41 replies to this topic

[Arpa]

Andznanunner

Personal names can be based on a variety of factors. Nature, physical traits, theological etc.
Ajarian has published a five volume analysis of Armenian personal names (sorry to say I could not find it) in which he divides them into 15 categories.

(Note; Please don't shoot me I am just the messenger. And please free to add as these lists are only partial and the examples are representatives of their categories).

1. PreArmenian; Aram from the Khaldi king Arame
2. Unknown origin; Hayk, Armenak, Aramayis, Amasia, Harma, Ara, Dardos, all mentioned by Khorenatsi but their Armenian origins have not been fully established.
3. Genuine Armenian; Ardzan, Tirayr, Ayruk, Astghik, Gyut, Tatul, Tornik, Ishkhan, Zarmayr, Arnak.
A sub-category of genuine Armenian names are those of aniamls; Aydzemnik, Aryudz,Artuyt, Garnik, Yeznik, Aghavni, Ardzvik.
4. From the Pahlavi; Vardan, Bagrat, Atrnerseh, Drastamat, Zareh, Sepouh, Zohrap, Khosrov, Khosrovidukht, Hamazasp, Gisak, Gurgen, Anush, Ashkhen, Arshak, Sanatruk, Trdat, Vramshapuh(Many of these have been identified as common names like Ashkhen=Brunette, Tukh, Anush=Immortal, Anmah, Gurgen=wolf puppy, gaylik, Trdat=Given by the god Tir).
5. Assyrian(mostly spread after Christianity); Abgar, Yeghishe, Dadisho.
6. Hebrew; Adam, Eva, Abel, Abraham, Seth, Sahak, Daniel, Gabriel, Davit, Yesayi, Hakob, Zakaria, Soghomon. (Most of these arrived via the Greek hence transliterated accordingly).
7. Greek; Anastas, Ghevond, Vasil, Gevorg, Grigor, Kirakos, Hripsimeh, Stepan.
8. Arabic; (Very few and mostly obsolete) Ablkharib, Abusahl, Mleh.
9. Latin; (mostly during and after Kilikia) Anton, Levon, Hethum, Alice, Zabel.
10. Armenian religious; Harutyun, Arakel, Astvadzatur, Khachik, Anastas, Apostol, Theodoros, Stavri, Mkhitar.
A subcategoty, Armenian created names; Hambatsum, Zatik, Galust, Margar, Karapet, Mkrtich, Avetis, Makruhi, Srbuhi, Tiruhi.
11. Armenian popular; Vartiter, Hnazand, Hamest, Knarik, Hranush, Patvakan, Geghuhi, Lusik, Paylak, Arpenik, Azniv.
12. Seljuk-Tatar; Aslan, Jivanshir, Tamam.
13. European; Joseph, Valentin, Albert, Edward, Victoria, Eugene, Vergine, Adolph, Rudolph, Julietta, Ophelia, Napoleon, Hamlet, Henry.
14. Russian; (Somewaht more recent, and even if some of them may have long established Armenian counterparts); Nicolai, Georgi, Egor, Ivan. And sometimes native Armenian names are russified ; Mkrtich=Nikita, Harutyun=Artem, Artyom, Martiros=Martin, Arshak=Arkady, Vagharshak=Valodya.
Misha, Sasha, Masha, Liza, Katia, Kolia (And as we have seen before, names of revolutionary heroes).
15. Armenian nationalistic names; Hayastan, Armen, Armenuhi, Araksi, Masis, Ararat, Sevan, Haykuhi, Azat, Siranush, Hrazdan, Hrair, Hrachuhi, Haykazn, Haykaram, Razmik.

As mentioned above, feel free to add.
Next will be the explanation and meaning of some of the names. In the meantime you're welcome to begin the definitions.

[Stormig]

Hripsime comes from Greek? How so?

[Khazar]

1. Would Mher maybe go under Greek? Isn't it related to Hermes?

2. Where would Vahagn go?

Edited by Khazar, 27 December 2003 - 10:34 PM.

[Stormig]

I have also been interested in knowing more about the popularity of "Magar."
Some people "claim" their Magarian last name comes from Arabic: http://genforum.gene...essages/19.html

But there is a St. Magar monastery (Magaravank) in Cyprus, north of the Green Line. And then of course there is (or was) Archbishop Makarios. How did St. Makarios the Egyptian/of Alexandria become revered among Armenians?

[Arpa]

I have also been interested in knowing more about the popularity of "Magar."
Some people "claim" their Magarian last name comes from Arabic: http://genforum.gene...essages/19.html

But there is a St. Magar monastery (Magaravank) in Cyprus, north of the Green Line. And then of course there is (or was) Archbishop Makarios. How did St. Makarios the Egyptian/of Alexandria become revered among Armenians?

Stormiq huh!!?? So. You have decided to minimize the impact of your nickname!!
You're not the "hurricane" anymore? Just a "breeze"?

I don't know about the Arabic/Egyptian origin, all I know is that the Arabic word for gold is "dhahab".

Here is all one needs to know about "makar(ios)". There are many sites. One may search by using the keyword "(meaning of) makarios".
==========
All is said about Hripsime is that it is from the Greek and that it means "ankyal/angyal", "fallen". I have no idea about its etymology.

Hripsime and Gayane, worth reading;
http://www.sain.org/dervaz/Hripgay.txt

As to Makar(ios), it all stems from the Sermon on the Mountain, i.e the Beatitudes where it is said "Blessed are.....". In the original Greek the word is "makar(ios)", comprised of "makar"=happy, blessed and the "ios" translated as "that who is/are".

An excerpt from below site;

"What does it mean to be blessed? The Greek word for "blessed" used in the Beatitudes is makarios (plural: makaroioi). The following is a study of how this word has been used (mostly taken from the Theological Dictionary of the New Testament).

In ancient Greek times, makarios referred to the gods. The blessed ones were the gods. They had achieved a state of happiness and contentment in life that was beyond all cares, labors, and even death. The blessed ones were beings who lived in some other world away from the cares and problems and worries of ordinary people. To be blessed, you had to be a god."

Makarios, blessed, happy;
http://www.crossmark...n/allsaintb.htm

Which brings us to the most famous Makar(ios) of all, Makar Ekmalian.
I was flabbergasted, (as I am surprised of the paucity of electronic info about him), to learn what an accomplished musician/composer he was. We know him through his Ekmalian Patarak, but more so through the hymn that we sing almost daily. The more popular Hayr Mer that is sung a few thousand times a day is composed by Ekmalian. Komitas has also composed a tune for the Hayr Mer but it is sung only by the clergy and it is practically unknown by the public. (Does anyone know that tune? I do.)

To learn more about Makar Ekmalian go to Famous Armenians.

[Arpa]

1. Would Mher maybe go under Greek? Isn't it related to Hermes?

2. Where would Vahagn go?

Here is Mher and others. Vahagn to follow.
Armenian Mythology;
http://www.angelfire...Azgaser/AR.html

[Arpa]

1. Would Mher maybe go under Greek? Isn't it related to Hermes?

2. Where would Vahagn go?

And here is Vahagn.

Vahagn/Vulcan

The prevailing identity of Vahagn is seen below, by all means let us not dismiss this out of hand as there quite a bit of interesting trivia;

http://www.geocities...meni_vahagn.htm

Let us listen to Khorenatsi as he describes
Vahagn.

Erkner erkin, erkner erkir,
Erkner ev tsov tsirani.
Erkn i tsovun uner ev zkarmrikn eghegnik,

@nd eghekan pogh tsukh elaner,
@nd eghegan pogh bots elaner,
Ev i botsuyn vazer khartyash patanekik.

Of the pipe(reed) smoke arose
Ofthe reed red flame arose
And of this flame ran the fair youth.

Na hur her uner,
Bots uner morus,
Ev achkunqn eyin aregakunq

He had hair of fire,
His beard was of flame,
And had eyes each a sun.

The translation I have translates "erkner" as
turbulent". I must differ linguistically if not in
spirit, as "erkner" is based on the word "erkunq",
birth, parturition, i.e. one becoming two,
erku/erkunq. I would have translated it as;
Heavens become two, earth becomes two, and so does
the sea of tsirani, whereby Vahagn is born of the
heavens, the earth and the sea.

Let us dwell on the "hair of fire" description.
Gavoukjian in his Armenia Subartu and Sumer has this to say.
I'll make this as concise as possible since we have already seen the counter argument about Vahagn having derived from Verethragna. He argues the fact that it would take a stretch of imagination and much scriptural gymnastics to derive Vahagn from Verethragna, even if many of the letters are common to both, and even if in time the characters of have converged just as Vahagn has been compared to Hercules. Remember that Vahagn just as Hercules could fly as we know from the legend of Hart Goghi Janaparh.
After much debate and evidence Gavoukjian concludes that Vahagn is none other than the Armenian Vulcan, god of the volcano. Compare the two words vahagn/vulcan and then compare it to verethragna. The former takes much less scritural gymnastics to conform. I would be amisss to not mention that the Arabic word for volcano is "burkan".
let's read again the above poem and see why Vahagn was described as being born of the smoke of flame emanating from a pipe, volcano. Did Armenians know about volcanoes? We have lived in the shadow of one the world's most famous volcanoes, Masis/Ararat, even if it has been quiet for quite some time.
A very interesting tidbit by Gavoukjian is that Hercules wife/consort was Hebe and that of Theishba was Huba. He concludes that both of these words have something common with Arabic word "hub", love. And that the consort/wife/lover of Vahagn was Astghik who in her own right was the godess of love and beauty. Another interesting tidbit is that the first syllable of the name of Vahagn, i.e. "vah" means fire/ flame and the author gives this as proof; That in Van the morning after the weddings the bride the groom and the entire party would climb on the roof and welcome the sunrise with the chant:
Eg barev, ay eg barev,
Egn arevun tan1 barev,
Ta tagavorin shat arev,
Vahe~, vahe~
Eg barev, ay eg barev,
Egn arevoun tanq barev,
Ta taguhun shat arev,
Vahe~, vahe~

Here vahe is interpreted as "flame", we also know that some pagan temples were called VaheVahyan.

Note; In Armenian the consort/wife/lover of a god is known as "bambish".

[Dave]

Mher, Mihran, and others are probably of Persian origin.
Souren is surely of Persian origin. Do you know about General Surena?

Another name of Arabic origin is Abbas. One of the Bagratid kings had that name.

Edited by Dave, 14 May 2005 - 05:44 PM.

[kars]

Mher, Mihran, and others are probably of Persian origin.
Souren is surely of Persian origin. Do you know about General Surena?

Another name of Arabic origin is Abbas. One of the Bagratid kings had that name.

All Armenian Bagratid kings had names of Arabic origin, except two Gagiks. Here are two more Arabic names, in addition to Abas: Ashot and Smbat.

[kars]

I have also been interested in knowing more about the popularity of "Magar."
Some people "claim" their Magarian last name comes from Arabic: http://genforum.gene...essages/19.html

But there is a St. Magar monastery (Magaravank) in Cyprus, north of the Green Line. And then of course there is (or was) Archbishop Makarios. How did St. Makarios the Egyptian/of Alexandria become revered among Armenians?

There even was a Catholicos in Echmiadzin, by the name of Makar (Magar). Makar I Teghuttsi, from 1885 to 1891.

Arpa already correctly explained the origins of this name.

[Stormig]

All Armenian Bagratid kings had names of Arabic origin, except two Gagiks. Here are two more Arabic names, in addition to Abas: Ashot and Smbat.

Surely you don't mean as in Abbas and Simbad the sailor?

[kars]

Yes, you guessed it right, Stormig.

Except, I should’ve added that these names were probably not borrowed directly from Arabic, since they are mentioned prior to the expansion of Arabs. But these Arabic and Armenian names undoubtedly share the same Semitic ancestor.

[shaunt]

There is a town in Israel called Ashdod.

Also, Ishkhan was originally thought to be of Hittite origin by Greppin, but he now believes it to be a loanword from the Persian xshannah, or something like that.

Edited by shaunt, 15 May 2005 - 04:10 PM.

[Arpa]

Ridiculous?
Ծիծաղելի, ծիծաղաշարժ, անհեթեթ, անմիտ!??
AZG Armenian Daily #126, 05/07/2007
Անարդար
ԱՐԴՅՈՔ ՊԻ՞ՂԾ ԵՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆՆԵՐԸ
Ինտերնետում ծանոթանալով "Արմինֆոյի" հյուրերին, ուշադրություն գրավեց մի լրատվություն. պարզվում է, որ Ղարաբաղում ծավալվում է մի քարոզարշավ, որի նպատակն է համոզել տեղացիներին իրենց երեխաներին շնորհելու հայկական անուններ: Որ անվանախեղկատակությունը Հայաստանում թե Արցախում աղետալի չափերի է հասել, նորություն չէ: Արդյոք պատահակա՞ն է, որ երկրի երեք բարձրագույն պետական ղեկավարներից միայն մեկն ունի հայկական անուն: Երեւի աշխարհում չլինի իրեն հարգող ու "քաղաքակիրթ" համարող մի ուրիշ ազգ, որն այդքան արհամարհանքով տրամադրված լինի սեփական անունների նկատմամբ: Ես համոզված եմ, որ հայ "Համլետների" իննսուն տոկոսը անգրագիտության բերումով չգիտի էլ, թե դա ինչ է նշանակում, որտեղից է ծագում եւ այլն: Մոսկվայի նոտարական գրասենյակներից մեկը ժամանակ առ ժամանակ խնդրում է ինձ հայերենից թարգմանել զանազան իրավական փաստաթղթեր, այդ թվում նաեւ ծննդականներ: Քավ լիցի, եթե նույնիսկ նրանցում օտար անունները շատ-շատ են, բայց գոնե դրանք գրագետ գրվեին: Դուք պատկերացրեք ռուս իրավաբանի դեմքը. երբ նա կարդում է՝ Միշիկ, Կոլիկ, Սաշիկ, Սերյոժա, Վասյա, Լյուդիկ, Կովալենկո, Սվետիկ, Մաշա եւ նմանատիպ այլ բազում "անուններ": Կամ՝ Տոլիկովնա ու Ժորաեւիչ: Կատարյալ անհեթեթություն:
Հուսահատության մատնված ազնիվ ղարաբաղցիներն իրենց գործողության համար նույնիսկ նշանաբան են ընտրել՝ "Հայկական անուն՝ ձեր երեխային": Մեղա՜ քեզ, տե՛ր Աստված, հայ ծնողին համոզում են, որ նա իր երեխային օտար անուն չտա: Եվ դեռ նվերներ են առաջարկում հենց Ստեփանակերտի ծննդատանը:
Ուզում ես հավատալ, որ դա ցուցադրական միջոցառում չէ Ղարաբաղի ղեկավարի ընտրությունների շեմին, որ սա իրոք հայրենասիրական մղում է: Իսկ եթե դա այդպես է, ապա ուրեմն պարտադիր պետք է տարածվի նաեւ Հայաստանում, չսպասելով, իհարկե, հերթական նախագահական ընտրություններին:
Ամոթ է, հայ ժողովուրդ:
ՌՈՒԲԵՆ ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ, Մոսկվա
© Copyright AZG
Also see;
http://hyeforum.com/...c=4242&hl=names

[Arpa]

I understand that Ajarian’s 5 volume Andznanunneri Bararan has been republished. I intend to buy it.
In the meantime enjoy the below article and see if you are included.
====
ԱՆՁՆԱՆՈՒՆԸ ՈՐՊԵՍ ԱԶԳԱՅԻՆ ԱՐԺԵՔ
ԳԱՌՆԻԿ ԱՍԱՏՐՅԱՆ, Բան. գիտ. դոկտոր, պրոֆեսոր
Nomen est omen «Անունը մարդու ճակատագիրն է» (բառացի` «Անունը նախանշան է») լատիներեն ասացվածք
Մուտք
Զուտ հայկական անձնանուններ (ուշ նորակազմությունները նկատի չառնելով) քիչ ունենք՝ Արեգ, Արա, Արփի, Արմենակ, Հայկ, Գյուտ, Հրանտ, Աստղիկ, Եզնիկ, Գառնիկ, Ծովինար եւլն: Հայոց անձնանունների մեծ մասը գալիս է իրանական, աստվածաշնչյան եւ հունահռոմեական միջավայրից՝ Արբակ, Արշակ, Արտավազդ, Համազասպ, Տիգրան, Տրդատ, Գոռ, Բաբկեն, Գուրգեն, Պապ, Նվեր, Դրաստամատ, Վարդան, Երվանդ, Զավեն, Վազգեն, Արտաշես, Արտավազդ, Արամազդ, Վահագն, Սուրեն, Պարույր, Վրույր, Շահեն, Վարուժան, Մերուժան, Միհրան, Անահիտ, Աշխեն, Նվարդ, Փառանձեմ, Ասպրամ, Հասմիկ, Անուշ, Հովհաննես, Աբրահամ, Իսահակ, Հակոբ, Սահակ, Հովսեփ, Սերոբ, Քերովբե, Սեդրակ, Սողոմոն, Մարիամ, Եղիշե, Գրիգոր, Գեւորգ, Ղեւոնդ, Սիմոն, Աղեքսանդր (Ալեքսանդր), Անդրեաս, Մարտիրոս, Կիրակոս, Պողոս, Պետրոս, Ղուկաս, Հեղինե եւլն: Սա, իհարկե, ծագումնաբանական դասակարգում է, այսինքն երբ մենք անձնանունները դիտում ենք դրանց ստուգաբանության տեսանկյունից: Սակայն այս կատեգորիայի բառերը, ըստ էության, նշաններ են, որոնք՝ ինչպես ամեն մի նշան, տարբերակիչ հատկություն ունեն, առարկան կոչելու միջոց են: Հենց դա է պատճառը, որ անձնանունը ինչպիսի ծագում էլ ունենա, ինչ էլ սկզբնապես նշանակի, ստեղծվելուց հետո կորցնում է իր նախնական իմաստը եւ վերածվում մերկ սիմվոլի. անվան ստուգաբանական կողմը դառնում է երկրորդական եւ անկարեւոր՝ իհարկե, քննարկվող խնդրի առումով միայն: Առհասարակ անվանակոչության պրոցեսը (անունների առաջացման կանոնների մասին չէ խոսքը), ունի իր օրինաչափությունները, որոնցից առավել կարեւորներն են՝ 1) պատմական եւ հայտնի անձանց ու առասպելական անունների օգտագործումը (օրինակ՝ Տիգրան, Վարդան, Անդրանիկ, Վահագն, եւլն), 2) դրական բնութագրումներ եւ «խոսուն» անուններ (ինչպես՝ Սիրուն, Գեղեցիկ, Երջանիկ, Աստվածատուր (Ասատուր), Պերճ, Կայծակ, Փայլակ, Ժիրայր, Քաջայր, Խաժակ, Մարգարիտ, Անգին, Հերիք, Բավական, Մեղմիկ, Համեստ, Քնքուշ եւլն), եւ 3) բացասական բնութագրումներ, որոնք միտված են հեռու պահելու նորածնին «չար աչքից» եւ դեւերից (ինչպես՝ Վազգեն, որը ծագում է պահլավերեն Վազաղեն «գորտի նման, գորտի տեսք ունեցող, տգեղ» ձեւից): Վերջին սկզբունքով է կազմված նաեւ Զրադաշտ մարգարեի անունը, որը նշանակում է «ծեր ուղտերի տեր»: Այս կանոնով հայկական օնոմաստիկոնի բնիկ շերտում, ինչքան ինձ հայտնի է, որեւէ օրինակ չի վկայված: Սակայն կարելի է արձանագրել այս սկզբունքի մի այլ դրսեւորում հայոց անվանացանկում. դա «մուսուլմանական» անունների օգտագործումն է` այն մտայնությամբ, որ դրանք, իբր, «չար աչքից» ու այլ փորձանքներից հեռու են պահելու երեխային: Մինչեւ վերջերս տարածում ունեցող Աթաբեկ, Ամիրխան, Ամիրբեկ, Բալաբեկ, Քյարամ, Խանչալբեկ, Ջալալ, Ջավադ, Գյուլբուդաղ, Մուրադ, Ջուլֆուկար, Ասլան, Իգիթ, Ջիվան, Ջհանգիր, Սարդար, Խաթուն, Խանում, Մուշկինազ, Խաթայի, Ֆաթմա, Դիլբար եւլն անունները հենց այս տրամաբանությամբ են տրված:
Ազգային սեփական անձանվանական համակարգը յուրաքանչյուր հանրույթի ազգային մշակույթի բաղկացուցիչ մասն է կազմում: Իսկ ազգային են համարվում պատմամշակութային, կրոնական, քաղաքակրթական եւ, անգամ, աշխարհայացքային լիցք պարունակող անձնանունները: Այլ կերպ ասած, ազգային են միայն այն անձնանունները, որոնք արդեն իսկ սրբագործվել են տվյալ ժողովրդի պատմամշակութային ավանդությամբ՝ անկախ դրանց ծագման: Օրինակ՝ Արա, Տիգրան, Վարդան, Վռամշապուհ, Սահակ, Եզնիկ, Գրիգոր, Մուշեղ, Արիստակես, Աշոտ, Սմբատ, Շահամիր, Իսրայել, Ներսես, Անդրանիկ, Դրաստամատ, Նժդեհ, Սերոբ, Հայրիկ, Սարգիս, Հակոբ, Մարիամ, Անահիտ, Աստղիկ, Փառանձեմ անունները նախ եւ առաջ կապվում են Արա Գեղեցիկի, Տիգրան Մեծի, Վարդան Մամիկոնյանի, Վռամշապուհ արքայի, Սահակ Պարթեւի, Եզնիկ Կողբացու, Գրիգոր Լուսավորչի, Արիստակես կաթողիկոսի (նաեւ՝ Արիստակես Լաստիվերտցու), Մուշեղ Մամիկոնյանի, Աշոտ Երկաթի, Սմբատ Բագրատունու, Շահամիր Շահամիրյանի, Իսրայել Օրու, Ներսես Աշտարակեցու (նաեւ Ներսես Արքեպիսկոպոս Մելիք Թանգյանի), Անդրանիկ Զորավարի, Դրաստամատ Կանայանի, Գարեգին Նժդեհի, Սերոբ Աղբյուրի, Խրիմյան Հայրիկի, Սբ. Սարգսի, Սբ. Հակոբի (նաեւ Հակոբ Մեղապարտի), Աստվածամոր, Անահիտ աստվածուհու, Աստղիկ դիցուհու, Փառանձեմ թագուհու կերպարների հետ: Դրանք այլեւս սրբացված անուններ են՝ թեկուզ եւ դրանցից միայն Արան, Եզնիկը, Հայրիկը, Աստղիկն ու, թերեւս, Անդրանիկն են հայկական ծագման: Ընդհանրապես անունները հաճախ կանոնիկ են դառնում այն կրող անձանց պատմական դերի շնորհիվ: Օրինակ, չի բացառվում, ասենք, որ Վիկտորը ժամանակի ընթացքում դառնա ազգային օնոմաստիկոնի մաս, որովհետեւ այն եղել է ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումյանի անունը:
Այսպիսով, հայկական անձնանունների համակարգ (օնոմաստիկոն) ասելով, պետք է ի նկատի ունենալ այն բոլոր անունները, որոնք ունեն պատմական հիմնավորում եւ վկայված են 5-20-րդ դարի սկիզբը ընդգրկող ժամանակաշրջանի հայ իրականության մեջ: Ճիշտ է, դեռեւս 19-րդ դարի վերջից ի հայտ են գալիս հնարովի անուններ (ինչպես՝ Շաքե, Կարինե, Արմինե, Լուսինե, եւլն, որոնք այսօր էլ օգտագործվում են), սակայն դրանք որակ չեն կազմել եւ շոշափելի տարածում չեն ունեցել: Հայկական ազգային անձնանունների կորպուսի մեջ պետք է ներառել նաեւ հիմնականում ազգային ազատագրական գործիչների՝ ո (դասական ուղղագրությամբ՝ օ) եւ ե (դասական ուղղագրությամբ՝ է) վերջավորությամբ կրճատ անունները՝ ինչպես Դրո (Դրաստամատ Կանայան), Արաբո, Սոսե (քրդերեն Սոսըն = հայ. Սուսան, իգական անվան կրճատ ձեւը) եւլն: Նման անձնանունները պայմանականորեն ազգային կարելի է համարել, եթե դրանք հիմնավորվում են կոնկրետ պատմական նախակերպարներով (ինչպես նշված անունները): Մեզանում այսօր շատ տարածված ո-ով անունները (հիմնականում շոումենների շրջանում՝ Բղդո, Արամո, Հայկո եւլն), ըստ էության, նորամուծություն են եւ չեն համապատասխանում մեր ավանդությանը: Հարկ է հիշել, որ նշված ձեւույթները քրդերենի կոչական հոլովի վերջավորություններ են՝ ո-ն արական սեռի, ե-ն իգականի համար եւ խորթ են հայերենի բառակազմական կանոններին: Մանավանդ, երբ իգական սեռի անունը ստանում է արականի վերջավորություն (ինչպես, օրինակ՝ Սիրուշոն, որն օրենքով պետք է լիներ Սիրուշե): Բացառություն կարելի է անել, թերեւս, Լորկե իգական անվան կապակցությամբ, որը թեեւ քրդերեն է (քրդ. լորըկ «լոր» բառի կոչականի իգական ձեւը), բայց վկայված է հայերեն ժողովրդական երգերում եւ ունի ազգային լիցք:

Անվանակոչությունը Հայաստանում
Վստահությամբ կարելի է ասել, որ աշխարհում չկա մի ժողովուրդ, որն այնքան հակում ունենա օտար անունների հանդեպ, որքան հայերը: Դա, կարծես, ի սկզբանե հատուկ է եղել մեր ժողովրդին, թեկուզ հենց այն պատճառով, որ, ինչպես նշվեց, հայոց անձնանունների լոկ չնչին մասն է բնիկ հայկական ծագման: Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո հայերը խորհրդային ժողովուրդների մեջ առաջին տեղն էին գրավում, այսպես կոչված, «հեղափոխական» անուններով՝ Մելս (ՄարքսԷնգելսԼենինՍտալին), Մելսիդա, Լենտրոշ (ԼենինՏրոցկիՇահումյան), Պեռվպիտ ( ), Լեկդար («Լսիր, երեխա, կոմունիստ դարձիր»), Դոնարա ( ), Իլյիչ, Սերգո (Սերգո Օրջոնիկիձե), Լավրենտի (Լավրենտի Բերիա), Կիմ եւ Կիմա ( ), Գերտրուդա ( ), Վիլեն, (Վլադիմիր Իլյիչ Լենին), Մառկլեն (Մառլեն), Կառլեն, Հոկտեմբեր, Օկտրյաբրինա եւլն: Ռուս եւ այլազգի գրողների, գիտնականների ու քաղաքական գործիչների անունները խորհրդային տարիներին՝ մինչեւ հետպատերազմյան առաջին տասնամյակները հայերի շրջանում չափազանց հարգի էին՝ Պուշկին, Լեռմոնտ (Լերմոնտով), Չապաեւ, Կատաեւ, Ֆրունզե (Ֆրունզիկ), Որոշ (այսինքն՝ Որոշիլով), Բերիա, Վավիլով, Բլյուխեր, Մոլոտով, Կամո, Ջոնռիդ (կամ ուղղակի Ջոն), Նապոլեոն, Ժուլվեռն, Դարվին, Վանցեռտ, Յուգար (Յուրի Գագարին), Գայդար եւլն: Լայն տարածում էր ստացել նաեւ ծնողների անունների առաջին կամ վերջին վանկերի գումարով ստեղծված կեղծ անունները, օրինակ՝ Մելվար (Մելինե+Վարդան), Մարիել (Մարինա + Սամվել) եւլն:
1950-ականներին «հեղափոխական» անունները աստիճանաբար իրենց տեղը զիջում են նոր օտարաբանությունների: Վոյնիչի «Բոռի» հայերեն հրատարակությունից հետո՝ Արթուրները ողողում են Հայաստանը այն աստիճան, որ նույնիսկ այսօր Արթուր անունը հայերի շրջանում գերակշռում է անգլիալեզու հանրույթներում այդ անվան շրջանառության ծավալներին (վկայված են նաեւ Իխտիանդր անունը «Երկկենցաղ մարդը» ֆիլմից, Աելիտան` Ալեքսեյ Տոլստոյի նույնանուն վեպից): Նույնը վերաբերում է նաեւ Համլետ, Օֆելյա, Էդվարդ, անգամ Դեզդեմոնա անուններին: Իհարկե, էլ չենք խոսում Վոլոդյա, Սաշա, Շուրա, Շուրիկ, Յուրիկ, Սերոժ (Սերյոժա), Ժոռա, Ռոբերտ, Ռոմիկ, Ալբերտ, Վերսանդիկ, Կնյազ, Ժուդեկս, Ժուդիկ, Ռուդիկ, Ռիմա, Լենա, Սվետա, Մարուսյա, Լուսյա, Անժիկ, Ռոզա, Ջուլիկ, Զոյա, Մանյա (Մանիկ), Մելադա, Մելանյա, Նելլի, Նորա, Նինա, Ժենյա, Ֆրիդա, Ժաննա, Աիդա, Էլմիրա, էլինա, Էլվիրա, Էռնա, Ֆենյա, Դիանա, Ադելաիդա, Ադելինա անձնանունների մասին: Արցախում եւ ընդհանրապես հայոց Արեւելից Կողմանց տարածքներում, հիշյալներից զատ, նշանային են դառնում Արկադի, Սլավա (Սլավիկ), Վադիմ (Վադիկ), Անատոլի (Տոլիկ), Վիտալի(կ), Վալերի(կ), Ռադիկ եւ Վյաչեսլավ անձնանունները: Իսկ վրացահայերի մեջ այս բոլորին գումարվում է նաեւ վրացական անունների շարքը` Վախթանգ, Նուգզար, Էլգուջա, Նիկո, Թենգիզ, Շալվա, Նինո, Նանի, Նաթելլա, Դարեջան եւլն:
Սակայն հենց 1950-ականների վերջից, երբ լույս է տեսնում Րաֆֆու երկերի լիակատար ժողովածուի առաջին հրատարակությունը, ազգային անունները սկսում են լայն շրջանառության մեջ մտնել: Մանավանդ 1965-ի ազգային զարթոնքի եւ այդ տարիներին լույս տեսած մի շարք պատմավեպերի ազդեցության ներքո այս երեւույթը սկսում է նոր թափ հավաքել: Ստեղծվում են նույնիսկ արհեստական ազգային անուններ՝ Նարեկ, Արծրուն, Գնուն, Նաիրա (Նարա), Նաիրի, Անի. իգական անունների մեջ տեսանելի են դառնում Գոհարը, Զարան (Զարուհի) եւ Տաթեւիկը՝ երգչուհիներ Գոհար Գասպարյանի, Զարուհի Դոլուխանյանի եւ Տաթեւիկ Սազանդարյանի ժողովրդականության շնորհիվ, նաեւ՝ փոքր ինչ ուշ Լիլիթը՝ Իսահակյանի համանուն պոեմից:
Այսուհանդերձ 1970-ական թվականներից օտար անունները վերստին սկսում են գերակշիռ դիրք գրավել (մինչ այդ էլ, իհարկե, դրանք ասպարեզը լիովին չէին զիջել): Կանանց անունների մեջ հատկապես սկսում են աչքի ընկնել Լիանան եւ Մարինան: Անգամ Հայաստանի անկախացումը դրությունը չի փոխում: Ընդհակառակը, օտարամետ անվանակոչությունը մեզանում այսօր, կարծես, նորից սկսում է մոդայիկ դառնալ: Այնպիսի օտարոտի եւ խորթ անուններ, ինչպիսիք Էլեն, Յանա, Մոնիկա, Մարիանա, Մելինե, Քրիստիկ (Քրիստինե), Միլենա, Էրիկ, Ալեն, Հենրի, Մայքլ, Վերոնիկա (գրում են ռ-ով՝ Վեռոնիկա), Նիկա եւլն այլեւս կայուն տեղ են զբաղեցնում մեր նորօրյա անվանացանկում:

Անվանակոչությունը իրանահայոց մեջ
Սակայն անվանակոչությունը հայ ժողովրդի որեւէ հատվածում երբեւէ այնպիսի ողբալի վիճակում չի եղել, ինչպես այսօր իրանահայ համայնքում: Հայտնի փաստ է, որ իրանահայությունը՝ որպես Հայաստանին ամենամոտ համայնքը՝ մի կողմ թողնելով նրա դերը հայ հասարակական-քաղաքական մտքի, հայ մշակույթի զարգացման ասպարեզում, մշտապես աչքի է ընկել ծայրաստիճան պահպանողականությամբ, ազգային գաղափարներին ու քրիստոնեական արժեքներին իր անմնացորդ նվիրվածությամբ: Դա վերաբերում է եւ ազգային անվանացանկին: Ընդհուպ 1950-ական թվականների սկիզբը իրանահայոց անձնանունների մեջ օտար միավորները հազվագյուտ երեւույթ էին: Ազգային անունների ֆոնդը արտահայտվում էր իր ամբողջ ընդգրկումով՝ իհարկե աստվածաշնչյան անունների գերակայությամբ:
1950-ական թվականներից աստիճանաբար սկսում են ի հայտ գալ օտարաբանությունների առաջին նշույլները այս համայնքում: Այդ տարիներին ծնված երեխաների մեջ առանձնանում են Ժոզեֆ, Ժորժիկ, Ջեֆերսոն, Վալոդ, Հենրիկ, Սերժիկ, Սերոժ, Էդիկ, էդո, Էդվարդ, Իգնատիկ, Ալիս, Քլարիս, Անժել, Ժենիկ, Ժուլեթ, Ժանեթ, Օժիկ, Օդեթ, Կատուշ (այսինքն՝ Կատյուշա), Ալենուշ (այսինքն՝ Ալյոնուշկա), Ժիլբերտ (որպես իգական անուն!), Լիլդա, Լիդա անձնանունները: Լայն տարածում է գտնում նաեւ Վիգեն անձնանունը՝ պարսկահայ երգիչ Վիգեն Տերտերյանի ժողովրդականության հետեւանքով: Վերջինս ծագում է լատինական Vincent-ից եւ մինչ այդ բնորոշ է եղել ավելի շուտ կաթոլիկ հայերին: Իսկ «Քամուց քշվածները» հայտնի ֆիլմի ցուցադրումից հետո իգական անունների շարքում կտրուկ աճում է Սքառլեթ անվան շրջանառությունը: Այս երեւույթը բուռն զարգացում է ապրում հետագա տարիներին՝ այնքանով, որ ազգային անվացանկն այսօր իսպառ վերանալու վրա է: Ընդ որում, եթե առաջ օտար անունները գոնե այս կամ այն կերպ ամբողջական տարբերակով էին օգտագործվում (երբեմն փաղաքշական ածանցներով՝ Ժորժիկ, Հենրիկ, Ժենիկ եւլն), այժմ արդեն օտար անունների գլխավորապես կրճատ ձեւերն են գերակայություն ստացել՝ միտումնավոր փոփոխություններով եւ պատահական հավելումներով: Օրինակ՝ Ռոնի, Ռոբի, Միքիա, Լուդիկ, Ադրիկ, Արվին, Ալբա, Վալդեր, Ռուդվիգ, Ռոդրիկ, Առլեն, Ալեքս, Ալեն, Անիթա, Լինետ, Ամանդա, Իմելդա, Ռամոնա, Ռամելլա (եւ Ռոմելլա), Ջեսի (Ջեսիքա), Մարի (ռ-ով՝ Մառի), Նինելլի, Մինելլի, Բրայան, Փարվիկ, Փանվել (ոչ Մանվել), Էրիկ, Էլին, Սարբեյ (նաեւ Սարբել), Ռենիա, Իզետ եւլն: Հանդիպում են երբեմն այնպիսի արտառոց օրինակներ, ինչպիսիք Վեսթինգհաուս, Վայթհաուս, Վանասիս անունները: Վկայված են նույնիսկ Յուրիկ եւ Լարիսա անունները: Իսկ ընդհանրապես զգալի տոկոս են կազմում հնարովի՝ կամայական հնչյունական կոմբինացիաների վրա կերտված կազմությունները: Ծնողները, թվում է, ձգտում են իրենց երեխաներին տալ այնպիսի անուններ, որ մինչ այդ որեւէ տեղ չեն հանդիպել: Ի՞նչ արժեն, օրինակ, Ադեն, Շիղա, Սաշե, Անաշե, Արին, Թեդի, Ռոդին, Արադա, Արիգա, Ազիթա, Մինե, Օնայնա, Շարիս, Սյունե, Ալե, Արմի, Արսիս, Ռադնի, Ադրին, Թեդիս, Բոբի, Դոդի, Էդին, Հիլմա, Սերվին, Էմլին, Գիլդա, Հարբիկ, Թիեդրա, Բուրե, Նարվիկ, Սոնի, Ադիկ, Ադեն, Նորա-Նարբիկ եւլն անունները, որոնք, թող ներվի ասել, ավելի շուտ կենդանիների մականուն են հիշեցնում, քան բանական էակի անուն ու, լավագույն դեպքում, կարող են համեմատվել երեւանյան տաքսիների ֆիրմային անվանումների հետ: Իսկ հազվագյուտ շրջանառություն ունեցող հատուկենտ, այսպես կոչված, «հայրենասիրական» անունները եւս՝ մի քանի Մհերից, Սասունից, Դրոյից, Կարենից, Անուշից, Դալարից ու Բյուրեղից զատ, կրկին արտառոց ձեւով են ի հայտ գալիս: Դրանք մեծ մասամբ տեղանուններ են, գետանուններ կամ պատմական ազգանուններ (երբեմն աղավաղված ձեւով), ինչպես՝ Էջմին (Էջմիածին), Վարագա (Վարագ տեղանվան սեռական հոլովի ձեւը), Օրբել (Օրբելյան իշխանական տան անունից), նաեւ՝ Դվին, Փարպի, Օշական, Թալին, Գորիս, Սեւան եւ Սեւանա (սեռական ձեւը), Արփա, Ուրֆա, Բիայնա, Գառնի, Գեղարդ, Խանասոր եւլն: «Ազգային» անունների մեջ հանդիպում են Արութին (Հարություն անվան թիֆլիսյան արտասանությունը, բայց չկա ոչ մի նորմալ Հարություն!), Նորբերդ, Հայբերդ, Արինբերդ, Արգիշտի, Մենուա, Արքա, Քայլառ, Դուրեկ՝ ընդհանուր առմամբ հնարովի ու ոչ կանոնիկ անձնանունները: Զգալի թիվ են կազմում նաեւ ո-ով կրճատ անունները՝ Յարո, Փայլո, Լեռնո, Միրո: Վերջին 3-4 տարում Թեհրանի «Ալիք» թերթի հավելվածում տպված իրանահայ գերազանցիկ աշակերտների մոտ 6-7 հարյուր անուն ընդգրկող ցանկերում հիմնականում իշխում են վերոհիշյալ անձնանունները: Չի հանդիպում ո՛չ մի, ընդգծեմ` ո՛չ մի Վարդան, Վաղարշակ, Վարազդատ, Վահրամ, Վարդգես, Վաղինակ, Վահան, Գուրգեն, Բաբկեն, Արշակ, Հովսեփ, Հրանտ, Հակոբ, Հովհաննես (գոնե Հովիկ ձեւով լիներ), Հասմիկ, Գոհար, Աշխեն, Անահիտ, Աստղիկ, Շուշան, Նվարդ, Աննա, Փառանձեմ... Հայ ազգային ազատագրական շարժման ակունքների մոտ կանգնած իրանահայության մատաղ սերնդի անձնանունների շարքում չի գրանցված ո՛չ մի Անդրանիկ, ո՛չ մի Սերոբ, ո՛չ մի Գեւորգ: Հայ պետականության խորհրդանիշ Տիգրան Մեծի անվան մի օրինակ էլ չենք գտնում այդ ցուցակներում: Բացակայում են Արա (Արայիկ ձեւով երկու վկայություն կա), Արամ եւ, անգամ, ՀԱՅԿ անունները: Հիրավի, աղետալի վիճակ է: Համայնքում իշխող մտայնությունն այն է, որ, իբր, հայրերի ու պապերի անունները իրենց դարն արդեն ապրել են, եւ որ նոր ժամանակները պահանջում են անվանական նոր համակարգ: Բայց իրականում ազգային անունները երբեք չեն հնանում. անձնանունը, գինու պես, որքան հին է, այնքան մեծ է դրա արժեքային լիցքը եւ ազնվական ոգին: Իրականում հայ մարդը երեխայի անունը որոշելիս, նախ եւ առաջ ի նկատի է առնում դրա արտասանության դյուրությունը օտարների կողմից, իրանահայ համայնքի դեպքում, իհարկե, ամերիկյան միջավայրի համար: Այսպիսով, անունը ինքնըստինքյան ձեռք է բերում աշխարհայացքային բնույթ եւ դառնում մարդու ճակատագրի կողմնորոշիչ: Նման անունները, ըստ էության, կանխորոշիչ դեր են խաղում դրանց կրողների համար, որոնք, կարծես, ճակատագրով դատապարտվում են ապրել ու մեռնել օտար միջավայրում եւ ոչ թե հարազատ համայնքում կամ հայրենիքում: Խնդիրը, անգամ, ազգային անունների պարտադրության, եւ օտարների ի սպառ մերժման մեջ չէ. ի վերջո ներկայիս գլոբալիզացիայի պայմաններում յուրաքանչյուրն իրավունք ունի բանեցնելու իր սեփական ճաշակն ու հակումները` թեկուզ իր երեխայի անվանակոչության դեպքում: Խոսքը նախ եւ առաջ ԼԻԱՐԺԵՔ անունների մասին է: «Ալիքի» հրատարակած ցուցակներում ինձ սարսափեցրել է ոչ թե ազգային անունների բացակայությունը, այլ որ գեղեցկատես մանուկների նկարների ներքո` առանձին բացառություններից զատ, ընդհանրապես ԱՆՈՒՆ չկա: Հնչյունական քմահաճ կոմբինացիաներով հնարովի կազմությունները չեն կարող մարդու անուն լինել: Ակամայից կուզենայի դիմել այդ երեխաների ծնողներին: Հայրենակիցնե՛ր, հարգե՛ք ձեր զավակներին: Որպես մեր ժողովրդի ապագա, նրանք արժանի են լիարժեք անուններ կրելու: Եթե Ձեր երեխան երբեւէ հայտնվի Ամերիկայում կամ ցանկանա դառնալ շոումեն, հավատացեք, նա կգտնի իր համար հարմար մականուն կամ «կլիչկա», ինչպես Հայաստանում են ասում... Թող նա կրի լիարժեք եւ հայ մարդուն արժանի անուն:

Ի՞նչ է անձնանունը
Անձնանունները, ինչպես ասվեց, կազմում են, նախ եւ առաջ, նշանային համակարգ եւ, ըստ էության, տեղայնական բնույթ ունեն (այն է՝ ազգային, էթնիկ, ցեղական, նույնիսկ կրոնական, դավանական եւ այլն): Այլ կերպ ասած, անձնանունները յուրաքանչյուր հանրույթի բնորոշիչ կոդերն են: Նույնիսկ այնպիսի համաշխարհային մի ժողովուրդ, ինչպիսիք հրեաներն են, հետեւողականորեն պահպանում են իրենց ավանդույթը՝ կապված անվանակոչության հետ: Ինչ էթնիկ միջավայրում էլ նրանք գտնվեն, ինչ լեզվով էլ խոսեն, հրեաներին կարելի է տարբերակել նրանց անուններով (Աբրահամ, Մովսես, Իսահակ, Հովսեփ, Սողոմոն, Դավիթ, Հակոբ, Ահարոն, Իսրայել, Սառա, Ռաքել, Ռեբեկա, Սուլամիթ եւլն անունների արեւելյան կամ արեւմտյան տարբերակներով): Հետեւաբար, մարդու անունը ազգային (կամ էթնիկ, կրոնական, եւլն) ինքնության ամենաառաջնային ցուցանիշն է: Անգամ լեզուն այս տեսանկյունից դառնում է երկրորդական: Անձնանունները, փաստորեն, հանդես են գալիս որպես ազգային արժեքային համակարգի անքակտելի տարրերից մեկը:
Անվան եւ անվանյալի միջեւ գոյություն ունեցող սերտ դիալեկտիկական կապը նկատել են դեռեւս հին մտածողները: Անվան դետերմինիզմը մարդու ճակատագրում հնուց ի վեր եղել է իմաստունների քննարկման առարկա: Բայց, անկախ դրանից, ընդունում ենք այս դրույթը, թե՝ ոչ, կասկածից վեր է, որ հնչյունական սիմվոլիզմի հիման վրա հորինված անուններ կամ արտառոց փաղաքշական մականուններ կրող մարդիկ ակամայից դառնում են իրենց անվան գերին: Անունը, հիրավի, երբեմն որոշիչ նշանակություն է ունենում մարդու ճակատագրում:
Մի հանգամանք եւս: Ըստ մեզանում իշխող մտայնության, հայրենասիրությունը հիմնականում ինչ-որ վեհ արարքների արտահայտություն է: Իրականության մեջ, սակայն, հայրենիքի, սեփական ժողովրդի հանդեպ սերը պարզապես նշանակում է նվիրում ազգային ավանդույթներին, որից էլ, բնականաբար, բխում են մյուս, այսպես ասած, վեհ արարքները (ինքնազոհություն մարտի դաշտում, հերոսություն, եւլն): Հայրենասիրական ֆրազեոլոգիան դեռեւս հայրենասիրություն չէ բնավ: Թուրքին հայհոյելը, ապրիլքսանչորսյան երթին մասնակցելն ու ֆիդայական երգեր երգելն այն դեպքում, երբ մարդու, երեխայի անունը Ադրիան է, Էլվիս, Բրայան, Քեւին կամ, ավելի վատ, Բոբի, Ռոնի, Դոդի ու Էմլիկ, ծաղր ու ծանակ է հիշեցնում եւ ոչ հայրենասիրություն: Երեխայի անվանակոչությունը այն փորձաքարն է, որով որոշվում է, թե տվյալ մարդը ինչ աշխարհայացք է դավանում, ինչ ապագա է ծրագրել իր զավակի համար: Հայրենասիրության այդպիսի մի փորձաքար էր, օրինակ, խորհրդային տարիներին Հայաստանում երեխային հայկական դպրոց ուղարկելը: Օրն ի բուն խորհրդային կարգերը պախարակող ու հայրենասիրության մասին ճամարտակող շատերը, այդ թվում նույնիսկ գրողներ ու հայերենի մասնագետներ (որոնց համար հայոց լեզուն նաեւ ապրուստի միջոց էր), իրենց զավակներին ռուսական կրթություն էին տալիս: Այն տարիներին դա իսկապես մարդու նշանային վարքի դրսեւորում էր:
Իհարկե, քավ լիցի, ես հեռու եմ հախուռն մեղադրելու բոլոր օտար անուններ կրող հայ երեխաների ծնողներին ապազգային վարքի կամ հայրենասիրության պակասի մեջ. հասկանալի է, որ այս երեւույթը մեծամասամբ տուրք է օրվա մոդային, տիրող ընդհանուր հոսանքին, եթե կուզեք՝ գաղափարական վակուումի արտահայտություն է, ըստ էության, հաճախ՝ անգիտության արդյունք նաեւ: Սակայն դրանով գնահատականը չի կարող փոխվել. երեւույթն արդեն իսկ սպառնում է դառնալ հայկական մենտալիտետի կայուն էլեմենտ, որն առաջիկայում կարող է լրջորեն սասանել մեր ինքնության հիմքերը:
Միով բանիվ, անվանակոչության խնդիրն այսօր դարձել է հրատապ ազգային հիմնահարցերից մեկը, որը պահանջում է լուրջ` ինչպես պետական, այնպես էլ հասարակական մոտեցում: Ըստ երեւույթին, անհրաժեշտ է հայկական ազգային անունների համապարփակ մի բառարան, որը պետք է պարտադիր կերպով կիրարկվի Հայաստանում եւ սփյուռքյան համայնքների ազգային իշխանությունների ու թեմական խորհուրդների համար ծառայի որպես ուղեցույց անունների ընտրության գործընթացում: Այս խնդրում զգալի դեր կարող են խաղալ նաեւ մեր եկեղեցին եւ հոգեւոր դասը:
Այնուհանդերձ, բնական է, որ դիրեկտիվ միջոցներով այս ոլորտում հնարավոր չէ արմատական փոփոխություն ակնկալել. պետք է փոխել անձանվան հանդեպ մեզանում այսօր իշխող աշխարհայացքային ընկալումները: Ժամանակն է, կարծում եմ, որ ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարությունը քննարկման դնի բուհերի համար «Հայ անվանագիտության ներածություն» պարտադիր դասընթացի (20 ժամ, մեկ կիսամյակ) հարցը եւ հայտարարի մրցույթ համապատասխան դասագրքի (ձեռնարկի) կազմման համար: Նման ձեռնարկը անտարակույս օգտակար կարող է լինել նաեւ սփյուռքյան համայնքների համար:

AZG Armenian Daily #010, 19/01/2008

Edited by Arpa, 25 January 2008 - 09:25 AM.

[Johannes]

Հայկական ազգային անձնանունների կորպուսի մեջ պետք է ներառել նաեւ հիմնականում ազգային ազատագրական գործիչների՝ ո (դասական ուղղագրությամբ՝ օ) եւ ե (դասական ուղղագրությամբ՝ է) վերջավորությամբ կրճատ անունները՝ ինչպես Դրո (Դրաստամատ Կանայան), Արաբո, Սոսե (քրդերեն Սոսըն = հայ. Սուսան, իգական անվան կրճատ ձեւը) եւլն:

Բառավերջի «ո» ձայնը «օ» տառով գրելը դասական ուղղագրումի հետ ի՞նչ կապ ունի:

«Սօսէ» անունը՝ արական Սօս անուան իգականը չէ՞: «Սուսան» տարբեր անուն չէ՞:

Մեզանում այսօր շատ տարածված ո-ով անունները (հիմնականում շոումենների շրջանում՝ Բղդո, Արամո, Հայկո եւլն), ըստ էության, նորամուծություն են եւ չեն համապատասխանում մեր ավանդությանը:

Շոուուումե՞ն, թէ՝ հանդիսավար:

Հարկ է հիշել, որ նշված ձեւույթները քրդերենի կոչական հոլովի վերջավորություններ են՝ ո-ն արական սեռի, ե-ն իգականի համար եւ խորթ են հայերենի բառակազմական կանոններին:

Հեղինէ, Քրիստինէ, Արմինէ, Կատրանիդէ, Նարէ, Մանէ, Նարինէ, Անգինէ եւ այլ անուններ քրդական ձեւով ե՞ն կազմեալ: Թերեւս յունական ձեւով է՝ ջնջուած վերջի «ս» գիրը: Իմ կարծիքով, մաքուր հայկական է:

Շատ եմ լսել, տեսել ու կարդացել արեւմտահայ այսպիսի արական անուններ.-

Մկէ, Մկրո, Շահէ (Շահէն), Վահէ, Գալէ (Գալուստ), Արէ, Մակէ (Մակար)

Ինչպէս տեսանք այս նմոյշներով, արանց եւ կանանց անուններ հայոց մօտ «է» ձայնաւորով վերջացած են:

Բացառություն կարելի է անել, թերեւս, Լորկե իգական անվան կապակցությամբ, որը թեեւ քրդերեն է (քրդ. լորըկ «լոր» բառի կոչականի իգական ձեւը), բայց վկայված է հայերեն ժողովրդական երգերում եւ ունի ազգային

Եթէ «լոր» հայերէն բառ է (կաքաւի ձագը), ապա «լորիկ» եւ «լորիկէ» հայկական կարելի է համարել:

անձնանունները: Իսկ վրացահայերի մեջ այս բոլորին գումարվում է նաեւ վրացական անունների շարքը` Վախթանգ, Նուգզար, Էլգուջա, Նիկո, Թենգիզ, Շալվա, Նինո, Նանի, Նաթելլա, Դարեջան եւլն:

«Թենգիզ» թաթարերէն «ծով» չէ՞, որ թուրքերէն «դենիզ» ձեւն է ստացել: Մինչ «Նիկո», ակնյայտօրէն Նիկոլայ-Նիկողայոսի կրճատն է: ինչպէ՞ս վրական անուն է: «Նիկողայոս» յունական անում չէ՞:

Մեր մօտ, իգական այս անուններ են ժողովրդական.

Սինթիա, Սեռլի, Սանդրելլա, Աննա-Մարիա, Ստեֆանի (Stefanie), Բալիկ (Թուրքերէն՝ Բալա=Երեխայ), Փաթիլ, Կարել (karel), Սարին, Կարեն (Karen), Գալին (Galin):

Ինչեւէ, այսպիսի անուններ կը սիրեմ.-

Արական՝ Ճարտար, Թաթուլ, Կտրիճ, Աղբիւր, Իշխան, Փայլակ, Արեւ, Արեգ, Հրակ, Արծիւ, Ժիրայր, Հրայր, Ցոլակ, Ծովակ, Արտակ, Տիրան եւ այլն:

Իգական՝ Արեգնազ, Ծաղիկ, Շուշան, Լալա, Ծովինար, Նարէ, Նանար, Շողեր, Շաղիկ, Արեւիկ եւ այլն:

[Arpa]

[font="Times New Roman"][size=3]
Բառավերջի «ո» ձայնը «օ» տառով գրելը դասական ուղղագրումի հետ ի՞նչ կապ ունի:
«Սօսէ» անունը՝ արական Սօս անուան իգականը չէ՞: «Սուսան» տարբեր անուն չէ՞:

Կրկին շատ տեղին անդրադարձ:
Պիտի նկատել որ ես սոյն յոդուածը յղեցի առանց խմբագրականի:
Սա մեզ յիշեցնէ այդ անբարտավան յոդուածը այսպէս կոչուած Դոցէնդ ի հեղիակումով որտեղ ուղագրումը եւ գաւարաբառնրերը շփոթուել էին:
Երկու մաշուած խօսք cliché ի միտ գայ
“Պապէն աւելի պապական” եւ “Throwing the baby out with the bathwater”.
Ինձ մեծ անակնկալ էր սա, բայց երեւի չպէտք է լիներ: Աճառեանը վկայ:

(ինչպես՝ Վազգեն, որը ծագում է պահլավերեն Վազաղեն «գորտի նման, գորտի տեսք ունեցող, տգեղ» ձեւից): Վերջին սկզբունքով է կազմված նաեւ Զրադաշտ մարգարեի անունը, որը նշանակում է «ծեր ուղտերի տեր»: Այս կանոնով հայկական օնոմաստիկոնի բնիկ շերտում, ինչքան ինձ հայտնի է, որեւէ օրինակ չի վկայված:

Ինչ առավելապէս հետաքրքիր է որ ես այսօր իսկ աշխատիմ մի յոդուածի վերայ որ սկսել էի մի երկար ժամաակ առաջ ԳՈՐՏ վերնագրով որ պիտի արծարծուի մոտ ապագայում:

Edited by Arpa, 25 January 2008 - 01:56 PM.

[Arpa]

Barev Yuri, aka Yervant, Erwand. (btw, many Yervants and Erwands that I have known have chosen to be called Ed-ward) Also note in the above post # 15 where it says that many “Hamlets/Համլետ, and for that matter many Macbeth/Մագբեթ s” have no idea where the name comes from.
Also note that in the English “hamlet“ means a small village/հիւղ. See Metsarents‘ ՀԻՒՂԸ- http://hy.wikisource...wiki/Õ€Õ«Ö‚Õ²Õ¨
Some time ago I was entrusted to befriend three scientists (physicists) from Armenia and introduce them to the community. When we first met, we introduced ourselves. One said his name was Tigran, the other Artashes and the third.. Nicolay. I said “HUH! After all those genuinely Armenian names like Tigran and Artash- ‘Nicolay’? “. We all laughed, so did he. Both Tigran and Artash found ways to stay here but Nicolay went back to Armenia.
Why are 50% of the boys in Yerevan named Sergey, the other 50% Armen?
During my first sojourn in Yerevan our tour guide, a handsome young man who spoke good English, and of course Armenian, said his name was Sergey. Did he mean Sergey Sergeyevich Sergisov?
Why is the name of the President of Armenia Serge-Serzh? Is it supposed to be Sargis Sargisian? Of course, that would not distinguish him from the other million Sarg’s Sarg’syans.
Were all the yuri-s named for him? I doubt it since it goes way beyond and before him.
See # 15 above; “Յուգար (Յուրի Գագարին)”,
http://en.wikipedia....ki/Yuri_Gagarin
Once again, Barev Yervant/Yuri. I did not know this, did you, that Yervand becomes Yuri?
The following quote is from here, which will be treated in its own worth.
http://www.azgdaily.com/AR/2009082812

հրատարակչությունը տպագրել է նրա մի քանի գրքեր: Հենց օրերս լույս տեսավ նրա բանաստեղծությունների նոր ժողովածուն՝ «Բառերի ոսկին», որի, ինչպես նախորդ 3 հատորների կազմողն ու խմբագիրը Երվանդ Տեր-Խաչատրյանն է՝ Յուրի Խաչատրյանը:
Կյանքի վերջին տարիներին Կոստան Զարյանը եւ որդին՝ ճարտարապետ Արմեն Զարյանը, ապրել են Աբովյան թիվ 17..

[Arpa]

http://www.madeformu...ames/12276.html

Christian” names
Parents called on by Catholic Church to use proper Christian names for their children
Posted: 11 January 2011
by Kimberley Smith
Pope Benedict is advocating "sensible" names for babies
Pope Benedict XVI has responded to the growing trend to copy celebrity baby names by issuing a plea to parents to name their children “proper” Christian names.
It’s thought the Pope was speaking out against a growing trend for Italian celebrities to name their children weird and wonderful monikers, which are then copied by the rest of the population. Most recently, Formula One Boss Flavio Briatore named his son Falco, meaning Falcon.
“Christian names are an indelible sign from the Holy Spirit that help protect family life,” said the Pope to explain his religion’s thinking behind baby names. But commentators have suggested that Pope Benedict was simply calling for some seriousness and common sense from families when it comes to naming their children.

-----
What is a Christian name? Are the Old Testament names like Adam, Eve, Abraham, Moses, Daniel, David, Solomon to mention a few, Christian?
-----
Let's see how many names of the 12 (Christian?)Apostles/Disciples we remember;

1.Simon, called Peter
2.Andrew, the brother of Simon Peter
3.James, son of Zebedee (called the son of Zebedee by Mark and Matthew)
4.John (Mark and Matthew identify him as the brother of James, son of Zebedee)
5.Philip
6.Bartholomew, named Nathanael in John
7.Matthew (whom the Matthew evangelist identifies as a publican), named Levi in Luke and Mark
8.Thomas
9.James, son of Alphaeus
10.Simon, called a zealot in Mark, Matthew, and Luke
11.Jude Thaddaeus, called Thaddaeus by Mark, Lebbaeus Thaddaeus by Matthew, and Judas of James by Luke
12.Judas Iscariot

---

10 Եւ նա իր մօտ կանչելով իր տասներկու աշակերտներին՝ նրանց իշխանութիւն տուեց պիղծ դևերի վրայ՝ հանելու դրանք և բժշկելու ամէն ցաւ և ամէն հիւանդութիւն։
2Եւ տասներկու առաքեալների անունները սրանք էին. առաջին՝
----
1.Սիմոն Պետրոս կոչուածը,
2 Անդրէաս( նրա եղբայրը)
3. Յակոբոս(Զեբեդէոսի որդի)
4. Յովհաննէս, և նրա եղբայրը)
5. Փիլիպպոս
6.Բարթողոմէոս
7.Թովմաս
8.Մատթէոս (մաքսաւոր)
9.Յակոբոս (Ալփէոսի որդի)
10. Ղեբէոս, որ Թադէոս կոչուեց,
11Սիմոն Կանանացի
12.Յուդա Իսկարիովտացի, որ մատնեց նրան։

Add Paul/Boghos, Joseph, Mariam etc. to the list.
----
Is there a list of Armenian Christian names?
Does any one name their children Thaddeus, Barthoghomeos, Judas?
Here is a list of some Armenian names. Thank you MosJan and Garo. You cane see them in the Armenian text as well.. Please review them and let us seen how many of them are Christian names, i.e. from the New Testament.
PS. To my knowledge only Hispanics and Arabic speakers name their children Jesu(Hisous) and Issa respectively.
In the English language the term “Chrsitian name” is synonymous with “given name”.
One given a so called “Christian/given name” like John may have a family/surname of Johnson.
The first/given name is known as “Christian name” is because it is given at the christening/baptism.
We know this too well, when at an Armenian christening the officiating clergy will ask -
“ What is the child’s name/Երեխային անունը ին՞չ է: He will repeat it and only after that, once it becomes a Christian, the child will have an official first name.
Իսկ եթէ երեխային անունը Արա, Արամ, Արամազդ, Վահագն, Տիգրան, Նանէ, Անահիտ կամ Աստղիկ, Շահանդուխդ է ինչպէս նրանք պիտի Քրիստոնեա՞յ կոչուին:
---

Definition of CHRISTIAN NAME
: given name
First Known Use of CHRISTIAN NAME
1549
Related to CHRISTIAN NAME
Synonyms: forename, first name, given name, prename
Related Words: appellation, denomination, designation; cognomen, denotation, epithet, handle, nickname, sobriquet (also soubriquet), title; alias, nom de plume, pen name, pseudonym; baptismal name

A list of names in the New Testament, I.e “Christian” names.

The New Testament includes a variety of Hebrew, Greek and Roman names. Examples of common English names from the New Testament are:
Hebrew/Aramaic: Elizabeth, James, John, Mary, Matthew, Simon, Thomas
Greek: Andrew, Lois, Luke, Peter, Philip, Stephen, Timothy
Latin: Mark, Paul

---
Compare it to the so called “biblical names”
http://www.behindthe...om/nmc/bibl.php

Yeah! Right Herr Papa! What an ignoramiously idiotamus benedictus! Tell us which of these names of Popes are of Christian origin?
http://www.newadvent...then/12272b.htm
---
Male;
http://armenian.name...php?a=index&d=1
Female;
http://armenian.name...php?a=index&d=2\

Edited by Arpa, 12 January 2011 - 03:03 AM.

[Ashot]

Here is a perfect Armenian Christian name - use it wisely "Ashot"