No replies to this topic

[vartahoor]

22. ՀՐԱՇՔԻՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ

Աղջի՜կս, եկո՜ւր, քեզ տանիմ
Բլուրին գոտի եղող ճերմակ ուղիեն
Վըճիտ Աղբյուրն Հըրաշքին:
Հիվանդներուն թափորն անոր կը դիմե
Արևին տակ հազալով:
Լուրթ ու կարմիր վարշամակով, խուռներամ,
Կ’երթան դանդաղ. կը լըսե՞ս ձայնն աղոթքին
Բլուրին գոտի եղող ճերմակ ուղիեն:
Ձեռքդ ինծի տուր դո՛ւստըր, աչքերըդ ծածկե
Ձյունասպիտակ քողիդ տակ`
Որ ըզգաս խոր – մինչև դըպչիլը հոգվույդ –
Արեգակին հոտն առողջ`
Որ շուրջը մեր կը բարձրանա ավասիկ
Անդորրավետ այգիեն:
Տերևներուն տակ լայնշի
Կը կարմըրին ողկույզներն, որքա՜ն ատոք.
Որթատունկին կորակոր
Կարծես գինին – որ աշնան
Ծունկերուդ ուժ պիտի տա –
Հողին վըրա պիտի թափի անհամբեր:
Քալե՛, աղջի՛կըս, քալե՛,
Մո՛տ է Աղբյուրն Հըրաշքին:
Վատախտարակ ամբոխը զայն չըծածկած,
Աղջի՛կըս, տե՛ս, ինչպե՜ս հըզոր կը բըղխի
Ժայռին ծոցեն գուռին մեջ:
Սարավանդեն թըխապըտուղ մորենին
Անոր վըրա է կախվեր:
Ո՜րքան մարգրիտ ակին մեջ.
Եվ գուռին մեջ ո՜րքան լույս:
Հովիտին խորը թագնված
Ան ադամանդ ու երգ է,
Երգ մըն է ան` մենության մեջ գըլգըլուն`
Որուն ի լուր մայր բընությունը շուրջի
Գիշերվան մեջ կ’ավշավետի, կը մեղմե
Ծըլարձակման աշխատանքն իր ծանրակիր:
Հեռուներե՜ն ու խորերե՜ն ան կու գա.
Կ’անցնի թագուն անձավներե` ուր առկախ
Շըթաքարեր կան լազվարթ
Նայադներու աչքերուն մեջ արտասվող,
Ուր կա սառույց բյուրեղյա`
Որուն հազիվ կը հասնին
Մայրիներուն վիմապատառ արմատներն.
Հոն կան բրածո ադամանդյա խըլուրդներ,
Մարգարտացած հին օձեր,
Հոն կան հուրեր, լույծ ոսկիի լըճակներ,
Լայնածավալ անտառներ`
Իրենց մեջի մրրիկներով ածխացած…
Հեռուներե՜ն ու խորերե՜ն ան կու գա:
Եվ կը պատմեն թե առած է ա՛յն օրեն
Պայծառությունն իր լուսեղ`
Երբ սըրբուհի մը մոտակա գյուղերեն
Եկավ անոր մեջ լըվալ
Համեստ աչքերն այր մարդե բնա՛վ չհամբուրված:
Ո՜հ, ջուրն է սուրբ, աղջի՛կս, ջուրը դեղ է`
Գերեզմանի հոտ բուրող
Ամեն տեսակ ախտերու:
Հիվանդներու հոտն ահա
Ի՜նչպես անոր լույսին վըրա կը հակի:
Կ’ըմպե՜ն, կ’ըմպե՜ն, և ջուրին մեջ կը հազան.
Կ’ըմպե՜ն, կ’ըմպե՜ն, և ջուրին մեջ կը տըքան:
Կիներ են, տե՛ս, որ բընավ
Վարդ շըրթունքներ և վարդ այտեր չունեցան.
Ծըխախոտի արտերուն մեջ թունաբեր
Ծառին բունին վրա բուսնող
Սունկերուն պես դեղնեցան:
Իրենց արգանդը երբեք
Բեղմնավորել չզորեց սերմն առնական:
Կ’ըմպե՜ն, կ’ըմպե՜ն, և կը կապեն մաքրենի
Մորենիին ճյուղերուն
Հարսանեկան նուրբ նարոտնին իբըր նվեր,
Ու ավասիկ պտուկներն իրենց ծիծերուն
Անգամ մըն ալ կը թաթախեն Աղբյուրին
Զովության մեջ, ու կ’ըմպե՜ն…

Տըղաքներ են, պատանիներ ջլախտավոր,
Գործատունի մեջ ծընած,
Որոնց աչքին մեջ խուժեց
Արյուն մ’հիվանդ ու տեռատես, կամ որոնց
Թևն ու սըրունքը, մեքենան հաստաբեստ
Իբրև վիշապ մ’ամեհի`
Խըլեց, խառեց, կուռ ժանիքովը կասկեց.
Կու գան ահա՛ նըվիրական ջուրին մեջ
Լըվալ իրենց Աշխատանքի վերքերուն
Բերանն հրաբորբ, և բիծերն
Իրենց երկար թարթիչին:

Կույսեր են, տե՛ս, ժանեկազարդ քույրեր են`
Որ բարձին վրա հալեցան
Փըրփուրներու պես անգայտ,
Որոնց թոքին կեսն, ավա՜ղ,
Դատարկեց որդը սիրո,
Եվ արդեն իսկ պըտըղցուց
Սըրտերուն վրա իր սողոսկյունը ցըրտին:
Ահա լայնշի քողերուն տակ կը հակին
Աղբյուրին վրա, կը խըմեն փա՜կ աչքերով.
Ավերն իրենց դեմքերուն
Չըտեսնելու համար խորունկը ջուրին`
Կը խըմեն փա՜կ աչքերով:
Եվ կը զոդեն մազերնեն փունջ մ’օծանուտ
Մորենիին` արդեն նվերով բեռնավոր,
Ու կը դառանան մըմունջներով աղոթքի
Բլուրին գոտի եղող ճերմակ ուղիեն:

Դո՛ւստըր, ահա մինակ ենք.
Հավատքը թող տաք անձրևի մը նըման
Մեր սըրտերուն մեջ ցողի:
Եկո՛ւր, եկո՛ւր, ո՜վ իմին Սերս անուշակ,
Զանակացոլ ավազուտին վըրա նուրբ
Ծալլե ծունկերըս դողդոջ
Եվ Աղբյուրին վրա ծըռե:
Ահա ես քողդ ե՛տ առի. ո՜րքան լույս
Ճառագայթեց դեմքիդ վրայեն` ակին մեջ:
Կարծես բերնին մեջ Աղբյուրին` երկինքեն
Աստըղ մ’ինկեր կը ցոլա:
Ըմպե՛, աղջի՛կըս, ըմպե՛…
Եվ թող կուրծքիդ տակ մեռնի
Եղեռնավոր սերն այն հըպարտ պարմանին`
Որ քեզ տվավ իր մատանին, սիրտը` ո՛չ:
Մի՛, մի՛ հազար, ըմպե՛, աղջի՛կըս, ըմպե՛:
Այս ջուրը ջինջ Աստվածամոր արտոսրով
Է քաղցրացած, թախիծդ ընդհուպ կը բուժե.
Նորեն այտերդ գինիի մեջ թաթախված
Շուշանի պես` պիտ’ բուրեն
Գեղ ու առույգ թարմություն.
Եվ երբ քալես պիտի սըրսփա միսըդ հույր
Բյուր ձևերով ներդաշնակ:

Ըմպե՛, աղջի՛կըս, ըմպե.
Եվ Աղբյուրին ձոնելու
Նըվերըդ ահա՛, կը տըրոփի ափիս մեջ.
Տատրա՜կն է այս Աստղիկին,
Վարդ կըտուցով, փետուրներով ձյունաթույր
Տատրա՜կն` որ միշտ թևածեց
Շուրջը գըլխիդ, ըստինքներուդ վրա թառած`
Խըմեց ջըրիկն իր անհագ
Սըրտիդ ակեն վիրավոր:
Այս` քու հիվանդ սիրույդ պատկերը, մորթե՛,
Գուռին քարին վրա մորթե՛:
Հերի՛ք ծոցիդ մեջ գըգվես
Գըլուխը ժիր և մագիլներն իր խոցող:
Հերի՛ք լուսեղ ափիդ մեջ
Կերցընես կուտն իր անգին.
Աստղիկի պես տատրակը վարդ կըտուցով,
Գուռին մամռոտ քարին վրա,
Մորթե՛, աղջի՛կըս, մորթե՛:

23. ԼՔՈՒՄ

Կորիցէ օրն` յորում ես ծնայ:
ՀՈՎԲ.

Իրիկուն է: Մեր տան դըրան առջևի
Պարտեզին մեջ բարտիներուն ըստվերներն
Անհունորեն կ’երկարին:
Իրիկուն է: Այնտեղ մինակ և տըրտում,
Ջըրհորին եզրն արմըկած`
Վար կը նայիմ, կը նայիմ խո՛րն ու կու լամ:
Ներսը, տան մեջ, հանդարտավետ երգելով`
Հանիիս հետ մայրըս խաղող կը հընձանե,
Ու եղբայրներս, իր չորս դին,
Ողկույզներուն բույրեն արբշիտ կը կայտռեն…
Ո՛չ ոք, ո՛չ ոք գիտե վիշտն`
Որ թոքերուս մեջ, զերդ խաշխաշ թունաբեր,
Արագորեն կ’ուռճանա.
Ո՛չ ոք գիտե թե ի՜նչ կերպ
Հուսհատություն օրե օր զիս մահվան հետ
Կ’ընդելացնե, թե կ’երթամ ի՛նչ ճամբայով
Կյանքիս մոխիրն ես իմ ափիս մեջ կըշռել.
Մահկանացու նայվածքներու վարագույր
Պիտի ըլլա սարդի ոստայնը` զոր ես
Լռությամբս հոգվույս ավերին վրա կը հյուսեմ:
Դուն գիտես լոկ ճակատագիրս ահավոր,
Ո՛վ Լուսնկա ուրվադեմ,
Որ հուրին մեջ տըրտմաթախիծ կը ժըպտիս
Եվ զիս քեզի՛ կը կանչես:
Դո՛ւն գիտես լոկ թե ի՛նչ հողով թունավոր
Թըրծըված է բաժակն այն`
Որով կյանքս իմ խըմելու եմ սահմանված.
Ու կը խոկաս բախտիս վըրա, կը գըթաս.
Յուրաքանչյուր շիթն արցունքիս` որ կ’իյնա
Խորության մեջ ջըրհորին`
Կ’այլանդակե դեմքդ, ու հառաչել կու տա քեզ:

Կանո՜ւխ է դեռ, իմ ձեռքերս իմ արյան մեջ
Թաթխելու դեռ կանո՛ւխ է:
Երբ շիրմաբույր իմ գոյությանըս կարոտ
Սըրտերուն մեջ, սըրտերուն հետ նախ մեռնիմ.
Եվ հանձնեմ քնարս աստվածներուն ոլիմբյան,
Որ կը դարձնե դեռ հաճո
Իմ կյանքս ուրիշ արեգնամոլ կյանքերու.
Երբ հույսի Ուղտն, ալ խոնջ, ծալլե ծունկներն իր
Անապատին մեջ օրերուս անծաղիկ,
Այն ժամանակ, մըտերի՛մ հոր,
Ամեն անոնք, որ ինձ դափնի կը քաղեն,
Պետք է դառնան, թող դառնան,
Շուրջն եզերքիդ, մեռելապսակս հյուսելու.
Քանզի այն օրն, անիծելով հայրական
Համբույրը կույր` որ եղավ
Իմ սև սերմիս առաջնորդ,
Դարձյալ քեզի՜ պիտի գամ,
Քու երազկոտ, նիրվանական ջուրերո՜ւդ`
Ուր ճակատեն կը սըրբըվի` արևուն
Խարանը պիղծ, կը լըվացվի ամեն տարր
Ու ամեն հոդ կը հաղթըվի, կը թողու
Հոգին ազատ, հոգին մաքուր, մըտնելու
Գիրկն Հանգիստին: Դարձյալ քեզի՜ պիտի գամ,
Այսպես խաղաղ իրիկուն մ’երբ տնակին մեջ
Մայրըս կ’երգե, ըզբաղած,
Մահվան սաստիկ ծարավեն`
Չըդընելով ուշ եզերքիդ բաղեղին`
Որ գըթությամբ պիտի կառչի քըղանցքիս,
Պիտի նետեմ մարմինս այս խոնջ, կարեվեր,
Խորհուրդիդ մեջ… իմ հետին ճիչս օրհասի`
Խորության մեջ դարձդարձիկ`
Պիտի գանգյուն տա քարերուդ միջև թուխ,
Որուն ի լուր` մերձակա
Դըռնեն մայրս իմ լեղապատառ պիտ’ վազե.
Սակայն զարթնուն պիտի քնացող ալիքներդ
Ու զիս ընդհուպ ընկլուզեն.
Հետո իրենց սովորական պըշնումով,
Աղիտավոր գահավիժման ամեն հետք
Պիտի ջընջեն: Լըռությունն` իր պատըռված
Պատանքը վրաս պիտի հյուսե վերըստին
Եվ Լուսնկան (որ պիտի փշրի անկումես
Ծընունդ տալով հազարավոր աստղերու)
Հետո դարձյալ, խաղաղիկ,
Պիտի առնե ձևն իր նախկին, պիտ’ ըլլա
Ջուրերուդ վրա` իմ անձնասպան հոգիես
Բողբոջած մեծ արյունլըվա նունուֆար
Մ’որույն արմատն ոչ ոք գիտե թե ո՛ւր է:

24. ՍԻՐՏՍ Է ՀՈԳՆԱԾ

Սիրտս է հոգնած, վիրավո՜ր.
Ո՛չ մեկ գարնան ծաղիկներուն կը սպասե.
Կին մը ապուշ մոլոցքով
Զայն բըզըքտեց. արդ տասը լույս մատերեն
Արյուններս են, որ հատերու պես նուռի,
Կաթիլ կաթիլ կը ծորին…
Սիրտս է հոգնա՜ծ,
Ու սերս իր մեջ վիրավոր:

Քնարս է տըրտում, փըշըրվա՜ծ.
Կը սպասե ո՛չ մեկ տոնական գինիի.
Կին մ’անգիտակ ոճիրով
Անոր լարերն աղիքներուս մեջ փետտեց…
Ու տոսախե պորտին մեջ
Կըթեց թույներն իր ծիծերուն ու լեզվին…
Քնարս է տըրտո՜ւմ,
Ու երգս իր մեջ վիրավոր:

(ՇԱՐՈՒՆԱԿԵԼԻ)