների «ազգայնացման» քաղաքականությունը շարունակեցին քեմալականները: Հանրապետության շրջանում այս գործընթացն է՛լ ավելի արագ թափ ստացավ: 1923-ից սկսած Արեւմտյան Հայաստանի տարածքը պաշտոնապես կոչվեց «Արեւելյան Անատոլիա»: Իսկ 1925 թ.՝ Շեյխ Սայիդի, 1927 թ.՝ Արարատի եւ 1938 թ.՝ Դերսիմի քրդական ապստամբություններից հետո թուրքական իշխանություններն սկսեցին անվանափոխել նաեւ քրդերով բնակեցված վայրերը: 1940 թ. Թուրքիայի կառավարությունն ընդունում է օտար լեզուներով ու արմատներով տեղանունները թուրքերենի փոխելու մասին թիվ 8589 շրջաբերականը: 1949 թ. Նահանգային վարչական օրենքում (l daresi Kanunu) մի առանձին հոդված էր նվիրված տեղանունների փոփոխությանը: 1957թ. ստեղծվում է «Անվանափոխման մասնագիտական կազմակերպությունը» («Ad Deitirme htisas Kurulu»), որն Էրզրումի նահանգում վերանվանել է 653, Ադանայում՝ 169, Էրզինջանում (Երզնկա)՝ 366, Ադյամանում՝ 224, Աֆիոնում՝ 88, Մուշում՝ 297, Վանում՝ 415, Աղրըում (Արարատ)՝ 374, Ամասիայում՝ 99, Գիրեսունում (Կերասուն)՝ 167, Անկարայում՝ 193, Գյումուշխանեում՝ 343, Օրդուում՝ 134, Անթալիայում՝ 168, Հաքքարիում՝ 128, Ռիզեում՝ 105, Արդվինում՝ 101, Սպարտայում՝ 185, Սիիրթում (Սղերթ)՝ 392, Բիլեջիքում՝՝ 32, Ստամբուլում՝ 21, Սինոպում՝ 59, Բինգյոլում (Բյուրակն) 247, Իզմիրում (Զմյուռնիա)՝ 68, Սիվասում (Սեբաստիա) 406, Բիթլիսում՝ 236, Կարսում՝ 398, Թոքաթում (Եվդոկիա)՝ 245, Կայսերիում (Կեսարիա)՝ 86, Տրապիզոնում՝ 390, Բուրսայում՝ 136, Դերսիմում՝ 273, Չանաքքալեում՝ 53, Քըրշեհիրում՝ 39, Շանլը Ուրֆայում (Ուռհա)՝ 389, Չորումում՝ 555, Մալաթիայում՝ 217, Էդիրնեում՝ 20, Մարդինում՝ 647, Դիարբեքիրում՝ 555, Մանիսայում՝ 83, Էլազըղում (Խարբերդ)՝ 383, Քահրաման Մարաշում՝ 105 բնակավայր:«Անվանափոխման մասնագիտական կազմակերպությունը» 75 հազար տեղանուն ուսումնասիրելով, փոփոխել է 28 հազարը (որից 12 հազարը գյուղանուններ):
Հ. Թունչելի հաշվարկներով 1940-2000 թթ. ընթացքում վերանվանվել է 12 հազար 211 գյուղանուն՝ մտավորապես գյուղերի 35%-ը: Թուրք պատմաբան Այշե Հյուրը նշում է, որ «անջատողականությանը» վերջ տալու նպատակով փոխվեցին արաբական, պարսկական, հայկական, քրդական, վրացական, թաթարական, չերքեզական, լազական գյուղանունները»: 1981-1983թթ. անվանափոխվեցին Թուրքիայի հատկապես արեւելյան, հարավային եւ Սեւ ծովի հարավարեւելյան շրջանների բնակավայրերը: 2009թ. օգոստոսի 19-ին Ստամբուլի «Բիր գյուն» օրաթերթում հրատարակված «Թունջելին թող Դերսիմ կոչվի» հոդվածի հեղինակ Օ. Բիլիրը նշում է, որ թուրքական իշխանությունները հին տեղանվան որոշ հնչյունները փոխելով՝ նմանեցնում էին թուրքական այս կամ այն բառին, օրինակ՝ Չինչիվա՝ Շենյուվա եւ այլն: Սա անվանափոխության մի մեթոդ է, որը, ինչպես նշել ենք, 1915թ. առաջարկել էր Էնվեր փաշան:
Հետաքրքրական է նաեւ այսպես կոչված քրդական տեղանունների թուրքացման մեջ աչքի է զարնող հետեւյալ երեւույթ. որոշ բնակավայրերի վերադարձվում են իրենց նախկին կարծեցյալ թուրքական անուները: Իսկ դրանք իրականում հայկական են եւ եկել են դարերի խորքից: Այսպես՝ Փերթագը (Բերդակ) վերանվանվել է իբր իր նախկին թուրքական տարբերակով՝ Փերթեկ, Ըսփըրը (Սպեր)՝ Իսփիր, Էրդեխանը՝ Արդահան, Շախը՝ Շատախ, Քերսը՝ Կարս, Զեդկանը՝ Էլեշքիրթ, այն Վաղարշակերտ>Ալաշկերտ-ի հնչյունափոխված ձեւն է, Գեղին՝ Քըղի, երկուսի մեջ էլ գյուղ>գեղ բառն է, Գիմգիմը՝ Վարդո եւ այլն: Այս շղթայի մեկ օղակն էլ Նորշին տեղանվան հետ կապված Բիթլիսում Ա. Գյուլի հայտարարությունն է, որ միանշանակ չընդունվեց երկրի քաղաքական ուժերի կողմից: Մասնավորապես` ընդդիմադիր Ազգայնական շարժում կուսակցության առաջնորդ Դեւլեթ Բահչելին այս առիթով քննադատեց Գյուլին: Բահչելիին հակադարձեց վարչապետ Էրդողանը՝ հիշեցնելով, որ օրինակ՝ Մանազկերտը հայկական տեղանուն է, իսկ Անկարան լատինական ծագում ունի: Կարծում ենք, որ Թուրքիայի վարչապետի այս խոստովանությունը պայմանավորված է նրանով, որ թուրքական իշխանությունները ձգտում են անհեթեթ վիճակում չհայտնվել եւ աշխարհին առավել ժողովրդավար եւ ազատամիտ երեւալ: Բացի այդ՝ թերեւս այդ հայտարարությունն ուղղված էր քրդերի տարածքային հավակնությունները նաեւ այս ձեւով զսպելուն:
Հանրապետական Թուրքիայում «ոչ մահմեդական» տեղանունների յուրացման համակարգված ծրագրին մեծապես օժանդակել է եւ «գիտական» հիմքերի վրա դրել թուրքական ժամանակակից պատմագիտությունը: Թուրք պատմաբանները, վաղ շրջանի օսմանյան արխիվային նյութերը, պատմագիրների երկերը հրատարակելիս, աղճատում կամ մերժում են հայկական տեղանունները, բիրտ խմբագրությամբ նաեւ Արմենիան կամ Էրմենիստանը փոխարինում հնարովի «Արեւելյան Անատոլիայով»՝ նպատակ ունենալով մոռացության մատնել Հայաստան երկրի գոյությունն առհասարակ: Այսպես, թուրք պատմաբան Հ. Սելենը, 17-րդ դարի հայտնի պատմագիր Քյաթիբ Չելեբիի «Ջիհան նյուման» 1957 թ. հրատարակելիս, այդ պատմական երկի «Արմենիա երկրի մասին» գլխի վերնագիրն ուղղակի դարձրել է «Արեւելյան Անատոլիա»: Սակայն փաստն այն է, որ օսմանյան պատմագիր-տարեգիրների երկերում հստակորեն հիշատակվել է Հայաստանը իր սահմաններով հանդերձ: Ահավասիկ, Քյաթիբ Չելեբիի «Ջիհան նյումա»-յի վերոհիշյալ գլխից մեկ հատված, որը լավագույնս բացահայտում է ժամանակակից թուրք պատմագիտության կեղծարարությունները. «Արմենի [Արմենիա] վիլայեթը բաղկացած է երկու մասից՝ Փոքր եւ Մեծ: Սահմաններն են Փոքր Արմենիան, Ռումը, Դիարբեքիրը, Քուրդիստանը, Ադրբեջանը եւ Արանը...»: Թեեւ Չելեբիի տված Արմենիա երկրի սահմանների ընդգրկումները թերի են, այդուհանդերձ, օսմանյան պատմագրի կողմից Հայաստան երկրի (Արմենիա) ընդունումը չափազանց արժեքավոր է: Արմենիա ընդարձակ երկրի մասին գրում է նաեւ նույն դարի մեկ ուրիշ թուրք պատմիչ՝ Մյունեջջիմ Բաշին: Պատմիչների նկարագրություններից պարզորոշ երեւում է, որ XVII դարում օսմանյան պաշտոնական պատմագրությունը ճանաչում էր զավթված Հայաստանի գոյության փաստը՝ Մեծ Հայքի եւ Փոքր Հայքի սահմաններում եւ անվանում այն միջազգայնորեն ճանաչված անունով՝ Արմենիա: Այսպիսով, XVII դարում Հայաստանի նկատմամբ Անատոլիա կամ Արեւելյան Անատոլիա տերմինները բնավ չեն օգտագործվել: Ավելին՝ XVI դարի «Իսլամական աշխարհացույց» քարտեզում եւ XVIII-XIX դարերի օսմանյան քարտեզներում նույնպես հստակ նշվում է Հայաստան երկիրը Էրմենիստան ձեւով՝ իր սահմաններով հանդերձ: Ինչպես տեսնում ենք, թուրք պատմիչները լավ գիտեին Հայաստանի՝ Արմենիայի տեղը եւ ի հակադրություն այսօրվա թուրք պատմաբանների` այն չէին «շփոթում» Անատոլիայի հետ:Ի դեպ, Անատոլիա բառը հունարեն նշանակում է արեւածագ: Հնում, մոտավորապես մ.թ.ա. V-IV դդ. Անատոլիա է անվանվել Փոքր Ասիա թերակղզին: Օսմանյան կայսրությունում Անադոլու կոչվում էր Փոքր Ասիայի հյուսիսարեւելյան հատվածն ընդգրկող վիլայեթը՝ Քյոթահյա կենտրոնով: Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա անգամ օսմանյան եւ պարսկական տիրապետության տակ ընկնելուց հետո էլ բազմաթիվ աղբյուրներում հստակորեն հիշատակվում է որպես Արմենիա կամ Էրմենիստան: Սա եւս մի կարեւոր վկայություն է, որ անգամ պետականության կորստից հետո էլ հայ ժողովուրդն իր հայրենիքում կազմում էր ճնշող մեծամասնություն:
Ցավալին այն է, որ այսօր սփյուռքահայ որոշ պատմաբաններ, անգամ հայաստանյան վերլուծաբաններ ու դիվանագետներ, սկսել են Արեւմտյան Հայաստանը փոխարինել «Արեւելյան Անատոլիա» հնարովի տերմինով: Նրանք, փաստորեն հլու-հնազանդորեն ի կատար են ածում 1880թ. Աբդուլ Համիդի որոշումը: Դեռ ավելին՝ որոշ սփյուռքահայ պատմաբաններ «Արեւելյան Անատոլիա» տերմինը տարածում են նաեւ Արեւելյան Հայաստանի վրա: Եթե նույնիսկ արեւմտյան գիտական շրջանակներում Թուրքիայի պետական քարոզչամեքենայի հետեւողական աշխատանքի եւ կեղծարարության արդյունքում, որոշ դեպքերում՝ նաեւ չիմացության հետեւանքով Արեւմտյան Հայաստանի փոխարեն ամրագրվել է հնարովի «Արեւելյան Անատոլիա» տերմինը, ապա մեզ համար այն անընդունելի է: Քանզի՝ Արեւմտյան Հայաստանի փոխարինումն «Արեւելյան Անատոլիա» տերմինով, նշանակում է՝ մեր իսկ կողմից պատմական Հայրենիքից հրաժարում, հայոց դարավոր պատմամշակութային ժառանգության մերժում, Հայոց ցեղասպանության ուրացում եւ հետեւանքների մոռացության մատնում, հայկական պետականության եւ Արեւմտյան Հայաստանի հանդեպ թուրքական մերժողական տեսակետների պաշտպանություն: Այսպիսով, Թուրքիայի իշխանությունները՝ հասկանալով, որ հայկական տեղանունները մի ողջ քաղաքակրթության արգասիք են եւ Արեւմտյան Հայաստանում հայոց գոյության խոսուն վկաներ, չբավարարվելով այդ տարածքի իսկական տերերի ֆիզիկական ոչնչացմամբ, շարունակում են իրենց պատմամշակութային եղեռնը՝ վաղուց ի վեր թիրախ դարձնելով նաեւ հայկական տեղանունները: Մինչդեռ վաղնջական ժամանակներից հիշվող հայկական տեղանունները լեզվական ամրակուռ փաստեր են, որոնք ի չիք են դաձնում թուրքական այդօրինակ նկրտումները, բացահայտում ողջ ճշմարտությունը: Ուրեմն այսօր տեղանունների պաշտպանության, պահպանման եւ վերականգնման խնդիրը մեզ համար ունի ռազմավարական անգնահատելի նշանակություն:
ԼՈՒՍԻՆԵ ՍԱՀԱԿՅԱՆ, Բանասիրական գիտ. թեկնածու, Արտատպված է Արարատ ռազմավարա-գիտական կենտրոնի կայքէջից՝ հապավումներով (18 սեպտեմբերի, 2009, Ararat-center.org)

© AZG Daily, 2004

Edited by Arpa, 21 November 2009 - 09:57 AM.


#64 Zartonk

Zartonk

    Magnificent!

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 2,764 posts
  • Gender:Male
  • Location:Մարդկության ու ճշմարտության միջև

Posted 20 November 2009 - 02:18 PM

Այո, այսպես մնալով հենց Հայի կոչումն էլ դառնալու է անհայկական:

Edited by Zartonk, 17 August 2010 - 01:33 PM.


#65 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 16 August 2010 - 04:17 PM

ԱԼԱՎԵՐԴԻ???

Allah verdi??? Is it like "hakh-verdi"? :P
Alaverdi. Is it like chicken- ala- king? :jester:
Or opera ala-Verdi Giuseppe? :goof::
http://www.last.fm/m...images/28438633

Johannes, Խնդրեմ մեզ գրիր Ալավէրդի ի մասին:
Ստորեվ բաւական տեղեկութիւն, բայց մեծ մասամբ քարոզչութիւն եւ պրոպականտա, որտեղ սղագրուել է թէ պատմական օրերին դա կը կոչուեր Մանիս/Մանէս կամ Մանասնագոմեր, գլխավոր գիւղը Ակներ. Եւ թէ հետ Արաբա Պարսկա սելճուք ա րշավանքի հետեվանքով XVII(17 th century) դարում դա վերկոչուել է այդ ցեղապետներից , մի Ալլահվերդի Մոլլա օղլի Թարխանի անունով:
Ալլահ վէրդի/ Աստուածատուր/Ասատուր.
God Given? Which god gave them? Not Aramazt I am sure. Was it yehovah maybe?
http://www.alaverdi....mid=379&lang=hy

Ալավերդի. ինչպե՞ս է եղել ամենասկզբից...
Ալավերդի քաղաքի տարածքը բնակեցված է եղել դեռևս շատ հին ժամանակներից: Այդ են վկայում կատարված պեղումների ընթացքում հայտնաբերված նյութերն ու հուշարձանները: ՈՒսումնասիրություններ ու պեղումներ են կատարել կովկասագետ Նիկողայոս Մառը /1893թ./, հնագետներ Ալեքսանդր Երիցյանը /1971թ./ Ե. Թաղիաշվիլին /1894թ./: Ալավերդում և նրա հարևան բնակավայրերում մեծաքանակ պեղումներ է կատարել պղնձահանքերի լեռնային ինժեներ Ժակ դը Մորգանը: Նրա պեղած դամբարաններում հայտնաբերվել են երկաթե զենքեր, կեռ դանակներ, նիզակի ծայրեր, բրոնզապատ ու զարդանկարված երկաթե դաշույններ: Ենթադրվում է որ դրանք պատկանել են հանքերի մշակությամբ զբաղվող տեղական ցեղերին:
Պեղումների ընթացքում հայտնաբերված նյութերն ապացուցում են, որ Ալավերդում և նրա շրջակայքում մարդկային բնակություն է եղել դեռևս մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի կեսին, այսինքն բրոնզե դարում:
Պատմական Գուգարքը, որի մեջ էր մտնում այժմյան Ալավերդին, Վրաստանի սահմանագլխին ընկած ամենաընդարձակ նահանգներից մեկն էր. Այն ուներ ինը գավառ:
Գուգարքը հայկական պետությանն է միացել Արտաշես Ա-ի օրոք /189-160 մ.թ.ա./: Դրանից հետո, մինչև Հայաստանի առաջին բաժանումը /387թ./, Գուգարքը մնաց հայկական պետության կազմում, իսկ հետագայում նրա արևմտյան մասը մտավ Վրաստանի կազմի մեջ:
Արաբական տիրապետության ժամանակ, մինչև 9-րդ դարի վերջը, ներկայիս Ալավերդու տարածքը` շրջակա գյուղերով, եղել է Արմենիա վարչական միավորի կազմում: 10-11 դարերում այստեղ իշխել են Կյուրիկյանները: 1118-ին այն Վրաստանին միացրեց Դավիթ Շինարարը: 12-14-րդ դարերում եղել է Զաքարյան Հայաստանի կենտրոնական շրջաններից մեկը: Պղնձահանքերի օգտագործման մասին տեղեկություններ են պահպանվել Կիրակոս Գանձակեցու և Վարդան Պատմիչի աշխատություններում: 13-րդ դարի կեսերից սկսած` Գուգարքը, ինչպես նաև Հայաստանի մյուս նահանգները, ասպատակել են թուրք-սելջուկյան, ապա` մոնղոլ-թաթարական հորդաները:
Վրացական տիրապետությունը, որ պահպանվել էր Լոռիում երկար ընդհատումներով, 19-րդ դարից տեղի տվեց ռուսական տիրապետությանը, որից հետո Լոռին դարձավ արքունական կալվածք: Հարկ է նշել, որ վրացական տիրապետությունը այդ ընթացքում ոչ մի ազդեցություն չունեցավ հայ կյանքի և ազգային արժեքների վրա: Լոռին մնաց զուտ հայկական, հայախոս: Վրացական լեզուն չկարողացավ անգամ համեստ չափերով ներխուժել Լոռվա լեռնային, կորովի ու ջղուտ բարբառների մեջ, անգամ աշխարհագրական անունների մեջ չկան վրացականին բնորոշ ազդեցություններ: Այս ամենը հաստատվում է նաև այն իրողությամբ, որ իրենք` վրացիներն էլ միշտ տարածքն անվանել են Լոռի, իսկ նրա շրջակայքը` Հայաստան:…



#66 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 17 August 2010 - 12:26 AM

http://hyeforum.com/...ndpost&p=228521

Վերի մէջբերման մէջ գրած կամ, սակայն համոզիչ չեմ գտնում աղբիւրիս տեղեկանքը: Ալանները հին ժողովուրդ են, իսկ Ալավերդի ակնյայտօրէն նոր ժամանակների անուն է:


#67 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 17 August 2010 - 12:11 PM

ԱԿՆԵՐ/AKNER


Is Ակներ/Akner the plural of Ակ/AK, spring, fountain (i.e “eye” as some people call spring “goez/eye”. When and where did they learn to call a spring “goez/eye”? Did they see what Armenians call a spring, as in “ակն-աղբիւր“?
Posted Image
----
At one time we were talking about surnames, where we cited a family that had deturkified their’s from “goezuboeyukian” to Aknerian, yet at the time I did not know that there are/have been two towns known as Akner. No, Make that three.
http://hyeforum.com/...pic=12344&st=20
One is/was in Cilicia a few miles northwest of Sis. It is famed to have been connected to King Hethum And the famous Monastery of Akner Vanq. In Fact th monograph redirects us to Akants/Ականց Վանք,** a more detailed and extended entry.
The one that led me to this is Akner in the Lori region, in the area of Alaverdi.
Akner Kilikia
http://www.google.co...iw=1263&bih=570
http://www.armsite.com/maps/
However, when one googles Ակներ/akner It is very difficult to know if the site is about the one on Lori or the one in Siuniq.
Akner Lori
http://www.armsite.c...hen=now&slide=2
http://photo.unicode...ahin-akner.html
And the third one, which we will not see on the map below (I can see it on my paper map) is in Siuniq, in the neighborhood of Goris. Look for Verishen on the map and you’re almost there. The reason many references will not attest to this is that until recently the village was known as /ԲռունBrun. No indication when the name change happened, neither an idication why and when the village was named Brun.
Akner Siuniq
http://www.armsite.c...hen=now&slide=7
http://www.google.co...iw=1263&bih=570
** I have yet to read the monograph about Akants Vanq in Kilkia in detail to see where and what it was.
Everone, please help me find better sites that speak about those sites, why they were named such, and above all why the present Akner in siuniq was known as Brun. What was Brun named for and when, and why it was renamed? Btw, when you look closely at the map of Siuniq above, you will see the village Karahunj is in the same region slightly south east of Goris.
Ohan, our es?
Turns out there were two Ականց/Akants, one in the Van region and the other, better known as Ականց Անապատ/Akants Anapat (monastery) in Kilikia.
See Samuel Aknetsi/Սամուէլ Ակնեցի;
Se also Գրիգոր Ականեցի that other sources call Ակներցի . (It will not open)
http://www.digilib.a...Page/page0.html

Edited by Arpa, 17 August 2010 - 12:11 PM.


#68 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 18 August 2010 - 10:01 AM

ԱԿՆԱՂԲԻՒՐ
Aknaghbiur
Why the redundant name?
Ինչու կրկնաբառ անուանումը?
When AK/AKN already means spring just as AGHBIUR ?
See “parzir aghbiur/Պարզիր Աղբիւր” here;
http://hyeforum.com/...h=1
http://www.artrocker...edia/Aknaghbyur
Posted Image
http://en.wikipedia....ocation_map.svg
Below we read that the population is 551. According to census of the 70’s it was 494. Ah!! A gain of 57? :clap: :clap: Since then world population has more than doubled. Where are those potential people? In Glend-al-aghbiur? What are we doing? Playing with ourselves or playing at the casinos?
Until 1847 the present Capital city “Stepanakert” of Artsakh was known as VARARAKN/ՎԱՐԱՐԱԿՆ. We will see what “varar” means.
---

Coordinates: 40°57′30″N 45°09′23″E / 40.95833°N 45.15639°E / 40.95833; 45.15639
Aknaghbyur
Ակնաղբյուր
Aknaghbyur
Coordinates: 40°57′30″N 45°09′23″E / 40.95833°N 45.15639°E / 40.95833; 45.15639
Country Armenia
Marz (Province) Tavush
Population (2009[1])
- Total 551
Time zone (UTC+4)
- Summer (DST) (UTC+5)
Aknaghbyur (Armenian: Ակնաղբյուր; until 1967, Nerkin Agdan and Nerkin Aghdan, Russified as Nizhniy Agdan, from 1967 to 1970, Morut) is a town in the Tavush Province of Armenia. Aknaghbyur was founded in 451 in honor of Vartan Mamikonian and is one of Armenia’s oldest rural communities.[1] In recent years, ArmeniaFund has launched and completed several vital projects on the infrastructure of the town, such as the construction of a gas pipeline and an irrigation system and the renovation of the drinking-water system.[1]

Read more: http://www.artrocker...r#ixzz0wy2Ib3L1

Edited by Arpa, 18 August 2010 - 01:40 PM.


#69 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 22 October 2012 - 10:42 AM

Thank you Johannes,









Let us revive this thread and see how much more ridiculous we can be.. Renaming Biurakn bingoel, Lalvar became Alaverdi God/allah gave Astsvatsatour AllahVerdi,




http://hyeforum.com/index.php?showtopic=35830#entry287582









Just like the Russians renamed Leningrad St. Petersburg, Stalingrad Volgograd we also renamed Lenin Square Republic Square. Did we run out of steam?




How about all those towns and villages named for that commie idiot Stepan Shahumian? Who the hell is that idiot commie Stepan Shahumian that so many towns and villages are named for?




ԽԱՄՍԱՅԻ ՄԷԼԻՔՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ




The Five Princedoms




The Five Kingdoms if you will. In Arabic “melik/malek/malak” meant king/landlord./tanouter.




Khamsayi




Talish later recalled Gulistan flower Tsaghkavan land, Rose-Land Vardavan if you will.




Jraberd




Khahkhanberd




Avetaranots




Togh




-----




My friend from Yerevan wrote that his son, now a soldier is stationed here;




The former name of the village is Djabrail, now it is called Djrakan,




-----




We will speak more about this ridiculous phenomenon.




ԽԱՄՍԱՅԻ ՄԷԼԻՔՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ




The Five Princedoms




The Five Kingdoms if you will. In the Arabic “melik/malek/malak” may mean king/landlord./tanouter.




Khamsayi Five-




Tallish -later recalled Gulistan flower land Tsaghkavan , Rose-Land Vardavan if you will.




Jraberd




Khahkhanberd




Avetaranots




Togh




----




We will speak more about this ridiculous phenomenon.




http://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80




http://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:XamsayiMelikutyunner_XVII-XIX.JPG




Malik (Arabic: ملك‎ )




In fact” malek” means “lord/owner(of property). From where the Armeno-Arab “միւլք/mulk” is derived..




ԽԱՄՍԱՅԻ ՄԷԼԻՔՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ




The Five Princedoms




The Five Kingdoms if you will. As in the Arabic at times “melik/malek/malak” may mean king/landlord./tan outer.




Khamsayi




Talish later recalled Gulistan flower Tsaghkavan land, Rose-Land Vardavan if you will.




Jraberd




Khahkhanberd




Avetaranots




Togh




---




My friend from Yerevan wrote that his son, now a soldier is stationed here;









The former name of the village is Djabrail, now it is called Djrakan, STUPID!!! That village was formerly known as . Haykashen/Gabrielian???




We will speak more about this ridiculous phenomenon.




http://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80









http://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:XamsayiMelikutyunner_XVII-XIX.JPG




Malik (Arabic: ملك‎ )




In fact” malek” means “lord/owner(of property). From where the Armeno-Arab “միւլք/mulk” is derived.




Kelbajar/ Khachen becomes Karvajar/stone merchant to rhyme with the furkish? STUPID!!!!




ՀԱՅԵՐՈԻՍ ԹՈԻՔԸ




Դուն խելոք, հաշվով վաճառական ես,




ՄԻՒԼՔ, փող ու ապրանք, կասեն, շատ ունես. -




Բայց թե փողեդ շահ չունի Հայաստան,




Թըքել ենք քու ալ, փողիդ ալ վըրան




We will come back to see why aghdam was Akn, and kelbajar to Karvajar. Jravan to Jebrail just to keep in rhyme with their furkish names.
SONOFABITCH! Why are not my "activate HTML" are not showing?

Edited by Arpa, 22 October 2012 - 10:57 AM.


#70 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 23 October 2012 - 11:15 AM

Let me try this again. This time I will not attempt to write in Armenian text, lest it turn to unintelligible rubbish in the process, and remanded to the new and improved trashcan of HyeForum.

Dang and double dang. Why are not the following sites showing?

I spend hours and days, much blood and sweat composing these posts. To what avail???

Where are our friends who used to write in Armenian, the likes of Nane, Ani and Johannes, to mention a few.
MosJan writes in Bangladeshi Armenian.
http://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:XamsayiMelikutyunner_XVII-XIX.JPG



http://upload.wikimedia.org/wikipedia/hy/5/54/XamsayiMelikutyunner_XVII-XIX.JPG

---

The Five Princedoms, Melikdoms of the Khamsa

The Five Kingdoms if you will. In Arabic “melik/malek/malak” means king/landlord./tanouter./head of household tan-glokh/dangalakh.. At one time some would interpret the church bells as dangalakhlar izhama gelin, all you dingalings come to church.

Khamsayi-

1.Tallish . ( later renamed Gulistan flower Tsaghkavan land, Rose-Land Vardavan if you will.)

2.Jraberd

3.Khokhaberd

4.Avetaranots

5.Togh

-----

My friend from Yerevan wrote that his son, now a soldier is stationed here. The former name of the village is Djabrail, now it is called Djrakan, Was it perhaps originally named Gabriel that turned to the Arabaic Jebrail?

----

Let me once again vent a little bit.

I just reread Raffi’s Khamsayi Melikutyunner@. Only this time after so many years I went beyond the romantics and saw how disturbing the whole thing is. Where one “melik” fights against the other, sometimes having, Russians, turk-asszeri and Persians punish their opponents and rival principalities. and see who eventually ended up owning those lands.

We will continue and show how inane we are renaming our historical places to imitate and rhyme with their furkish names. To name a few, We renamed Khachen karvajar , stone merchant STUPID!!! Just to rhyme with kelbajar. And we renamed the historical Artsakh town Tigranakert akn to just sound like and rhyme with aghdam. We are not even ashamed to call Lalvar or Manes alaverdi right next door to the hallowed grounds of Tumanians’s birthplcae Tsegh, which was renamed since in the 17th c with its furkish name, named for allah verdi molla tarkhan . How about we rename our towns and villages for OUR MOLLAH-s like Lousavorich and Sahak Partev?

Do we have towns named Komitasavan or Aramshen named for Komitas and AK respectively?

We will come back to lenin square, leninakan/Gumri kitovakan/Vanadzor, azizbekov in their own turn.

Edited by Arpa, 23 October 2012 - 11:28 AM.


#71 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 24 October 2012 - 09:50 AM

http://en.wikipedia..../wiki/SamandaÄŸ

This is the stupidest.

Etymology
Samandağ was formerly known as Samanda, Yukarı Alevışık, Levşiye and Süveydiye and was officially named Samandağ (meaning "Straw Mountain") in 1948.

Straw mountain?
http://en.wikipedia....flı,_Samandağ
Leave it to furks with grey straw in their craniums instead of Grey Matter to interpret Samaan, Simeon, Simon as straw. Anyone remember that the Milky Way Galaxy is known as Hard Goghi Janabarh/Straw Theive's Trail?
http://en.wikipedia...._Way_(mythology)
Armenian
Ancient Armenian mythology called the Milky Way the "Straw Thief's Trail". According to legend, the god Vahagn stole some straw from the Assyrian king Barsham and brought it to Armenia during a cold winter. When he fled across the heavens, he spilled some of the straw along the way.[1]
See St Simeon in the suburbs of Aleppo;
http://www.cometosyr...rch syria/41/38
Did I say that Musa Ler has nothing to do with Moses//Movses that it means the Mountain of Muses, Musaneri Ler much like the Greek Mountain of Olympia where the nines muses lived.
Next will be Nakhjavan/Nakhichevan.

Edited by Arpa, 24 October 2012 - 09:52 AM.


#72 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 05 November 2012 - 10:50 AM

I will try this one more time.

Here I wrote about my reservation that that Armenian Land was originally named Nakh Ijevan/First Landing.

Below I asked,. Who or what that Nakhj was that the land was named Nakhj-Avan for?

Leave it to that drunken idiot Noah.. Even todaym in the 21at C. m this age of science and knowledge our clownish Panjuni historiam,mistorians are still trying to connect our history, origin and destiny to that clown. :silly:

Below we see that before we got to know that idiot noah/schmoah

The only consolation is that the world in general and furks and asszeris call it by its Armenian soundin name Naikhichevan.

See below. Before we got to know that history/schistory, the land was called Nakhjouan, Nakhjwan , that is before the OUA turned to VA, bfore the Hyun /W turned to Ve./V.

Below( I cannot find it now) we also see that Khorenatsi and other historians have mentioned Nakhjouan.

http://hyeforum.com/index.php?showtopic=29861#entry274754 />
------

Nakhjouan, Nakhjwan or Nakh Ijevan, Nakhichevan?



http://akunq.net/am/?p=15485 />




Drat and double drat! In the preview I could see the Armenian text, and see what chickn scratch it turned to in the end. I GIVE UP! I will join the silent majorty and asbstain from posting anything in Armenian.
---

- Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն - http://akunq.net/am -



ՆԱԽՃԱՎԱՆ, Նախճուան, Նախճըւան, Նախջավան, Նախջուան, Նախիջաւան. քաղաք Մեծ Հայքի Վասպուրական նահանգի Նախճավան գավառում: Ըստ ավանդության` Նախճավանը Հայաստանի հնագույն բնակավայրն է, որը մ.թ.ա. 3669 թ. հիմնել է Նոյ նահապետը, երբ համաշխարհային ջրհեղեղից հետո իր գերդաստանով նախ իջևանել է այնտեղ («Նախիջևան» հետագա անվանաձևն առաջացել է Նոյի «նախնական իջևան» ժողովրդական ստուգաբանությունից): Հնուց հայերը Նախճավանում մատնանշել են Նոյի գերեզման-ուխտատեղին:

Նախճավանը որպես ամրոց հիշատակվում է մ.թ.ա. VI դ.: Մ.թ.ա. III-II դդ. այն եղել է Մուրացյան տոհմի կալվածքը: Արտաշեսյանների և Արշակունիների ժամանակ միացվել է արքունի կալվածներին: Արշակունիները Նախճավանի կառավարումը հանձնարարել էին Մարդպետունիների տոհմին:

IVդ. Նախճավանը մարդպետական եպիսկոպոսի աթոռանիստն էր, վաճառաշահ և խոշոր քաղաք` բազմահազար հայ և հրեա բնակչությամբ: Արշակունյաց հարստության անկումից (428թ.) հետո Սասանյանները Նախճավանը դարձրել են պարսկական զորակայան, վերացրել Հայոց շահապի (քաղաքապետ) պաշտոնը: V-VIIդդ. եղել է օտար տիրապետության դեմ հայ ազատագրական շարժման կենտրոններից: 630-ական թթ. ազատագրվել է պարսկական լծից և մտել Հայաստանի կազմի մեջ:

654 թ. արաբական նվաճողները գրավել են Նախճավանը, սակայն 655 թ. բյուզանդական զորքի աջակցությամբ հայերն ազատագրել են այն և պահել մինչև VIIդ. վերջը: Հայերի դիմադրությունը թուլացնելու նպատակով, խալիֆայության հանձնարարությամբ, Կասըմ զորավարը հայ նախարարներին 705թ. հրավիրել է Նախճավան և ուխտադրուժորեն ոչնչացրել:

Հայաստանում խալիֆայության տիրապետության հաստատումից (VIII դ. սկիզբ) հետո Նախճավանը դարձել է արաբական ռազմակայան` ամիրայի գլխավորությամբ: Բագրատունիների թագավորության հաստատմամբ Նախճավանը IX դ. վերջին ազատագրվել է արաբական նվաճողներից: Սմբատ Ա թագավորը 902 թ. Նախճավանը պարգևել է Սյունիքի գահերեց իշխան Սմբատին` որպես Սյունյաց մետրոպոլիտին ենթակա եպիսկոպոսության աթոռանիստ:

X-XI դդ. Նախճավանը ապրել է աննախընթաց վերելք, կոչվել «առաջին հոյակերպ և հռչակավոր մայրաքաղաք»: Իսկ եվրոպացի XIII դ. ուղեգիր Ռուբրուքի վկայությամբ Նախճավանն ուներ 80 եկեղեցի, որոնցից շատերը XII-XIII դդ. կործանվել են սելջուկյան թուրքերի և թաթար-մոնղոլների արշավանքների ժամանակ:

Սելջուկյան թուրքերի նվաճումներրից (հատկապես XI դ. 2-րդ կեսից) հետո Նախճավանում առաջին անգամ հաստատվել է թուրքական տարրը: Նվաճողները Նախճավանը դարձրել են Ելտկուզյանների ամիրայության կենտրոն: 1211թ. հայ-վրացական զորքերն ազատագրել են Նախճավանը և ճանաչել Օրբելյանների իշխանությունը: Այնուհետև այն ենթարկվել է նոր ավերածությունների (1225 թ.`Խորեզմի շահ Ջալալ ադ Դինը, 1230-ական թթ.՝ թաթար-մոնղոլները, 1386թ.` Լենկթեմուրի հրոսակները), իսկ այստեղ հաստատված թուրքերը շատ եկեղեցիներ վերածել են մզկիթների:

Սեֆյան Իրանի տիրապետության ժամանակ (XVI-XVII դդ.) Նախճավանը կառավարել է շահի կուսակալը: 1604-05թթ. Պարսից շահ Աբբաս I-ը Նախճավանի հայ բնակչության զգալի մասին բռնի գաղթեցրել և բնակեցրել է Իրանում:

1720-ական թթ. Դավիթ Բեկի ուժերն ազատագրել են Նախճավանը, բայց 1730-ական թթ. այն վերստին անցել է նվաճողների գերիշխանության ներքո, դարձել Նախիջևանի խանության կենտրոնը:

Նախճավանը խանական լծից ազատագրվել է 1828 թ. (Թուրքմենչայի պայմանանգիր 1828թ.), այնուհետև, իր գավառով հանդերձ, մնացել է Արևելյան Հայաստանի կազմում (1828-40թթ.` Հայկական մարզ, 1840-46թթ.`Երևանի գավառի, 1849-1918թթ.`Երևանի նահանգի կազմում):

1918թ. Նախճավանը գրավել են թուրքական զորքերը: Նույն թվականի վերջին, երբ թուրքերը ստիպված հեռացել են բռնազավթած տարածքից, Նախճավանի և Շարուր-Դարալագյազի գավառներում մուսավաթները ստեղծել են ինքնակոչ «Արաքսի Հանրապետությունը» («շուրա»)` Հայաստանի Հանրապետությունից Նախճավանը անջատելու նպատակով: Նախճավանում և նրա գավառում սկսվել են հայ-թաթարական ջարդեր:

1919թ. հունիսի վերջին հայկական ուժերն ազատագրել են Նախճավանը: «Արաքսի Հանրապետությունը» դադարել է գոյություն ունենալուց:

1920թ. հուլիսին Նախճավանում հաստատվել են խորրհրդային կարգեր: 1921թ. Մոսկվայի և Կարսի խորհրդաթուրքական պայմանագրով Նախճավանը համանուն գավառի և այլ տարածքների հետ անջատվել է Հայաստանից և որպես ինքնավար տարածք անցել Խորհրդային Ադրբեջանին:

1924 թ. փետրվարից՝ Նախիջևան` Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության մայրաքաղաքը:

Հայկական համառոտ հանրագիտարան, Հատոր 3, Երևան, 1993:



Article printed from Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն: http://akunq.net/am />
URL to article:
http://akunq.net/am/?p=15485


Edited by Arpa, 05 November 2012 - 11:00 AM.


#73 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 19 October 2014 - 08:06 AM

To revive an excellent subject by our Friend Johannes
Place Names - ՏԵՂԱՆՈՒՆ
The more one reads, the deeper one digs the more confusing. controversial and less scholarly it gets.
----
Below, an article at AZG.
The author laments the fact of how Armenian Place Names, towns, villages and districts were corrupted by friend and foe alike, furks, Georgians and Russians.
We will come to the specifics one at a time.
http://www.azg.am/AM/2014101726
Here is the Intro/Preface. More will follow
====
ՏԵՂԱՆՈՒՆԸ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ ՍԵՓԱԿԱՆԱՏԻՐՈՋ ԻՐԱՎՈՒՆՔ Է ՏԱԼԻՍ
PLACE NAMES IS THE RIGHT AND PROPERTY OF THE NATIVES.
----.
ՀԱՄԼԵՏ ԴԱՎԹՅԱՆ
Լոռիՙ Գուգարք, Ախթալաՙ Պղնձահանք, Ալավերդիՙ Կյուրիկյան
----
Here is a section from the preface. The article in full, as well as some samples will follow .
As valuable is one-s dynastic name, so are the towns and villages of their roots. (We assume and pass the buck that those foreign sounding place names were imposed by foreign invaders and occupiers). We will see.

Մարդու համար ծնողից ու հայրենիքից զատ` թանկ են նաեւ ծնողից ժառանգած ազգանունն ու հայրենիքի հատկապես այն անկյունը, որտեղ նրա արմատներն են: Ավելին` ազգանունն էլ, փոքր հայրենիքի անվանումն էլ այն սրբություններից են, որոնք ընդունվում են այնպես, ինչպես կան եւ, ըստ ամենայնի, ենթակա չեն փոփոխության: Բայց արդյո՞ք նույն մոտեցումը պետք է ունենանք նաեւ այն դեպքում, երբ մեզ փոխանցված անվանումներն իրենց տեսքն ստացել են օտարի, առավել եւս` թշնամու թելադրանքով կամ աղավաղումով, եւ հիմա մենք, անտեսելով այս կարեւոր հանգամանքը, սոսկ սովորույթի ուժով շարունակում ենք դրանց հավատարիմ մնալ ու նույնությամբ գործածել: Որքանո՞վ է արդարացված նման վերաբերմունքը: Մեզ համար հայրենասիրության բարձրագույն դրսեւորումներից մեկը հայոց լեզուն անաղարտ պահելն ու այդ վիճակով այն հաջորդ սերունդներին փոխանցելն է: Ցավոք, կյանքը ցույց է տալիս, որ ..



#74 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 19 October 2014 - 10:03 AM

Before we come to
Լոռիՙ Գուգարք, Ախթալաՙ Պղնձահանք, Ալավերդիՙ Կյուրիկյան

Let us see what the author above skips overand ignores of how the likes of
Vanadzor(karakilisa,Kirovakan) and others were named and who did it.

Karakilisa, (black church)(Where Sevak was born.), Sovetashen
Followed by Kirovakan,.Leninakan etc. Many more.
ChanakhchI where Sevak was born, later Sovetashen and now Zamgakatoun (for his masterpiece- Anlreli Zangakatoun).
http://ararat.gov.am...ommunities/111/
Getting back to that commie clown Shahumian
http://hy.wikisource.org/wiki/Էջ:Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_9.djvu/469
Stepanavan, one time called Jalaloghlu-Ջալալողլի,(who the hell was that jalaloghlu?), and called for that commie clown Stepan Shahumian.
http://hy.wikisource.org/wiki/Էջ:Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_9.djvu/469
Jalalogli thttp://www.tert.am/e.../06/stepanavan/

In 1810 David Hasan Jalalyan - a descendent of the influential family of Hasan Jalalyan from Artsakh - renamed Lore into Jalalogli as he came and settled there.

To not forget that Sacred Ground Sardarapat. Who the hell was that Sardar** that re-built, re-walled/ՊԱՏԵՑ *** it, using the stones from the previous town. What was it called before?***
** http://en.wikipedia.org/wiki/Sardar
http://hy.wikipedia.org/wiki/Սարդար
What was it called before?
http://armavir.gov.a...ommunities/252/
***

[bՍարդարապատ- բերդ Երևանի խանության Սարդարապատի մահալում, 1819թ-ին հիմնադրել է Երևանի սարդարի (պարսկերեն նշանակում է գլխավոր, զորապետ, ընդհանուր հրամանատար ) եղբայր Հասան խանը,հիմնականում [b]օգտագործելով Արմավիրի բլրի հինավուրց բերդի քարերը:[/b]Այստեղից էլ գյուղի անվան ստուգաբանությունը բացատրվում է` որպես սարդարի պատեր Սարդարապատ:[/b]

No, no. Sardarapat is not dolmapat, dolmavan. . That clown Sedrak DOL-MA-moul-yan, Dolmaji--yan desecrates those hllowed grounds. ap: :ap:
http://hyeforum.com/...=1

Did Sevak write dolmaner ghoghancheq ltsreq?
http://www.youtube.c...h?v=D7ZJEBUNiCs

Edited by Arpa, 19 October 2014 - 10:09 AM.


#75 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 19 October 2014 - 11:02 AM

We will come to each of them in turn.
Լոռիՙ Գուգարք, Ախթալաՙ Պղնձահանք, Ալավերդիՙ Կյուրիկյան
First.

ԼՈՌՈՒ ՄԱՐԶ:
At times it is also written as ԼՈՌԷ/Lore
Lori is not the name of the district. Lori was a Fortress/city). The district was known as Gougarq.
----
 

ՀՀ մարզերի անունները հիմնականում համապատասխանում են հայոց այն երկրների, գավառների ու աշխարհների պատմական անուններին, որոնց տարածքները նրանք ներկայումս այս կամ այն չափով զբաղեցնում են (հասկանալի է, որ Այրարատ աշխարհի Արարատյան դաշտն ընդգրկող Արարատի եւ Արմավիրի մարզերի պարագայում նույն սկզբունքը չէր կարող գործել): Բացառություն է Լոռու մարզը: Բանն այն է, որ մենք հիշյալ անունով պատմական երկրանուն երբեք չենք ունեցել: Իբրեւ ապացույց` բացենք Անանիա Շիրակացու «Աշխարհացոյցը», որտեղ ամենայն մանրամասնությամբ ու ճշգրտությամբ նկարագրված են Մեծ Հայքի բոլոր 15 նահանգները: Այնտեղ Լոռի անունով նահանգ կամ գավառ չկա: Կա Գուգարք, Գուգարաց աշխարհ, նրա մասը կազմող Տաշիր գավառ: Իսկ Լոռին (Լոռե) բերդն էր, բերդաքաղաքը, որը գտնվում էր Տաշիր գավառում:
Արդ, ուրեմն, ինչպե՞ս եղավ, որ քաղաքանունը ծածկեց նահանգի անունը, գրավեց նրա տեղը` փոքր միավորը կուլ տվեց մեծ միավորին: Պարզվում է` դա առանց օտարի շահադիտական միջամտության չի եղել: Տարօրինակ կարող է հնչել, բայց փաստ է, որ Լոռի-Տաշիր տեղանունը հայկական չէ` վրացական է: Հայկականը առանձին-առանձին Լոռի բերդի ու բերդաքաղաքի անունն է, եւ Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգի Տաշիր գավառի անունն է: Քարթվելները, լինելով փոքրաթիվ ժողովուրդ եւ, բնականաբար, ոչ մեծ երկրի տեր, սովոր էին աշխարհը մոդելավորել միայն փոքրաչափ տարածքային միավորներով: Սկզբունքը հետեւյալն էր` քիչ թե շատ խոշոր բնակավայրն իր շրջակա հողերով արդեն առանձին երկիր էր: Եթե նկատի ունենանք կոլխերին, կախերին, կուխերին, սվաններին, մեգրելներին եւ մյուսներին, ապա, իսկապես, շրջապատն ասես ինքն էր հուշում նման պատկերացումը աշխարհի վերաբերյալ: Բագրատունյաց թագավորության վերացումից հետո քարթվելները նույն մոդելը փոխադրեցին հայկական տարածքների վրա, գրելով, օրինակ` Ալաշկերտի երկիր, Երզնկայի երկիր եւ այլն:
Այսպիսով, մի կողմից Հայաստանը նրանց համար բավականին մեծ երկիր էր, որպեսզի կարողանային մեկ ամբողջություն ընկալել, մյուս կողմից, սակայն, կանխամտածված կերպով այն մասնատում էին իրենց պատկերացումների մեջ, որպեսզի հեշտ լիներ ժամանակի ընթացքում նրանից մեծ կամ փոքր հողատարածքներ յուրացնելը: Դեռ հնուց այդպես բյուզանդացիներն էին գործում: Այս պրակտիկան հատկապես տարածում գտավ Տաշիր-Ձորագետի թագավորությունն իրենց բռնակցելուց հետո: Այնտեղ նրանք, ի զորու չլինելով ժողովրդագրական փոփոխություններ կատարել, տեղագրական-տեղանվանական փոփոխություններ կատարեցին: Գուգարքը կոնկրետ սահմաններ, կոնկրետ ժողովուրդ ուներ, Լոռին չուներ նման կոնկրետություն: Լոռին` Լոռե բերդն է իր շրջակայքով, իսկ թե որքան է այդ շրջակայքը` հայտնի չէ: Եվ վրացի պատմաբանները, բնակավայրի անունը կցելով գավառի անվանը, հորինեցին Լոռե-Տաշիրի տեղանունը, այնուհետեւ վրացական երանգ տալով վրացացրին` ինչ է թե մի որոշ շրջան տարածքը վրաց վարչական ենթակայության տակ է եղել, այժմ էլ փորձում են նաեւ դրա հիման վրա պատմական պահանջ ձեւակերպել: Նրանք ասում են` բուն վրացական տարածքներ Լոռե եւ Տաշիրի, որոնք Հարավային Վրաստանի` Քվեմո Քարթլիի մի մասն են, սակայն ներկայումս գտնվում են Հայաստանի Հանրապետության կազմում (տե՛ս Թբիլիսիի պետհամալսարանի հրատարակած «Վրաստանի պատմությունը»): Սա, իհարկե, պատմական անգրագիտություն չէ եւ ոչ էլ ինքնածաղր, այլ սառը հաշվարկ է. այսօր հայտարարում են, իսկ վաղը կարող են եւ պահանջել` նայած քաղաքական դրությանը:
Բայց մեզ հիմա վրացական այս անհիմն հավակնությունները չեն անհանգստացնում, այլ այն, որ անպայման պետք է վերականգնել պատմական ճշմարտությունը, մաքրել մեր ազգային հիշողությունը, հարգել մեր նախնիների հիշատակները, տեր կանգնել մեր ժառանգությանը: Եվ առաջին հերթին մեզ համար, որովհետեւ Լոռին փոքրացնում է մեր հայրենիքի իրական սահմանները, կրճատում մեր հորիզոնը, ավելին` հարեւանի հետ խնդիրն արծարծելիս մեզ անընդհատ պաշտպանական դիրքերում է պահում, իսկ Գուգարք անունն ամբողջական պատկերացում է տալիս մեր հայրենիքի հյուսիսային պատվարի` հայոց լայնատարած, հզոր ու չքնաղագեղ աշխարհի մասին, ուժ ու ավյուն հաղորդում հային: Աներկբայորեն հարկավոր է վերականգնել Գուգարք անունը (ի դեպ, սովետական տարիներին Լոռու շրջան չկար, կար Գուգարքի շրջան, իսկ Հայաստանյայց եկեղեցու համապատասխան թեմն այսօր կոչվում է Գուգարքի թեմ): Ըստ այդմ` Հայաստանի Հանրապետության մարզի անունը պետք է լինի ոչ թե Լոռու, այլ Գուգարքի մարզ:

է XVIII դ. սկսած, իսկ միջնադարում բնակավայրն անվանվել է Պղնձահանքեր:
Ինքներս մեզ հաշիվ տանք` անհիշելի ժամանակներից այստեղ հայն է ապրել, այն Մեծ Հայքի բդեշխության, Բագրատունիների թագավորության, Զաքարյանների իշխանապետության ամուր հենակետերից մեկն է եղել, այստեղ հայկական ամրոց ու եկեղեցի է կառուցվել, հայ վանականը հունարենից թարգմանություններ է կատարել ու ստորագրել` Սիմեոն Պղնձահանեցի, որ հիմա շարունակենք բնակավայրը թուրքերե՞ն կոչել, անունը քարտեզի վրա ի լուր աշխարհի թուրքաբա՞ր գրել: Ո՞ւմ ամոթանք տանք դրա համար` թուրքերի՞ն, որ թուրքացրել են անունը, թե՞ մեզ, որ շարունակում ենք հնչեցնել ու բազմացնել թուրքացրածը: Մենք նրանցից հայրենի՞ք ենք պաշտպանում, թե՞ առանձին մի խնամքով նրանց հետքերն ենք պահպանում մեր հողի վրա: Անհապաղ եւ առանց երկմտանքի հարկ է վերանվանել հայկական բնակավայրը, վերականգնել Պղնձահանք կամ Պղնձահանքեր (որ տարբերակը հարմար կգտնենք) անունը:



#76 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 19 October 2014 - 12:23 PM

Կողմնորոշվելու համար նշենք միայն, որ այդ անունը հիշատակվում է XVIII դ. սկսած, իսկ միջնադարում բնակավայրն անվանվել է Պղնձահանքեր Այս քաղաքանվան անհեթեթությունն իր ողջ «հմայքով» ներկայացնելու համար, կարծում ենք, բավական է միայն բառարանային բացատրությունը մեջբերել. «Ախթալա թուրքերեն նշանակում է «սպիտակ բացատ» («աղ+թալա»):
---
Above we read that the town was originally known asՊղնձահանքեր-Copper Mines, until after the 18th C when it was absurdly renamed, turkified to agh-tala,, White Plains based on the field of White Stones.
I cannot find the furkish word tala to mean field, unless they mean taRla..
====
ԱԽԹԱԼԱ ՔԱՂԱՔ:

Այս քաղաքանվան անհեթեթությունն իր ողջ «հմայքով» ներկայացնելու համար, կարծում ենք, բավական է միայն բառարանային բացատրությունը մեջբերել. «Ախթալա թուրքերեն նշանակում է «սպիտակ բացատ» («աղ+թալա»): Այսպես է ստուգաբանվում որպես թե տեղի հանքաքարի սպիտակության պատճառով»: Ինչպես ասում են` մեկնաբանություններն ավելորդ են: Անիմաստ է ստացած տպավորությունը խորացնել, պետք է պարզապես առաջացած մեծ բիծը մաքրել: Կողմնորոշվելու համար նշենք միայն, որ այդ անունը հիշատակվում է XVIII դ. սկսած, իսկ միջնադարում բնակավայրն անվանվել է Պղնձահանքեր:
Ինքներս մեզ հաշիվ տանք` անհիշելի ժամանակներից այստեղ հայն է ապրել, այն Մեծ Հայքի բդեշխության, Բագրատունիների թագավորության, Զաքարյանների իշխանապետության ամուր հենակետերից մեկն է եղել, այստեղ հայկական ամրոց ու եկեղեցի է կառուցվել, հայ վանականը հունարենից թարգմանություններ է կատարել ու ստորագրել` Սիմեոն Պղնձահանեցի, որ հիմա շարունակենք բնակավայրը թուրքերե՞ն կոչել, անունը քարտեզի վրա ի լուր աշխարհի թուրքաբա՞ր գրել: Ո՞ւմ ամոթանք տանք դրա համար` թուրքերի՞ն, որ թուրքացրել են անունը, թե՞ մեզ, որ շարունակում ենք հնչեցնել ու բազմացնել թուրքացրածը: Մենք նրանցից հայրենի՞ք ենք պաշտպանում, թե՞ առանձին մի խնամքով նրանց հետքերն ենք պահպանում մեր հողի վրա: Անհապաղ եւ առանց երկմտանքի հարկ է վերանվանել հայկական բնակավայրը, վերականգնել Պղնձահանք կամ Պղնձահանքեր (որ տարբերակը հարմար կգտնենք) անունը


Edited by Arpa, 19 October 2014 - 12:25 PM.


#77 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 19 October 2014 - 01:34 PM

Even more disturbing is the name of Alaverdi-allah-verdi, allah-given. whose allah allahuakbar akhbar gave what??
ԱԼԱՎԵՐԴԻ ՔԱՂԱՔ:

Ալլահվերդի) գյուղի անունը վկայում է, որ հիմնադիրը եղել է իրեն սպանությամբ պղծած եւ արյան վրեժից խույս տալու համար այստեղ փախած ոմն Ալլահվերդի ----
Ալավերդի է կոչվել 17-րդ դ. բորչալու կոչված քոչվոր ցեղի ցեղապետներից մեկի` Ալլահվերդու անունով» (տե՛ս Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան):

Here is another look of the name Alaverdi
http://hy.wikipedia.org/wiki/Ալավերդի
It was originally known as ALVERD, meaning Red Stone (probably named so for the Red Copper colored stones.)

Ալավերդին հնուց հայտնի է որպես Ալվերդ, որը բառացի նշանակում է կարմիր քար։ Այս անվանման ստուգաբանությունը հաստատվում է Ալավերդու մոտակայքում գտնվող կարմիր քարի հանքով, ինպես նաև դեռևս մ.թ.ա 2-րդ հազարամյակից շահագործվող պղնձի հանքերի առկայությամբ, որոնց երևակումները նույպես ունեն կարմիր երանգ։[/b] 17-րդ դարում տարածաշրջան ներխուժած բորչալու թուրքական ցեղերը բնակավայրի անվանումը աղավաղեցին՝ կոչելով այն Ալլահվերդի։ ԽՍՀՄ տարիներին պաշտոնապես քաղաքը ստացավ Ալավերդի անունը

։

Edited by Arpa, 19 October 2014 - 01:45 PM.





0 user(s) are reading this topic

0 members, 0 guests, 0 anonymous users