Jump to content


Photo
- - - - -

Arshak Chopanyan


  • Please log in to reply
26 replies to this topic

#1 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:12 AM

ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Արշակ Չոպանյան
(1872- 1954)


Արշակ Հովհաննեսի Չոպանյանը ծնվել է 1872 թվականի հուլիսի 15-ին Կ. Պոլսում, մահացել է 1954 թվականի հունիսի 8-ին Փարիզում: Գրող, քննադատ, բանասեր, լրագրող, հասարակական գործիչ: Սովորել է Կ. Պոլսի Մքրուհյան դպրոցում, ապա՝ Կեդրոնական վարժարանում: Աշխատակցել է "Արևելք", "Մասիս", "Հայրենիք" պարբերականներին: 1895-ին սկսել է "Ծաղիկ" հանդեսի հրատարակությունը, լույս է ընծայել մի քանի համար և ահաբեկված համիդյան բռնություններից՝ նույն տարում փախչելով՝ հաստատվել է Փարիզում, ուր և անցկացրել է իր հետագա ամբողջ կյանքը:

1898-1911 և 1929-1949 թթ. հրատարակել է հայտնի "Անահիտ" հանդեսը: Հասարակական, լրագրական-հրատարակչական աշխատանքներին զուգընթաց զբաղվել է արվեստի, բանասիրության, գրականագիտության և գրաքննադատության հարցերով, հրապարակախոսությամբ, գրել է արձակ ու չափածո գեղարվեստական գործեր, կատարել է թարգմանություններ:

Առանձնակի նշանակություն ունի Չոպանյանի քննադատական և գիտական բանասիրական գործունեությունը: Նա նորովի է մեկնաբանել հայ գրականության շատ երևույթներ: Հրատարակել է "Նահապետ Քուչակի դիւանը" 1902-ին, "Նաղաշ Հովնաթան աշուղը և Հովնաթան Հովանթանեան նկարիչը" 1910-ին, "Հայ էջեր" 1912-ին, "Հայրեններու բուրաստանը" 1940-ին և այլ ուսուսմնասիրություններ: Կազմել և լույս է ընծայել Պ. Դուրյանի (1894) և Մ. Պեշիկթաշլյանի (1907) երկերը, որոնց նվիրել է նաև ուսումնասիրություններ: Առաջինն է Գրիգոր Նարեկացու ժառանգությունը վերլուծել որպես գեղարվեստական ստեղծագործություն և նրան դրել համաշխարհային գրականության հսկաների կողքին: Անդրադարձել է գրական նոր երևույթներին՝ հաճախ առաջինը տալով դրանց հեղինակների (Վ. Թեքեյան, Սիամանթո, Դ. Վարուժան, Ե. Չարենց, Մ. Զարիֆյան և ուր.) ստեղծագործական ինքնատիպության բնութագիրը: Հոդվածներ է նվիրել նաև արվմտաևրոպական և ռուս գրողներին: Մեծ աշխատանք է կատարել հայ գրականությունը Եվրոպայում ներկայացնելու և Հայ դատը պաշտպանելու ուղղությամբ: Թարգմանել ու ֆրանսերեն հրատարակել է հին և նոր շրջանի հայ բանաստեղծների գործերից, որոնք ամփոփվել են "Վարդենիք Հայաստանի" (հ. 1-3, 1918-29) ժողովածուում:




#2 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:13 AM

ԱԴԱՄԻ ՎԻՇՏԸ

Լեռներու ստորոտ, մարմանդին վրա,
Շուքին տակ ծառի մը բազկատարած,
Վճիտ առվակի մը մոտ արծաթյա,
Եվա մեղմորեն էր ընկողմանած:

Բոցակեզ արևն հորիզոնեն վեր
Կելլեր հաղթական. զեփյուռն անուշակ
Կպարզեր օդին մեջ փափուկ թևեր,
Վարդը կխնկեր, ու կերգեր սոխակ:

Բայց ո'չ արևին, ո'չ ծաղիկներուն
Կնայեր Եվա. ուժով կսեղմեր
Իր թևերուն մեջ մանկիկ մը սիրուն,
Խնձոր այտերով, խաժակն, ոսկեհեր:

Կշարժեր անդուլ մանկիկն անհանդարտ,
Խաղալով մանրիկ մատերովն իր մոր
Գանգուրներուն հետ. և ան, գոհ, զվարթ
Կհամբուրեր զայն, ժպելով անոր:

Ծառի մ' ետևեն Ադամ կ'դիտեր
Այդ պատկերն աղու և շնորհալի,
ՈՒ լուռ, տրտմությամբ լեցված, կխորհեր՝
Աչքն իր մանկիկին հառած ծաղկատի:

Հանկարծ արցունքով աչքերը լեցան,
Հառաչ մը կուրծքեն թռավ թաղծալիր,
Ճակտին զարկավ ձեռն ու շեշտով մը դառն՝
"Տե'ր, - ըսավ, - ինչո՞ւ մայր մ'ինձ չտվիր":


#3 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:13 AM

* * *

Կուզեի որ սիրտս ըլլար
Աղվոր ծաղիկ անթառամ,
Զեղուն հյութով երկնահամ.
Եվ դուն, մեղո՛ւ օդապար,
Բաժակիս մեջ հեշտալիր,
Կյանքս հավիտյան ծըծեիր:

Հալե՛ր, հալե՛ր իմ հոգին
Եվ ըլլար ծով կապուտակ,
Ջուրերով քաղցր ու հստակ.
Եվ դուն, կարապ տափագին,
Թևերովդ լուսածի՛ր
Ծոցս հավիտյան պատռեիր:



#4 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:14 AM

ԿՆԱԽԱՆՁԻՄ ԵՐՋԱՆԻԿ

Կնախանձիմ երջանիկ
Զգեստներուդ, որ մոտեն
Իրենց ծալքին մեջ փափկիկ
Քու մարմինդ կգրկեն:

Կնախանձիմ քու ոտքիդ
Մանրիկ քնքուշ մուճակին
Ու մանյակիդ մարգրիտ,
Որ կը պարուրե վիզդ անգին.

Կնախանձիմ սյուքերուն,
Որ մազերդ կշոյեն,
Անբիծ աստղին իսկ սիրուն,
Որ կժպտի քեզ վերեն:

Կատեմ երկինքն, ուր աչքերդ
Հափշտակված կթաղվին,
Ու մատյանը հրաշակերտ
Ու կը սուզվիս հոգևին:

Խոհերն որ քեզ կպատեն
Ու երազներն անուշակ,
Որ միտքդ ինջմե կանջատեն,
Կատեմ հեռով մը վայրագ:

Հավտա՛, Աստված իսկ կ’ատեմ,
Խորհելով որ անոր, մերթ,
Աղոթքիդ մեջ երկնաճեմ,
Կուղղես քու սիրտդ ու աչքերդ:


#5 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:14 AM

* * *

Ծառերուն մեջ ավոտն իր վարդ
Շողեն առատ կթափե.
Երկինքն ի վար լույս մը զվարթ
Կիյնա լույս մը սատափե.

Ու քաղցրության մեջ առտըվան,
Արկա՛յն ատեն, ցավագին,
Անգութ վարդին մոտ կճվան
Երգերն անհույս սոխակին:



#6 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:15 AM

* * *

Աչքերուս մեջ շեշտակի
Նայե՛ անքթիթ
Այդ նայվածքովդ հրեշտակի
Աստեղափթիթ:

Ու հետ այդ հուր նայվածքին
Հոգիդ մեջս անցնի
Եվ թող վառե իմ հոգին
Լույսով գարունի:

Կուզեի այսպես մնամ
Երկար` աչքս հառած
Աչքիդ` մինչև որ դառնամ
Դիակ մը սառած:


#7 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:15 AM

* * *

Անձայն և աղվոր զերդ աստղ ու ծաղիկ,
Բոլոր հրապույներդ կերգեն լռելյայն:
Հոգիս կունկնդրե անոնց նվագը լայն,
Մերթ բուռն ու տենդոտ, մերթ ջինջ, խաղաղիկ:

Բուրումներու նուրբ երգը թափանցիկ
Կդայլայլեն ճոխ մազերդ դեղձան.
Ճակատդ երազուն` քնքուշ գթության
Կ’երգե տաղն աղու և մելամաղձիկ:

Երկնաշող աչքերդ հուշիկ կհծծեն
Քաղցր անուրջներուն գեղոնն հրեղեն.
Ծոծրակըդ շուշան` ծարավն հեշտանքին.

Շրթունքդ` համբույրին տենչը վարդագույն.
Ու լանջքդ` թաքուն` կմնչե լռին,
Կարոտն անվախճան փայփայանքներուն:



#8 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:16 AM

* * *

Արևուն լո՛ւյսը կփռվի կպառկի,
Մեծատարած շղարշի մը պես ոսկի,
Իր մրափեն նոր արթնցած ծովուն վրա,
Որուն նուրբ մորթը սյուքի մ’տակ կսարսռա.

Մանրիկ-մանրիկ ալյակներուն վրա բյուր
Կցրվի լույսն ու կցանե կետեր հուր,
Որ ջուրերուն հետ կերերան անդադար`
Ցատքեցնելով փաղփեցնելով կայծեր վառ:

Եվ այդ կայծերը ջուրին վրա և օդին մեջ
Կելևէջեն շարժմամբ արագ ու անվերջ,
Միլիոնավոր ճանճիկներու պես հրեղեն
Որ լույս թռիչով մը կխլրտան, կպարեն:


#9 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:16 AM

* * *

Ա՜խ, գեթ երբ սիրտդ փուշն զգա տրտմության,
Երբ ձանձրույթի կամ զզվանքի վայրկյաններ
Հոգվույդ վրա թույներն իրենց թափել գան,
Երբ ցավ մը վիզդ վար ծռե կամ ստվեր
Մը կյանքիդ լույսը մղտացնե, կամ երբ սև
Գիշերին խորը քեզ թախիծ մը փարի,
Երբ վերջալույսն իր ոգեվարն հևիհև
Քեզ փոխանցե կամ իր ցուրտը մարմարի
Ձմեռվան հո՛վը հոգիիդ մեջ կաթե,
Գեթ այդ մաղձոտ վրդովումի պահերուդ`
Երբ անձուկ մը կփոթտե շուրթդ բուստե,
Հիշե՛, րոպե մ’հիշե՛ դժբախտ սերս մութ:


#10 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:17 AM

ՍԻՐԵՐԳ ԱՌ ԼՈՒՍԻՆ

Ես փափկահյուս ամպն ըլլայի սպիտակ
Որ իր կաթնաթույր թափանցկության տակ
Կսքողե դեմքիդ փողփողումն հստակ:

Մին ըլլայի ես անթիվ աստղերեն,
Մեղունե՛ր, որ շուրջդ, ո՛վ վարդ լուսեղեն,
Կպտուտքին միշտ ու հյութ կքաղեն:

Ես լեռն ըլլայի ճակտով թխահեր,
Ուր կթառիս պա՛հ մը երկինքն ի վեր
Դեռ չբացած լայն անտես քու թևեր:

Ըլլայի՜ անտառն, որուն խավարչտին
Ոստերուն մեջեն հուշիկ կը սահին,
Կը կախվին ոսկի մազերըդ նրբին:

Ես ծովն ըլլայի, որուն վրա առատ
Թույլ թույլ կը փռես քու լույսն անարատ,
Արծաթ ու ոսկի, հուր ու մեղր ու կաթ:

Ա՜խ, գեթ այն շիրիմն ըլլայի ցրտին,
Ուր գըգվող շողերդ կուգան մեղմագին
Հոսել լույս թախիծն իրենց արցունքին:


#11 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:18 AM

ՏԵՍԻԼՆԵՐ
ՎԵՐՀԻՇՈՒՄ


Ա.

Ինձ կթվի երբեմն հիշել կյանքը մը նախկին`
Բագրատունյաց մայր-քաղաքին մեջ հոյաշեն,
Օրովն անուշ մերին Աշոտ Ողորմածին,
Երբ դեռ Կ’ապրեր մեր ցեղն իր կյանքն խրոխտորեն:

Աչքիս առջև կուգա պալատն ամրապայծառ,
Հաղթ սյուներով, նրբաքանդակ պերճ որմերով.
Բարի արքան, խաղաղ դեմքով իր մեծափառ
Սեղանին գլո՛ւխը կբազմեր հայրագորով.

Իր քով` դշխոն ազնվագեղ, քնքշահայաց,
Կնազեր գողտր, և իրենց շուրջը բազմաթիվ
Խեղճեր, հաշմեր` սեղանակցիլ հրավիրված.

Ես, դեռատի աշուղ, սազիս վրա մեղմիվ
Կերգեի հին երգերն Հայոց. արքան, խոհուն,
Լուռ, կերազեր, ու կժպտեր դշխոն սիրուն:


Բ.

Ու կտեսնեմ ահա պատկերն ալ առնագեղ`
Մերկ սուրերուն կայծակնացայտ ընդհարումին,
Երբ հայ կորո՛վը կկանգներ` թափով ահեղ`
Վանել ամեն դիաց խուժող ժանտ թշնամին.

Կելլեր արքան իր պալատեն` զերդ առտվան
Քաղցր ստվերեն կելլե արևը փողփողուն.
Դեմքն իր քնքուշ` վճիտ բոցով մ’արիական
Կճաճանչեր ու կվառեր սիրտն ամենուն:

Ու ցեղն ամբողջ կխոյանար հետն արքային,
Ծիծաղերես, մահվան մեջեն փառապսակ,
Անկախությունը պաշտպանել վեհ Քաղաքին:

Ես հո՛ն էի, սուրբ պայքարին մեջ հրափայլակ.
Ստվերները կերգեի հին հերոսներուն
Անուշությունը Հայրենիքի համար մահուն:

Գ.

Կվերհիշեմ ասոնք… և սիրտս թունդ ելած,
Երբ կանհետի տեսիլն աղվոր ու ներկային
Կտարածվի դեմս ավե՛րը մռայլամած,
Կդողամ դառն ամոթին դո՛ղը ցավագին…

Չըլլա՞ պիտի երբեք, որ ցուրտ քու շիրիմեդ
Հառնես դուն, ո՜վ Անցյալ փառքի ու ազատության.
Ո՜վ մեծություն հին օրերուն, միթե անհետ
Կորսվեցա՞ր ու մարեցա՞ր դուն հավիտյան:

Ա՜խ, ո՞վ դարձնե պիտ’ ինձ բամբիռնը երբեմնի.
Ու փչե մեջս աստվածային շունչը հրեղեն.
Որ ես գոռամ, ո՜վ իմ ցեղս, երգը զարթոնքի,

Ու ցըցվելով ստրկության անարգ մոխրեն
Բոցավառված նորեն խանդո՛վդ դյուցազնի,
Վերականգնես արևուն տակ տունդ Հայրենի:


#12 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:18 AM

ՍՏՎԵՐՆԵՐԸ
Լևոն Բաշալյանին


Այն տեղը մութ է, ամայի և լռին.
Հող մը ամուլ, ուր ոչ մեկ խինդ կցողի,
Ուր չի շողար ծաղկին ժպիտն ու ծառին:

Երկինք մը ցած, ինչպես ձեղուն մը հյուղի
Ու ոճիրի պես սև. օդին մեջ` անվերջ
Կծածանի փտումի հոտ մը լեղի:

Ձեռքս որ, կույր, կխարխափե մութին մեջ,
Երբեմն ցուրտ կու գա քրտինք մը յուղոտ,
Զոր կը թափեն պատեր մռայլ, հին ու գեջ:

Սրունքներուս մեջեն մուկեր գարշահոտ
Կվազվռտեն, և ոտքիս տակ թանձր օձեր
Իրենց մարմինը կքաշեն բազմահոդ:

Գլխուս վերև, մերթ չղջիկներ` ծանր ու ծեր`
Կանցնին անձայն. շրջմոլ հուրեր նվաղուն
Կթըռչըտին մելամաղձիկ, համրերեր:

Եվ միայնակ կթափառիմ այդ անհուն
Այրին մեջ ուր արհավիքներ կբնակին
Եվ ուր կտիրե սառուցիկ շունչը մահուն:

Եվ ահաբեկ, մարմինս համակ սարսռագին,
Կհարցնեմ` “Ո՞ւր եմ, ո՞վ զիս բերավ հոս.
Ի՞նչ է այս տեղն որ նման է Դժոխքին”:

Կարձագանքե ձայնիս խորինն այն քաոս,
Եվ ստվերներ հանկարծ մութէն կհառնեն,
Կիներ, որոնց լանջն ունի վերք մշտահոս:

Ճերմակ քողեր վար կկախվին ճակատնեն`
Ուր կկրէ անձյուրն աստղիկ մ’աղվալույս.
Ու դողդոջ են, վտիտ, տղեղծ, դժգույն են:

Կմոտենա մին, աչքերով մշտակույս,
Կուրծքին վրա ծալլած թևերը նիհար,
Դեմքն համակված ցավով մը ցուրտ և անհույս:

Կհարցնեմ. Ո՞վ ես, աղջի՛կ դալկահար…
Եվ ան` “Ես Սերն եմ,– կհծծէ խուլ ձայնով,–
Տռփանքը զիս խոցեց մեռցուց չարաչար”:

Երկրորդ ստվեր մը կսահի ինչպես հով,
Ստվեր մը նուրբ ու թափանցիկ ու տմույն,
Եվ իր բերնին շունչն հոտավետ է և զով.

Կուգա, սպիտակ թեթև ամպի մը հանգույն,
Ու կնայի աչքերուս մեջ շեշտակի.
“Ո՞վ ես դուն, որ անմեղության ունիս գույն”:

–“Ատեն մ’աղվոր, հզօր էի, հրեշտակի
Պես` երբ մարդոց մէջ պարզ, վճիտ էր հոգին.
Հավատքն եմ ես, դուստրը երկրի և երկնքի”:

Երրորդ մը, խրոխտ, ազնվագեղ, տրտմագին,
Իմ առջևես կանցնի համր ու կգոչեմ.
“Ո՞վ ես դուն, ո՞վ է քեզ մատներ խավարին”:

–“Ես Քերթությունն եմ, անցքիս վրայ օդաճեմ
Կսփռեր ջինջ հրճվանքներ գերագույն
Գեղեցկության, ուժթափ հիմա կդանդաչեմ

Հերձողական ստվերներու մէջ մահագույն”:
Կանցնի ուրու մը կապտաչվի. “Ո՞վ ես դու”:
–“Ես Պատրանքն եմ, կբուժեի ցավն հոգվույն”:

Կուգա ստվեր մը վարդերանգ և աղու,
Որ պատասխան կուտա հարցմանս անփոփոխ`
–“Երազն եմ ես, սրտին թռչունն երկնաչու”:

Եվ ուրիշներ ալ դեռ կուգան խուռնամբոխ,
Հեք մեռելներ, որ անցյալին վրա կողբան
Եվ որոնց կյանքն չարն ըրավ ոտնակոխ:

Բայց ահակին մը, քայլվածքով հաղթական,
Ծփուն մարմնով օձագալար ու նրբին,
Կուգա` գոռոզ ու նենգ ժպիտով մ’հեգնության:

–“Ո՞վ ես դուն”: –“Ես թագուհին եմ այս վայրին.
Միակ Ոգին եմ, որ ողջ է և որուն
Կհնազանդի հիմա սիրտը մարդկային.

Տարակույսն եմ”: –“Բայց ելքն ո՞ւր է, գթություն,
Ելքն այս սավղին ուր ամեն հույս է մեռած…”:
Ոչ մեկ ձայն ինձ պատասխանեց, և անհուն
Խավար մ’իջավ ծածկեց ամեն բան հանկարծ:


#13 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:19 AM

ԱՍՏՂԵՐԸ

Ոչինչին ծոցեն դեռ չէր նշուլած այգն առաջին,
Անկերպարան և մռայլ, քաոսն անհուն կտարածվեր:
Եվ ահա տենչն արթընցավ հոգիին մեջ Արարչին`
Շարժուն կյանքի փոխարկել տխուր պարապը հրեշավոր:
Իր մտքին մեջ տիեզե՛րքը հղացավ բովանդակ,
Հավերժական իր շրջանովն, էակներովն, օրենքներով:
Ձանձրացած իր երկայն մինավորիկ խոկումեն`
Անհունության մը մեջ սև, զոր կլեցներ իր անձը լոկ,
Ինքզինքին տեսարան մ’ընծայելու համար հաճո,
Կուզեր Ոչի՛նչը զվարթացնել փթթեցնելով անոր մեջ
Գեղեցկության, դաշնակության, երանության քերթված մը մեծ:
Ուրվագծեց Տունն ամրավ, հիմեն մինչև ի կատարն,
Իր սյուներով,զարդերով ու բյուրազան բնակիչներով.
Ամեն ինչ նախատեսեց, ավազի մանր հատեն
Մինչև լեռն հաղթանդամ, ցողի շիթն ու ծովն հսկա,
Արևուն ջա՛հը վեհանձն ու զով անդո՛րրը գիշերին,
Սլացիկ ծառերն հերագեղ, թարմ ծաղիկնե՛րը տարափոտ,
Ու նվագներն հովերուն, ու քաղցրությո՛ւնը գարնան,
Հասունացնող ամփոփո՛ւմը փառահեղ ձմեռին,
Ամրան բարի ջերմությունն ու տոնն աշնան հունձքերուն
Եվ անասուննե՛րը բյուրակերպ, իրենց դերո՛վը հատուկ.
Եվ ամենե՛ն վերջ, իբր հանգու, իբր պսակ իր գործին,
Մարդն հղացավ, բարձրագույն ուրվագծված էակներուն,
Մարդը, որուն լոկ պիտի տար, իբրև շնորհ գերագույն,
Կայծ մ’իր հզոր, ստեղծագործ, ամենահաս հոգիեն,
Կարողությո՛ւնը մտածման, գիտակցությո՛ւնը լուսավոր:
Եվ արբշիռ հաճույքով, գոհ իր ծրագրեն և հպարտ,
Արձակեց Արարիչն իր “Եղիցի”-ն հրաշագործ,
Ու րոպեի մը մեջ ի լույս եկավ աշխա՛րհը բովանդակ:
Բայց անձկություն մը հանկարծ պատեց հոգին Աստծու:
Զգաց սխալն աղետավոր և անողորմ, զոր գործեր էր:
Այդ էա՛կը բացառիկ, որուն սիրով մը խորին
Պարգևեր էր ինչ որ բոլոր մնացյալին էր մերժեր,
Այդ էա՛կը միայն դատապարտված էր կքելու
Անբուժելի դժբախտության մը բեռին տակ: Մյուս բոլոր
Էակներն և իրերն, անգիտակից ու բնազդական,
Պիտի հլու կատարեին դերն որ իրենց էր վիճակված,
Առանց ոչինչ ըմբռնելու, անխուզարկու, անտրտունջ,
Մինչդեռ մա՛րդը, խառնուրդ աստվածության և անասնության,
Ունենալով գաղափարն հավերժության ու անհունին
Եվ զգալով զինքն անցավոր ու զաղփաղփուն ու չնչին,
Կարող հղանալու արդարությո՛ւնը բացարձակ
Ու կարո՛ղ նաև ամբողջ տիեզերքին մեջ տեսնելու
Անգոյություն արդարության, մարդը կյանքին մեջ իր կարճ,
Բզքտված հակընդդեմ ձգտումներե տիրական,
Տառապեր պիտի վայրագ տառապանքով մը ներքին,
Տառապանք անդարման, որ տրտմությունն իր դըժընդակ
Տարածեր պիտի համայն տիեզերքին վրա անիմաստ,
Մըթընցներ պիտի զայն, ըներ զայն գործ մը վիժած:
Եվ Արարիչը պահ մ’արդեն կարծեց լսել ճիչն անեծքի,
Զոր անթիվ սերունդնե՛րը մարդկային դարեդար`
Ապագային խորերեն իր ճակատին կարձակեին…
Սակայն ստեղծված էր աշխարհ, և անհնար էր այլևս
Ուղղել սխալն ահավոր: Մեծ տխրություն մը սեղմեց
Սիրտն Արարչին: Ու լացավ: Մթության մեջ միջոցին,
Ինկան հրեղեն արցունքներն աստվածային աչքերեն:
Ահա ինչպես ծընան աստղերն, և ահա ինչու լույսն անոնց
Խորհրդավոր է ու վեհ, և այնքա՛ն ալ թախծագին:


#14 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:21 AM

ԵՐԱԶԸ

Ա.

Երազ մըն էր դողդոջուն ու դալկահար,
Ոգի մ’կիսամեռ,
Զոր իրիկուն մը լուսնի շող մը նիհար
Սենյակս էր նետեր:

Կարծես երկայն թաքուն վըշտով մը մինակ
Տանջվելե խոնջած,
Եկեր ինկեր էր, ոգեսպառ, տխրունակ,
Թևերը փըրթած:

Գիրկ առի զայն ու շոյեցի ընդերկար
Մարմնիկը հատած,
Որուն մեջ լույսը հիմա, հիվանդ, կդողար
Զերթ կանթեղ մ’առկայծ:

Ես սիրեցի, ինչպես տխեղծ աղջիկներ
Կսիրենք գթոտ,
Սիրեցի զայն` որովհետև դժբախտ էր
Ցավով մ’անծանոթ:


Բ.

Շաբաթ մ’ամբողջ մեր խեղճ տարփանքը տևեց.
Բարձիս վրա պառկած,
Գլխուս մոտիկ երազն իր ողբը հըծծեց
Խուլ ձայնով մը ցած:

Կըսեր ինծի բոլոր իղձերը փշրած
Իր դառըն կյանքին,
Ու կպատմեր երկինքին մեջ լուսամած
Իր վի՛շտը մթին:

Եվ ես անոր կպատմեի մեր ցավերն
Աշխարհի վրան,
Ու կըսեի. “Ամեն տեղ, վարն ինչպես վերն,
Ցավն է տիրական”:

Ու մեր եղբայր հոգիներուն մեջ գորով
Մը ծնավ անհուն,
Եվ սփոփանք պահ մը գտանք իրարմով
Մեր մորմոքներուն:


Գ.

Ինծի հաճախ երկնքին վրա կխոսեր
Մելամաղձորեն.
Կըսեր ինչպես հոն իրարու կուտան սեր
Աստղե՛րը հրեղեն:

“Հոգիներ են,– կըսեր,– որ ջինջ եթերին
Մեջ կապրեին կյանքով
Մը տենդագին, կյանքով մ’որ լի է խորին
Հույզով, տանջանքով:

Սերն է անոնց տենչն ու հրայրքն անհեղլի,
Սերը բռնավոր,
Սերը կույր, Սերն` անողորմ ու պաշտելի,
Սերն ամենազոր:

Երբոր ժպտի անոնց, անուշ ու պայծառ,
Հպարտ կվառին,
Ու երբ զրկվին անոր շողեն բարերար,
Թոշնած կմարին:


Դ.

Բայց խոցվածներն այդ մերթ կիջնեն երկնքեն
Ձեր երկրին վրա մութ,
Ամոքել հոս` սրտի մ’հպմամբ մարդկեղեն
Իրենց ցավն անգութ:

Եվ ատոնց էջքն է որ հոգվույն մեջ մարդոց
Կթափե տրտում
Անրջանքներն անասելի, քաղցրաբոց
Խանդերն անպատում:

Ես այդ դժբախտ հոգիներեն մեկն էի.
Անեծք մ’ահավոր
Խամրեց օրերս, զանոնք դարձուց ամայի
Անապատ մը չոր:

Բայց մեջս արդեն հուրը տակավ կմարի,
Կզգամ, վերջս է մոտ…
Եղբա՛յր, հիշե՛ զիս` պահերուդ մեջ ցավի`
Հուշով գորովոտ”:


Ե.

Ու գիշեր մ’ան մեռավ. իզո՛ւր ջանացի,
Ժամերով երկայն,
Թափելով վրան հեղեղներ արցունքի,
Արթնցընել զայն:

Հետո, մինակ, կատարեցի ես, ավա՜ղ,
Սև հանդեսն անոր
Թաղմանը, ե՛ս քահանա, ե՛ս դիաթաղ,
Ե՛ս հուղարկավոր:

Իմ սուգիս մեջ փաթթեցի զայն, ու կերոն
Ըրի հառաչներս.
Եվ ընդերկար հեծկլտացի, լացի հոն,
Եղերամոր պես:

Հետո, բացի սիրտս ու այնտեղ թաղեցի
Երազն անկենդան.
Քովիկն այնքա՜ն մեռելներու սիրելի`
Որ հոն կքնանան:


#15 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:22 AM

ՕՐՈՐ ՄԱՅՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՆ

Դուն նստեր ես ճամփաներուն անկյունը,
Մազերդ ի վար իջեր կախվեր է ձյունը,
Մարմնույդ վրան կփոսանան մութ խոցեր
Եվ աչվըներդ արյունի լիճ են դարձել:

Ո՞ր չար պարիկը հյուսեց թելը բախտիդ…
Ո՞վ տեսնելով քեզ տապալած ու վտիտ`
Պիտի հիշե, որ դուն երբեմըն հզոր
Աղջիկն էիր սև աչքերով լուսավոր:

Կծփային մազերդ ինչպես դրոշ մը լայն`
Ազատ լեռան մեջ ուր հոգիդ մեծաձայն
Կմռընչեր խոյանալով սարե սար,
Ու ծոցդ հպարտ` մեղր ու կաթով կուռենար:

Քեզ ցանկացին հելուզակները բոլոր.
Պաշարեցին քեզ ոսոխներ ահավոր.
Երկար ատեն ոգորեցար, կռվեցար,
Մինչև ա՛լ խոնջ ինկար գետին ուժասպառ:

Եվ քու հոգիդ արգավանդ էր ու բարի`
Կործանարար ուժերուն մեջ վիթխարի.
Դուն կայնքի ծիլ մ’ավելցուցիր աշխարհին,
Մատերդ հողեն գեղեցկություն հանեցին:

Դուն Անահիտն էիր խաղաղ աչքերով,
Ոսկիամայրն էիր պայծառ լանջքերով,
Ծոցեդ` բարիք, նայվածքեդ լուսյ կտեղար,
Շրթներդ դաշն էին, ու ձեռքըդ` ճարտար:

Եկան խուժերն ու ձեռքիդ կապ անցուցին,
Բզըքտեցին, աղարտեցին ծոցդ անգին.
Եվ բյուրախոց դարձար դուն Մայրը կարմիր`
Գողգոթային ճամփուն վրա ծնրադիր:

Ի՜նչ գեղեցիկ, ի՜նչ քաջ եղար ցավին մեջ…
Աղետքին տակ հոգիդ մնացեր էր անշեջ.
Կարծր լուծեր կոտրտեցիր ու մահեն
Քանի՜ անգամ ոտքի ելար դուն նորեն:

Աչքըդ լույսին կսևեռեր անդադար.
Միտքդ, խիզախ, նոր աշխարհին կդառնար.
Ու դարերով համառեցար, առանձին,
Թումբ ձևանալ ասիական հեղեղին:

Մեծցավ հեղեղն ու զգետնեց քեզ մոլեգին
Ու մարեց բոցըդ թափով իր ալիքին.
Չվառական, խավարին մեջ, հողամած,
Միշտ կենդանի, դուն սպասեցիր գալարված:

Գիշեր ատեն, մերթ հին շիրմաց խաչերը
Կերերային, ու Մասիսի քաջերը
Մութին մեջեն կշողային բարկաճայթ,
Աչվըներեն աձկելով շառ ճառագայթ:

Օդին մեջ խուլ կթընդային թմբուկներ,
Դուն, դող ելած, կառնեիր պահ մ’աչքըդ վեր,
Ու, վրդոված, կնայեիր լեռներուն,
Ոչի՜նչ` բայց մութը ծանր ու պաղ լռություն…

Օր մ’ալ ցավի ցնցման մը մեջ անսահման`
Ցցվեցար մեծ ճիչով մ’անձկոտ ընդվզման,
Աշխարհ ձայնիդ խուլ մնաց ու բիրտ ուժին
Կույր գարշապարը ճզմեց ճիգըդ քուկին:

Բարկ հուրերու մեջ ճիվաղներ ցատկեցին,
Սիրտդ այրեցին ու աչվըներդ փորեցին,
Տունեդ վանված, հովերուն տակ մնացիր,
Մերկ տարածված – չորս դին արյուն ու մոխիր:

Հիմա նստեր ես, ցավագի՛ն ուրվական,
Ավերներուն պատկերին մեջ տխրական.
Կխածկրտե վերքերըդ հովը սառուտ,
Արյուն կիյնա ծիծերեդ կաս-կապուտ:

Դանդաղորեն կժաժես գլուխդ ու կուլաս,
Ու ցած անուշ ձայնով օրոր կկարդաս
Զավկըներուդ, որ արյունին մեջ ինկան
Եվ անոնց, որ չորս հովերուն ցրվեցան:

Օրո՛ր կանանչ աչևներուն, լուսավետ
Աչվըներուն, որ մարեցան առհավետ,
Եվանոնց, որ դեռ կապրին ու կտանջվին
Զնդաններուն մեջ ու մռայլ աքսորին:

Հերի՜ք, հերի՜ք… այդ օրորդ ողբ է մահու.
Ցավը սուրբ է, ցավը` մեծ ու փրկարար.
Ոչինչ կա վեհ, քան աչին տակ զոհն արի,
Գիշերին մեջ կհյուսվի այգը բարի:

Ժանտ դահիճներն ու քանդողները մթին
Փոշիի պես պիտի անցնին ու ցնդին,
Ու մոխիրին մեջեն պիտի ելլես դուն,
Տառապանքեն նորոգված ու շողշողուն:

Մի՛ լար, մի՛ թույլ մազերդ հովուն տարտըղներ,
Մի՛ լար, մի՛ խեղճ գլուխըդ վար կործաներ.
Ճանչցիր դուն քեզ, ժողվե՛ ավյունըդ ցիրցան,
Հերի՛ք ուժերդ օտար տան սյուն կանգնեցան:

Հանգի՜ստ դժգույն եղբայրներուն, որ ինկան,
Ելի՛ր, օրհնե՛ մեզ, տարածե մեր վրան
Թևերդ անհուն: Թող մեր արյունն ու հոգին
Քու արևուդ մատաղ ըլլան ու ցամքին:

Մութին մեջեն պիտի ցցվիս հաղթական,
Աչքերդ աստղեր պիտի դառնան ու ցոլան.
Վերքերդ վարդ պիտի ըլլան հոտավետ
Ու լույս պիտի թափի ճերմակ մազերեդ:

Պիտի կանգնիս ճամփաներուն բերանը,
Պիտի քանդես Բռնության սև խորանը.
Ոտքի՛ ելիր, ցավերդ երկունքն են հսկա,
Ո՛վ, Մա՜յր, աշխա՛րհ մը ծոցիդ մեջ կխլըրտա:


#16 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:24 AM

ԼԵՌԱՆ ԾԱՂԻԿ
ՀԻՆ ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

Հրանդին
Ա.

Հոն, ուր ամեն բնակություն կդադրի,
Հոն, որ մարդուն կվախնա ոտքն առնել քայլ,
Երկնադրացի այն բարձությանց վրա վայրի,
Ուր արևուն կիյնան շողեր նախափայլ,
Ծնավ Արուս: Իր մայրն, աղջիկ լեռներու,
Հողին, քարին, մացառին հետ միշտ ապրած,
Ընկեր հուժկու արծիվներուն օդասլաց,
Անվախ` ժայռեն գահավեժեն ահարկու,
Ամուրանոնց պես և անոնց պես մթին,
Լեռան մը սեպ կողին վրա ապալեր,
Բացվածքին մոտ ապառաժուտ անդունդին,
Այծյամներու քով զայն աշխարհ բերած էր:
Եվ հոն, այդ չոր ամայության մեջ մաքուր,
Մեծցած էր ան, կյանքով մը կարծր ու չարքաշ,
Կյանք մը զվարթ, խաղաղ, առողջ, անփրփուր,
Ինչպես կապրին վայրի վարդերը մատղաշ:
Լեռներուն վրա իր մանկությունն անցած էր,
Իր առաջին նայվածքն երկինքն է տեսած,
Երկինքն ազատ և անշղթա իր ամպեր,
Փայտե խեղդուկ ձեղուններու փոխան ցած:
Միշտ օդին մեջ, հողին վրա, ժայռին քով,
Աղվոր մանրիկ անասունի մը նման,
Կյանք մը վարած էր լի վազքով, խոնջենքով,
Ո՛չ խանձարուր ունեցած էր, ո՛չ օրրան,
Հովերն ահեղ, մռընչելով կատաղի
Օրրած էին իր նիրհումներն առաջին:
Միշտ կիսամերկ, անհո՛գ տաքի կամ պաղի,
Չէր ճանչցած իր մարմինը բանտն հագուստին,
Կենդանիի մորթով հազիվ սքողված:
Իր ոտվըներն, բոբիկ հողին, քարի վրա,
Խոտին, ցողին մեջ էին միշտ թաթխըված,
Ու միշտ արձակ թափած մազերն իր ոսկյա:
Եվ իր հոգվույն մեջ լեռնեն բան մ’էր մտեր,
Հողի կար համ մը իր մսին մեջ ամուր.
Արծվի նայվածք մը կվառեր իր բոցեր
Աչվըներուն մեջ. խոտի հոտ մ’հեշտաբույր
Իր մազերեն կարտաշնչվեր հորդառատ.
Այտին, բերնին վրա ու լանջքին մեջ ճերմակ`
Վայրի պտուղի ու ծաղկի հյութն անարատ,
Եվ հոգվույն մեջ հովերուն խենթ ու վայրագ
Անկախությունն ու խոյանքը մոլեգին:
Կճանչնային զինքը ժայռերն ու ծառեր,
Այդ ընկերներն իր մանկական հասակին.
Անոնց քույրն էր, անոնց փոքրիկ աղջիկն էր.
Եվ ամենքը կսիրեին զանիկա.
Ծառերն, երբ ան կանցներ, մրմունջ մը հեշտին
Կարձակեին, և առվակներն արծաթյա
Կերգեին քաղցր երբ զանիկա տեսնեին:
Խոտերն անոր ոտքին ներքև գգվանքի
Կփոխվեին, և ծաղիկները փափուկ
Կուղղեին միշտ անոր ժպիտ մը ոսկի:


Բ.

Շատ հեղ կերթար, գլուխն առած, միս-մինակ,
Թևը կողով մը ու ձեռքը ցուպ մը խոշոր,
Կերթար, կերթար, ուր որ ելլեր իր դիմաց,
Չվախնալով գազաններեն ահավոր.
Մերթ կմտներ անձավներ խոր, մթամած,
Որոնց խոնավ ալքերուն մեջ անվեհեր
Կմխրճվեր թնդացնելով երգ մը խրոխտ.
Եվ եթե օձ մ’այնտեղ իրեն դեմ ելլեր,
Չէր տատաներ, իր քաջությունն անհողդողդ,
Ցուպի հարված մը, և կանցներ ու կերթար:


Գ.

Երբեմըն մոտն անուշ մաքուր մեկ առվի,
Կանգ կառներ և նստած եզերքը ոտքերն
Երկարորեն կլվար, մերթ` վիթխարի
Ծառերն ի վեր կմագլցեր մեծ ճիգով,
Մինչև կատարն, հոն ուր երկինքն է մոտիկ,
Եվ այնտեղ լայն ճյուղի մը վրա` անվըրդով
Ընկողմանած, տերևներուն խաղաղիկ
Փսփսուքին մեջ հեշտօրոր կհանգչեր:


Դ.

Գիշերները շատ անգամ ժայռ մը կընտրեր
Իրեն բազմոց, և աստղերուն դալկահար
Հառած իր բուռն ու սայրասուր նայվածքներ,
Երկար ատեն կխորհեր լուռ, մութին մեջ,
Իրեն համար անոնք ոսկի, ադամանդ
Վառ ծաղիկներ էին, միշտ թարմ ու անշեջ,
Եվ իր փափագն էր անոնցմե գեթ մեկ հատ
Փրցնել դնել իր մազերուն մեջ ծփին:
Ու գիշեր մը սարը ելավ բարձրագույն,
Կարծելով թե աստղերն անոր կհպին,
Աստղերն ուր բան մը կժպտեր իր հոգվույն:


Ե.

Իր հայրենիքն, իր տիեզերքը համբուն`
Այդ ամայի լեռն էր, որմե դուրս ելած
Չուներ երբեք: Վարն, իր դիմացը, հեռուն,
Կնշմարվեր, մշուշի մեջ սքողված,
Լայն դաշտերն ու մարգերեն ալ անդին,
Շատ, շատ հեռուն, եռուզեռում մը շփոթ,
Դիզված, խռված բաներու կույտ մը մթին.
Եվ անհանգիստ, հետաքրքիր, վարանոտ,
Կուզերգիտնալ արդյոք ինչե՛ր կան այնտեղ,
Ի՛նչ գաղտնիքներ, ի՛նչ էակներ, ի՛նչ վայրեր:
Ու գլուխն առած իր ձեռքերու մեջ կարշնեղ,
Լեռան աղջիկն երկայն ատեն կերազեր:


Զ.

Օր մը, իշխան մը դեռատի և աղվոր
Լեռան վրա որսի ելած ըլլալով,
Հանդիպեցավ Արուսին այն պահուն որ
Կուգար, զվարթ, այտերը վառ, սիրտը զով,
Ոտքը բոբիկ, ուսերն ու լանջն ամբողջ բաց,
Մազերուն մեջ վարդեր կարմիր ու ճերմակ:
Երկուքն ալ պահ մը կանգ առին զարմացած.
Արուս, ապշած, կդիտեր այն գարգմանակն.
Որ կերևար անոր փայլուն ոսկեզօծ
Գլխարկին վրա, և զգեստներն երփնագեղ,
Ուր բյուր զարդեր կդիզվեին պերճ ու հոծ,
Եվ ամեն, ինչ որ անոր վրա կար շքեղ,
Ոսկե գոտին, սուսերը մեծ, շողշողուն,
Ոլոր պեխերն ու մորուքը սրածայր.
Եվ իր հոգվույն մեջ անորոշ ու անհուն
Հանկարծ հուզում մը պայթեցավ մրըրկազայր.
Իշխանը, նուրբ դեմքով, ազնիվ արյունով,
Պալատներու մեջ միշտ ապրած սեգ տոհմիկ,
Կդիտեր, սիրտը ցնցված ու վրդով,
Առույգ աղջիկն այդ վայրի ու գեղեցիկ,
Քաղքին մեջ դեռ էակ մ’այդ կերպ տեսած չէր,
Դեռ լոկ նրբին դժգույն կույսրե էր սիրած,
Թարմ ու կարմիր հյութազեղուն այդ այտեր,
Եվ այդ մազերն որ կիյնային հորդ, անսանձ,
Ուսերուն վրա ճերմակ, կլոր, մսավետ,
Եվ մութ կապուտ աչքերը մեծ ու խորին
Ու կիսամերկ մարմնույն գիծերը վետ-վետ,
Այդ բոլորն իր սիրտը մատաղ գերեցին:
Ու Արուս, իր միամտության մեջ անմեղ,
Զայն կարծեց նոր տեսակ էակ մ’անծանոթ,
Կենդանի մը ավելի վեհ ու շքեղ,
Քան ինչ որ ինք տեսած էր, և իր շիկնոտ
Այտերուն վրա ժպիտ մ’անուշ փթթեցավ:
Իսկ իշխանը զմայլած, հուզված, կխորհեր
Թե այդ աղջիկն հողեն ելած չէր հարկավ,
Թերևս ոգի մ’որ կպահեր այդ լեռներ
Կամ հրեշտակ մ’այդտեղ իջած ման գալու:
Եվ այնպիսի տարփանքով մը անսահման
Պաշարվեցավ, որ ուզեց այդ կույսն հուժկու
Տանիլ պալատն և իրեն կին ընել զայն:


Է.

Թավշե լայն բազմոցներու վրա փափուկ,
Ոսկեճամուկ հանդերձներով պաճուճված,
Արուս հիմա դշխո մըն էր վեհաշուք,
Իր լերկ ժայռերն և իր կյանքը լեռնահած,
Իրպայքարներն, իր արշավներն ու խաղեր,
Անասունի մորթն ու խոշո ցուպը բիրտ,
Ատոնք ամբողջ թողեր էր ու հետևեր
Այդ կտրիճին, որ կախարդեր էր իր սիրտ:
Եվ իշխանը, անձ շատ մեծ և շատ հզոր,
Տեր բազմաթիվ երկրներու, անվանի
Իր քաջությամբ և աչքերովն ալ աղվոր,
Կպաշտեր զայն իբր իր հրեշտակն ու հուրի:
Եվ երջանիկ եղավ Արուս, հետզհետե
Վարժըվեցավ այդ նոր կյանքին ու սիրեց,
Զվարճացավ դիտելով իր ածաթե
Զարդեն և իր գլխուն գոհար թագը մեծ:
Հիմա անթիվ ուներ հլու նաժիշտներ,
Որ իր կամքին ստրուկ էին անձնատուր.
Ոսկի խոշոր հայլիի մեջ կդիտեր
Իր այտերուն վարդն ու բերնին բացված նուռ.
Եվ երբ ըլլար որ ձանձրույթ մը գար վրան,
Իսկույն ճարտար երաժիշտներ կփութային
Իր ոտքին տակ հնչեցընել նվագարան,
Անուշ երգով վանել թախիծն իր սրտին:
Եվ ազնվազարմ օրիորդները ոստանիկ
Կկրծվեին իրենց սաստիկ նախանձեն
Երբ տեսնեին զայն իր էրկանը քովիկ
Ճո կառքին մեջ ընկողմանած պերճորեն,
Անցնելով խրոխտ իր հրապույրովն հաղթական
Ա՛լ իր լեռները մոռցած էր, ու վայրի
Այդ արարածը հիմա մեղկ փափկության
Մեջ թաթխըված` կթուլնար օր օրի:


Ը.

Ապարանքին ետևի մեկ սենյակեն`
Հեռուն, հեռուն, հորիզոնին վրա գորշ`
Լեռներու շարք մը կերևար մշշորեն,
Շարք մը երկայն, որ կգծվեր անորոշ`
Մուխի, խունկի, ամպի գույն ու երազի.
Իրիկուն մը, Արուս մտավ դիպվածով
Այդ սենյակը` այն պահուն, ուր կտատամսի
Լույսը կյանքի ու մահվան մեջ. կրակե ծով
Մը կվառեր հեռուն երկինքը կարմիր,
Ուր արևը կտատաներ ոգեվար.
Եվ արյունի այդ հորդության վրա հրալիր`
Սև ու հստակ շրջագծերով ուրվանկար
Կտարածվեր երկար շարքը լեռներուն:
Սրտեն Արուս զարնվեցավ կարեվեր.
Հո՜ն իր լեռներ, հո՜ն իր ամբողջ մանկություն,
Հո՜ն իր բնակավայրն, հո՜ն իր վիհերն ու ժայռեր
Հո՜ն քարայրներն, հո՜ն կատարները ձյունոտ,
Հո՜ն իր վազքերը մոլեգին ու հիմար`
Արհավիրքին, վտանգին մեջ անծանոթ,
Հո՜ն իր խոշոր ծաղիկները գունավառ,
Հո՜ն ճախրասլաց թռչունները մեծ ու սև,
Հո՜ն իր բոբիկ ոտքերն ու մորթն անասնի,
Հո՜ն իր աղվոր կյանքը, չարքաշ ու թեթև:
Ու զգաց հանկարծ զարթնումն ըմբոստ, վայրենի
Իր մանկության կրակներուն, խանդերուն.
Զգաց, որ հովն ու ժայռն ու վիհն և արծվին
Կբախեին իր մեջ իրենց թևն անհուն:
Ու երբ աչքերն դարձուց շուրջն ու ծանրագին
Տեսավ իրերն, առարկանեը փաղփուն,
Կակուղ թավիշն ու բեհեզները նրբին,
Լացավ Արուս լաց մը խորեն իր հոգվույն:


Թ.

Իշխանն հիմա կզարմանար, թե հանկարծ
Ի՛նչպես Արուս փոխված, ուրիշ էր եղած,
– Ա՛լ զինքը չէր սիրեր դուստրը լեռներուն,–
Եվ թե ինչո՛ւ անոր լեցուն երեսներ
Կհալեին` օրըստօրե դալկագույն,
Քիչ հետո ան հիվանդ ինկավ անկողին,
Անխոսուկ ու մռայլ, կհատներ համրորեն,
Մնալով խուլ իր ամուսնույն աղերսին,
Չհանելով բառ մ’իր դժգույն շրթներեն:
Միայն խնդրեց, որ իր մահիճը տանին
Այն խուցն, ուրկից լեռը հեռվանց կերևար,
Եվ հոն, գաղտնի ամենքեն, երբ առանձին
Մնար, կելլեր ու կհառեր իր աչքեր
Հեռուն այն մեղմ անրջային գիծերուն:
Եվ այդպես, միշտ անձայն, իր մեջ թաղելով
Այդ սև գաղտնիքն, որ կըներ զինքը դժգույն,
Պահելով միշտ դեմք մը հանդարտ, անվրդով,
Արյունոտած հոգիի մը սուտ դիմակ,,
Առանց լալու, առան ցիր քաղցր ամուսնին
Իսկ հայտնելու ի ցավն, անդունդ անհատակ,
Միշտ ինքը իր մեջ այրելով, փակ ու լռին,
Մեռավ առտու մ’աչքերն անթարթ սևեռած
Այն ստվերոտ տարտամ կապույտ լեռներուն,
Որ առտըվան կարմրության մեջ լուսամած
Կժպտեին իրենց ժպտով մը անհուն:


#17 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:25 AM

ԹՈՎՄԱՍ ԹԵՐԶՅԱՆԻՆ

Եվ հիմա, որ դուն անդին անցար դռնեն խորհուրդին,
Խոհուն ու քա՛ղցըր Վարպետ, որ դրախտի մ’մեջ անգիշեր
Հոգվույն հավերժ թևածման կհավտայիր սրտագին,
Ի՞նչ տեսար, ախ, ի՞նչ գտար` երբ սուզվեցար թանձրաստվեր
Անծանոթին ծոցը պաղ… Ո՞վ, ո՞ր աստվածը գթած
Պիտի շնորհ ըներ մեզ, որ սև վերմակը հողուն
Նետելով պահ մը գլուխդ առնեիր վեր ու մթնած
Աչքերդ հեղ մ’ալ հառելով այն ժպիտո՛վըդ սիրուն,
Մեզ պատմեիր ինչ որ կա գերեզմանին սեմեն ներս:
Արդյոք իրա՞վ աչվըներդ, հազիվ գոցված երկրավոր
Արփվույն լույսին, բացվեցան լույսի մը մեջ մշտապես
Շողուն ու քաղցր ավելի քան աշխարհին մեր բոլոր
Լույսերն աղոտ. դուն գտա՞ր արդյոք սանդուխն ադամանդ,
Ու միթե հոն հրեշտակներ եկա՞ն ձեռքերդ բռնելով
Քեզ վեր հանել դեպ աշխարհն անապական, անկաշկանդ
Երջանկության ու սիրո: Ինչքա՜ն մեր խեղճ սրտին զով
Ու սփոփարար պիտ’ ըլլար գիտնալ, որ այժմ հանգչած,
Հանգիստով մը գերագույն, ստվերներուն մեջ մաքուր
Երգիչներուն մեր երկրին, հովանույն տակ լուսամած`
Տիեզերքի դյուցազներգը, հորինող գերահուր
Բանաստեղծին, կխոկաս, հեռու աղբեն, արյունեն
Այս մեր սուտի ու ջարդի երկրագունդին ապիրատ
Ու կհրճվիս նվագովն անճառ, զոր քեզ կձոնեն
Հրեղեններուն տավիղներն ու կլսես մեղրակաթ
Խոսքն ընտրված միտքերուն, որ կմեկնեն քեզ կյանքին
Գաղտնիքը` մեզ համար փակ…
Ինծ պահ մ’արդեն կթըվի
Տեսնել հույլին մեջ զքեզ անմահներու կաճառին…
Հոգիդ այլևս ազատված պատյանեն թանձր կավի,
Զերծ տաղտուկեն ու ցավեն մեր կենցաղին այս ռամիկ,
Դարձած համակ մաքրություն և ուժ, ավյուն ու ճախրանք,
Սերովբեներուն երամներն, արփաճաճանչ, վարդերանգ,
Կպաշարեն քեզ ու մեղմ երգելով քեզ կօրորեն.
Ու երկրի մեծ զավկներուն վեհ ոգիներն ալ կուգա
Դիմավորել քեզ ու քաղցըր ողջույնով մը կըսեն`
–“Բարո՛վ եկար, ո՜վ եղբայր, վարն, Երկրին մեջ տրտմության
Ու տվայտանքի, ծանրաքարշ հողի կյանքին մեջ ստոր,
Դուն գեղեցիկն զգացիր, սիրեցիր ու երգեցիր.
Դուն անցար հոն ինչպես շող մ’արփվույն ճահճին վրա պղտոր,
Աչքդ հառած երկնավոր իդեալին լուսածիր,
Դուն քու ճամփուդ վրա տղմոտ` հոգվույն վարդերն ու շուշան
Ցանեցիր ու անոնցմով պճնեցիր ձորն այս տրտում:
Երգերդ, ուր դուն թափեցիր սիրտըդ, սիրո ատրուշան.
Աստվածության անստվեր արեգակեն անպատում
Կքաղեին իրենց բոցն, ու հերշտակաց երգերեն,
Զոր հոգիդ մենության մեջ կլսեր ներքնակի
Անուշությունը իրենց: Բարո՜վ եկար: Քեզ Որ Էն
Պիտի պսակը շնորհե մեծ հանգստյան ու փառքի”:
Եվ ահա դուն, դեմն ելած Հոգիներու Հոգիին,
Պսակը լույս կընդունիս ու շրթներով գերանյութ`
Կերգես գեղոն մ’օրհնության, ա՛յնքան քաղցր ու կաթոգին,
Այնքան լեցուն հրապույրով ու թարմությամբ ծաղկահյութ,
Որ հրեշտակներն` զմայլած` քեզ կծափեն քնքշորեն,
Ու մեծ Արքան վեհությանց, դաշնակությանց, զորությանց,
Գորովագին կժպտի… Ավա՜ղ, ըսե՛ թե խորեն
Ծնած սուգին` ասիկա չէ լոկ երազ մը վաղանց.
Երևեցի՛ր մեզ, զերթ երբեմն Էմմավուսին մեջ նախկին`
Հիսուս տրտմած իր հոտին: Խոսե՛, վարպետ, մես ըսե՛,
Ապահովե՛, հաստատե՛ թե Բուրաստանն այդ վերին
Կա՛ արդարև` իր անճառ ծաղիկներովը լույսե,
Օդով իր միշտ գարնային, կանաչներովն անթառամ
Ու մշտաջինջ երկնքով: Ըսե՛ թե Չարն ու Խավար
Հավիտյանեն ի վեր հոն չեն մտած ոչ մեկ անգամ,
Թե անոնք, որ աշխարհիս վրա տանջվեցան չարաչար,
Զոհ ոճիրին կամ ազնիվ երազներու նահատակ,
Արդարներն ու մաքուրներն, անձնվերներն ու քաջեր,
Այնտեղ ընդմիշտ մոռնալով ցավի ամեն հիշատակ,
Խաղաղ ու դաշըն կյանքով մ’ուր ալ մարմնո պիղծ տենչեր
Ի սպառ մարած են, կապրին ծոցն հանգստյան մ’անվրդով,
Կյանք մտավոր հեշտանքի, ուր Աղբյուրն իսկ գոյության
Եվ պատճառն ու նպատակն ալ անսքող աչքերով
Կնշմարեն, կըմբռնեն, ու ցնծալիր կարբենան
Գեղեցկության գերագույն հայեցումովն հոգեզմայլ,
Եվ Աստուծո գործակից կըլլան գործին մեջ հզոր,
Ով կվարե Համասփյուռ կյանքին գաղտնիքը մռայլ`
Արդարության ու սիրո դեպի նպատակ մ’հեռավոր,
Զո՛ւր կոչ, ունա՜յն աղերսանք… Մեր ու քու մեջ լռությանց
Լռություն է` որ կանգուն` կքարանա անողոք:
Շիրիմն անխոս է, մահուն դիմակն հավերժ անթափանց,
Մենք կմնանք շվարած, անձկության մեջ ծնկաչոք,
Խոցված, մոլոր ու վհատ, ցանկանալով հին Բնազդին
Հավտալ անուշ, կազդուրիչ երազին այն միամիտ,
Բայց անկարող: Եվ ահա մտածման ձայնը ցրտին
Մեր վիրավոր սրտին վրակհնչե` կուռ ու վճիտ.
“Այն զոր կողբաք, լրացուց իր դերն, և այժմ անզգած
Ծրար մըն է լոկ նյութի: Մարմինն անոր ծոցն հողուն
Պիտի լուծվի ու տարրերն` հազար նոր ձև զգեցած`
Նոր կյանքերու պիտի մաս դառնան Բնության մեջ անհուն:
Անհատին կյանքն անցավոր, ամբողջությունն է անմահ:
Կյանքը մեկ է և անվերջ, իր ձևերն են այլազան
Ու վաղանցուկ: Ուժ մը կա, ամենակալ, բարձրագահ,
Տիեզերքինմեջ տիրող, խորհրդավոր, անսահման,
Անմեկնելի: Ան երբեք չի՛ սխալիր: Ամեն ինչ
Ան հորինած ու լարած է օրենքով մ’անհեղլի.
Դաշնակությամբ մ’անայլայլ, ուր մութը հոն, լույսը ջինջ
Անհըրաժեշտ են նույնքան: Աշխարհըս չէ լոկ Չարի
Հանդիսարան. կան մաքուր հոն հոգիներ ինչպես այն
Զոր կողբաք դուք: Ցավը պետք է մարդկային հոգիին
Մաքրագործմանը համար: Անփառունակ և ունայն
Պիտի ըլլար կյանքն առանց ընդդեմ Չարի պայքարին:
Լացե՛ք, զի դառն է զատվիլ մեծ հոգիե մը սիրված.
Բայց մի՛ ի զուրակնապիշ երկինքն ի վեր սպասեք
Վերերևմանը անոր, որ աչքն ընդմիշտ է փակած:
Ան ա՛լ իր գործն ավարտեց և իր պայծառ ճակտին սեգ`
Հոս իսկ արդեն ստացավ պսակն իր սուրբ վաստակին:
Վարձքըն արդարին մարտիրոս` իր վեհ ցավն իսկ է արի,
Եվ հանճարի՛նը` հանճարն, անշեջ լույսովն իր խորին:
Ան, զոր կողբաք` անթառամ կյանքով մը միշտ պիտ’ ապրի
Իր երգերուն մեջ աղվոր. հո՛ն է, հո՛ն է իր հոգին”:


#18 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:26 AM

ԵՐԳ ՀԱՐՈՒԹՅԱՆ

Ահա կտեսնեմ ողկույզներն ոսկի` արփվույն տակ զվարթ,
Տերևներուն կանանչին մեջ ծիծաղով մը լուսեղ
Ծաղկած բարի շոյանքին ներքև սյուքին խանդակաթ:
Ձեռքեր, ձեռքեր կու գան, բիրտ, կտրել գլուխներն այդ անմեղ
Եվ կտանին հնձանին մեջ նետել, դե՛զ ողբական,
Ու գարշապարն անողորմ դահիճներուն մոլեգին
Կջախջախե ողկույզնե՛րը լի հույզով սրբազան:
Բայց կտտամահ դիակեն կենսածորան պտուղին
Կվերածնի խաղողին հոգին, հզոր ավելի,
Գինիին մեջ հրաբորբոք: Ու կտեսնեմ` հեղապար
Ահա հովուն տակ կօրորվի օրհնանքով ու սիրով լի
Խարտիշագեղ հասկերուն վետվետուն ծովը պայծառ.
Կշողա սուր մանգաղին կապույտ փայլակը ցրտին,
Ու հասկերուն կթափին վառ գլուխներն անջատված,
Ու կալին մեջ կամնըված, երախին մեջ ջաղացքին
Փշրվելով կդառնան փոշի անշարժ ու մեռած:
Բայց մանրամաղ նշխարեն նահատակված հասկերուն
Կվերածնի ցորենին հոգին, վեհաձն ավելի,
Կենսապարգև Հացին մեջ: Ու հիմա քեզ, ո՜վ դժգույն
Անուշ Քրիստոս, կտեսնեմ խաչիդ վրա պաշտելի.
Քու մեծ հոգիդ անարատ, ինչպես ծաղիկ մ’անպատում,
Կկանգներ լույսն իր խաղաղ` պիղծ ճահիճին վրա կյանքին:
Ցցվեցավ ձեռքը քանդիչ` ճակտիդ վրա վեհ ու տրտում,
Բռնեց վզեդ ու քաշեց տարավ քեզ բկուրը մթին
Ու քեզ փայտին վրա գամեց: Բայց կենազրավ դու մարմնեդ
Ու փրկագործ, վերածնավ, կյանքով մը վառ ա՛լ հավետ,
Հոգիդ, գինին գերագույն, գերագույն Հա՛ցը մարդոց:
Այսպես և դուն, ա՛զգ Հաոց, նահատակմամբ մը վսեմ
Խորհրդավոր` մեծությամբ իր տարօրեն, սև թաթին
Ներքև Չարին, դարերե ի վեր, բախտով մը դժխեմ,
Բզիկ-բզիկ հոշոտված, կչարչարվիս ցավագին,
Ներբանին տակ Բռնության կճմլըվիս անխնա,
Կոգեվարիս համրորեն` գամված խաչի մը վայրագ…
Բայց մոտ է օրն հայության, քու բյուրախոց, արյունլվա,
Դառնակոշկոճ մարմինեդ, Արևելքին վրա համակ
Խավարապատ, փրկությանն համար զոհին ու դահճին,
Պիտի բխին նորոգիչ Ազատության գինին հուր,
Արդարության հացը սուրբ, և լուսափաղփ զերթ արփին`
Եղբայրության վեհանուշ ճաճանչն երիցըս մաքուր:


#19 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:27 AM

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԴՅՈՒՑԱԶՆԵՐԳՈՒԹՅՈՒՆԸ


Դյուցազներգություն, այո՛, և ոչ ողբերգություն:
Սև են լուրերը, որ մեր երկրեն կուգան,
Ավելի սև, քան հավաքված սևությունը բոլոր գիշերներուն,
Որ աշխարհի ծնունդեն ի վեր արևն սքողեցին…
Գետերը հիմա կարմիր են հոն` մեր մարտիրոսներուն արյունովը,
– Կարծես պողոտաները Մահվան` ծածկած վարդերով ցավագին,
Դաշտերը հիմա ճերմակ են հոն` շեղջակուտմամբը մերկ դիակներուն,
– Կարծես պարտեզները Մահվան` դալկասուգ շուշաններով ծաղկազարդ:
Լիճերը հոն մեծ աչքեր են դարձած` արցունքով լեցուն,
Որ իրենց շուրջը տիրող ամայության վրա կուլան:
Լեռները, իրենց ոտքերը կատարված ոճիրներեն դողահար,
Խելահեղ հովերով իրենց սարսափը կաղաղակեն աշխարհի չորս ծագերուն,
Ու կցցեն, կերկարեն իրենց ալևոր գլուխները թափուր միջոցին մեջ,
Փնտրելով Աստվածը, որ պիտի գա լուծել վրեժն այդ անմեղներուն…
Աշխարհ ամբողջ, Արհավիրքի տիրապետության տակ կքած,
Կցնցվի այս գերագույն արհավիրքեն, որ իր մեծությամբը կգերազանցե բոլոր սխրագործությունները չարին.
Աշխարհ ամբողջ, զարհուրած, նայվածքները կդարձնե դեպի հոն, ու բոլոր բերանները կգոչեն` “Անօրինակ ողբերգություն, մեծագո՛ւյնը ողբերգությանց…”
Ես կըսեմ` դյուցազներգություն ու մեծագո՛ւյնը դյուցազներգությանց:
Ու եթե չեք հավտար, պահ մը ձեր աչքերը փակեցեք ներկա ժամու տեսարանին,
Եվ դարերու անհուն կտավին վրա տեսեք պարզվիլը հերոսական վեպին, զոր այդ ժողովուրդը հոն գծած է:
Ահա հինավուրց օրերը պատմության առավոտին.
Արևմուտքի ցեղ մը կբաժնըվի հելլենական հողերուն արծաթափայլ ափունքներեն,
Ծովը կանցնի, ոտք կդնե հողին վրա մռայլ Ասիո,
Կքալե արկածախնդիր ու խրոխտ գնացքով մը,
Ու կերթա մինչ դյութական ափունքը Վանա մեծ լճին`
Գեղեցկագույն ծաղիկներով ու հնագույն ավանդավեպերով զարդարված,
Մինչև ոտքը վեհաշուք Արարատին, սպիտակահեր նահապետին, որ Արևելքին կնախագահե,
Հան կկանգնե իր վրանը,
Կհավաքե իր շուրջ և կձուլե իր մեջ
Բնիկ ժողովուրդները, որոնց վաղնջական արությունը
Կմարտնչեր դարերե ի վեր արյունռուշտ Ասորեստանին դեմ,
Ու կըսե` “Այստեղ է իմ տունս,
Այստեղ պիտի կատարեմ իմ առաքելությունս,
Բարբարոսներուն քարոզել Արևմուտքի ազատ ոգին,
Արևմուտքին ծանոթացնել մոգություններն Ասիո–
Մինչև այն օրն, ուր Արևելք ու Արևմուտք
Ազատության հաղթական լույսին մեջ եղբայրանան”:
Եվահա կծնի ազգը` ուղեղով Արևմուտք, սրտով Արևելք,
Թվով փոքր, ճակատագրով մեծ,
Փառավոր, այլև դժնդակ գործի մը կոչված:
Բոլոր բռնակալությունները կուգան անոր վրա հարձակիլ,
Բոլորը, խավարչտին Ասիայեն, տիրամոլության հին վառարան,
Ու նույնիսկ Եվրոպայեն, Ազատության հայրենիք,
Բոլոր բռնակալությունները, ինչպես կոհակներ ահագին,
Կուգան զայն ընկլուզել, հետո կընկրկին, կցրվին, կցնդին:
Եվ այն կվերևնա, միշտ կենդանի, ինչպես ժայռ մը անխորտակելի:
Հսկա կայսրությունները կփլչին անոր շուրջը,
Անոր առույգ բազուկը, անխոնջ,
Կպահպանե, կվերաշինե, կհավերժացնե պապենական տունը:
Եվ ահա կծագի արշալույսը Նոր Աշխարհին.
Արարատը, որ ատենով տապանն ընդունեցավ,
Կընդունի նոր այգուն ճառագայթներն առաջին,
Ավելի մեծ քարն իր Մեծ Տիգրանը, որ իր մականին տակ խոնարհեցուց Արևելքը բովանդակ,
Կանգնեց ոստան մը հզոր` հելլեն արվեստով համակ պճնված,
Ու միայն Հռոմեն պարտվեցավ,
Ավելի մեծ քան իր հերոսները բոլոր,
Որ, տոհմական թագը գլուխնին,
Պատերազմին դաշտին վրա ցեղին արիությունը պանծացուցին,
Ավելի մեծ եղավ այդ ժողովուրդն ինքն իսկ, երբ առաջինը` ժողովուրդներուն մեջ,
Իր արքաներեն մեկուն ճակտին վրա ցցեց
Խորհրդանշանը եղբայրության և ազատության կրոնքին,
Զոր պղատոնական ոգին հղացավ և զոր Գալիլեացին աստվածայնորեն ապրեցավ,
Նշանը սիրո և արդարության,
Պատկերը ոգեկան ուժին,
Որ կկանգներ, ինչպես արևը խավարին դեմ,
Ընդդեմ հին աշխարհի վարդապետությանց`
Բիրտ Ուժի երկրպագու,
Ատելության և անարդարության վրա հիմնված:
Եվ ահա, այնուհետև, բոլոր հերոսներն Ասիո,
Որ, ինչպես ամպեր մրրկածին, կարկուտով ուռած և կայծակներով բեռնավոր,
Այդ ցեղին վրա կխուժեն…
Երկար ատեն այն կմաքառի ու ամբողջ աշխարհի մը կդիմադրե,
Կմաքառի ու նոր Գաղափարը կպաշտպանե,
Կտառապի տառապանքն ամբողջ, ու կդիմանա.
Իր հոշոտված մարմինը կփլչի հուսկ ապա, բայց հոգին կմնա անվթար.
Ան պաշարված, ընկլուզված է խավարով, բայց իր ներքին լույսը կմնա անշեջ.
Ան կկրե բոլոր մահերն ու չի՛ մեռնիր:
Ուրիշ ժողովուրդներ իր շուրջը գլուխ կծռեն Բռնության,
Իրենց հոգին կծախեն, իրենց կրոնքը կուրանան,
Տառապանքե զերծանելու համար տիրող ցեղերուն հավատքը կընդգրկեն,
Կտարափոխվին ու կայլասերին.
…Ան իր ինքնության դեմ դավաճանելեն նախամեծար կհամարի մարտիրոսությունը,
Ու տառապանքին մեջեն կսպասե արդարության ապագային,
Կը սպասե անոր, վստահ իր հարությանը
Եվ ամբողջ աշխարհի մեջ ազատության հաղթանակին…
Սուրը փշրված է ձեռքին մեջ,
Բազուկները ծանրաբեռնված են շղթաներով,
Զանիկա ստրուկ են դարձուցած,
Ու զայն կծաղրեն,
Կարհամարհեն զայն,
Եվ անոր ճակտին քրտինքը բրտորեն կշահագործե,
Բայց ան ստրուկ չէ, քանի որ հոգին մնացած է ազատ:
Իր շղթայակապ ձեռքերովը
Ան գեղեցկություն կստեղծե,
Արևելեքը կպճնե դյութական պալատներով ու տաճարներով,
Զայն նուրբ քանդակներով ու շնորհալի նկարներով կը կիտվածազարդե,
Կհորինե կերպասներ, ուր լուսնի լույսը կարծես սևեռված է,
Ու կապերտներ, ու երազի դրախտներ կհայելանան կարծես,
Ու պատմուճաններ, ուր կփողփողին Արևելքի իրիկուններուն վերջալույսները շքեղ,
Արվեստի պերճությամբ մը պայծառացնե իր բարբարոս տերերուն կյանքը կոպիտ,
Ամենեն աղվոր ծաղիկները, ամենեն մաքուր ու մտերիմ ծաղիկներն իր հոգիին`
Կը պահե, կզարգացնե, կմշակե
Իր հովիտներուն մեկուսացյալ անկյուններուն մեջ, ծոցն իր շինական խրճիթներուն
ամփոփման
Կամ խորը մենավոր բարձունքներու վրա բունված իր վանքերուն,
Ջերմությանը տակ իր արցունքներուն, իր երազներուն և իր հավատքին:
Ո՜վ լուսեղեն հոսումը, մաքուր, ինչպես աղբյուրները լեռներուն,
Իր բանաստեղծությանը, սրտե համակ ժայթքած,
Ո՜վ կենսախայտ ու սիրուն քմայքը սրբազան ձեռնադիրները զարդարող իր երփնագեղ պատկերներուն.
Ո՜վ վսեմ տրտմությունը միստիկական տաղերուն, ճախրանքներն ու վերացումները`
Թևերուն վրա ամենեն հրեշտակային մեղեդիներուն,
Հեռու զազիր տեսարանեն աշխարհի անգթությանց,
Դեպի արդարության Աղբյուրին լույսն անարատ,
Ու վեհաշունչ ողբերը թշվառությանց վրա մարդկային,
Ու ճիչերը գերագույն տառապանքի,
Որոնք, ամենեն սև ժամերուն, կբարձրանան, հեծեծող կոչերով, դեպի
Դատավորը Վերին,
Ուր սրափողումը հույսի պայծառ աղաղակին, Քրիստոս հարյա՜վ,
Որ, խրոխտ հանկերգի մը պես, կանցնի այդ ցավի սաղմոսներուն մեջեն
Ու տիրող աղջամուղջներուն մեջտեղը
Արդարության հաղթանակին ապահովությունը կգոռա,
Ու կաթոգին շնորհը, գողտր մաքրությունը գեղջկական երգերուն,
Ո՜վ անուշ օրորները մայրերուն, լավագույն ապագային տեսիլովը լուսավորված,
Ու հովվերգությունները երիտասարդ սիրտերուն,
Որոնք վարդ բոցովն իրենց տարփանքներուն ամոթխած
Կլուսավորեն թախծագին ստվերն ցեղին ճակատագրին,
Եվ հոգեզմայլ ներբողը
Աստուծմե ստեղծված հրաշահեղց տիեզերքին,
Զոր մարդուն չարությունը դժոխքի փոխած է.
Ամբողջ նվիրական դայլայլ մը ոգեկան սոխակներու,
Որ կթափի, ինչպես ցող մը մաքրագործման և ինչպես անձրև մը օրհնության,
Օդը ժանտահոտ դարձնող ոճիրին ու փտության մեջեն,
Երկրիս վրա թշվառ ու մարդկության վրա ցավատանջ,
Ու երբ կդադրի երգելե,
“Արդարություն” կաղաղակե աշխարհի հզորներուն,
Արդարուիթյուն կհայցե, արդարություն կպահանջե
Աշխարհի ազատ ազգերեն.
Նույնիսկ իր բռնավորներուն
Մեղմ ու համոզկեր լեզվով մը
Կփորձե արդարություն ուսուցանել.
Ու մերթ, մոլեգին պայքարով մը հուսահատ,
Կճգնի զայն ստանալ…
Բազուկը շղթայակապ,
Ուզելով իր կապանքները փշրել,
Կուզե նաև փշրել կապանքները, ավելի ծանր,
Որ կկաշկանդեն ու կանդամալուծեն հոգին իր բռնակալներուն.
Լույս կուզե ամենուն համար,
Ազատություն Արևելքին համար բովանդակ,
Արդարություն աշխարհի համար ամբողջ:
Թանձր անգթությունը գազանասիրտ բարբարոսներուն
Կրկնապատկված մոլեգնությամբ զինքը կկոխոտե…
Աշխարհ անտարբեր անոր նահատակումը կդիտե.
Աշխարհ զայն չի ճանչնար, աշխարհ զայն չի հասկնար…
Նույնիսկ ազատ ազգերը,
Եսականության գեշ գինիովը հարբած,
Կքամահրեն զայն ու կծաղրեն:
(Քանի մը արդարը հոգիներ միայն կլսեն զայն անոր ճիչը,
Զայն կըմբռնեն
Ու եղբայրաբար կհակին դեպի ան, մխիթարելու համար զայն ու պաշտելու…)
Եվ ահա ցնորատեսիլ շվայտությունը Ոճիրին…
Ահա պայծառ արևուն տակ, բաց օդին, օր ցերեկով, խաղաղության ատեն,
Ցուրտ ու հաշշված գործադրումը
Խելագար ծրագրին
Ազգի մը զավակներուն մեծազանգված խողխողմամբ անոր հոգին սպանելու…
Ու քաղաքակիրթ ազգերը
Անշարժ հանդիսատես կըլլան այդ հրեշային սպանդին,
Ինչպես թատրոնի մեջ մարդ խաղ մը կդիտե…
Այսօր ոճիը զոր անպատիժ թողուցին,
Տարապայմանորեն աճած, մեծցած, բազմապատկված,
Կսպառնա աշխարհիս…
Չարը, խրախուսված, փաղաքշված, շողոմված,
Կուզե հիմա իր տիրապետությունը տարածել
Մարդկության վրա բովանդակ…
Ահա անկարեկիր հանդիսականները իրենք իսկ հարձակման ենթարկված,
Որ զինվոր են հիմա,
Որպեսզի պայքարին գունդերուն դեմ դահիճներուն,
Որպեսզի սանձեն Ոճիրը,
Որպեսզի Չարը զգետնեն…
Եվ անսահման բանակին մեջ Ազատության զինվորներուն
Կտեսնվի խումբ մը քու զավակներուդ, ո՜վ Հայոց ազգ ալևոր
Որ առաջին կարգին վրա կմասնակցի կռվին…
Եվ անոնց ձեռքերն են, անոնց ձեռքերն են,
Որ կբռնեն դրոշը սուրբ պայքարին…
Սև են լուրերը, որ մեր երկրեն կուգան
(Աղետը, որ այս անգամ գերազանցեց բոլոր աղետներն անցյալին),
Բայց այս սևությունը նվազ սև է, քան սևությունը մարդկային խղճին,
Որ երեկ, կարող ըլլալով գործել, անշարժ մնաց ժողովրդի մը խողխողման հանդեպ…
Եվ աղետը, որ Հայաստան աշխարհն այսօր կհարվածե, նվազ քստմնելի է,
Քան ինչ որ պիտի ըլլար աղետը մարդկության մը որուն մեջ խիղճը մեռած ըլլար ընդմիշտ…
Մեծ ջրհեղեղն է արյան,
Ջրհեղեղը քավումի,
Որ աշխարհը կողողե…
Կոռնան հովերն արհավիրքի,
Ինչպես փողերն աշխարհի կատարածին,
Ու կատարածն է արդարև, կատարածը որ կմոտենա,
Եսականության ու բռնության աշխարհին…
Արթնցեր է ազնվությունը մարդկային,
Կանգներ է իր արիության մեջ համակ,
Որպեսզի ընդմիշտ սպաննե
Մարդկային միսով ապրող
Վաղնջուց վիշապը.
Հեղաշրջումն է վերանորոգիչ.
Մարդկային անասունը պետք է մեռնի
Հարվածներուն տակ Ոգի-Մարդուն.
Ուժին մռայլ շրջանը պիտի փակվի,
Եվ ահա գալուստը պայծառ Բանականության տիրապետումին:
Վաղը, երբ չարը պարտված ըլլա,
Երազված դարագլուխին ծիածանը
Պիտի ծագի.
Ան պիտի ծագի վերստին
Քու վեհափառ Արարատիդ կատարին,
Ո՜վ երկիր ցավի ու հավատքի,
Պիտի ծագի ու տարածվի ու շողա
Նոր մարդկության մը վրա,
Մարդկության մը վրա, Ոճիրին աղետումեն մաքրված
Ու երբ փարատին ամպերն
Այս ահավոր փոթորկին,
Երբ երկիրը շողացնե կապույտ մը անարատ,
– Հովերը այն ատեն պիտի տավիղ դառնան ու վին,
Երգելու համար Հաղթանակը Ոգիին,–
Ազգերը, որ Ազատության համար կկռվին,
Պիտի գան քեզ ողջունել, ա՛զգ Հայոց,
Հինավուրց խորհրդանշան անպարտելի Հոգվույն,
Եվ քու ճակտիդ վրա արյունաթաթավ
Պիտի դնեն դափնին անթառամ…
Այն ատեն դուն պիտի կանգնիս ավերակներուդ մեջեն,
Պիտի ցցվիս դարավոր հերոսուհիի հասակիդ բարձրությամբն ամբողջ,
Եվ քու ծեր ձեռքերդ, քու բարի ձեռքերդ, լայնբաց,
Նորաստեղծ աշխարհը պիտի օրհնեն:


#20 Ashot

Ashot

    www.HyeForum.com

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,080 posts
  • Gender:Male
  • Location:Van Nuys, California, USA
  • Interests:Anything and Everything

Posted 19 April 2008 - 03:27 AM

ԿԱՊՈՒՅՏ ՀՆՉՅԱԿ

Աստղերուն պես, որոնց շնորհն ավելի քաղցր է և սուրբ,
Որովհետև հեռավոր և անամատույց մեր ձեռքին,
Եվ որոնց ջինջ բիբերին ժպիտն աղու, գերանուրբ.
Աննյութ տենչով մը միայն կթրթռացնե մեր հոգին,
Աստղերուն պես, գողտր աղջիկ, մեկուսացի՛ր, հեռացի՛ր,
Թև առ ու վե՜ր բարձրացիր կրքերու թանձր աղբյուսեն.
Թույլ մի՛ տար, որ շրթներուդ դպչի համբույրը զազիր,
Թույլ մի՛ տար, որ ցանկությունք ծոցիդ վարդերը պղծեն:
Փաթթե մարմինդ ու հոգիդ քողերու մեջ սպիտակ.
Շուշա՛ն եղիր, տեսլացի՛ր, թող մեջդ կինն անհետի
Եվ երևան գա հրեշտակն, անբիծ, թեթև, լո՛ւյս համակ.
Եվ սերդ թող սրտիս խորն, ամենեն խորն հաստատվի,
Ինչպես պատկե՛րը Կույսին` մատուռին մեջ առանձին,
Որուն մարդիկ ծնրադիր, աղոթքներով կմերձին:





0 user(s) are reading this topic

0 members, 0 guests, 0 anonymous users