76 replies to this topic

[Arpa]

Այնթապցիական առած. «անուշ-անուշ ուտելուն, կծու-կծու փչելը կայ»: Այսինքն՝ որքան ճաշը համով ըլլայ, այդքան ատոր հետեւանքը անհամ կըլլայ: Երբ ճաշը համով ըլլայ, ագահօրէն կու տես, ու ագահութեան, որպէս հետեւանք. մարսողական խնդիր կունենաս:

Այո, ես տեղեակ եմ այդ խօսքին: Իմա, "քաղցր կերակուրը թթու փուք արտադրէ".
Իսկ ինչ վերաբերի Մարաշի բառբարին, ինյ համար առեղծուած է եղել թէ ինչու Աճառեանը անտեսի նրան:
Պիտի նշել թէ նա միշտ յիշէ Զէյթուն, Հաճըն եւ այլ Կիլիկեան աւաններ, նոյնիսկ Այնթապ**, որոնց գաւառականը լրիւ նոյնն են, ի բաց որ Մարաշցիները հնչեն Ր երբ Զէյթունցիները, նման Համշէնցիների որք սահեն դա իբր Յ, բայց միշտ խուսափի նշել Մարաշ ը: Միթէ մի ծածուկ պատճառ կայ, նման Freudian Slip? Արդեօք նա մի պոչի ցաւ ունէր? Պիտի տեսնել երբ նա խօսի Թարխանայի մասին, նա երբեք չի նշէ թէ դա Մարաշի Ազգային Կերակուր էշ, բայց շեշտէ -"Ուտէ չոր քաք ու թարխանայ":***
** Որ յստակ Արաբերէն է: Մենք արդէն գիտենք որ "ԱՅՆ" ինչպէս Հալէպի "ԱՅՆ (ԷԼ )ԹԵԼ" նշանակի ԱԿ /ԱՂԲԻՒՐ, բայց ինչ նշանակի "ԹԱՊ"?
Խնդրեմ, Յովաննէս, սա գաւառական պատերազմ չէ: Մեզ լուսաբանի լեզուականորէն: Հալէպցիները մի խօսք ունէին այժմու չորացած Քուէյք գետի առընդեր "Այնթապ սչար, Հալէպ իչէր", Իմա, "Ayntab կղկղէ , Հալէպ խմէ". Ի բաց որ Որոնդէսը հոսի հարաւից դէպ Հիւսիս: Հիւսիս Կիսանգունդի գետերը հոսէն Հիւսուսից Հարաւ, եւ նրա համար կոչուել է ԱՍԻ, ԱՔՍԻ /Յեղափոխական/Հակառակ այսինքն ԸՄԲՈՍՏ Նշմարեցիր թէ Յեղափոխկան նշանակի ընդդէմ Հեղում/ հոսանքի?
*** Տես Արմատական -"ԹԱՐԽԱՆԱՅ".

Edited by Arpa, 12 July 2008 - 02:13 PM.

[Johannes]

Յարգելիս, դեռ այսօր ընթերցում էի Աճառեանի մի գիրքը, որ բերել եմ հետս Երեւանից, նշում է գրքի «յարաբերական եւ պայմանական» բաժինում, թէ քաք բառը հին հայերէնում նշանակել է «չոր հաց»: Ուստի, «ագռաւն ուտէ չոր հաց եւ թարխանայ»:

Աճառեանն իր գիտական եւ ուսուցչական ասպարէզում շրջելիս, հանդիպել է տարբեր տեղացի հայերի, ու ըստ այնմ կազմել է իր գաւառականքը: Հաւանաբար չի հանդիպել որեւէ մարաշցու: Ինչ վերաբերի Այնթապ քաղաքի անուան ստուգաբանման. Այրարատի Բագրեւանդ գաւառի մօտակայքում (ստուգելի) կար մի վայր այդ անունով: Նոյն տարածքի շրջապատում՝ Դեղատափ, Տուարածատափ տեղանուններ: Ուստի ինձ թւում է Այնթափ հայկական կազմ ունի եւ է Անտափ (ոչ տափարակ ?):

Պիտի նշել թէ նա միշտ յիշէ Զէյթուն, Հաճըն եւ այլ Կիլիկեան աւաններ, նոյնիսկ Այնթապ**, որոնց գաւառականը լրիւ նոյնն են

Ուզում եմ շնորհաւորել այն ճարպիկ այնթապցին, որ կարողացել է համոզել Աճառեանը, թէ գոյ է Այնթապի բառբառ:

Բայազետ, Баяазет, Bayazet - Գավառ Արմ Հայաստանում, Էրզրումի, նահ-ում, նրա հր–արլ մասում, Վանա լճից հս–արլ: Գավ-ին սահմանակից էին. հս-ից՝ Կարսի մարզն ու Երևանի նահ–ը, արլ–ից՝ Պարսկաստանը, հր-ից Վանի նահ-ից, արմ-ից՝ Խնուսի և Բասենի գվռկ-ները: Նրա բնական սահմանները կազմում էին հս-ից Հայկական պարը մինչև Քյոսադաղ լ իսկ հր-ից՝ Թոնդուրեկի, Ծաղկանց և Կարտևանի Լ-ները: Մոտավորապես համապատասխանում էր հին Այրարատ աշխ–ի Կոգովիտ գավ-ին Գավ-ի Դիադին գվռկ-ի միջով հոսում էր Արածանի գետը՝ իր բազմաթիվ վտակներով: Կենտրոնն էր Բայազետ ք: 19-րդ դ վերջերին և 20-րդ դ սկզբին բաժանված էր հինգ գվռկ-ների. դրանք էին՝ Բայազետ, Դիադին, Կարաքիլիսա (Ղարաքիլիսա), Ալաշկերտ (Թոփրակ-կալե) և Այնթապ կամ Դութաղ, որոնք ունեին 418 գ (8448 տ):

http://hyeforum.com/index.php?showtopic=14644&view=findpost&p=188163

Edited by Johannes, 12 July 2008 - 11:35 AM.

[Johannes]

Հալէպցիները մի խօսք ունէին այժմու չորացած Քուէյք գետի առընդեր "Այնթապ սչար, Հալէպ իչէր", Իմա, "Ayntab կղկղէ , Հալէպ խմէ".
*** Տես Արմատական -"ԹԱՐԽԱՆԱՅ".

Լսած եմ Քիլիսով տարբերակը«
"Ayntab կղկղէ , Քիլիս խմէ"

[Arpa]

Յարգելիս, դեռ այսօր ընթերցում էի Աճառեանի մի գիրքը, որ բերել եմ հետս Երեւանից, նշում է գրքի «յարաբերական եւ պայմանական» բաժինում, թէ քաք բառը հին հայերէնում նշանակել է «չոր հաց»: Ուստի, «ագռաւն ուտէ չոր հաց եւ թարխանայ»:

Միթէ սա չի կոչում քեզ Արաբերէն ՔԱԱՔ/Քահքէ/
Քախկէ/
کعک**
Կարկանդակ /cake//հաց բառը?
** Այստեղ պիտի չբերէմ բատկկեեալից ը թէ ինչպէս Արաբերէն ՔԱԱՔ բառը համաձայն է Հայերէն "ՔԱՔ" ի. Խնդրեմ, թող որ չի պատկերեմ:
ՅԳ: Որքան ուրախ եմ քեզ գտնելիս, կամ, դու զինց: Մինչ այս, մենք պիտի պատասխանէինք նրանց որ հարց տային թէ ինչ նշանակի HyeMer, իմսա Հայր Մեր!!!
Look here;
http://hyeforum.com/index.php?showtopic=13...rd's+prayer

Edited by Arpa, 12 July 2008 - 03:28 PM.

[Yervant1]

Միթէ սա չի կոչում քեզ Արաբերէն ՔԱԱՔ/Քահքէ/ Քախկէ

Hajis Zaahder@ chi moranas mej@ dnel.

[Arpa]

Hajis Zaahder@ chi moranas mej@ dnel.

It reminds me the day, when, on th way back from Church, my daughter must hve been so hungry that she was naming all the delicacies, like lits, terev, khorovats, hum kufta and on, on top of which was "փոշի հաց/zahter hats". Now that she is 8 months pregnant I wonder if she still dreams of "zahter flavored icecream" ?

Edited by Arpa, 12 July 2008 - 03:41 PM.

[MosJan]

Arpa Zahtar Phoshi e n@shanakum ??? te voroshaki buysi anun e ??

[Johannes]

-Մէջբերում ԺՀԼԲ բառարանից.

Քաքար, իւղով տապակած կարկանդակ: Ճարտարապէս շարուած կային հազար բանդակներ եւ այլ քաղցրաւենիք քաքարներ (ՏԿ) :



-Մէջբերում Արմատականից.

Քաքար «մի տեսակ խմորեղէն, կարկանդակ»: = Ասորերէն kakārîthā «մեղրահաց», որի հետ նոյնն է երբր. քաղդ. Kikkār «կարկանդակ կամ ալիւրով խմորեղէն ինչ»:

-Մէջբերում Արմատականից.

Քաք «չոր հաց, պաքսիմատ». նորագիւտ բառ, որ մէկ անգամ գտնում եմ Շնորհ. առկ. (ագռաւի հանելուկի մէջ). «Զետ ասորի երէց կարդայ, ուտէ չոր քաք ու թարխանայ»: ...նախ Շնորհալին ասորի երէցի հետ այսպիսի պիղծ համեմատութիւն չէր կարող անել, երկրորդ՝ որ յարադրեալ թարխանայ բառը նշանակում է «չորաթանի նման մի նիւթ, որով ապուր են շինում», եւ երրորդ՝ որ ունինք նաեւ՝

=պարսկերէն كاك «չոր ճաց, պաքսիմատ. 2. չորացած միս, ապուխտ», որից փոխարեալ է արաբ كعك ka‘k «պակսիմատ».: Իբն-ի Բատուտա ասում է որ Ափրիկէի ծովերի վրայ ճանապարհորդելիս ինքը ուտում էր միայն كعك و خبز xubz-un va ka‘k-un այն է «հաց եւ քաք», որ է «պակսիմատ»:

Մինչեւ հիմա գործ ունենք ուրիշ լեզուներից փոխառեալ բառերի հետ, որոնք նշում են ուտելիքի տեսակ: Այժմ տեսնենք ի՞նչ է ասում Աճառեանը «մաքուր» հնդեւրոպական քաք բառի մասին, որ առանձին բառ է, եւ չի առնչւում քիչ առաջ նշուած բառին:

Արմատականից.

Քաք «կղկղանք (յատկապէս մարդու)». հներից աւանդուած չէ. գտնւում է միայն յետին հայերէնում եւ նոր բարբառներում:

=Բնիկ հայ բառ՝ հնխ. Kakka հոմանիշից, որ յատուկ էր մանկական բարբառին. ժառանգները տես քակոր բառի տակ: Նման ձեւեր գտնւում են նաեւ ոչ-հնդեւրոպական լեզուների մէջ. ինչպէս մանչուրերէն kaka «երեխայի կղկղանք»:

Քակոր «թրիք, աթար, արջառի աղբ»: =Բնիկ հայ բառ՝ հնխ. kakka «քաք» մանկական բառից՝ -որ մասնիկով. ժառանգներից են պրս. ككه kaki, յն. χαχχάω, միջին իռլանդերէն cacc, քիմրերէն cach, լատիներէն cacare եւայլն եւայլն

Թէեւ հնուց չէ աւանդուած, անհաւանական էր աւանդուելը, այդուհանդերձ կարողացել են որոշել Հնդեւրոպական մայր լեզուից ժառանգուելը, հայոց քակոր բառն էլ դրան ապացոյց:

[Arpa]

Arpa Zahtar Phoshi e n@shanakum ??? te voroshaki buysi anun e ??

Zaatar @ bouysi anounn e, isk ayd phoshin kazmvats e zanazan nyuterov, aghatsvats siser, shushma yevln, hamemvats zaatarov.

[Arpa]

[/size]
[size=3]Թէեւ հնուց չէ աւանդուած, անհաւանական էր աւանդուելը, այդուհանդերձ կարողացել են որոշել Հնդեւրոպական մայր լեզուից ժառանգուելը, հայոց քակոր բառն էլ դրան ապացոյց:

Այո, Սիրելի: Խնդրեմ ինձ չստիպել պատկերաւոր լեզուով խօսիլ:
Պիտի տեսնել որ այդ բոլոր բառերը, ինչ որ լեզուով, հիմնուած են պատկերաւոր (graphic image)տեսքի վերայ:

Նոյնիսկ Անգլիերէն CAKE ը, Իտալերէն "focaecia", also known as "pane cera=dry bread". But pay close attention to the former and see if you don't see "faex/faeces" ?

[SAS]

Ռուսերենում նույնպես կակա=кака մանկական բարբառով նշանակի կղկղանք:

[Johannes]

Յարգեի Արփա,

Գնածս գիրքերի մասին ակնարկելով, անուղղակիօրէն յանձնարարեցիր գրելիքս:

Արդէն տնից որոշել էի. երբ գնամ Հայաստան, գնալու եմ վերնիսաժ, ու յափշտակելու եմ գետին փռուած գիրքերը:

Մեր կեցութեան առաջին շաբաթ օրն արդէն վերնիսաժում էինք: Հնարաւոր չէ խումբով մնալ: Խումբը պիտի տարտղնուի, եւ իւրաքանչիւր խմբակ պիտի թափառի իր նախասիրած արուեստի գործերին դիտելով: Մասնակիցները ամէն գնով վաճառելու տրամադիր չէին: Գները բարձր էին: Ամէն օր գալիս են. ու նոյն գեղանկարները շարում: Չեն կարողանում հեշտաբար բաժանուել. վաճառականի մտայնութիւն կամ հոգի չունեն, սիրտ են քամել ու ստեղծել արուեստի գործեր:

Մշակոյթը, արուեստը, որեւէ ժողովուրդի հոգու հայելին է: Որեւէ ժողովուրդի մշակոյթին ու արուեստին կարելի ծանօթանալ թանգարաններում: Թանգարանների մշակոյթն ու արուեստը «զմրսուած» ձեւով է ներկայանում այցելուին, քանզի ստեղծող արուեստագէտները, ոչ եւս են, ու ստեղծագործումներն էլ, յաճախ կրում են տուեալ ժամանակի ու փչած հովերի ազդեցութիւնը:

Վերնիսաժում, ներկայ Հայաստանի ապրող հոգին է թեւածում, նրա սիրտն է տրոփում, նրա կենդանի արուեստն ու մշակոյթն է ցուցադրւում:

Յարգում էի վաճառողներին, որոնք ընդհանրապէս հեղինակներն էին, ու ակնածանքով էի անցնում տաղաւարների կողքից: Փայտ, քար, կտաւ, եւ ի՜նչ-ի՜նչ նիւթեր, կեանք էին ստացել ու խօսում էին հայերէն:

Մուտքին՝ տեսայ աչքի լոյս գրքերը փռած գետին: Վաճառողին արագ-արագ արտասանեցի. «Աճառեան, Ղափանցեան, Ջահուկեան, լեզուաբանական, ակադեմական», չէի ուզում ուշանալ եւ բաժանուել խմբակիցներիցս: Չունէր ուզածս, անցայ միւսին: Արդէն մերոնք հեռացել էին: Շուտով աչքիս դիպաւ վաղուց որոնածս «Ջահուկեանը»: Սակարկել չգիտեմ: Երկու-երեք խօսք փոխանակելուց ետք, ուզածը տուեցի: Դեռ նոր էինք եկել Հայաստան, ու առջեւում ծրագրեր կային: Ստիպուած էի ժլատ լինել, ու գոհանալ առածովս: Գրքերս թեւիս տակ առած, ես ու որդիս գնացինք ու նստեցինք վերնիսաժում, մայթին վրայ: Նայեցի գրքիս. «Հայոց Լեզուի Պատմութիւն-նախագրային ժամանակաշրջան» ու վաղուց կորցրած բարեկամը գտածի նման. փարուեցի նրան: Որդիս էլ, մի մանկական հեքիաթների գրքի գունապատ կազմից հրապուրուելով, ուզեց գնեմ: Կարեւոր չէ, հասկանում է թէ ո'չ, կարեւորը գիրք գնելու մշակոյթ (կուլտուրա) առաջանայ նրա մտքում: Սրանով էլ հրաժարուեցի նրան հնարովի եւ յանպատրաստից պատումներ պատմելուց, դրանք փոխարինելով՝ ամենայն հայոց բանաստեղծ Յ. Թումանեանի հեքիաթներով: Լսում է նոր բառեր, պէտք է ընտելանայ արեւելահայերէնին: Նա արդէն գիտի, որ Հայաստանում խօսւում է «միւս հայերէնը», ու հատուկենտ յիշատակում. այդ միւս հայերէնից բառեր:

Յոգնեցուցիչ է. շարունակ տեսնել գեղեցկութիւն: Նայում էի շուիներին, դուդուկներին, զուռնաներին: Այդ փողերի միջից է հնչում մեր թախիծն ու խինդը: Սիրել ենք այս փողերը, քանզի դրանց ձայնը, մեզ է յիշեցնում, նոյն ժամանակ, ողջ մարդկութեանն է պատկանում: Գնելով ի՞նչ անէի, նուագել չգիտեմ: Իսկ ես չեմ ուզում, որ մեր ազգային նուագարանները, որպէս զարդ տեղադրուեն բոհեմիական քրիստալների կողքին: Ուզում եմ հնչեն ու կանչեն, մինչեւ մաշուեն:

Նախորդ անգամ, ներկայ եղել էի ակորդիոնիստի կենդանի նուագին, ու աւելի լաւ էի հասկացել. ո՞ւմ համար են յօրինուել սիրոյ մեղեդիներն այդ. ծանօթ-անծանօթ: Այս անգամ, ներկայ եղայ թառի նուագին, ու աչքիս առաջ պարզուեց արեւելքը, այս պարագայում, հայկական արեւելքը, Արեւելեան Հայաստանը:

Արեւմտահայաստանից մի փոշի էի, ու Հայաստանով աւելի էի հայանում: Մի օր պիտի կուտակուե՞ն փոշիներն այդ, որ դառնան լեռ, որ Հայաստանը լինի աւելի Հայաստան:

Որոշեցինք մի անգամ եւս գտնուել վերնիսաժում: Գուցէ այս անգամ համարձակութիւն ունենանք գնելու, այն ինչ չէինք գնել նախորդ անգամ: Անձրեւ էր: Կերպընկալէ անձրեւանոցները պատրաստ էին, որպէս երդիք: Արագաշարժ երկու տղամարդ մօտեցան եւ ձեռքով հպան քիչ առաջ խօսածս վաճառորդին: Նա ասաց.«Հլա բան չեմ վաճառել»: Ըստ էութեան՝ հարկայինի պաշտօնեայի երբեւէ չնմանողները շուտով հեռացան, առանց կանգ առնելու:

Ինձ հետաքրքրողը գրքերն էին ու մէկ էլ... դաշոյնները: Կար ժամանակ, երբ դաշոյնը եւ տղամարդը անբաժանելի ընկերներ են եղել, դաշոյնը եւ առհասարակ զէնքը՝ մարդու պատիւն է եղել: Պիտի տարբերել դաշոյնը խենչալից (արաբերէն՝ խանջար), որ կեռ է լինում եւ աւելի շատ՝ մորթելու է ծառայում, մինչ դաշոյնը, ուղիղ եւ սրածայր է լինում ու դրանով խրում են միայն: Դաշոյնը իր խաչաձեւ տեսքով, աւելի շատ գործ է ածուել հիւսիսային ժողովուրդների մօտ: Մօտ անցեալում դիտեցի, թէ ինչպէս են դաշոյն պատրաստում Դաղստանեան մի գիւղում, որտեղ դաշոյնի պատրաստումը պապենական արհեստ է եղել: Վերնիսաժում կային չինական գործարանային, վրացական եւ հայկական դաշոյններ:

Վրաց եւ Հայոց դաշոյնները ձեռագործ էին, ամրակուռ՝ բազմապիսի մետաղէ ու քարէ զարդանիւթերով, հայկական ու քրիստոնէական ձեւակերպումով:
Աչքս դաշոյնների վրայ մնաց...:

Գրատուներ գտայ Հանրապետութեան հրապարակի կողքին՝ աջ կողմը, երբ պետական թանգարանն է թիկունքում: Ասում են. նախապէս իւրաքանչիւր խաչմերուկում գրավաճառ է եղել: Հիմա մարդիկ չեն կարդում: Վերոյիշեալ խանութները հաւատ արթնացրին մէջս, գիրքի եւ ընթերցասէր հասարակութեան գոյութեան վերաբերեալ, քանզի երկուսն էլ կային, ու նորահարատարակ գրքեր էին վաճառւում:

Դարձեալ գոհ չէի ու ուզածս գրքերի տեսականին սահմանափակ էր: Հայագիտութեան տիտանների գործերը վաղուց սպառուել են գրատուներից, ու վաճառւում են անհատական գրադարանների տէրերի կողմից: Հարցրի ծանօթիս, թէ՝ ո՞ւր կարող եմ գտնել գրքեր: Վերնիսաժի գրավաճառները աղքատիկ էին, շաբաթ եւ կիրակի ազատ օր չէր մնացել: Երիտասարդական մետրոկայանն էր յաջորդ թիրախս: Վերջընթեր օրն էր, ազատ ժամանակ ունէի, նստեցի տաքսի: Ես էլ չգիտէի, ուր եմ գնում, պողոտա՞յ թէ գետնուղու գնացքի կայարանամուտ: Տաքսուց ու մետրո-կայարանի մուտքին տեսայ մի քանի գրավաճառներ: Գտածս անբաւարար էր, չկար: Ընթացքում անցնում էին լիլիթներ, մտքով ասացի. «Ախր դուք էլ էք ուսանելի հայագիտութիւն»: Իջայ ներքեւ ու... գրքերի աշխարհ, տասնեակ հազարներով, նոր ու հին, հայերէն ու ոչ հայերէն, գրական ու գիտական, ու ի՜նչ ասես չկար: Առնելու այնքա՜ն բան կար: Գրքերով բեռնաւոր վեր ելայ ու առաջին նկատածս այգում նստեցի գարեջրելու: Անյագ դիտում էի «աւարս». մոռանալով շուրջս: Ահա՛ այն հարստութիւնը, որ բերել եմ հետս: Ահա այն Հայաստանը, որին ճանաչել եմ ու գիտեմ: Գրքերը, գիտութիւնը, ուսումը, զարգացումը, համալսարաններն ու Ակադեմիան է Հայաստանը Հայաստան անում:

Edited by Johannes, 14 July 2008 - 11:57 AM.

[Nané]

Արդեն տնից որոշել էի. երբ գնամ Հայաստան, գնալու եմ վերնիսաժ, ու յափշտակելու եմ գետին փռուած գիրքերը:

Ակամայից հիշեցի իմ Երևանյան թափառումներն ու որոնումները՝ Վեռնիսաժում, գետնանցումներում, գրախանութներում և ինչպես արդեն նշվեց մայթերի վրա: Ամեն մի փնտրածս գիրքը գտնելը տոն էր ... իսկ երբ գտնում էի մանկությանս գրքերից որևէ մեկը (որին տեղ չէր հատկացվել մեր Ամերիկա ուղարկվող ճամպրուկում) կարծես կորցրած հարազատի էի վերագտնում: Եվ ծանր-ծանր պայուսակներով, «ուսերս պոկվելով» հասնում էի իմ ժամանակավոր կացարանս և առանց այդ էլ գրքերով ծանրաբեռնված ճաշասեղանին ավելացնում նոր «ավարս»: Ծանոթներիս համար, սկզբում զարմանալի, այս երևութը տարիների ընթացքում դարձավ սովորական: Իսկ անծանոթ այցելուները (ապրանք ստացող և ուղարկողները) կասկածանքով էին նայում գրքերիս կույտերին և երևի մտածում, որ «գրքի գործ» եմ անում:

Հիմա արդեն չեմ հիշում որ թվին Վեռնիսաժից 5,000 դրամով գնեցի Հովհաննես Թումանյանի (գրավաճառի ասելով) առաջին հրատարակությունը (1903 թ): Հետո մեղավոր զգացի ... «թերավճարելու» համար, թեպետ չսակարկեցի և վճարեցի պահանջված գումարը: Բայց մի՞թե այդքան արժեր մոտ 100 տարեկան այդ գիրքը:

Edited by Nané, 15 July 2008 - 11:39 AM.

[Johannes]

Ողջոյն Անեթա,

Գրասէրների միջավայրը հոգեհարազատ է ինձ: Վեռնիսաժ բառը ռ-ով ճիշտ գրել էք: Հայերէնում, ն բաղաձայնից առաջ հնչող բոլոր R-երը, հայի լեզւում հնչում են շեշտուած, Ռ:

(գրավաճառի ասելով) առաջին հրատարակությունը (1903 թ):

Կարող էք ստուգել ուղղագրութեան նայելով, եթէ դասական է, ուրեմն հին հրատարակութիւն է:

Գինը յարաբերական արժէք է: Գնածս գրքերի առաջին էջերում, յաճախ նկատել եմ մակագրումներ, ուր գրուել է թէ գիրքը նուիրուել է ...ից ...ին: Գիրքը արժէքաւորը նրա արժէքը իմացողի մօտ: Պատմութիւնը վկայում է բարբարոսների վերաբերմունքը, ամբողջ գրադարանների հանդէպ: Լինելով գրադարանի պատասխանատու, յաճախ հանդիպել եմ մարդկանց, որոնք նուիրում են իրենց գրքերը գրադարանին, քանզի ընտանիքում չկայ այդ գրքերի արժէքը իմացող, ու եթէ չնուիրուեն, գուցէ յայտնուեն աղբի տակառի կողքին: Պատկերը աւելի ցցուն է լինում, երբ մտաբերենք նոր սերունդների մօտ համատարած անգրասիրութիւնը: Հանացանցը, համակարգիչը եւ այլ զբաղումներ, գրաւում են երիտասարդների ազատ ժամանակի մեծ մասը: Ինքս ընթերցանութեան ժամանակ ունեցել եմ, սակայն չգիտեմ, եթէ երբէք զաւակներս ունենալու են այդքան ժամանակ, կամ տրամադրելու են ժամանակ: Հիացումով դիտում եմ եւրոպացիներին՝ ֆրանսիացիների, ռուսների ընթերցասիրութիւնը: Շոգեկարգում լինի, թէ հանրային զբօսավայրում կամ ծովափում, յաճախ տեսնում եմ որեւէ տարիքի եւրոպացի. գիրքը ձեռքին ընթերցում է: Այստեղ, հանրային պարտէզում, նկատել եմ մի ռուս կին գիրք էր կարդում, մինչ իր երկու դուստրերը հեծանիւ էին քշում: Մեր՝ մերձաւոր արեւելեան ժողովուրդների համար, գուցէ ծիծաղելի է այս երեւոյթը, բայց իրօք՝ այս մտայնութիւնն է ծիծաղելի: Ծիծաղելի է, երբ ոմանք ասում են ձանձրանում են: Ընթերցասէր մարդը ձանձրանալու ժամանակ չի գտնում, նոյնիսկ եթէ ուզի ունենալ: Գիրքը աշխարհ է, իսկ գրադարանը աշխարհների գումարում: Գրքերում ամբողջ կեանքերի փորձառութիւնն է հրամցւում: Նա քո հաւատարիմ ընկերն է, եւ ուզածդ պահին կարող ես դադարել, շարունակել, վերստին ընթերցել, արագ կամ դանդաղ ընթերցել: Հեռուստացոյցը իշխում է դիտողին, մինչ գիրքը չի իշխում, նա քո տրամադրութեան տակն է:

Ես զարմանում եմ մեր ժողովուրդի մտայնութեան վրայ, քանզի յաճախ շուար ենք մնում, մէկի տուն հիւր գնալիս, ի՞նչ նուիրել: Եթէ առաջին անգամ ենք գնում, տուն շնորհաւորելու, տունտեսի, նուիրում ենք գաճէ, ապակիէ կամ ինչ որ նիւթէ կազմուած զարդ, որ ուր որ է պիտի դրուի տան մէկ անկիւնը, սա եթէ տանտիրուհին հաւանի: Այդ զարդը որոշ ժամանակ ետք ժամանակավրէպ է լինելու, ու իջնելու է ներքնայարկ՝ մառան: Ոմանք, ուրիշ առթիւ, մի երկու շիշ խմիչք ու եւայլն են նուիրում, որ յաջորդ օրն իսկ բաժին է դառնալու ջրի շրջանին: Ինչո՞ւ գիրք չնուիրել, արժէքաւոր ու անժամանցնելի հատորներ սեփականը չդարձնել հիւրընկալ բարեկամիդ: Քանի որ այդ գիրքը քեզ համար է արժէքաւոր, Յովհաննէս, իսկ ուրիշի համար, գուցէ ոչ արժէքաւոր այդքան: Ու կը ծիծաղեն վրադ, եթէ գիրք նուիրելու միտք յայտնես: Ու դեռ կը զարմանանք, թէ ինչո՞ւ իրար ետեւից փակեցին քաղաքիս գրավաճառներ:

Բայց մի բացառութիւն կայ այստեղ: Այո գիրք նուիրում են իրար, բայց միայն Աստուածաշունչ: Տանը մի զատ գրադարան պէտք է զետեղեմ ունեցածս աստուածաշունչերի համար: Մեկը ուխտ է արել, եթէ աստծուց խնդրածը ի կատար ածուի, աստուածաշունչ է նուիրելու այսքան մարդու: Միւսը՝ իր հարազատի քառասունքի կամ տարելիցի առթիւ, հոգեհացի փոխարէն աստուածաշունչ է բաժանում: Երրորդը՝ դրդուած իր կրօնական զգացումների սլացքից, աջ ու ձախ աստուածաշունչ է բաժանում, որպէսզի երկնքի արքայութեան լիֆտը յանկարծ չխափանի ընթացում: Եւ այսպէս: Աստուած խելք-շնորհք տայ այս ժողովուրդին, որպէսզի գիտենայ, թէ աշխարհում գիրքը միայն աստուածաշունչը չէ:

[Arpa]

Թէեւ անտեղի լինի սա նիւթի մասին խօսել այստեղ:
Այո, ամեն մի Հայ տուն պիտի անպայման ունենայ քսան հատոր այսպէս կոչեալ Արստուածաշունչ, պիտի կարծել որ մենք ենք գրել այդ առասպելներու ժողովածուն, ինձ համար նոյնքան ընդվզեցուցիչ է տեսնել իմ բարեկամների գրադարանը որտեղ տաս գրքէն իննը եղեռնի մասին են: Շատ պատումներ ունիմ այդ նիւթի մասին: Թէ ինչպէս վերջի օրերին ինձ, ընթէրցասերին նուիրուել են մօտ տաս գիրք որոնց իննը եղեռնի մասին են եղել: Միթէ մեր եղելութեան միակ ազդակ եւ նպատակը եղեռնն է? Միթէ ինչպիտի անենք, ինչ բանի մասին խօսենք երբ այդ կնճիռը հարդուի? Ներիր ինձ, երբեմն ես ցանկամ որ այդ կնճիռը յաւիտեան չի լուծուի, քանի այդ ժամուն մենք այքան մերկ պիտի զգանք որ ոչ մի համամ չի կարող մեզ ծածկել:
Քանի յետ 1915 գրագէտ, մասնաւոր Արտասահմանում ստեղծել է գրական գեղարուեստական գործ? Այո, Չարենցներ, Իսահակեաններ,Շիրազներ, Սեւակներ եւ այլք արել էն: Բայց ով, մանաւանդ արտասահմանցի կարդայ նրանց, կամ նոյնիսկ ճանաչի նրանց? Այո, գիտենք Բալաքեանը գրել է միջազգային որակով, բայց տես թէ ինչ են նրա շարժաառիթ նիւթերը! Ես լրիւ չեմ կարդացել նրա գործերը, եւ ոչ ալ պիտի կարդամ, քանի ես այդ “պատկերները” տեսել եմ միլիոն անգամ:

Բայց մի բացառութիւն կայ այստեղ: Այո գիրք նուիրում են իրար, բայց միայն Աստուածաշունչ: Տանը մի զատ գրադարան պէտք է զետեղեմ ունեցածս աստուածաշունչերի համար: Մեկը ուխտ է արել, եթէ աստծուց խնդրածը ի կատար ածուի, աստուածաշունչ է նուիրելու այսքան մարդու: Միւսը՝ իր հարազատի քառասունքի կամ տարելիցի առթիւ, հոգեհացի փոխարէն աստուածաշունչ է բաժանում: Երրորդը՝ դրդուած իր կրօնական զգացումների սլացքից, աջ ու ձախ աստուածաշունչ է բաժանում, որպէսզի երկնքի արքայութեան լիֆտը յանկարծ չխափանի ընթացում: Եւ այսպէս: Աստուած խելք-շնորհք տայ այս ժողովուրդին, որպէսզի գիտենայ, թէ աշխարհում գիրքը միայն աստուածաշունչը չէ:

===
Մի այլ տեղ դու գրիր հետեւեալը:

Այլապէս՝ մեզմէ ո՞վ լիիրաւ քրիստոնեայ է: Մեզմէ ո՞վ գիտէ տարբերութիւնը. քաղկեդոնականի, կաթոլիկի եւ բողոքականի միջեւ: Այլեւս ո՞վ մաքուր ...ական է: Ի՞նչքան է եւ ո՞վ այստեղացի է: Ո՞վ հայերէն գիտէ: Ո՞վ հայրենիքի մէջ կը բնակի: Եւ շատ ու շատ «Ո՞վ»-ով սկսող հարցումներ, պիտի բաժան բաժան ընեն Հայ Ժողովուրդը:

Եւ եթէ կան ոմանք որ պնդեն թէ 301 թուին մենք Քրիստոնեայ դարձանք, թէ մենք գիտակցաբար եւ կրօնական հասկացմամբ ընդունեցինք այդ անբաստարկու եւ խակ կրօնը, այո խակ է մինչ այսօր:
Սա մի այլ նիւթ է!!!
Տեսնել թէ մենք ինչպէս եւ ինչու քրիստոնեայ դարձանք, իմա , հտռանալ արեւելեան Պարսկաստանից եւ փարուել արեւմտեան Հռոմին, ոչ միայն այդ, այլ յաղթել Հրոմին այդ խոլ արշաւում, որ եւ տակաւին, մինչ այսօր չենք հասկացել: Այո, այո մենք Հռոմին յաղթեցինք մի տասնեակ տարով, մենք առաջին ենք!!! : clap:
Հապա ինչու այսօր մենք ՎԵՐՋԻՆ-ն ենք?

[Johannes]

Ես ու Դուք, ու շատ հայեր, թերեւս դատապարտենք 301 տարեթիւը, սակայն այդ ի՜նչ ծաղր եւ հակադրութիւն է, երբ քրիստոնեական խաչքարն ու քրիստոնեայ Մեսրոպի ձեւագծած Այբուբենը, յաճախ լաւագոյն վկաներն են, նոր պեղուած հնավայրի հայկական պատկանելիութեան: Այս պարագային շատ հարմարի «հայախօս» նախահայրերու սա առածը. «Քեզ չեմ սիրեր. առանց քեզ չեմ ապրիր»:

[SAS]

Վեռնիսաժ բառը ռ-ով ճիշտ գրել էք: Հայերէնում, ն բաղաձայնից առաջ հնչող բոլոր R-երը, հայի լեզւում հնչում են շեշտուած, Ռ:

Վերնատուն, վերնախավ, երնեկ և այլն ր-ն հնչում է շեշտված... Ր: Ինչպես նաև վերնիսաժ:

Edited by SAS, 16 July 2008 - 11:42 AM.

[MosJan]

nayeq ha - enqan en HAyastaniost xoselu or norits jamprukners mejtegh hanem Hayastan meknelu hamar - mexq em eli

[Nané]

Վերնատուն, վերնախավ, երնեկ և այլն ր-ն հնչում է շեշտված... Ր: Ինչպես նաև վերնիսաժ:

Հիմա ինձ շփոթության մատնեցիք քանզի երկուսիդ կարծիքն էլ հարգում եմ: Բայց վերջնական պատասխան տվեք՝ վեռնի՞ թե վերնի՞: Սպասում եմ ...

[MosJan]

et ruserenits vertsvats bar chi ??
yes kartsum eyi te iyo - Hayereni het kap chiuni VerniSaj@

isk te inchpes en ausm - de da nayats te ov
asenq mi Qyartu Rabiz kaser - VERniSajj