Jump to content


Photo

Zabel Yesayan


  • Please log in to reply
6 replies to this topic

#1 Takoush

Takoush

    Veteran

  • Banned
  • PipPipPipPipPip
  • 3,025 posts
  • Gender:Female

Posted 07 April 2007 - 04:14 PM

ԶԱՊԵԼ ԵՍԱՅԵԱՆ, Բուն անունով Զապէլ Յովհաննէսեան, ծնած է 1878ին Սկիւտար: Նախնակրթութիւնը ստացած է իր ծննդավայրի Ս. Խաչ Վարժարանին մէչ: Տասնըեօթ տարեկանին գացած է Բարիզ եւ հետեւած Սորպոնի գրականութեան դասընթացքին: Բարիզի մէչ ամուսնացած է նկարիչ Տիգրան Եսայեանի հետ:

Բարիզ եղած միչոցին աշխատակցած է Ֆրանսական գրական հանդէսներու, ինչպէս «Մերքիւր տը Ֆրանս»ին, եւն.:

ԳՐԱԿԱՆ ՅԱՏԿԱՆԻՇԵՐ

Ոչ միայն մեր կին գրողներու շարքին, այլ նաեւ ընդհանրապէս արեւմրահայ ամբողչ գրականութեան մէչ մեծատաղանդ դէմք մըն է Զ. Եսայեան: Իր առաչին գրութիւններուն մէչ իսկ ի յայտ բերաւ այնպիսի հարուստ, խոր ու քնքուշ զգայնութիւն, որ շուտով ուշագրաւ դարձաւ եւ պարտադրեց ինքզինք:

Հոգեբանական վէպին մեծագոյն վարպետն է մեր մէչ: Գիտէ նրբութեամբ եւ թաբանցումով վերլուծել կնոչ հոգիին ծալքերը, սիրոյ բոլոր ալեկոծումները, ընտանեկան կեանքին լուռ ու ծածուկ տառապանքները եւ ըմբոստացումները: Յաչողած է մանաւանդ զգացուող բայց չարտայայտուող խուսաբուկ վիճակներ պատկերացնել:

Իրապաշտ է Զ. Եսայեանի գրականութիւնը, բայց արտաքինէն աւելի ներքին, հոգեկան ապրումներու նկարագրութեամբ: Անոր արուեստի ճաշակը շատ նուրբ է եւ զարգացած: Իր վէպերուն եւ վիպակներուն մէչ յաչողած է կենդանի տիպարներ կերտել: Իր նկարած պատկերները իրականի եւ բնականի տպաւորութիւնը կը ձգեն մեր վրայ եւ անմիչապէս կը գրաւեն մեր հոգին:

Զ. Եսայեան արեւմտահայ վիպագրութեան մէչ մտցուց նոր յատկանիշներ, մասնաւորաբար խորացնելով իր պատկերացուցած տիպարներուն հոգեբանական վերլուծութիւնը: Եսայեան նուազ ուշադրութիւն կը դարձնէ տիպարներու արտաքին նկարագրութեան եւ վիպական գործողութիւններուն վրայ, քան թէ անոնց ներքին հոգեկան ապրումներուն: Ան վարպետն է հոգեկան բարդ աշխարհի ծալքերէն ներս թաբանցելու: Իր հերոսները զգացումներու առատութեամբ, զօրութեամբ եւ բազմազանութեամբ օժտուած են: Եսայեան հակամէտ է այդ հերոսներու «ներքին շարժումը» պատկերացնելու: Արտաքին գործողութիւններու պակասը այս ձեւով կը բոխարինուի հոգեկան յոյզերու շարժումով: Սքանչելի վարպետութեամբ հեղինակը գիտէ պատկերացնել հոգեբանական բախումներ, տրամաթիկ վիճակներ, լուռ տառապանքներ: Եւ այս բոլորը կը նկարագրէ նրբահիւս մանրամասնութիւններով, հանդարտ վերլուծումով եւ յայտնագործող խորացումով:

Եսայեան իրական կեանքի պատկերացումը սերտօրէն կը զուգադրէ բնութեան նկարագրութեան հետ: Պոլսոյ չքնաղ բնութիւնը, ծովը, յատկապէս Սկիւտարի համայնապատկերը ոչ մէկ գրող այնքան հարազատօրէն կրցած է նկարել, որքան Եսայեան: Բնութեան անզուգական նկարիչն է ան մեր արձակ գրականութեան մէչ:

Ան իր վէպերուն մէչ կեանքի կոչած է նաեւ թուրք մարդն ու կինը, իրենց սիրային եւ ընտանեկան բարքերով:

Եսայեանի գաղաբարները յանդուգն են եւ շատ ազատական: Օրինակ՝ իրեն համար ընտանեկան կեանքի պայմանադրական լուծը դատապարտելի երեւոյթ մըն է, կեղծիք մը՝ որուն մարդիկ ստիպուած են հանդուրժել տնտեսական, կրօնական եւ բարոյական զանազան պատճառներով: Եսայեան մասամբ կողմնակից է «ազատ սիրոյ» գաղաբարին: Այսինքն սրտի ձայնը աւելի պէտք է կշռէ մեր որոշումներուն մէչ, քան այլ նկատումներ:

Եսայեանի պատկերացուցած կին տիպարներու հոգին ընդհանրապէս կը բոթորկի կնոչական սիրոյ այնպիսի բուռն զգացումներով, որոնց առչեւ տեղի կու տան զաւկի, ընտանիքի եւ ծնողքի հանդէպ զգացուող պարտաւորութիւնները: Սակայն կնոչական այս սէրը Եսայեանի գրականութեան մէչ գռեհիկ ու մարմնական չէ, այլ սրտէ բխող զգացում, որ անկեղծ է ու մարդկային: Եսայեանի ներկայացուցած տիպարները ներքին ապրումի տեսակէտէն գործօն ու պայքարող հոգիներ են: Եսայեան բարոյական ընթացիկ հասկացողութիւններու, ընկալեալ նիստ ու կացի, ազգային բարքերու եւ աւանդութիւններու դէմ կ՚ երթայ շատ անգամ՝ սիրոյ առանձին վարդապետութիւն եւ ապրելու ազատութիւն քարոզելով:

Իր ոճը, մեղմ եւ հանդարտ, լաւագոյն գործիք մըն է ներքին տագնապներ վերլուծելու: Որքան ալ երանգաւոր ու յաճախ բանաստեղծական՝ այդ ոճը կը մնայ պարզ ու առողչ, առանց շրչանը յատկանշող զարդամոլութեան:

Եսայեանի լեզուն օժտուած է հարուստ բառամթերքով, ճոխ գոյներով եւ բանաստեղծական կշռոյթով:

Արդարացի կերպով Յ.Օշական Զ.Եսայեանը հռչակած է « Արեւմտահայ վէպին ամենէն մեծ դէմքերէն մէկը, եթէ ոչ ամենէն մեծը»:

***
**
*

Զ. Եսայեանի գրական տաղանդը հաւասար չաբով երեւան եկած է նաեւ հրապարակագրութեան մէչ: Աշխոյժ եւ կեանքով բաբախուն բազմաթիւ յօդուածներ ունի ժամանակի թերթերուն մէչ տպուած: Այսպէս օրինակ՝ 1903-1904 թուականներուն Եսայեան վարած է «Ծաղիկ» շաբաթաթերթի կանանց բաժինը: Ս.Տիւսաբի, Սիպիլի եւ Մարի Սվաճեանի պէս Եսայեան եւս իր յօդուածներուն նիւթ դարձուցած է յաճախ "Ֆեմինիզմ"ի հարցերը: «Նոր Կին», «Մեր Կիները», «Արդուզարդ եւ նորաձեւութիւն», «Մեր Պզտիկները», «Բարիզուհին», «Մեր Վարժուհիները» եւ այլ նման խորագիրներով ծանօթ իր յօդուածներուն մէչ Եսայեան աշխատած է տարածել ազատամիտ եւ արդիական գաղաբարներ՝ «կնոչ բարոյական եւ մտաւորական վիճակը բարեբոխելու համար»: Ան չանացած է հերքել մասնաւորապէս «կինը իր կարողութիւններով ստորադաս» համարող տարածուած կարծիքը: Եսայեան իր յօդուածներէն մէկուն մէչ կը գրէ. —

«Կինը աշխարհ չէ եկած մինակ հաճելի ըլլալու համար: Կինը ծնած է իր խելքը, մտային, բարոյական եւ ֆիզիքական յատկութիւնները զարգացնելու համար: Ինքզինքնին յարգող բոլոր կիներուն իտէալը միայն հաճելի ըլլալը պէտք չէ ըլլայ, այլ երկրիս վրայ գործօն բարերար տարր մը դառնալը»:

Եսայեան իր գրչով եւ կեանքով աշխատած է Հայ կինը մղել ընկերային ասպարէզ, իբրեւ գործօն դերակատար այր մարդու կողքին եւ անոր հետ հաւասար իրաւունքներով:




**Այն պատճառով որ կարելի չէ եղած [բիւռ]եւ [չէ] տարրերու ճշգրիտ տպագրութիւնը; ընդերցողը թող բարեհաճի նկատի առնել եւ ներողամիտ գտնուիլ այս տարրաբոխականի պակասին համար: Շնորհակալութիւն:

Ա.Թ.



Attached Files


Edited by Anahid Takouhi, 07 April 2007 - 08:41 PM.


#2 Takoush

Takoush

    Veteran

  • Banned
  • PipPipPipPipPip
  • 3,025 posts
  • Gender:Female

Posted 07 April 2007 - 06:56 PM

Շատ շնորհակալ եմ Մովսէս ճան Եսայեանի մասին գրութիւնը բոխադրելուդ համար:

Բաձարցակ ազնըւութիւնը քոնն է ազնիւ բարեկամ:
smile.gif




Edited by Anahid Takouhi, 07 April 2007 - 06:58 PM.


#3 Takoush

Takoush

    Veteran

  • Banned
  • PipPipPipPipPip
  • 3,025 posts
  • Gender:Female

Posted 12 April 2007 - 08:47 PM

Դ Ա Տ Ո Ւ Մ Ն Ե Ր

ԶԱՊԷԼ ԵՍԱՅԵԱՆ ԳՐԱԳԷՏԸ


Զ. Եսայեանի կին տիպարները հարուստ են բանաստեղծական զգայութեանց առատ մթերքով մը, որ Պոլսէն կու գայ բայց հեռու է կեղծօրէն սանթիմանթալ ռոմանթիզմէն: Մտածումներու խոր ու առատ սարուածներ հոգիին մերկութիւնները կը զարդանկարեն եւ հոգեկան տագնապին շուրչ կը ստեղծեն տարօրէն քաղցր ու բարձր ոլորտ մը, ժխտական հակումներն իսկ մեղմելով: Եսայեանի տիպարները կը խլեն մեր համակրանքը, երբեմն արցունքը եւ միշտ մեր շահագրգռութիւնը: Անոնց դժբախտութիւնները, նկարագրին թերացումները, անկումները մեզ կը յուզեն: Միչակէն վեր ուղեղ մը միշտ պիտի սիրէ այդ կիները, անոնց մեղքերէն անդին, անոնց լրչութեան, խորութեան, մտքի ճոխ շնորհներուն, մանաւանդ սրտի անսպառ չերմութեան համար:

Իր վէպերուն հոգեբանական յատակը, ենթահողը յաւիտենական զգացումն է: Եսայեանի վէպը ամէն բանէ առաչ սիրային աշխարհ մըն է: Հոն մեզի ներկայացող կին տիպարները կ՚ատեն նախ քան սիրելը, ու իրենց մէչն է զսպանակը զգացումին զոյգ երեսներուն: Իր կիները ազնուական, առնուազն ոչ-գռեհիկ հովի մը մէչէն կը քալեն դէպի իրենց ճակատագիրը: Երբեք չեն իյնար անխուսաբելի հասարակութեան մէչ, որպիսին էր Պոլիսը դարու սկզբին: Տիկին Եսայեան մեծ բանաստեղծ մըն է իր վէպերուն մէչ:

Արեւմտահայ գրականութեան ամենէն կատարեալ գրագէտներէն մէկն է Եսայեան, եթէ ոչ ամենէն կատարեալը: Իբրեւ տաղանդ ու իբրեւ գործունէութիւն, մանաւանդ իբր վաստակ լիովին արժանի է գրագէտի իր տիտղոսին:

Մեր գրականութեան մէչ ամենէն կանացի զգայնութիւնն է անիկա.— քնքշութիւն, գորով, գութ, վայելչութիւն եւ ճաշակ: Իր գործին երեք մեծ կեդրոնները կազմեցին Բարիզ, Պոլիս, Հայաստան, որոնց գոյները կը պահեն բնականութիւն, որքան տեղական հաստատ նկարագիր:

Զ. Եսայեանի մէչ հայ գրականութեան ամենէն սխրալի շնորհները, կանացի զգայնութեան ամենէն սրտայոյզ խռովքները ու մեր ժողովուրդի հոգիին ամենէն խորունկ սարսուռները իրարու կը միանան: Անիկա խղճմտանք մըն է, սիրտ մըն է, միտք մըն է, հաւասար ամրութեամբ ու արդարութեամբ: Տիկին Եսայեանի գործը ամբողչ մըն է: Անոր երկու մեծ բեւեռները՝ անհատներու հոգին ու ժողովուրդներուն հաւաքական զգայնութիւնը ընդմիշտ նուաճուած կը մնան անխորտակելի գործերու մէչ:

Զ. Եսայեան արեւմտահայ գրականութեան ամենէն ամբողչ յաչողութիւնն է:


Յ. Օշական



Edited by Anahid Takouhi, 12 April 2007 - 08:48 PM.


#4 Yervant1

Yervant1

    The True North!

  • Super Moderator
  • PipPipPipPipPip
  • 21,603 posts
  • Gender:Male

Posted 22 August 2014 - 10:40 AM

NEW DOCUMENT ON ARMENIAN GENOCIDE DISCOVERED IN PARIS LIBRARY

16:48, 21 August, 2014

YEREVAN, AUGUST 21, ARMENPRESS. Turkish historian Umit Kurt and
journalist Alev Er during their studies in Paris Nubarian Library
have discovered a document on the Armenian Genocide, hitherto
unpublished, the author of which is the well-known female writer
of that time Zabel Yesayan. The latter's 11-page document tells the
details of what happened with the Armenian women in 1915 and after
it. Zabel Yesayan submitted the document to the representative of
the Armenian delegation at Paris Conference, Poghos Nubar Pasha. As
reports "Armenpress", the Istanbul-based Armenian "Agos" periodical
has presented some parts of the document.

Yesayan particularly mentions that since the beginning of the war
"Ittihat ve terakki" party (Union und Progress Party) systematically
exterminated the Empire's non-Muslim population. Young women and
children, whose number was more than 200 thousand, were forcibly
kidnapped.

Zabel Yesayan a gifted novelist was born in 1878 in Scutari, a
district of Constantinople. From an early age, she wanted to be
a writer and as early as age 17 she published a short piece in a
literary magazine. She obtained higher education in Paris where she
worked her way through the Sorbonne by revising a French-Armenian
dictionary and by writing articles and short stories for French and
Armenian magazines. She returned to Constantinople at the age of 30
to enjoy an active literary life, well recognized for her talent. The
Young Turks ranked her with Zohrab, Zartarian, Siamanto and Varoujan
and placed her name - the only female writer - on their list for
liquidation. She escaped to Bulgaria and from there managed to reach
the Caucasus where she documented much of the atrocities taking place.

In 1918 she went to Egypt, then to Cilicia and then to Paris,
serving in the Armenian Delegation for Peace. Disillusioned, she
became a Communist and urged all Diaspora Armenians to recognize
Soviet Armenia as the only motherland.

In 1927 she visited Soviet Armenia for the first time. Shortly
afterwards she was invited to establish permanent residence. In 1933
at the age of 55, she left a comfortable Parisian life and settled in
Soviet Armenia with her daughter, Sophie and son, Hrant. In Yerevan,
she taught Comparative Literature and French Literature at the
University, wrote numerous articles and published prolifically. It
is believed, but not confirmed that she was drowned and most likely
died in exile sometime in 1943.

http://armenpress.am...is-library.html
 


  • MosJan likes this

#5 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 22 August 2014 - 02:57 PM

ԾՈՒՌ ՆՍՏԻՆՔ ՇԻՏԱԿ ԽՕՍԻՆՔ
Or, is it
ՇԻՏԱԿ ՆՍՏԻՆՔ ԾՈՒՌ ԽՕՍԻՆՔ
ԳՆԱ ՄԵՌԻՐ ԱՐԻ ՍԻՐԵՄ


What abunch of hypocrites we are!
Zabel, after so many sojourns all the way from Polis to Paris, finally saw the light of lenin, so to speak and moved to Soviet Armenia where she became a member of the Writers Union. And see what happened to her when she was accused of being nationalistic
http://en.wikipedia....i/Zabel_Yesayan

Where is her remains buried? Next to Bakunts, Charents and others?
Blelow it says she (was) drowned. Do they mean strangled?
[quoteIn 1933 she decided to settle in Soviet Armenia with her children, and in 1934 she took part in the first Soviet Writers' Union congress in Moscow. She taught French and Armenian literature at Yerevan State University and continued to write prolifically. To this period belong the novella Shirt of Fire (Կրակէ շապիկ, Yerevan, 1934; translated into Russian in 1936), and her autobiographical book The Gardens of Silihdar **
(Սիլիհտարի պարտէզները, Yerevan, 1935; translated into English in 2014).
During the Great Purge she was abruptly accused of "nationalism" and arrested in 1937. She died in unknown circumstances: there is speculation that she was drowned and died in exile, possibly in Siberia, sometime in 1943[/quote]
**Is silihdar a variation of silahdar- gun bearer? Much like bayrakdar- flag bearer.
http://en.wikipedia.org/wiki/Erdoğan_Bayraktar

#6 Yervant1

Yervant1

    The True North!

  • Super Moderator
  • PipPipPipPipPip
  • 21,603 posts
  • Gender:Male

Posted 22 August 2014 - 04:51 PM

I believe (dar) means place like Uskudar, probably taken from Arabic (dare) not sure 100%.



#7 Yervant1

Yervant1

    The True North!

  • Super Moderator
  • PipPipPipPipPip
  • 21,603 posts
  • Gender:Male

Posted 14 February 2015 - 09:58 AM

HURRIYET DAILY HAS PRESENTED ZABEL YESAYAN AS AN ARMENIAN FEMINIST IN THE OTTOMAN EMPIRE

February 13, 2015

The Turkish Hurriyet Daily has covered Armenian writer, publicist,
translator, literary critic Zabel Yesayan, presenting her as a
representative of the renaissance of Armenian culture and a supporter
of feminism in the Ottoman Empire, writes Artsakhpress.

Yesayan was one of the few Armenian intellectuals who were able to
avoid the arrests and displacement by the Young Turks on April 24th.

However, in 1923, she moved to Soviet Armenia where, in 1935, she
published the famous book entitled "Gardens of Silihtar". In 1937,
she was arrested under the charge of espionage, was exiled and died
in a prison in Baku in 1943.

According to Panorama.am, the newspaper mentions that Yesayan's growing
feminism was growing with the conservatism of her community that was
dying out.

"Those young women couldn't leave their homes alone. Some were even
forced to get married to men whom they ignored. They couldn't dress
however they wanted to. Apparently, they were deprived of the most
basic rights and were afraid that they would become mothers sooner
or later-something that they wanted to escape from so that they could
start living the life that they wanted to live," wrote Zabel.

http://www.horizonwe...s/details/61555






0 user(s) are reading this topic

0 members, 0 guests, 0 anonymous users