Jump to content


Photo
- - - - -

ԳԱՒԱՌԱԿԱՆՆ


  • Please log in to reply
73 replies to this topic

#41 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 29 June 2007 - 02:11 PM

Յովհաննէս ,
Սա քեզ համար է. Իմ Հալէպցի "ղարիբ" եղբայր.
It may interest Gor-Gor as well. Who knows the author may be one of his ancestors from old Aleppo. It is a sad peom. Observe some Turkish and Arabic words, and also how he writes “iritskin/yeretskin/իրիցկին/երեցկին” in the Kilikian dialect.
You will find it at the below site, that is, if you can see the font.
The paste below may look like gibberish. See translit typed by me.
I can’t find any reference as to who he is or when it was written.
Scroll down to the letter Յ as in Յովաննէս
http://www.digilib.a...Page/page0.html

вȲäºòÆ Ô²È²Øø²ð ²ÚðÆ î¾ð àì²Ü¾êÜ ²ê²òºð ¾ Æ ìºð²Ú ÆðÆòÎÜàæÜ
à'í Ù³Ñ, Ñ»ï ÇÝÓ ÇÝã ³ñÇñ, ÇñÇóÏÇÝë ÇÝÓÙ¿ µ³Å³Ý»óÇñ,
ØݳóÇ Ë»Õ×, áÕáñÙ»ÉÇ, ½Çë Çõñ ï»ëáõÝ ½ñÏ»óÇñ:
ì³Û ³ë»Éáí »ë ÏïáãáñÇÙ, ³ÛÉ ÙËÇóñ³Ýù ÙÇ ãáõÝÇÙ,
ºñ»ñÙ³Ý Ï³Ù »õ ï³ï³ÝÇÙ, ..........................................:
²Ñ³ ÙݳóÇ ³ÛñÇ, Ëáóáï»³É ëÇñïë ϳñûïÇ,
²ÛÉ ¹ÇÙ³ó ׳ñ³Ï ÙÇ ãáõÝÇÙ, áÕáñÙ³Í ³ëïáõ³Í áÕáñÙÇ:
Üٳݻó³Û áñå¿ë µáõ, áñ ³Ýí³Ûñ í³ÛñÇùÝ Ïáõ ϻݳÛ,
²ñÅ³Ý »Ù »ë ËáóáÛë, áñ ÇÙ Ï»³Ýùë ѳñ³Ù³Ý³Û:

¾', ²ÉÙ³ëï, ³Ý·ÇÝ ×áõѳñ, Ç Ù¿ç ¹áõ Ùï³óë ·ïí³ñ,
ºñ»ù ûñ å³éϳñ, Ù»é³ñ, ûñ ÛÇëÝ¿ ßáõïáí µ³ÅÝ»ó³ñ:
êÇñáõÝ, ·»Õ»óÇÏ å³ïÏ»ñ, ½Çë ³Ýï¿ñ ÃáÕÇñ ·Ý³óÇñ,
²±Û¹ ¿ñ ùá Õ³íÉÝ Ñ»ï ÇÝÓ, ½³ñÏ»óÇñ Ù¿çùë Ïáïñ»óÇñ:

¾', î¿ñ, ïáõñ ѳٵ»ñáõÃÇõÝ, ³Ûñ»ó³õ ÇÙ ëÇñïë µáóáõÝ,
Ê»Õ×, áÕáñÙ»ÉÇ ÙݳóÇ, ÙÇÿ ¹áõÝ ³Ý»ë ÃáÕáõÃÇõÝ:
ð³µáõÝ µ³ñÇ, ï¿ñ ÚÇëáõë, ³ñųÝÇ »Ù »ë ³Ûë Ëáóáõë,
ÆÙ ËݹÇñùÝ Ç ù»½ ³Ûë ¿` µÅßÏ»ë ½Çë Ç ³Ûë ó³õáõë:

¾', ³Ý·¿ï ¿ñ¿ó ÛÇÙ³ñ, ³ß˳ñÑ¿ë ¹áõ DZÝã ߳ѻó³ñ,
Ð³É³É áõ ѳñ³Ù ³ñÇñ »õ Û»ïáÛ ÏÝá翹 ³ÛÉ ½ñÏ»ó³ñ:
ò³Ýϳ٠Ãþ»ñ³½Çë ï»ëݳÙ, áñ ëñïÇë ϳñûïÝ ³Ýó³ÝÇ,
¶Çß»ñ áõ óáñ»Ï ϳÛñÇÙ »õ áã áù áõÝÇÙ ëÇñ»ÉÇ:

²'Û, ÇÙ ßÝáñѳÉÇ ëÇñáõÝ, ³Ñ ϳÝÇñ ÉáõëáõÝ Ï³ñûïáõÝ,
øá å³ï׳éÝ »ë »Õ³, ½ñÏÁõ³ñ øñÇëïáëÇ ÉáõëáõÝ:
ê³ñ áõ Óáñ ¹³ñÓ¿ù Ç É³ó, í³~Û ³ë³ó¿ù ÇÙ ã³ñ Ù»Õ³ó,
γñûï ¿ñ ëáõñµ ·»ñ»½Ù³ÝÇÝ, ѳëñ³Ãáí ·Ý³ó Ç Ó»é³óë:

²õñ Ñá·»õ³ñÇÝ ³ë³ó. ÆÝÓ Ñ³É³É ³ñ¿ù ëÇñ»ÉÇù,
ºë ·Ý³óÇ, µ³ñáí Ùݳó¿ù, ³Õ³ã»Ù ½Çë ãÇ ÙáéÝ¿ù:
òáñ¿ÏÝ ½Çë ÛÇß»ó¿ù, ÏÇñ³ÏÙïÇ ÇÝÓ ËáõÝÏ ÍË»ó¿ù,
ÆÝÓ å³ß³ñ å³ï³ñ³· ïí¿ù »õ ³ëïáõ³Í áÕáñÙÇ ³ë³ó¿ù:

²ÛñÇ àí³Ý¿ë ¿ñ¿ó, Ù¿ç Ù»Õ³ó ù³ÝDZ Ï³ë ¹áõ ùáõÝ,
Ø»Õ³Û ³ë³ »õ É»ñ ³ñÃáõÝ, Ù³ïá ÎáõëÇÝ ÙÇßï ·áÑáõÃÇõÝ:

A tenderly beautiful ode, a eulogy to his dearly departed Yeretskin.
See also his two other turkakharn works.

ՀԱԼԱՊՑԻ ՂԱԼԱՄՔԱՐ ԱՅՐԻ ՏԷՐ ՈՎԱՆՆԷՍ ԱՍԱՑԵՐ Է Ի ՎԷՐԱՅ ԻՐԻՑԿՆՈՋՆ

Ո~վ մահ, հետ ինձ ինչ արիր, իրիցկինս ինձմէ բաԺանեցիր?
Մնացի խեղճ, ողորմելի, զիս իւր տեսուն զրկեցիր:
Վայ ասելով ես կտոչորիմ, այլ մխիթարանք մի չունիմ,
Երերման կամ եւ տատանիմ,
……….

Ահա մնացի այրի, խոցոտեալ սիրտս կարօտի,
Այլ դիմաց ճարակ մի չունիմ, ողորմած Աստուած ողորմի:
Նմանեցա որպէս բու, որ անվայր վայրիքն կու կենայ,
Արժան եմ խոցոյս, որ իմ կեանքս հարամանայ:

Է~, Ալմաստ անգին ճուհար, ի մէջ դու մտացս գտվար,
Երեք օր պառկար, մեռար օր յիսնէ շուտով բաժնեցար:
Սիրուն, գեղեցիկ պատկեր, զիս անտէր թողիր գնացիր,
Այդ էր քո ղավլն(1) հետ ինձ զարկեցի մէջքս կոտրեցիր?

Է~, Տէր, տուր համբերութիւն, այրեցաւ իմ սիրտս բոցուն,
Խեղճ, ողորմելի մնացի, միթէ դուն անես թողութիւն?
Րաբուն բարի, տէր Յիսուս, արժանի եմ այս խոցուս,
Իմ խնդիրքս քեզ այս է, բժշկես զիս ի այս ցաւուս:

Է~, անգէտ երեց յիմար, աշխարէս դու ինչ շահեցար?
Հալալ ու հարամ արիր յետոյ կնոջէտ այլ զրկեցար:
Ցանկամ թ`երազիս տեսնամ, որ սրտիս կարօտն անցանի,
Գիշեր ու ցորեկ կայրիմ եւ ոչ ոք ունիմ սիրելի:

Ա~յ իմ շնորհալի սիրուն, ահ կանիր լուսուն կարօտուն,
Քո պատճառն ես եղա, գրկըւար Քրիստոսի լուսուն:
Սար ու ձոր դարցէք ի լաց, վա~յ ասացէք իմ չար մեղաց,
Կարօտ էր սուրբ գերեզմանին, հասրաթով գնաց ի ձեռացս?

Աւր հոգեվարին ասաց. Ինձ հալա արէք սիրելիք,
Ես գնացի, բարով մնացեք, աղաչեմ զիս չի մոռնէք:
Ցորեկն զիս յիշեցէք, կիրակմտի ինձ խունկ ծխեցէք,
Ինձ պաշար(2) պատարագ տվէք եւ Աստուած ողորմի ասացէք:

Այրի Ովաննէս երեց, մէջ մեղաց քանի կաս դու քուն?
Մեղայ ասա եւ լեր արթուն, մատռո Կուսին միշտ գոհութիւն:


1 Does he mean argument/ վէճ?
2 Is he saying “bashar” as in Bishara?

Edited by Arpa, 29 June 2007 - 02:14 PM.


#42 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 06 July 2007 - 04:14 AM

QUOTE
Յովհաննէս ,
Սա քեզ համար է. Իմ Հալէպցի "ղարիբ" եղբայր


Պարտիմ քեզ եղբայր,

QUOTE
Is he saying “bashar” as in Bishara?


Աճառեանի «Արմատական»ի համեմատ պատարագի իմաստը սա է.-

QUOTE
Պատարագ

«1.նուէր, ընծայ, 2. զոհ, մատաղ, (առ Աստուած)»

պատարագ. ՍԳր., որից պատարագել Ղեւտ. է. 15. ՟Գ. Թագ. է. 48. պատարագաբարձ Դատ. գ. 18. պատարագաբեր ՟Բ. Թագ. ը. 2. 6. պատարագիք Գծ. իդ. 17. եւն:


Որտեղից ելնելով կու ենթադրեմք պաշարի իմաստը, այսինքն հայերէն՝ պաշար (ուտեստի մթերք) եւ ո՛չ՝ բաշար (աւետումն):

QUOTE
Աւր հոգեվարին ասաց. Ինձ հալա արէք սիրելիք,
Ես գնացի, բարով մնացեք, աղաչեմ զիս չի մոռնէք:
Ցորեկն զիս յիշեցէք, կիրակմտի ինձ խունկ ծխեցէք,
Ինձ պաշար(2) պատարագ տվէք եւ Աստուած ողորմի ասացէք:


Տէր Յովհաննէսի ստացած հայերէնի կրթութիւնը գրաբարն է, ըստ երեւածին: Տակաւին աշխարհաբարները կազմուած չէին: Տեսէք սա տաղը որքա՜ն հայերէն է, թէեւ օտար բառեր պարունակէ իւր մէջ: Գրաբարը բարբառին, բարբառն ալ գրաբարին օգնելով այս տողերը գրուած են: Տէր Օհաննէս ո՞ր տեղացի է...կարեւոր չէ, վասնզի իւր հայերէնը այնքան հայերէն է, իւր գիրը այնքան հասկանալի է որ, անմիջական համագաւառացիի մը կողմէ թարգմանուելու կարիքը չունի:

Հոգիին տուած օրը ըսաւ, ինձ հալալ ըրէ՛ք սիրելիներ (այսինքն՝ կեանքի ընթացքին կերած-խմածը արդար համարեցէք)

Ես գացի, մնացէք բարով, կաղաչեմ զիս չմոռնաք:

Ցերեկը ինծի յիշեցէք, շաբաթ օրը ինծի համար խունկ վառեցէք

Ինծի համար մատաղ մատուցէք (եկեղեցւոյ նուիրատու եղէք), եւ «Աստուած ողորմի» ըսէք:

QUOTE
Ղաւլն, Does he mean argument/ վէճ?


Հաւանաբար:



#43 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 06 July 2007 - 09:45 AM

QUOTE
ՀԱԼԱՊՑԻ ՂԱԼԱՄՔԱՐ ԱՅՐԻ ՏԷՐ ՈՎԱՆՆԷՍ ԱՍԱՑԵՐ Է Ի ՎԷՐԱՅ ԻՐԻՑԿՆՈՋՆ


«Ռանգդ Փռանգի ատլաս է, զառ ղալամկեարի նման իս

Սայեաթ Նովայի վերոյիշեալ տողի թարգմանը արդեօք սա՞ է.-

«Գոյնդ ֆրանսիական կերպասի գոյնի նման է, ոսկերիչի գործի նման ես

Ուրեմն՝ Ղալամկար ոսկերի՞չ կը նշանակէ: Գիտենք, որ հին ոսկերիչները սրածայր մատիտով կը փորագրէին թանգագին մետաղներու վրայ (ոսկի, արծաթ):

Ղալամ (արաբերէն) = մատիտ, Կար>քեար = գործ, արհեստ, բեքեար = անգործ, գործազուրկ

Մեր հալէպցի երեցը բաւարար ծուխ չունի երեւի. ստիպուած ոսկերչութեամբ կը զբաղի:

QUOTE
Ո~վ մահ, հետ ինձ ինչ արիր, իրիցկինս ինձմէ բաԺանեցիր


Նկատենք գրաբարեան ձեւը «ինձ» դերանունի: Արեւմտահայ լեզուն պահած էր «ինձ» դերանուան DZ հնչիւնը, սակայն Այբուբենի «Ձ» տառը ուսուցանուեցաւ TS հնչիւնով: Աստի ելնելով արեւմտահայ գրողներ փոխեցին «ինձ» դերանունի «ձ» տառը «ծ» տառով, որ պէս զի, եւ գոնէ, արտասանութիւնը պահուի նոյնութեամբ:

Նկատենք եւ «հետ ինձ ինչ արիր», մենք պիտի ասէինք «ինձ(ծ)ի հետ ի՞նչ ա(ը)րիր»

QUOTE
Մնացի խեղճ, ողորմելի, զիս իւր տեսուն զրկեցիր:


Իւր = իր

Բազմաթիւ գրաբարեան բառեր, որոնք կը բովանդակեն «իւ» ձայնաւորները, ժողովրդային խօսակցական լեզուի մէջ «ի»ի վերածուեր են: Օրինակ՝ Յարութիւն > Արութին, իւրանց > իրենց, երբեմն ալ «ու» ի: Օրինակ՝ դիւրին > դուրին, ձիւն > ձnւն:

QUOTE
Վայ ասելով ես կտոչորիմ, այլ մխիթարանք մի չունիմ


Վայ բառը մեր նախահայրերը կը գործածէին թերեւս (ոչ՝ դեռեւս, քանզի տարբերութիւնը մեծ է «դեռեւս»ի, որ տակաւին կը նշանակէ, եւ «թերեւս»ի, որ «գուցէ» կը նշանակէ, այսինքն Belki( Վահագնի պաշտամունքի օրերէն:

«Տոչորիմ» ի՜նչ քաղցրահունչ բառ, որ շրջանառութիւնէ դուրս մղուած է:

Նկատել «մի» բառը, որ մեր մօտ «մը» դարձած է: Շատ մը բարբառախօսներ տակաւին 15 տարի առաջ կը գործ ածէին «մի» գրաբարեան ձեւը: Մի=մէկ=yak= uno = one = ein

Ի դէպ «Միակ» բառը որքան նման է իրանական Yak բառին:

QUOTE
Երերման կամ եւ տատանիմ


«Երերիլ» եւ «տատանիլ» նոյն իմաստը ունին:

Երերիլ = դղրդալ, աջ ու ձախ շարժիլ

Տատանիլ = տար ու բերիլ, «տարբերութիւն» բառը այստեղէն ծագած է: Տանիլ>տատանիլ:

Բառի կամ բայի կարճութեան պատճառով մեր նախահայրերն ու նախամայրերը, ինչպէս նաեւ մեր նախաքեռիներն ու նախահօբարները կրկնած են միավանկը: Օրինակ՝ փոխել>փոփոխակի, կաթիլ > կաթկթիլ: Փորելով, փորփրելով նայիմ ուր պիտի հասնիմ:

«Երերիլ» բայը կը գործածուի նայեւ, երբ գետինը կը շարժի, այսինքն. երկրաշարժ կըլլայ: Արեւելահայ կարգ մը բարբառներ երկրաշարժի համար ունին «ժաժք» բառը, որ «շարժ» բառէն կամ՝ «ժայթք» բառէն առաջացած կրնայ ըլլալ: Պատկերացուցէք երկրաշարժը լեռնային երկրի մը տարածքին, երբ հրաբուխի բերանէն կը ժայթքի հրավառ պարունակը: «Ժառգոն»ով «ժաժ տալ» վատաբարոյ իմաստ ունի (masturbation):

«Կամ» բառն այստեղ անգլերէնի OR իմաստով չէ տեղադրուած, այլ՝ «կամ, կաս, կայ», եւ «կանք, կաք, կան» իմաստով:

QUOTE
Ահա մնացի այրի, խոցոտեալ սիրտս կարօտի


Մենք պիտի գրէինք. «Ահա մնացի այրի (ի դէպ այրի բառը կը գործածուի արանց եւ կանանց համար հաւասարապէս), խոցուած սիրտս կը կարօտի»: Այս «կը»ն որտեղէ՞ն եկած է: Կու գամ, Կի գամ, կը գամ: Երեք ձեւերն ալ կային, կան մեր բարբառներուն մէջ: Տեղ մը կարդացած եմ, իբր Հայասա-Բարձր Հայք-Խաղտիք (Ճանական լեզուներ) ճանապարհով մուտ գործած է հայերէնի մէջ: Այլ խօսքով՝ երբ հայ լեզուն կը խմորուեր վերը յիշածս տարածքին. Ճաներու (լազ-մեգրելական) լեզուներու մէջ գտնուած «կու» օժանդակ բայը կպած է մեր լեզուին (խօսքը 2500 եւ աւելի տարիներ առաջ տեղի ունեցած ազդի մասին է):

Յովհաննէս Երեցը եւ ողջ գրաբար գրութեանց հեղինակները. միտքերնին հասկցուցած են մեզ, առանց այդ «կու-կը-կի» բաղադրիչի օգտագործման:

QUOTE
Այլ դիմաց ճարակ մի չունիմ, ողորմած Աստուած ողորմի:


Ճարակ=դեղ, դարման, դալարիք

Ըսել կուզէ. «դիմացը ուրիշ ճար չունիմ, ողորմած (գթացող) Աստուած ողորմէ ինձ:

QUOTE
Նմանեցա որպէս բու, որ անվայր վայրիքն կու կենայ,
Արժան եմ խոցոյս, որ իմ կեանքս հարամանայ:


«Բուի նմանեցայ, որ անվայր (գետնէն բարձր) վայրեր (տեղեր) կը կենայ»:

Այստեղ Տէր Յովհաննէս չի կրնար անտեսել իր խօսակցական լեզուն. եւ կը գործածէ բարբառային «կու կենայ» ձեւը:



#44 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 06 July 2007 - 10:30 AM

QUOTE
Արժան եմ խոցոյս, որ իմ կեանքս հարամանայ:


«Արժան եմ խոցոյս» այսինքն՝ ցաւիս արժանի եմ: Խոց=վէրք, ցաւ, այստեղ հոգեկան վիշտ, տրտումն: Մեր սիրելի ժողովուրդը դժբաղդաբար կը շփոթի «աժան»ի եւ «արժան»ի միջեւ:

Աժան=էժան, ոչ սուղ, cheap:

Արժան= սուղ, թանկ, արժէքաւոր, արժանի, արժանաւոր:

Արգենտինա Argentina =Արծաթային

Արգանդ, արգաւանդ, արգասաբեր, յարգելի, արժոյթ, արգահատելի....լաւ, ուրիշ օր մը կը մանրամասնեմ:

Հարամ= իսամական եզր, որ նշանակի անիրաւ:

QUOTE
Է~, Ալմաստ անգին ճուհար, ի մէջ դու մտացս գտվար,
Երեք օր պառկար, մեռար օր յիսնէ շուտով բաժնեցար:
Սիրուն, գեղեցիկ պատկեր, զիս անտէր թողիր գնացիր,
Այդ էր քո ղավլն հետ ինձ զարկեցի մէջքս կոտրեցիր


Ալմաստ=Ադամանդ

Ճուհար=Գոհար

Ղավլ(արաբերէն)= Խօ՞սք

«Ի մէջ դու մտացս գտուար»

Մենք պիտի գրէինք՝«քու մէջդ մտքինս գտնուեցուցիր»

Գտուար, որ գրուած է՝ գտվար, որքանո՞վ կարճ է այժմ մեր գործածած «գտնուեցուցիր-գտնուեցրիր» ձեւէն:

«սիրուն գեղեցիկ պատկեր, զիս անտէր թողիր գնացիր»

Օհաննէս երեց, իրիցկնոջը մահուընէ ետք իսկ կը գովերգէ անոր «գեղեցիկ պատկերը»:

«Թողիր գնացիր» արեւելահայերէն է, բայց նաեւ գրաբար է:Արեւելահայերը ունին նաեւ՝ «թողեցիր գնացիր» ձեւը, մինչ արեւմտահայերը «թողուցիր գացիր»: Անձ մը գիտեմ, որ կը գործածէ «թողցուցիր» ձեւը: Բայց այժմ, եւ ընդհանրապէս, այս «թողնել>թողուլ» բայը անտեսուած է արեւմտահայոց յետնորդներու կողմէ: Կը գործածուի «ձգել» բայը, որ բուն հայերէնով «պրկել» կը նշանակէ (կարծեմ): Մինչ նոյն «ձգեմ»ը արեւելահայոց մօտ «գցեմ» ձեւը ստացեր է: «Գնացիր» բայը արեւելահայոց մօտ մնացեր է նոյնը, մինչ արեւմտահայոց մօտ սղելով դարձած է «գացիր».-գ(-ն)ացիր:

Երեցկինը չի մահանալէն խօսք մը արտասանած է, որ այնքան տառապանք պատճառած է (մէջքը կոտրած է) տէր հայրին:



#45 Louise

Louise

    Member

  • Members
  • PipPipPip
  • 217 posts
  • Gender:Female
  • Location:east of France

Posted 06 July 2007 - 03:10 PM

QUOTE(Arpa @ May 10 2007, 10:33 AM)
As promised in another thread, here it is.

ԳԱՒԱՌԱԿԱՆՆԵՐ
Gawarakanner

You will notice that Ajarian uses the term as opposed to “Gavarbarbar/Գաւառաբառբար to make sure that we understand that many of these are not “dialects” in the true sense, but how certain people pronounced certain words. Note that he cites “Lehahays”, “Hndkahays” and Hungarahays” and “Ghazakhs” to not mean that they had their own “dialects”.
Also note that, this is an unaudited and unproofed version, where I am sure, I know there are a lot of typos. I will correct them as we go on.
Here they are. All 150 of them. See if you see yourselves in them.

Ագուլիս Ազա Աստրախան Ալաշկերտ Ալէքսանդրոպոլ/ Լենինական Ախալցխա Ախալքալաք Ակն Այնթապ Անգորա/Էնկիւրի Անտիոք Աշտարակ Ապարան Ասլանբէգ Աստապատ Ատափազար Ատանա Արաբկիր Արդուին Արճէշ Արտանուշ
Բալու Բաբերդ Բազար Բիւթանիա Բուլանըխ Բաղէշ Բինկեան Բասեն
Գանձակ Գորիս Դաւրիզ/Թաւրիզ Դալարագեղ Եալովա Եդեսիա Երէւան Երզնկա Եւդոկիա
Զէյթուն Զմիւռնիա
Ենկիւրի Էվէրէկ
Թեհրան
Իգդիր Իէլպիշ
Լոռի Լեհահայք
Խոյ Խիզան Խոյթ Խլաթ Խիան Խնուս Խոտրջուր Խրիմ Խարբերդ
Կարս Կեսարիա Կիւրին Կազզուան Կէմլէյիկ Կամախ Կիւմիշխանէ Կէյվի Կարին
Հին Բայազիտ Հազզօ Հազրօ Հաճին Համշէն Հունգարահայք Հնդկահայք Հին Նախիջեւան Հին Ջուղա Հաւարիկ
Ղազախ Ղզլար Ղարաբաղ Ղարադաղ Ղափան Ղարաքիիսա
Մէրտէկէօզ Մուժամբար Մալաթիա Մալկարա Մոկք Մեղրի Մանիսա Մանազկերտ Մունճուսուն Մուշ Մաշկերտ Մարաղա Մարաշ Մարսուան
Նոր Բայազեդ Նուխի Նիկոդիմիա Նոր Նախիչեւան Նոր Ջոաղա Նփրկերտ
Շիրակ Շուլաւեր Շապին Գարահիսար Շամախի Շամշուլդէ Շատախ
Ոզմի Ուրմիա
Չմշկածագ Չէնկիլէր Չարսանճաք
Պօլիս Աղրակ /Պաշգալէ Պուրտուր Պարտիզակ
Ռոտոսթօ Ռումանահայ Ռշտոընիք
Սեբաստիա Աթանոզ Սիփան Սէօլէօզ Սուլթանապատ Սալմաստ Սուչավա Սասուն Սիվրիհիսար Սվեդիա Սուրմալու
Վան
Տարէնտէ Տիգրանակերտ Դէրսիմ Տիատին Տրապիզոն Տփղիս
Ցղնա
Քղի
Օշական Օվաճըք Օրտու
Ֆռնուզ



My parents did not consider themselves as "qavaratsi", they were from adabazar which is at
120 km from Bolis. And our neighbour who was from Bardizak too, they consider only
qavaratsi the Armenians who lived in the east of the country, and many of them spoke turkish
language. My parents had been to school, they had learnt French at school, and our neighbour
had learnt german, and all of them spoke good armenian and knew krapar.
But of course those from constantinople thought they were superior to all of the others.

#46 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 07 July 2007 - 07:59 AM

QUOTE(Louise @ Jul 6 2007, 09:10 PM)
My parents did not consider themselves as "qavaratsi", they were from adabazar which is at
120 km from Bolis. And our neighbour who was from Bardizak too, they consider only
qavaratsi the Armenians who lived in the east of the country, and many of them spoke turkish
language. My parents had been to school, they had learnt French at school, and our neighbour
had learnt german, and all of them spoke good armenian and knew krapar.
But of course those from constantinople thought they were superior to all of the others.

Dear Louise,
Welcome! Bienvenu!
We wish you stay here. We need people of your sense of mission.
Please bear with me.
Yes, we know that “gavaretsi” may be a “swear word”, depending who says it, in what spirit and context. You may also know that in our language, as well as in that other cursed language “kurd” is a swear word, maybe rightfully so, that means “savage, uncivilized”.
As to “gavaretsi” , please search and find my posts about “pagan/paisant”. At times “gavaretsi” may be used in a condescending and patronizing way. Yet, where would we be without those gavaretsi/peasants?
What would we eat were it not for those peasant farmers? It is so tragic when words like “pesant/paisan” that means “people of the pais/land” turn so demeaning, as in “pagan”.
Coming back to peasant/paisan. In some languages, just as in Armenian, it can be one of the most endearing expressions, meaning “my countryman”, just as the Italian “gumba/compa” meaning compatriot/hayrenakits.
One of the most endearing terms in the languages of Kilikia (Zeitun, Musa Ler) is the word “geghatsi/geghtsa/giughatsi”, to mean “my (peasant/paisan/v/illager, my compatriot, even if some may think it is an insult to mean “savage and uncivilized”.
Once again. My dear ”geghatsi”. Where would we b, what would we eat without those “gavaretsi/giughatsis”? Your folks may have been city-zens, and mine “gavaretsi-s” from Kilikia, we still love you, my geghetsik “gavaretsi/gumba”.*
* Of late, we have been talking about esstern/western phonetics. See how other people, like the Italians have the same problem. While the literary Italian will write and pronounce "compatriot" , some "gavaretsi" Italians will pronounce it as "gumba" just as some geghatsi/peasant Italian Neapolitans (new city, nablus-tsis. Remember that there is no P in Arabic, hence Napolis,Naples becomes Nablus. To not mention Naples, Florida, or the wine country in my backyard. http://www.world66.c...uthority/nablus will pronounce their origin as "nabolidan". Is Napa Valley in California a variation of Napoli?
PS. Please see my other post about the Anlreli. And please stay with us. Perhaps then I will resume my translation of that wonderful work.

Edited by Arpa, 07 July 2007 - 08:54 AM.


#47 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 07 July 2007 - 09:12 AM

QUOTE
անգէտ երեց յիմար, աշխարէս դու ինչ շահեցար?
Հալալ ու հարամ արիր յետոյ կնոջէտ այլ զրկեցար:
Ցանկամ թ`երազիս տեսնամ, որ սրտիս կարօտն անցանի,
Գիշեր ու ցորեկ կայրիմ եւ ոչ ոք ունիմ սիրելի


Սգակիրի վիշտով խանձուող Յովհաննէս երեց, չի վարանիր ինքզինք խարազանելէ: Հին սովորոյթ է, քրիստոնէական պատուիրան է. սեփական անձի անտեսումը, ուրացումը: Յաճախ կը կարդանք ձեռագիրի հեղինակ մը իր անձը կը կոչէ. «նուաստ», «անարժան», «մեղաւոր» եւ այլ արհամարհական պիտակներով: Դարու ոգին այդ պէս եղած է, բայց այս ինքնախարազանումը չի արժէզրկեր անձը, այլ՝ կը բարձրացնէ:

«Անցանի». մենք կը գրենք անցնի: Կը տեսնենք թէ գրաբարեան (հին հայերէն) բազում բառերու ձայնաւորներ, սղած են աշխարհաբարներու մէջ:

«Գիշեր ու ցորեկ». մենք կըսենք «գիշեր ու ցերեկ», ո՞րն է ճիշտը.

Արադրեւ՝ գիշեր= night, երեկոյ (կամ՝ իրիկու) = evening,

«Օր» իմաստի համար հայերէնը ունի եւս երկու բառ. «տիւ» եւ «ցերեկ»: Հայերէնի «ց» նախածանցը կը նշանակէ «մինչեւ», յետեւաբար «ցերեկ» կը նշանակէ՝ «մինչեւ երեկոյ» (untill evening), որ օրն է (day):

Ուրեմն Տէր Օհաննէս բարբառային ձեւը գործածեր է այստեղ, որ «Ցերեկի» աղաւաղուած ձեւն է, եւ հաւանաբար «օր» բառէն ազդուելով դարձած է «ցորեկ»: Ցերեկ=օրgցորեկ:

«Այլ», մենք կըսենք՝ «ալ» կամ «էլ»: Կնոջիցդ էլ զրկուեցիր, Կնոջմէդ ալ զրկուեցար:

«Զրկեցար», որ արեւելահայ եւ արեւմտահայ գրական տարբերակներու մէջ պիտի ըլլայ՝ «զրկուեցար», Ինչու՞:

QUOTE
Այրի Ովաննէս երեց, մէջ մեղաց քանի կաս դու քուն?


Այրի Յովհաննէս, մեղքի մէջ ի՞նչ ըլլաս քուն:

Կամ, կաս, կայ: Քանի՞ կաս քուն = ինչպէ՞ս քնանաս:
QUOTE
Մեղայ ասա եւ լեր արթուն, մատռո Կուսին միշտ գոհութիւն:


Մեղայ ըսէ, եւ եղիր արթուն, Կոյսի (Աստուածածնի) մատուռին միշտ գոհութիւն:

Ուրեմն՝ եղիր=լեր:

Edited by Johannes, 07 July 2007 - 09:14 AM.


#48 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 07 July 2007 - 11:39 AM

QUOTE(Johannes @ Jul 7 2007, 03:12 PM)


Մեղայ ըսէ, եւ եղիր արթուն, Կոյսի (Աստուածածնի) մատուռին միշտ գոհութիւն:

Ուրեմն՝ եղիր=լեր:

Նոյն այդ պատճառավ է որ երբ ես հարց տուի տաս մարկանց թէ ինչ նշանակի Ուրախ Լեր նրանց իննը ինձ ասին- Happy Mountain/Ուրախ Լեռ.

#49 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 07 July 2007 - 12:23 PM

QUOTE(Johannes @ Jul 6 2007, 03:45 PM)
[/size

Ուրեմն՝ Ղալամկար ոսկերի՞չ կը նշանակէ: Գիտենք, որ հին ոսկերիչները սրածայր մատիտով կը փորագրէին թանգագին մետաղներու վրայ (ոսկի, արծաթ):
b][/color]

Դու լաւ գիտես որ մի ժամանակ մեր կղեները նախկին արհեստաւորներ են եղած, որոնք կարող էին գրել կարդալ եւ Հայր Մեր- ը արտասանել.
Ի հարկ է, չի մոռանալ թէ այդ քահանաններէն շատեր եղած են նախկին բարձր ուսման տէր կուսակրոն աբեղաներ, որոնք որոշած են թէ կեանքը առանց երկսեռ սիրոյշ եւ բոյն մը դատարկ ճուտիկներէ…. փուճ է:
Այո, ղալամ/ քալամ նշանակի գրիչ, մատիտ, բայց միաժամանակ թուր, այսինքն փորագրիչի գործիք: Այլապէս ղալամքեար նոյնպէս նշանակի փորագրիչ, գեղանկարիչ:
Իսկ ինչ վերաբերի ոսկերիչ- ի: Պարսկերէն բառը զար-քար է, այսինքն, զա ո/սկի եւ քար/ արհեստ.
Քանի ազգանուններ գիտես իբրեւ Զարքարեան Զարկարեան? Zakarian?
Oremn inch nshanaki Araberen "sayegh"?

Edited by Arpa, 07 July 2007 - 01:16 PM.


#50 Louise

Louise

    Member

  • Members
  • PipPipPip
  • 217 posts
  • Gender:Female
  • Location:east of France

Posted 07 July 2007 - 01:40 PM

[quote name='Arpa' date='Jul 7 2007, 07:59 AM' post='205790']
Dear Louise,
Welcome! Bienvenu!
We wish you stay here.

Merci ! I agree with all you said. In French too, "paysan" is often synonym of un-civilized, without education. Because, in Turkey, or in France, in the little villages there were no schools.
I have lived in the country in France during the war, I was surprised that the people could not
speak French, they spoke in a kind of dialect. But now, everything is changed, the people have
the radio and TV, the children have schools, everybody know the French language. (But some
cannot read well).
Now we do not hear contemptible words about countrymen. We see at the TV, they have
computers, they work differently. But However their daughters don't want to marry a peasant.
They 'd rather marry a workman in town.

#51 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 07 July 2007 - 02:30 PM

QUOTE(Louise @ Jul 7 2007, 07:40 PM)
QUOTE(Arpa @ Jul 7 2007, 07:59 AM)

Dear Louise,
Welcome! Bienvenu!
We wish you stay here.

Merci ! I agree with all you said.

Merci?
Danke, Thank you, Grazia!
Oui, oui!
Vive La Fance! Cherchez La Femme biggrin.gif , and all that.
I am glad you did not pollute this site with something like "shnorkakakakukumangal em"
goof.gif goof.gif

#52 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 09 July 2007 - 08:55 AM

QUOTE
Իսկ ինչ վերաբերի ոսկերիչ- ի: Պարսկերէն բառը զար-քար է, այսինքն, զա ո/սկի եւ քար/ արհեստ.
Քանի ազգանուններ գիտես իբրեւ Զարքարեան Զարկարեան? Zakarian?
Oremn inch nshanaki Araberen "sayegh"?


Այո՛, «զար» նարդի քուէն է: Զարկարեան = Քարտաշեան, քարկոփեան:

Կը կարծէի. «զար» ոսկի նշանակի:

Արաբերէն Sayegh կը նշանակէ՝ ոսկերիչ, Siyaghat kalima բառի խոնարհումը (՞), կամ վերլուծումը:

Կարծեմ. Siyagha «ձեւաւորել», «կերպարանք տալ», «նկարագրել» իմաստները պէտք է ունենայ:

Բայց ամրօրէն համոզուած էի. «զար»ի ոսկի նշանակելը:

Այսպիսի անուններ կան,

Զարդուշտ (այրանուն), Զառին (իգանուն), Զարմին(+եան)

Յիշողութեանս ապաւինելով ասեմ, որ քրդերէն լեզւով «զար». ոսկի կամ դեղին կը նշանակէ:

Պարսկերէնի գիտակ մեր անդամները կարող են մասնակցել: Համեցէ՛ք խնդրեմ:



#53 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 09 July 2007 - 10:54 AM

Վստահ գիտէս թէ Հայերէն Ծիրան/ Ծիրանի հիմնուած է Զար վերայ որ նշանակի ՈՍԿԻ, Քանի մի ժամանակ նարդի վէգըշ/die/dice ոսկի էր.

Edited by Arpa, 09 July 2007 - 10:57 AM.


#54 Louise

Louise

    Member

  • Members
  • PipPipPip
  • 217 posts
  • Gender:Female
  • Location:east of France

Posted 10 July 2007 - 10:48 AM

QUOTE(Arpa @ Jul 7 2007, 02:30 PM)
Merci ! I agree with all you said.

Merci?
Danke, Thank you, Grazia!
Oui, oui!
Vive La Fance! Cherchez La Femme biggrin.gif , and all that.
I am glad you did not pollute this site with something like "shnorkakakakukumangal em"
goof.gif goof.gif

------------------------------------
Concerning "cherchez la femme"
Alfred Hitchcock said, in a film: "Never trust a woman"

#55 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 22 July 2007 - 10:12 AM

QUOTE(Louise @ Jul 10 2007, 04:48 PM)
------------------------------------
Concerning "cherchez la femme"
Alfred Hitchcock said, in a film: "Never trust a woman"

He must have read it in Iahakian’s … tongue.gif smile.gif
Աբու-Լալա Մահարին,

Եւ կինն ի՞նչ է որ… խորամանկ, խաբող,
արնախանձ մի սարդ, յաւերժ նանրամիտ,
Որ հացդ է սիրում, համբոյրի մէջ սուտ
եւ քո գրկի մէջ գրկում ուրիշին:

Խարխուլ մակոյկով յանձնուի՛ր ծովին,
քան թէ հաւատայ կնոջ երդումին.
Նա՝ կաւատ, վարար, մի չքնաղ դժոխք,
նրա բերանով Իբլիսն է խօսում:


Thank you SAS smile.gif

Edited by Arpa, 22 July 2007 - 10:44 AM.


#56 Louise

Louise

    Member

  • Members
  • PipPipPip
  • 217 posts
  • Gender:Female
  • Location:east of France

Posted 25 July 2007 - 01:07 AM

[quote name='Arpa' date='Jul 22 2007, 10:12 AM' post='207353']
He must have read it in Iahakian’s … tongue.gif smile.gif
[b]Աբու-Լալա Մահարին,

-----------------------

Thank you for this poem, I will put it in french alphabet for Nil Agopov* who
always says that Apou Lala Mahari is the best poem of Avedik Issahakian,
and may be the best of all armenian poetry.
*in our website: www.armenews.com
Louise

#57 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 14 August 2007 - 08:25 AM

Սիրելի Հայրենակից Հալէպցի Եղբայր Յովաննէս.
Դու ծանօթ ես սա քո դրացի բարիացակամ տիկնոջ? (Դրացի=Next door)
Please eveyone. None of that prejudicial, warlike attitude about EA and WA.
See how reconcilliatory this Lady is. One can only wish that we were so charitable. Which brings to mind the highly divisive posts by (RIP)Vartahoor. Search and find what those "idiots" Khachatrian et al had said about Yerevan and Halep dialecst and orthography.
Note. I spelled Հալէպ with the Է not Ե since the Է and the Ե were never meant to sound alike, when the Է is meant to sound the A as in "bad" while Ե is meant to sound like the E as in (Y)Epsilon. Please listen how others pronounce the name of that city "Halab/Հալէբ" not "haleb/Հալեբ, nor /halep/Հալեպ".
Forgive me if cannot get my message across. Simply. The Mesropian Է Ե were never meant to sound alike. The former was meant to sound like the English A as in "bad" while the latter was meant to sound like the Latin/Greek Ecclesia/Եկեղէցի.
I will not highlight the RECONCILLIATORY passages. See for yourselves.
===

http://www.azg.am/?l...&num=2007081413

Հրատարակվել է Հալեպի «Այգ» մատենաշարի երրորդ գիրքը՝ «Հույսի հորիզոններ» պատմվածքների ժողովածուն: Ինչպես հեղինակը՝ Լալա Մինասյանն է ասում, ժողովածուն հայրենիքի հանդեպ կարոտից ծնված գիրք է, որտեղ հայության միաձույլ իրականությունը պատմվում է արեւմտահայերեն եւ կրում արեւելահայերենի լեզվաոճական որոշակի տարրեր:
- Երկար տարիների խոհեր, հույզեր, տպավորություններ, մանավանդ, շեշտում եմ, կարոտը հայրենիքի հանդեպ տեղ են գտել գրքում: Դրանք մեջս ամբարվեցին, խմորվեցին ու կարճ ժամանակի մեջ արտահայտվեցին: Երբ առիթ եղավ մեր գաղութի սրբազանի՝ գերաշնորհ տեր Շահան եպիսկոպոս Սարգսյանի հետ խոսելու, վստահեցրեց, որ մեծ սիրով կտպի ժողովածուն: Իր հետեւողականությամբ ժողովածուն հրատարակվեց եւ մեզ համար բավական մեծ՝ 1000 տպաքանակով: Նկատի առնենք, որ մեզ մոտ տպաքանակը մեծ չի լինում, ինձ որպես ուսուցչուհու ընդառաջել են: Սրբազանը շատ գրասեր է, եւ ինչպես տեսնում եք, արդեն մատենաշար ունենք, որի երրորդն է իմ գիրքը: Սրանից բացի ունենք կրոնական բովանդակության մատենաշար: Մատենաշարի հրատարակությունները գրեթե չեն վաճառվում, դրանք բաժանվում են գաղութներում:
- Արեւմտահայերեն եք գրում, եւ շատ մոտ զգում ու հաղորդում եք հայաստանյան միջավայրը: Որտեղի՞ց Լոռվա բարբառի իմացությունը:
- Ծնվել ու մինչեւ ամուսնանալս ապրել եմ Հայաստանում: Իմ հարազատ գյուղը Լոռու Արճիսն է: Բնիկ հայաստանցի եմ, չնայած բնիկ ասելն էլ մի քիչ հարաբերական է՝ նախնիներս կարսեցի են: Կրթությունս ստացել եմ Հայաստանում՝ Երեւանի պետհամալսարանի բանասիրական ֆակուլտետում: Նախապես ոչ մի մտադրություն չունեի Հայաստանից գնալու: Պարզապես ամուսնության հանգամանքով գնացի Հալեպ: Եվ այնտեղ 1978 թվականին սկսեցի ուսուցչական գործունեությունս Քարեն Եփփե ազգային ճեմարանում: Կրթությունս արեւելահայերենից արեւմտահայերենի անցման հնարավորությունը տալիս էր, բացի այդ 6 տարի չեմ աշխատել ու արեւմտահայերենը գիտակցաբար յուրացրել եմ, ե՛ւ լեզուն, ե՛ւ ուղղագրությունը, այնպես որ դժվարություններ չեմ ունեցել: «Հույսի հորիզոնները» գրել եմ արեւմտահայերեն, որովհետեւ իմ միջավայրի համար եմ գրել, բայց միշտ էլ պիտի զգաք դուք արեւելահայերենը՝ ինչ-որ ոճական ձեւով, մտածելու ձեւով արտահայտված: Եվ դա, կարծում եմ, ընդհանրապես չի խանգարում լեզվին:
- Թերեւս ոչ միայն Ձեր կրթությունն ու մասնագիտական գործունեությունը, այլեւ Ձեր անձնական օրինակը հիմքեր տալիս են վստահ կարծիք հայտնելու արեւելահայերենի եւ արեւմտահայերենի մերձեցման խնդրի կամ հնարավորության մասին:
- Արեւմտահայերենի ու արեւելահայերենի մերձեցման հնարավորությունը չեմ կարող կտրական մերժել: Լեզուն ընթացող երեւույթ է, եւ ակադեմիկոսներն ու գիտնականները չէ, որ պիտի մոտեցնեն: Կարծում եմ, որքան ժողովուրդը շփվի եւ եթե կա բարյացակամություն, ապա անպայման կլինի նաեւ լեզվական ու ոճական մերձեցում: Եվ արդեն կարծեմ թե լեզվաոճական ձեւեր, բառեր մտել են լեզվապաշար: Երեւույթը կա, կմնա, որ մենք մի քիչ ավելի բարյացակամ լինենք եւ արեւմտահայերենի հանդեպ հարգանք դրսեւորենք, ինչը որ ես Հայաստանում շատ չեմ զգում: Վերջապես արեւմտահայերենը Ռուբեն Սեւակի, Մեծարենցի, Վարուժանի, Սիամանթոյի, Թեքեյանի, Շահնուրի, էլի շատ ու շատ մեծերի լեզուն է: Գալիս, միանում են լեզվի գեղեցիկ ոճական ձեւերը: Ինչը գեղեցիկ է ու լավ: Մնում է, որ մենք սիրենք այդ լեզուն եւ թեկուզ արեւելահայերենը պետական լեզու է, չստորադասենք արեւմտահայերենը: Անգամ պնդումներ կան, թե արեւմտահայերենը բարբառ է: Սա անբարյացակամություն է: Կարծում եմ, որ կարելի է մերձեցում կատարել:
- Սիրիայի հայության շրջանում կա՞ն հայերեն գրականության անհրաժեշտություն եւ հայոց լեզուն ուսանելու ձգտում:
- Կարծում եմ, առաջարկը հայերեն գրականության պարտադիր պետք է լինի: Այդ պարագային եւ ընթերցողական հետաքրքրությունը կկարողանանք պահել: Իսկ ուսանելու առնչությամբ կարող եմ վստահեցնել՝ աշակերտների խնդիր չունի մեր դպրոցը: Քարեն Եփփե ազգային ճեմարանն ավելի քան 1200 աշակերտ ունի: Օրինակ, ութ 7-րդ, տասներկու 12-րդ դասարան ունենք: Մյուս հայկական դպրոցներում նույնպես կարծում եմ, որ չկա, հակառակ որ արդեն երբեմն մեկի ավելացումը մյուսի հաշվին է լինում: Կարեւոր է, որ ծնողները տակավին երեխաներին հայկական դպրոց են ուղարկում, շատ քիչ են նրանք, ովքեր օտար դպրոց են ուղարկում երեխաներին:
- Ի՞նչ տարբերություններ ունեն Սիրիայի հայկական դպրոցները երկրում եղածներից:
- Մեր վարժարանում, ամբողջ ուսուցումն ընթանում է արաբերեն: Դասավանդվում է ողջ պետական ծրագիրը: Այնպես որ մեր աշակերտը բուհական կրթության խնդիր չի ունենում: Իսկ պետության կողմից հայկական դպրոցներին հայերենն արտոնված է որպես կրոնի լեզու, ուրեմն հայերեն է դասավանդվում: Բայց ունենք նաեւ Համազգայինի հայագիտական հիմնարկ, ուր տեղական ուժերով, մեծ մասը Հայաստանում կրթություն ստացածներ են, ուսուցչուհիներ ենք պատրաստում հայկական նախակրթարանների, ավագ վարժարանների համար: Բարձր դասարաններում ուսուցչության համար դիմում են նաեւ ոչ հայեր, հիմնականում տղամարդիկ, իսկ նախակրթարանի համար 90 եւ ավելի տոկոսը աղջիկներ են ու կանայք: Հավանաբար ֆինանսական խնդիրներն են ստիպում տղամարդկանց զերծ մնալ:
- Ի՞նչ սկզբունքով են կազմվում ուսումնական ծրագրերը:
- Հայաստանյան հասկացողությամբ մենք կանոնավորված ծրագիր գրեթե չունենք: Որքան էլ ազգային իշխանություններն աշխատում են ամեն ինչ կանոնավորել, սակայն միշտ չէ, որ ունենում ենք ծրագրավորող, կանոնավորող մասնագետներ (խմբ. մեթոդիստներ): Ուրեմն դա թողնված է ուսուցչի հայեցողությանը: Ուսուցիչներով համաձայնեցնում ենք ծրագիրն ու աշխատում: Իհարկե եղել են եւ այժմ էլ կան դասագրքեր: Երբ նոր էի աշխատում Հալեպում, դասավանդում էինք մանկավարժ Մկրտիչ Մկրտչյանի դասագրքերով, հետո՝ Մուշեղ Իշխանի հեղինակած «Արդի հայ գրականություն» դասագրքով: Անշուշտ հնարավորին չափ ծանրանում ենք արեւմտահայ գրականության վրա, պարզապես երեխաներն ավելի հեշտ են ընկալում արեւմտահայերենը:
- Այդ մոտեցումն արդյոք անջրպետի ամրապնդում չէ՞ երկու հայերենների մերձեցման հարցում:
- Դա ինքնապաշտպանություն է, որովհետեւ մենք զգում ենք, որ արեւմտահայերենը մեռնում է: Եվ դա ահռելի ցավ է: Սքանչելի գրականություն ունենք արեւմտահայերենով, եւ այդ լեզուն մեռնում է: Պարզ ժողովուրդը շատ խեղճ լեզվով է խոսում հայերեն, իսկ շատերն էլ դուրս են գնում եւ կորցնում հայերենը: Եվ նույնիսկ թվում է, որ Հայաստան պետությունը արեւմտահայերենը պահելու համար պետք է մտածի: Համալսարանում արեւմտահայերենի ճյուղ, ուսումնասիրության ամբիոն, որտեղ մարդիկ կծանոթանան, եւ եթե գրում են նաեւ արեւմտահայերեն, չմերժվեն: Արեւմտահայերենը արժեք է, որը անկասկած կորցնելիք չէ: Խորհրդային տարիներին Հայաստանը հատուկ սփյուռքահայության համար արեւմտահայերենի դասագրքեր էր պատրաստում եւ ուղարկում գաղութներ: Այսօր, կարծեմ թե, հստակ պետական ծրագիր չկա: Ուղղակի ազգային իշխանությունները մարդիկ են գտնում Հայաստանում, որ կարող են օգտակար լինել եւ համագործակցում են: Նման կերպ տեղի եւ Հայաստանից հրավիրված մասնագետների՝ Ջուլիետա Գյուլամիրյանի համագործակցությամբ նորացվեցին մանկապարտեզի դասագրքերը: Մտադիր ենք շարունակել այդ ծրագիրը, բայց ե՞րբ հնարավոր կլինի իրագործումը, անհայտ է՝ մասնագետի եւ ֆինանսական դժվարություններ ունենք:
- Ժամանակ ունե՞նք, չկա՞ ուծացման վտանգ:
- Մեր գաղութը որպես մայր գաղութ, ինչպես ընդունված է ասել, հավանաբար ամենից պահպանողականն ու արմատներին ավելի հավատարիմն է: Բայց մեր գաղութն էլ, ինչպես ողջ աշխարհը, զերծ չէ ազգային արժեքների թերագնահատման միտումներից, հետեւաբար մի քիչ դժվար է դառնում հայրենիքի հետ կապելը, ազգային արժեքներին հաղորդակից դարձնելը: Այս պարագայում հայերենի ուսուցչի դերը մեծ է: Ուսուցչի միջոցով է տրվում հայրենասիրություն, հայրենիքը ճանաչելու հակում: Եթե մի բան եմ արել, իմ արածների մեջ հենց դա կարեւոր մնաց՝ սերունդներին հայրենիքի հետ կապելու ֆոնը շատ ուժեղ դրեցի: Սակայն նոր սերունդը շատ հաճախ արաբերենին հայերենից, եթե չասենք ավելի, ապա պակաս չի տիրապետում: Շփման պատնեշներ չունի: Արաբների հետ շփումները շատ են, եւ ուրեմն խառը ամուսնություններն արդեն սկսում են ընդունվել: Նախկինում չէին ընդունվում: Հիմա արդեն ժողովուրդը մտածում է՝ դե քրիստոնյա է, ոչինչ: Առաջ մենք մտածում էինք՝ չի լինի օտարի հետ, բայց հիմա մտածողներ կան: Իսկ մյուս կրոնի ամուսնությունները դեռ շարունակում են մնալ մերժելի:
ՆԱՆԱ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ



#58 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 15 August 2007 - 07:28 AM

QUOTE
Սիրելի Հայրենակից Հալէպցի Եղբայր Յովաննէս, դու ծանօթ ես սա քո դրացի բարիացակամ տիկնոջ? (Դրացի=Next door)




Այո, սիրելի եղբայր, յարգելի բարեկամ, եւ անմոռաց հայրենակից:

Ինչպէ՞ս թէ չգիտեմ նրան: Ուշանում եմ պատասխանելու, քանզի չեմ ուզում սովորական խօսք ասեմ նրա մասին: Պէտք է խոկալ, վերյիշել պահը, ապրել այդ օրերը, իմ ազնիւ եւ բարի ուսուցչուհու մասին մի բան ասելուց առաջ:



QUOTE
Lady




Yes, she is lady.


QUOTE
-Արեւմտահայերեն եք գրում, եւ շատ մոտ զգում ու հաղորդում եք հայաստանյան միջավայրը: Որտեղի՞ց Լոռվա բարբառի իմացությունը:
= Ծնվել ու մինչեւ ամուսնանալս ապրել եմ Հայաստանում: Իմ հարազատ գյուղը Լոռու Արճիսն է: Բնիկ հայաստանցի եմ, չնայած բնիկ ասելն էլ մի քիչ հարաբերական է՝ նախնիներս կարսեցի են: Կրթությունս ստացել եմ Հայաստանում՝ Երեւանի պետհամալսարանի բանասիրական ֆակուլտետում: Նախապես ոչ մի մտադրություն չունեի Հայաստանից գնալու: Պարզապես ամուսնության հանգամանքով գնացի Հալեպ




QUOTE
Կրթությունս արեւելահայերենից արեւմտահայերենի անցման հնարավորությունը տալիս էր, բացի այդ 6 տարի չեմ աշխատել ու արեւմտահայերենը գիտակցաբար յուրացրել եմ, ե՛ւ լեզուն, ե՛ւ ուղղագրությունը, այնպես որ դժվարություններ չեմ ունեցել




QUOTE
Կարծում եմ, որքան ժողովուրդը շփվի եւ եթե կա բարյացակամություն, ապա անպայման կլինի նաեւ լեզվական ու ոճական մերձեցում: Եվ արդեն կարծեմ թե լեզվաոճական ձեւեր, բառեր մտել են լեզվապաշար: Երեւույթը կա, կմնա, որ մենք մի քիչ ավելի բարյացակամ լինենք եւ արեւմտահայերենի հանդեպ հարգանք դրսեւորենք, ինչը որ ես Հայաստանում շատ չեմ զգում




QUOTE
Կարեւոր է, որ ծնողները տակավին երեխաներին հայկական դպրոց են ուղարկում




QUOTE
Հայաստանյան հասկացողությամբ մենք կանոնավորված ծրագիր գրեթե չունենք: Որքան էլ ազգային իշխանություններն աշխատում են ամեն ինչ կանոնավորել, սակայն միշտ չէ, որ ունենում ենք ծրագրավորող, կանոնավորող մասնագետներ, ուրեմն դա թողնված է ուսուցչի հայեցողությանը: Ուսուցիչներով համաձայնեցնում ենք ծրագիրն ու աշխատում: Իհարկե եղել են եւ այժմ էլ կան դասագրքեր: Երբ նոր էի աշխատում Հալեպում, դասավանդում էինք մանկավարժ Մկրտիչ Մկրտչյանի դասագրքերով, հետո՝ Մուշեղ Իշխանի հեղինակած «Արդի հայ գրականություն» դասագրքով: Անշուշտ հնարավորին չափ ծանրանում ենք արեւմտահայ գրականության վրա, պարզապես երեխաներն ավելի հեշտ են ընկալում արեւմտահայերենը:




QUOTE
Ուսուցչի միջոցով է տրվում հայրենասիրություն, հայրենիքը ճանաչելու հակում: Եթե մի բան եմ արել, իմ արածների մեջ հենց դա կարեւոր մնաց՝ սերունդներին հայրենիքի հետ կապելու ֆոնը շատ ուժեղ դրեցի




#59 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 15 August 2007 - 08:43 AM

Մանկուց լսում էինք Հայաստանի մասին, մեր մտապատկերում գծել էինք Հայաստանը, հասկացել էինք մեր ծիների օգնութեամբ: Թէեւ ծնուել էինք այս գաղութում, այդու հանդերձ զգում էինք աքսորականի, պանդուխտի մեր վիճակը:

Այդ տարիներին չկային այժմեան լրատուամիջոցները, չէինք տեսնում հայաստանցիներ: Հայրենիքից բերուած իւրաքանչիւր փշրանք, բացառիկ սիրոյ եւ ուշադրութեան էր արժանանում, Հայրենիքի կարօտ սփիւռքահայ զանգուածի համար:

Հազիւ 13 կամ 14 տարեկան պատանի էի եւ դանուհի Karen Yeppeի անուան միջնակարգ վարժարանի աշակերտ, երբ լսել էի «օրիորդ» Լալայի մասին: Լսել էի թէ ինչպէ՞ս նա դասարանում գնդակ gndak բառը արտասանելիս աշակերտների անմեղ (նաեւ մեղաւոր) ծիծաղի առարկայ էր դարձել:

Անհամբեր սպասում էի նրա ուսանողը դառնալ, եւ մի քանի տարի անց արդէն նրա դասարանումն էի:

Մեր ուսուցչուհու բերանից չլսեցի ոչ gndak, ոչ էլ tetrak, որոնք վաղուց դարձել էին kntag եւ dedrag.

Լեռնաշխարհից պոկուած լոռուայ լորիկը մեզ նման հայրենակարօտ էր դարձել: Նրա դասերը «ծնած է...թուկանին, մեռած է...թուականին, գրած է...» չէր, այլ հայրենասիրութեան, հայերէնասիրութեան պահեր:

Նա իր Հայաստանցիի «արժէք»ը մոռացնել տուեց իր բացառիկ հայագիտութեամբ:

Նա շտեմարան էր ահագին մշակոյթի, մաքո՜ւր հայկեան մշակոյթի:

Ունեցել եմ հայերէնի այլ ուսուցիչներ եւս, կարող-անկարող, բայց «օրիորդ» Լալան ոչ միայն ուսուցիչ էր, այլեւ դաստիարակ եւ մանկավարժ:

Նա մեզ համար ապրող-շնչող Մայր Հայաստան կոթողն էր:

Սիրում էի նրան, սիրում էինք նրան: Հայերէնի պահերը սովորաբար անտեսւում էին ուսանողների կողմից. ամավերջի պետական քննութեան արդիւնքի վրայ ազդ չունենալու պատճառով: Բայց տիկին Լալայի պահերը հայրենամկրտութեան պահեր էին, որոնք յաճախ, միակ հաճելի պահերը եղել են ողջ յայտագրի ընթացքին:

Թուաբանութեան, կենսաբանութեան պահերը անցնում էին տաղտկալի: Որքան որ էլ յոգնած եւ սպառած լինէինք, դարձեալ թարմանում էինք «օրիորդ» Լալայի յայտնումն ի տես:

Նա խիստ չէր: Երբէք չէր սաստում, չէր բղաւում, չէր գոռում, չէր պահանջում: Դասարանում իրադրութիւնը ինքիրենից ստացւում էր այնպէս որ պէտք է լինի, առանց նրա պահանջքին: Նրա անհատականութիւնը ազնւութեան, բարութեան, վեհութեան, բացառիկ նրբազգացութեան համադրումն էր: Ազնուականներ եղել են, որոնք վաստկում են ազնուականի տիտղոսը ժառանգաբար: Նա անտիտղոս ազնուական էր՝ պահուածքով, կեցուածքով, նայուածքով:

Այո Սովետ Հայաստանում ծնած մեծացած այս տիկինը Հայրենասիրութեան դպրոց էր: Նա գիտեր արժէքը Հայրենիքի, նաեւ կորուսեալ Հայրենիքի: Նա ամէն օր վառւում էր ծննդավայրի կարօտով, Բարձր Երկրի կարօտով:

Edited by Johannes, 15 August 2007 - 12:03 PM.


#60 Johannes

Johannes

    Յովհաննէս

  • Nobility
  • 2,911 posts
  • Gender:Male
  • Location:Alép, Syrie

Posted 15 August 2007 - 11:34 AM

Ան եթէ մեզ միայն հայերէն լեզու, գրականութիւն աւանդեր. հաւանաբար այնքան սիրելի եւ հաճելի պիտի չի ըլլային դասապահերը անոր: Դասապահի՝ 60 վայրկեանի, առաջին 20 կամ 15 վայրկեանը կը տրամադրեր դպրոցական ծրագրով պարտադրուած չափածոյ կամ արձակ տողերու բաժինի մը ընթերցման, հեղինակի մասին տուեալներու յաղորդման: Այսպէս չոր ու ցամաք տեղեկութեանց թխմումը, արդէն տեղեկատւութեամբ յագեցած եւ յղփացած ուսանողներուս համար, սովորական եւ ոչ հրապուրիչ պիտի դառնար:

Դասապահի մնացեալ ժամանակը կը զբաղեցներ զանազան հայկական նիւթերով:

Ան սէր ուսուցանեց լեզուի մշակոյթի հանդէպ, առանց ըսելու.- «պէտք է, պէտք է»:

Լեզուաբանութիւն, դրուագներ հայ կեանքէն, պատմութիւն, դիւցազներգութիւն ունկնդրելով կ'անցներ մեր պահերը եւ չէինք զգար ժամանակի թաւալումը: Տեղի կ'ունենային զրոյցներ, աշակերտութեան մեծ մասի մասնակցութեամբ եւ այսպէս ինքնազարգացումով ազգ եւ հայրենիք սիրելով լեզուն ալ կը սիրէինք:

Իմ՝ Յովհաննէսիս լեզուաբանութեան հանդէպ ունեցած սէրս կը պարտիմ տիկին Լալային:

Առաջին անգամ իրմէ լսած եմ Աճառեանի եւ մնացեալ լեզուաբաններու անունները: Առաջին անգամ իրմէ լսած եմ բառերու պատմութեան եւ եղափոխման մասին:

Շարադրութեան պարտականութեանց մէջ ալ միշտ խոստովանած եմ սէրս հայոց լեզուի եւ տիկին Լալայի դասապահերու մասին: Ան պարբերաթերթերով եւ այլ գրականութեամբ օժտած է մեզ: Կը յիշեմ թէ ինչպէս կը տառապեր, երբ կը մատուցեր ոսմանեան կայսրութեան մէջ հայոց վերջին տասնամեակներու կեանքի դրուագները: Պարտադրուած չէր այս ամէնուն, բայց ան ալ սիրահար էր լեզուին, մշակոյթին, հայրենիքին եւ իր գործը նուիրումով կը կատարեր: Չէինք զարմանար, չէինք հարցներ թէ՝ «օրիո՛րդ, ինչո՞ւ դասէն դուրս նիւթերու մասին կը խօսիք»: Ամէն ինչ բնական էր կարծես եւ այդպէս ալ պէտք է ըլլար:

Edited by Johannes, 15 August 2007 - 12:05 PM.





0 user(s) are reading this topic

0 members, 0 guests, 0 anonymous users