Jump to content


Photo

Aksel Bakunts


  • Please log in to reply
45 replies to this topic

#1 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 19 September 2003 - 08:23 AM

The following is a translation from the URL below(in Armenian).
I have not found much about him otherwise. He has been an enigma, much like Abovian. I will try and add some more, as little as available.
The folloewing is a romanticized version of his biography intended and addressed to students. The links don't add much.
----
Aksel Bakunts, birth name Aleksandr Thevosian, was born born in Goris to a landowners (handapah)family, July 13 1899.
"My parents have had land and wealth. I have not seen any of that, neither land nor wealth. All I remember is a houseful of children and terrible poverty, in that rural city Kupetsi Arshin and Chin of Chinovnik had the final say on popular matters."
In 1905 he attended the local parish school. When his teachers sensed his extreme interest in education he was sent to the Gevorgian Seminary. His area of interest were Armenian scripture, folk literature and Grabar. All this contributed to his patriotism.
In 1916 he applied to the national assembly to have him sent to the war. His application was declined due to his immature age. His urge to help the natuon was so intesne that in 1917 he volunteered and participated in the battles of Erzrum, Mamkhatoun, Ardahan and Sardarapat.
Patriotism became Bakunts' literary faith. It is said that during bouts of sincerity he would breathe the aroma of his Mother Land, and would say that he would not exchange it with anything in this world. Alas, the string of his life was cut much too soon. He was arrested in 1936. He was accused of being anti-revoltionary, anti-Soviet and a nationalist. Aksel spent the next eleven months in priosn. In one of his letters we read; "It is heavy, very hard...Sometimes I think it is only one hour, two, three, one day, two or three. I have been thinking to the point of insanity, until my memory is ruined as I would not know if it is night or day, to only know that life is behind a locked door. When I wonder what will be next, I lose hope, my consciousness turns dark, nervousness strangles my throat... 'What will happen to me?. The reason to be is literature... Give me the ability to read and write, send me book and pencil'. No one heard or even listened to him, nobody saw how he was tortured. In July of 1937 Bakunts was condemned to die by the firing squad. In July 8 the death sentence was carried. His last wish was to smoke some tobacco. It is said that he stuffed his smoking implement with dried grass so as to extend his life by even a few minutes. But... It was over. His great and luminary life extinguished, this life of the most shining star of Armenian prose and poetry. Bakunts, just as Charents became a victim of repression. Gone was prematurely this brightest author of "clear as a tear drop" , and the most gentle lyricist of our prose".


http://literature.ascp.am/bakunc/

I will add some more biographical information and perhaps some tributes written by our best like Charents, Sahian etc.

Does anybody have access to his works?

Edited by Arpa, 13 April 2004 - 03:38 PM.


#2 Harut

Harut

    Վերնագիր

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,734 posts
  • Gender:Male
  • Location:հորիզոն...
  • Interests:uninterested...

Posted 19 September 2003 - 10:31 AM

here is another site

http://www.syunikedu.am/aksel%20bakunc

#3 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 19 September 2003 - 11:02 AM

here is another site

http://www.syunikedu.am/aksel%20bakunc

Thank you Harut so much.
Where did you find that? It is marvelous. I have to read it it in detail.
In the meantime are you going to translate that Tsirani Pogh to which there is so many references? Does MosJan know that it alludes to duduk?

#4 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 19 September 2003 - 01:22 PM

Is "Bakunts" a variation on "bekunts" as in "bek/prince", since it is evident that he comes from a dynasty of "handapah-s", landowners?

#5 nairi

nairi

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 3,704 posts

Posted 20 September 2003 - 02:47 AM

Ara Baliozian seems to know quite a bit about him. He even translated some or part of his works (I think).

#6 Harut

Harut

    Վերնագիր

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,734 posts
  • Gender:Male
  • Location:հորիզոն...
  • Interests:uninterested...

Posted 20 September 2003 - 03:55 AM

In the meantime are you going to translate that Tsirani Pogh to which there is so many references? Does MosJan know that it alludes to duduk?

sorry, haven't read Bakunts much (neither have his books), only a couple of "patmvatsq", "Mirhav" and "Mtnadzor".

#7 ara baliozian

ara baliozian

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 3,361 posts
  • Location:Canada
  • Interests:literature

Posted 22 September 2003 - 11:44 AM

the AGBU quarterly ARARAT has published an entire book-length issue on the writers that were purged in the 1930s -- among them Bakounts. A collection of his short stories have been translated into French by a good friend of mine in Paris.
Neither Bakounts nor Abovian are exactly mysteries. A great deal has been published about them. Only the circumstances surrounding Abovian's death remain shrouded in darkness. But it is fairly certain that he was driven to commit suicide by our ignorant clergy. / ara

#8 SAS

SAS

    -= Nobility =-

  • Members
  • PipPipPip
  • 656 posts
  • Gender:Male
  • Location:Moscow

Posted 01 October 2003 - 09:58 AM

Զարմանալի է, բայց կա հայկական մի ավանդույթ այն մասին, որ ինչ-որ մի հայ Սիբիրի գյուղերից մեկում հանդիպում է ռուս երեխաների, ովքեր հայերեն են խոսել: Հարցին, թե իրենք ումի՞ց են հայերեն սովորել, պատասխանել են.«Գերմաներենի դասատու Աբովյանից»...

#9 Harut

Harut

    Վերնագիր

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,734 posts
  • Gender:Male
  • Location:հորիզոն...
  • Interests:uninterested...

Posted 01 October 2003 - 10:03 AM

´³ñáí »Ï³ñ Ù»ñ ÏáÕÙ»ñÁ£

#10 SAS

SAS

    -= Nobility =-

  • Members
  • PipPipPip
  • 656 posts
  • Gender:Male
  • Location:Moscow

Posted 01 October 2003 - 10:29 AM

´³ñáí »Ï³ñ Ù»ñ ÏáÕÙ»ñÁ£

Շնորհակալություն... :P

#11 Armat

Armat

    A R M A T

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 1,914 posts
  • Gender:Male

Posted 01 October 2003 - 02:59 PM

Զարմանալի է, բայց կա հայկական մի ավանդույթ այն մասին, որ ինչ-որ մի հայ Սիբիրի գյուղերից մեկում հանդիպում է ռուս երեխաների, ովքեր հայերեն են խոսել: Հարցին, թե իրենք ումի՞ց են հայերեն սովորել, պատասխանել են.«Գերմաներենի դասատու Աբովյանից»...

:lol2:

#12 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 15 October 2006 - 09:19 AM

We finally learn about the last days and hours of Aksel's life.
If someone would only open the archives at Ejmiatsin and tell us what happened to Abovian.
Also, read about who and what Mariam Aslmazian is.
Երբ ես 1989 թ. վերջին անգամ եղա Հայաստանում, շատերը ինձ գրեթե նույնությամբ պատմեցին նրա կյանքի վերջին օրվա մասին:
Մահվան դատապարտելուց հետո (1936-1937) նրան բերում են Զանգվի կիրճ, Խանջյանի նախկին սեւ ամառանոցի դիմաց: Զանգվի հակառակ ափին նրա ձեռքն են տալիս բահը եւ ստիպում փորել սեփական գերեզմանը: Նա շատ երկար է փորում, հետո ջուր է խնդրում ու նստում հանգստանալու, որից հետո կրկին շարունակում է փորել: Նրան շտապեցնում էին: Երբ վերջացնում է փորելը, նետում է բահը, նստում հողաթմբին եւ թույլտվություն խնդրում ծխելու վերջին գլանակը: Նրան թույլ են տալիս: Նա երկար ու դանդաղ ծխում, վերջացնում է եւ անմիջապես էլ գնդակահարում եւ նետում են իր իսկ փորած գերեզմանի մեջ...
Եվ դա արվում էր մի երկրում, որտեղ որոշել էին կոմունիզմ կառուցել

http://culture.azg.am:
AZG Daily Culture # 015, 14-10-2006 (http://culture.azg.am?lang=AR&num=2006101403)

ԱԿՍԵԼ ԲԱԿՈՒՆՑ
Մարիամ Ասլամազյան
Ուսանողական տարիներին, ամեն ամառ՝ արձակուրդներին, ես եւ իմ քույր Երանուհին Լենինգրադից վերադառնում էինք հայրենիք: Այդպիսի մի ամառ էլ, 1935 թ., մենք անցկացրինք Գորիսում: Ցերեկն աշխատում էինք, իսկ երեկոյան՝ զբոսնում եւ տեղ փնտրում հետագա էտյուդների համար:
Մի անգամ որոշեցինք բարձրանալ քաղաքի վրա վեր խոյացող լեռան կատարը: Նոր էինք սկսել վերելքը, երբ դիմացի ոչ մեծ թմբի ետեւից մարդկանց խումբ երեւաց: Առջեւից գնում էր բաց մոխրագույն կոստյումով, բարձրահասակ մի մարդ: Նա բաց շագանակագույն մազեր, ճառագող աչքեր ուներ: Մոտեցավ մեզ եւ հարցրեց.«Այս ու՞ր այս ժամին, աղջիկնե՛ր»: Ես պատասխանեցի, որ մենք հայուհիներ ենք՝ Ասլամազյան նկարչուհի քույրերը, եւ զուր է նա ռուսերենով դիմում մեզ: Նա շատ զարմացավ եւ այս անգամ արդեն հայերեն ասաց.« Ես շատ ուրախ եմ, որ հիմա կան այնպիսի հայուհիներ, որոնք միայնակ շրջաններ են մեկնում, նկարում , իսկ երեկոյան աներկյուղ զբոսնում լեռներում: Իսկ ես Ակսել Բակունցն եմ, այս քաղաքի որդին, եւ գիտեմ այստեղ ամեն մի արահետ: Եվ եթե Դուք ցանկանաք, ես եւ իմ գորիսեցի ընկերներն ուրախությամբ կուղեկցենք ձեզ»: Այս ամենը նա ասաց գորիսեցու բարբառով:
Մենք սիրում եւ կարդում էինք Ա. Բակունցի պատմվածքները, ուստի եւ հաճույքով համաձայնվեցինք: Կրթությամբ լինելով գյուղատնտես՝ Ակսելը շատ լավ գիտեր տեղի բնությունը: Ճանապարհին նա պատմում էր տարբեր ծաղիկների մասին, ցույց տալիս դրանք եւ մեր ուշադրությունը հրավիրում այն իրողությանը, որ ինչքան վերեւ ենք բարձրանում, այնքան փարթամ ու վառ են ծաղիկները:
Երբ հասանք գագաթին, բոլորովին մթնել էր: Երկնքում սկսեցին նշմարվել առաջին աստղերը, իսկ ներքեւում երեւում էին նոր Գորիսի փողոցները: Մենք հանգստանում էինք, իսկ Ակսելը հպարտորեն կանգնած սարի գագաթին, ձեռքերը գրպաններում խոսում էր, եւ նրա խոսքերի մեջ ծնվում էին ապագա հայրենի քաղաքի՝ մեծ ու գեղեցիկ Գորիսի մասին երազանքները:
Վերադառնալիս մենք նկատեցինք, թե ինչքան լուսատտիկներ կային խոտերի մեջ: Ակսելը լուսատտիկները զգուշորեն դրեց իմ ափի մեջ եւ ես այդ թանկ նվերը բերեցի տուն: Տանը, սեղանի վրա դրանք դեռ երկար փայլփլում էին՝ ինձ հիշեցնելով անմոռաց երեկոյի մասին: Ինքը՝ Ակսելն էլ, կարծես լույսի աղբյուր, մի վառ լուսատու լիներ խավարի մեջ...
Գիշոկը, Գիշոն,- այդպես էր անվանում Ակսելը իր փոքր եղբորը,-հաճախ էր մեզ հրավիրում ճաշի կամ ընթրիքի, որից հետո երբեմն գնում էինք զբոսնելու: Ես Ակսելին միշտ հիշում եմ տանձի ծառի տակ՝ մուգ կարմիր գորգի վրա,
բարձերին թիկնած, առջեւում դրած պղնձե սկուտեղի վրա՝ սուրճ, կոնֆետ, չորս կողմում՝ գրքեր եւ տետրեր:
Նա մեզ դիմավորում էր անորսալի եւ հանելուկային ժպիտով, երբեմն թվում էր, թե այդ ժպիտի մեջ գաղտնագրված ակնարկ կար. կարծես թե ինչ-որ բան էր ասել եւ սպասում էր, որ լսողը կլրացնի այն: Աշխատանքից եւ մտորումներից հոգնած, նա հաճախ հարցնում էր. «Ի՞նչ են խոսում մարդիկ, քաղաքում ի՞նչ բամբասանքներ են տարածվում... այ, ինչպիսի՞ն կլիներ կյանքը, եթե չլինեին բամբասանքները»:
Մի անգամ Գիշոկը եկավ մեզ մոտ սովորականից շուտ: Ակսելն էր ասել, որ մենք թողնենք ամեն ինչ եւ շտապենք նրա մոտ: Բակ մտնելով բոլորս մնացինք զարմացած. չորս կողմը հյուրեր: Սեղանի գլխավերեւում Ակսելն էր. նա թամադա էր: Մոտեցավ մեզ եւ ասաց. «Ես կատարում եմ Շիրվանի (Շիրվանզադեի) պատգամը: Նա ինձ պարտավորեցրել է, որ իր մահվան օրը մեծ սեղան գցեմ, հրավիրեմ նրանց, ում ես կցանկանամ, ինքս լինեմ թամադան ու քեֆ անենք եւ հիշենք նրան առանց տխուր խոսքերի՝ որպես ընկերոջ եւ գրող Շիրվանի: Այսօր առավոտյան ես հեռագիր ստացա եւ հիմա կատարում եմ նրա կամքը»: Այդ երեկո Ակսելը ավելի սրամիտ ու նրբախոս էր, երկար պատմում էր իր ու Շիրվանի հանդիպումների եւ արկածների մասին: Ցավոք, այդ ժամանակ, ես չէի կարող պատկերացնել, որ կգա մի օր եւ ես հիշողություններ կգրեմ Բակունցի մասին, այլապես ավելի ուշադիր կլինեի նրա յուրաքանչյուր խոսքին, պատմությանը եւ կգրառեի դրանք: Բայց, ավաղ, անցել են տասնամյակներ եւ շատ մանրամասներ, ցավոք, մոռացել եմ:
Նույն ամռանը Գորիս եկավ Մարտիրոս Սարյանը: Ակսելը Սարյանին հրավիրեց իր տանը ապրելու եւ ստեղծագործելու: Այդ ընթացքում Մարտիրոս Սերգեեւիչը նկարեց Ա. Բակունցի մայրիկի դիմանկարը եւ նվիրեց նրան: Նկատելի էր, որ մայրը իր բոլոր զավակներից ամենից շատ սիրում էր «Ալեքսանդրին» (այդպես էր անվանում Ակսելին): Ակսելը երեխայի նման ուրախացել էր նկարի համար եւ մտածում էր, թե որտեղ պետք է կախի: Նա հիացմունքով մորը ասում էր. «Դու գիտե՞ս, թե ով է նկարել քո դիմանկարը, մենք բոլորս էլ կհեռանանք այս աշխարհից, իսկ այս նկարը կմնա հավերժ»:
Մի անգամ ես եւ Երանուհին որոշեցինք մեկնել Խնձորեսկ եւ նկարել ժայռերի մեջ ծվարած հինավուրց բնակավայրը: Առավոտյան վաղ էինք գնում էտյուդներ անելու, իսկ Ակսելը կամ մնում էր տանը, կամ թափառում հին գերեզմանատանը, ուր թաղված էր գլխատված Մխիթար Սպարապետը: Բակունցը ասում էր, որ այստեղ անդորր է, շատ գեղեցիկ տեսարաններ են եւ նպաստավոր է աշխատելու համար:
Նրան ամեն տեղ ընդունում էին ջերմությամբ: Հաճախ էր հավաքվում երիտասարդությունը եւ հպարտությամբ պատմում, թե ինչքա՜ն գիտնականներ է տվել հայրենիքին այս փոքրիկ մարզը եւ դեռ ինչքա՜ն շատ բան է մնում անելու իրենց՝ երիտասարդներին: Այդպես, երիտասարդներով շրջապատված, երբեմն մինչեւ առավոտ զրուցում եւ խմում էինք Խնձորեսկի հրաշալի գինին:
Մեկ շաբաթ անց մենք վերադարձանք Գորիս, երեքով ձիեր վերցրինք եւ մեկնեցինք Տաթեւ: Ճանապարհը գեղեցիկ էր, հեքիաթային: Վաղ առավոտ էր: Ձիերի սմբակների դոփյունի ներքո լսվում էր Ակսելի անուշ ձայնը: Նա պատմում էր իր պատանեկության, առաջին անպատասխան սիրո մասին:
Մեկ ժամից իջանք Տաթեւի կիրճը, ծարավներս հագեցրինք աղբյուրի ջրով եւ մի քիչ հանգստացանք: Ես ցանկացա լուսանկարել երեքիս, սակայն վերջին վայրկյանին Ակսելը հրաժարվեց: Ես շատ տխրեցի եւ նեղացած ասացի.«Դու համարում ես, որ մենք արժանի չե՞նք քեզ հետ նկարվելու»: Նա տխուր ժպտաց եւ ասաց.«Իմ գլխին սեւ, մութ ամպեր են կուտակվել եւ չեմ ուզում, որ ինձ հետ կապված ձեր վրա մի փոքրիկ ստվեր ընկնի... Ի՛մ թանկագիններ, դուք այնքա՜ն հեռու եք իրականությունից, մնացեք այդպես անհոգ»...
Մենք ձիերով սկսեցինք լեռները բարձրանալ:
Տաթեւում էլ մեզ շատ ջերմորեն ընդունեցին: Դպրոցի տնօրենը կարգադրեց սենյակներ տրամադրել: Շենքը շատ փոքր էր եւ հին: Ակսելը խոստացավ Երեւանում միջնորդել նոր դպրոցի կառուցման համար: Դպրոցի տնօրենը շատ կաշկանդված էր, եւ Ակսելը ասաց նրան.
- Դու պետք է հիշես, որ կարեւոր եւ պատասխանատու մարդ ես եւ քեզ է վստահված նոր սերնդի դաստիարակությունը, ուստի պետք է լինես վստահ ու համարձակ:
Երեկոները Ակսելին շրջապատում էր տեղի երիտասարդությունը, երկար զրուցում ու վիճում էին: Վերջում Ակսելը կարդում էր իր նոր ստեղծագործություններից:
Հաջորդ օրը մենք գնացինք Տաթեւի վանքի ավերակները եւ այն տեղը, որտեղ հայ կոմունիստներին գնդակահարել եւ նետել են կիրճը: Ես ու քույրս սկսեցինք նկարել, իսկ Ակսելը գնաց դեպի Գրիգոր Տաթեւացու դամբարան, որը գտնվում էր եկեղեցու ներսում:
Ակսելը խնդրեց իրեն մենակ թողնել: Նա ուզում էր միայնակ մնալ այդ մեծ մարդու գերեզմանի մոտ եւ խորհել: Հաջորդ բոլոր օրերին էլ նա այցելեց Տաթեւացու գերեզման: Շատ լավ էր զգում իրեն այդ այցելություններից ու տետրին հանձնում իր մտքերը: Ակսելն ասում էր, որ այստեղ իրեն հաջողվում է կենտրոնանալ ու այս երկու օրում նա արեց ավելին, քան նախորդ երկու շաբաթում:
Ի դեպ, հայ գրողներից բոլորից բարձր դասում էր Չարենցին եւ մի զրույցի ժամանակ ասաց.
- Երեխաները պետք է Չարենց կարդալ սովորեն: Դուք բոլորդ նրան կարդում եք տողը տողի հետեւից, ինչպես գրված է, մինչդեռ դրանք պետք է կարդալ այլ կերպ:
Երբ մենք վիճում էինք այն մասին, թե ի՞նչ նկատի ունի Ակսելը, նա պատասխանեց.
- Դա բանաստեղծի գաղտնիքն է, ես իրավունք չունեմ այդ մասին ավելին ասել:
Զանգեզուրից վերադառնալուց հետո, Երեւանում մի քանի անգամ եւս հանդիպեցինք եւ շուտով Ակսելը մեկնեց ծով՝ հանգստանալու: Նա հաճախ էր նամակներ գրում մեզ՝ Լենինգրադ, այն մասին, որ իր համար ստեղծված են բարենպաստ պայմաններ եւ ինքը աշխատում է ցուլի նման, բայց արդյունքներից այնքան էլ գոհ չէ: Գարնանը նամակները միանգամից դադարեցին:
Հիշողությանս մեջ վառ է տպավորված Երեւանում մեր վերջին հանդիպումը:Ակսելը եկավ մեր տուն, որը գտնվում էր հին քաղաքի Կոնդ թաղամասում: Դուրս եկանք զբոսնելու: Մենք որոշեցինք հաջորդ տարին մեկնել Էջմիածին եւ աշխատել Մատենադարանում: Ես ուզում էի հայ մանրանկարչության գոհարներից կրկնօրինակներ անել, իսկ Ակսելը ուզում էր ուսումնասիրել որոշ պատմական նյութեր: Այդպես զրուցելով մենք վերադարձանք զբոսանքից: Ակսելը չուզեց տուն մտնել եւ մենք բաժանվեցինք:
Ես մտա բակ եւ հանկարծ զգացի, որ նրա պատկերը տարօրինակ կերպով անհետացավ իմ հիշողությունից. ջնջվեցին նրա դիմագծերը եւ պարզապես չէի կարողանում նրան պատկերավորել: Դուրս վազեցի եւ ձայն տվեցի նրան.
- Ակսե՜լ, վերադարձի՛ր մեկ րոպեով, ես բոլորովին մոռացել եմ քո դեմքը:
Նա դառը ծիծաղեց ու ասաց.
- «Մարիա՛մ, դա շա՜տ վատ նշան է... Մենք երեւի այլեւս չհանդիպենք:
Երկար մտածելուց հետո ասաց.
- Հիշիր 1900 թիվը: Շատ կարեւոր իրադարձություններ տեղի ունեցան այդ տարի, եւ տաղանդավոր մարդիկ ծնվեցին եւ երկաթուղի կառուցեցին:
Նա երկար խոսեց 1900 թ. մասին, բայց ես նրան չէի լսում, այլ ուսումնասիրում էի դեմքը, որ այլեւս երբեք չջնջվի իմ հիշողությունից նրա լուսավոր կերպարը: Ու այդպես էլ եղավ: Դա մեր վերջին հանդիպումն էր, եւ իմ հիշողության մեջ Ակսելը մնաց մոխրագույն կեպիով, էլեկտրական լամպի տակ կանգնած, վերեւից լուսավորված դեմքով, գլուխը մի փոքր թեքված եւ հանելուկային ժպիտը շուրթերին...
Գարնանը մենք վերադարձանք Հայաստան: Հաջորդ օրը մեկնեցի Էջմիածին, եղա Մատենադարանում՝ Սենիքերիմի մոտ (այդ ժամանակ նա էր տնօրենը): Երբ մենք մենակ մնացինք՝ նա ասաց.
- Գիտես, մեր Ակսելին են ձերբակալել:
Նրա աչքերը արցունքով լցվեցին: Մի քանի շաբաթ անց ես իմացա, որ Սենիքերիմին էլ են ձերբակալել...
1967 թվականին, ուղիղ 32 տարի անց, ես նորից մեկնեցի Գորիս՝ աշխատելու: Քաղաքը շատ էր փոխվել, դա ուրիշ քաղաք էր՝ մեծ մոխրագույն տներով: Գորիսը կորցրել էր իր գրավչությունը: Ժայռերի միջի հին տները դատարկվել էին, կիրճը ամայացել էր, միայն հատուկենտ զբոսաշրջիկներ էին երեւում այնտեղ: Այլեւս չկային այն նրբագեղ, բարեկազմ, ազգային տարազով գորիսեցի հպարտ կանայք, որոնք այնպես ներդաշնակորեն էին համադրվում գորիսյան անկրկնելի ժայռերի հետ, որ ասես մեկ ամբողջություն լինեին:
Ես գտա այն ծեր կնոջը, որը Մեծ հայրենականի ժամանակ կորցրել էր իր երեք որդիներին եւ միայնակ ապրում էր հին տանը ՝ սպասելով իր վերջին...Երբ ավարտեցի նրա դիմանկարը, նա իր գլխարկից հանեց արծաթե զարդերը, մեկնեց ինձ եւ ասաց. «Վերցրու աղջիկս, ես գիտեմ, որ դու այն կպահպանես: Իմ մահից հետո դժվար թե որեւէ մեկին այն պետք գա»:
Մի երեկո որոշեցի գտնել Ակսելի տունը: Պարզվեց, դա այնքան էլ հեշտ չէ: Վերջապես շատ հարց ու փորձից հետո գտա: Բակում ամեն ինչ փոխվել էր, ապակեպատել էին պատշգամբը, այգու տարածքում նոր տուն էին կառուցել: Հին տան մեջ անփոփոխ էին մնացել միայն Ակսելի սենյակը:
Ես թույլտվություն խնդրեցի եւ մտա այգի: Հին օրերի միակ վկան մնացել էր կիսով չափ սղոցված տանձենին, որի տակ աշխատում էր Ակսելը...
Հեռանալիս ինչ-որ մեկն ասաց.«Քաղաքում Ակսելի արձանն են տեղադրել, այնպես որ մենք նրան չենք մոռացել, եթե կուզեք՝ կուղեկցեմ»: Ես հրաժարվեցի եւ որոշեցի մենակ գնալ: Արդեն մութն ընկնում էր, երբ գտա Ակսելի արձանը: Այն կանգնած էր փոքր հրապարակում, շրջապատված անդեմ

Edited by Arpa, 15 October 2006 - 09:37 AM.


#13 Harut

Harut

    Վերնագիր

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 5,734 posts
  • Gender:Male
  • Location:հորիզոն...
  • Interests:uninterested...

Posted 15 October 2006 - 07:47 PM

Arpa, thanks for a great read and link to that section of azg...

#14 Zartonk

Zartonk

    Magnificent!

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 2,764 posts
  • Gender:Male
  • Location:Մարդկության ու ճշմարտության միջև

Posted 02 February 2007 - 02:33 PM

Bridges: Remembering Axel Bakunts

By Vahan Ishkhanyan

ArmeniaNow reporter

This year marks the 70th anniversary of the peak of Stalin’s repressions, the year of 1937, when numerous intellectuals, among them writers Axel Bakunts, Yeghishe Charents, Vahan Totovents, were killed in prisons. During the year ArmeniaNow will refer to that violence. The feature that follows is dedicated to Axel Bakunts, who was the first among Armenian writers to be arrested (1936) and executed by shooting a year later.

IPB Image


Zangezur and Ohio. Opposite sides of the globe. Different worlds. Different people.

I felt the connection, though, of two elderly men in writers’ texts, which almost identically repeat each other.

Bakunts
Uncle Dilan and Francesca, at the decline of their lives, one in the 20s of last century, in the village of Zeyva of the Kapan region (a literary critic supposes), the other 80 years later, in 1987, on a farm near Winterset, revisit the only moment of their life that they lived, the love instant that imparted sense to life and catch the eyes of the two writers among millions.

Dilan is the character in Axel Bakunts’ “Pheasant”. Francesca is the character in Robert James Waller’s novel “The Bridges of Madison County” whose role in the screened version of the novel is played by Meryl Streep. Both are not fictional characters. One is a six-page story that is known only to Armenian readers and the other is a 190-page bestseller that due to the movie got a wider international reputation. The author of one ended up executed for his stories, and to the other the novel brought wealth and fame.

The characters are alike, the fates of the authors are different.

On her birthday, in the autumn of 1987, 67-year-old Francesca approached the gate of her house and recollected four summer days of 1965, 22 years before, when National Geographic photographer Robert visited their area to photograph covered bridges. The setting has not changed, now, like on that day, “the old fence still surrounds the pasture”. Those were hot summer days, her husband and children had gone to the fair, she was at home alone, sitting on the stairs and suddenly a car pulled over and he, Robert, went out and asked for directions to the bridge. A love story began and for four days they lived the happiest days of their lives and never met again:

“She takes brandy to the kitchen and stands near the doors, looking at the place where they used to stand for some time… her memories came back and she had such a strong feeling that even now, so many years later, she could not release it more often than once a year.”

Old uncle Dilan, too, on an autumn day, when “a bright sadness descended upon desolate ravines, yellow-red forest and mowed fields”, sitting under the wall of a wine-press, on a dry walnut tree branch re-lives the happiest day of his life – the situations repeat themselves, it was a hot summer day, in the wine-press he was stamping grapes with his feet, when a creaking door to the garden opened and his love, Sona, went in.

They used to be childhood friends and loved each other, but “one day Sona entered the large house of the neighbor” as a bride. After marriage Sona suddenly visited Dilan in the wine-press where “as a reed her young body was shaken and her back was bent.”

The dull village life, and an episode giving value to that life, “a butterfly’s life”.

Francesca remembers Robert’s sweaty shirt that would stick to his back, uncle Dilan remembers how Sona was sweating in the sun and “from the sweat her shirt stuck to her breast.”

After Robert’s death, Francesca received his letter in which Robert compared himself with a Canadian gander constantly seeking a mate.

Uncle Dilan compares Sona with a pheasant which he shoots during a hunt and cannot catch: “Sona was like a pheasant, her eyes were black grapes… Sona flew like a pheasant, leaving sorrow and bitter memories in her wake.”

Is that really so? Do love moments happen in summer, are remembered in autumn and are like a bird?

Robert’s ashes were scattered near the pink bridge of Madison where Francesca helped him to install his photography equipment. A year after the incident in the wine-press Sona died during child labor. In front of uncle Dilan’s wine-press is a cemetery where “on Sona’s tombstone there is moss, the letters long ago were filled with earth.”

Uncle Dilan revisits the only day of his life in his probably last autumn: “Winter will set in soon and who knows will he still be opening the door of the garden next spring, or someone else will?”

Francesca died a year later and her ashes, according to her will, were scattered on the pink bridge of Madison.

Years ago I saw “The Bridges of Madison County” movie and commonality with Bakunts’ “Pheasant” brought to another commonality – between Bakunts and Meryl Streep, who both, one writer, the other an actress, mainly embodied ordinary people not distinguished with anything in life. Uncle Dilan and Francesca are ordinary villagers, people discovered by Bakunts and Streep. They are not heroes like many, they sacrifice their happiness in the name of others. It is a sacrifice that does not turn into heroism and only leaves sadness. Isn’t a world based on sacrificed happiness sad?

I was looking for a film to watch it again; I was looking for it at rental points in Yerevan, in film shops. It was good that I didn’t find it, because I found the 190-page book on the internet. I read it within a day. Although it was impossible to express in the novel the smile of Meryl Streep after four days spent with Robert when she greets her husband and children, in which there is both the loss of love and dedication to family, nevertheless, as often, the film yields to the richer and more moving novel.

In 1994, I worked at the “Yerkir Nairi” newspaper, an Armenian intellectual from St. Petersburg, an expert in literature, came. He said there were no valuable works in Armenian literature. I gave the name of Bakunts. He is old-fashioned, he said, who did not have a value in his time either. He was a second-class writer. A year later the Bridges of Madison County movie went on screens. When I saw it, I at once remembered “Pheasant” and our conversation.

Why is it old-fashioned?

If we bluntly divide Armenian writers and art critics into two groups, we will get two armies of “truth”: one part is the “nationals” who deny the penetration of western and eastern cultures, as they consider that they threaten our national culture. The other part lives only by the reality of the west and cannot notice the reality surrounding them and create art under the influence of “foreign reality”, which becomes the “second hand” of the western one.

Doesn’t the dependence on the achievements of the western creative thought deprive artists or art students of the ability to notice, will the filtered view allow to see the diversity of life, inner conflicts of an unknown non-European? And Bakunts becomes old-fashioned for them (what’s of it that an old man had a love affair when he was young, so what?), the morals and manners described by him seem to be overcome by a “European” living in a western reality. And suddenly it turns out that the book written 70 years later than Bakunts’ “Pheasant” on the same “old-fashioned” theme in the prestigious west had millions of readers.

Perhaps many social obstacles that kept a person in family chains have disappeared or become mitigated in the West now (Waller writers that 24 years later morals of life in Ohio became milder). But wasn’t the feeling of love subjected to inflation along with the removal of obstacles, which is being accentuated and becomes noticeable when it confronts obstacles? Maybe thanks to the liberated morality the perception of love changes as well, revalued? But this is a different subject. Waller writes at the beginning of his book that after getting acquainted with the material of the novel he began to treat with less cynicism what is called human relations.

Social obstacles (truths) do not allow uncle Dilan and Francesca to be with their loved ones.

Francesca fails to overcome the sense of responsibility and leave with Robert: “I bear damned responsibility before Richard (husband) and my children: my departure, my leaving would be a heavy blow for Richard.”

Dilan cannot either continue or legitimize his love affair, in the wine-press Sona constantly warns him: “Someone will come to the orchard, Dilan.” They are once and forever separated by their family bonds.

In both works the characters are victims of social power. But in Bakunts’ story there is also the second power (truth) – the state. Dilan cannot catch his game bird, the pheasant: “His fingers touched yellow quills, but the wounded pheasant flapped and flew up.” The dog of the forester interfered. The forester also shot at the pheasant, and became angry that uncle Dilan stole his hit game and beat him with a whip: “Cutting the air, the whip hit uncle Dilan’s shoulder.” The forester symbolizes the state power.

The society takes Sona away from him, and the state takes the pheasant. In many works by Bakunts the state invades the village and disturbs the village peace, destroys a villager’s peace, sometimes taking his belongings, sometimes his close relative, and sometimes even his life.

And so it was one day in 1937 when the state invaded Bakunts’ life. Cheka (special commission, predecessor of KGB) took him and executed by shooting. Bakunts’ fans ask: why didn’t he write novels? From his house among other things Cheka confiscated his three novels, which according to the art critic, were completed. They took it and destroyed. Only bits and pieces remain from the novels. They were published in the third volume of Bakunts’ “Complete Works”.

Doesn’t the pheasant bird become the symbol of creative target the writer was not “supposed” to notice and the state power bereaved him of?

One military man told that before being gunned down in the Zangu ravine, Bakunts asked the firing squad for a cigarette, he smoked it to the end, holding the remaining part with sticks to smoke it too, to prolong his half-lived life with a puff.

Memories repeat in both works, the fates of their authors are different. One was free from any pressure of state authorities and censorship and in 1992, at the age of 52, published “The Bridges of Madison County” that brought him fame and riches. The other, at the age of 28, in 1927, published “Pheasant”, a work never allowed to become of a novel size, and became a victim of the “truth” at the age of 38 - shot dead, getting only the opportunity of the last cigarette puff.

#15 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 03 February 2007 - 09:12 AM

Thank you Zartonk. Wonderful post. You beat me to it.
Below the original in Armenian.
MIRHAV
An aside; Above, Mirhav is translated as “pheasant” . Correct, in a way. I cannot find what “mirhav” is. Most sources have “pasian/փասիան” , which makes sense as “pheasant” would transliterate the Greek PH to Փ as in “phasian”. I found one entry where “pasian” is also known as “mirhav/mrhav”. Note the latter. Is it supposed to mean “mrrka hav”, as in “mrrik/storm-bird”… “thunderbird”?
=======
ՄԻՐՀԱՎ

[...]Դռան ձայնին Դիլանը գլուխը դուրս հանեց: Այգում ոչ ոք չկար: Ու հանկարծ, երբ սիմինդրի մարգերում երևաց գլխի վառ կապույտ մանդիլը, ինքը պահվեց դռան հետևը:
Կարծես հավք էր թաքնվել անտառի մթին խորշում: Ապա վիզը երկարեց, ինչպես կաքավը դեղնած արտերում խշշյուն լսելուց, և մի ջահել կին դուրս եկավ սիմինդրի խիտ արտից: Դուրս եկավ, ճոճեց բարակ մարմինը, որպես եղեգ և կաքավի մանր քայլերով սուրաց դեպի հնձանը:
Սոնան էր. զառ մանդիլով նորահարսը, լույս ատամներով այն աղջիկը, որ որպես զրնգան ծիծաղում էր, երբ առվակի մեջ կախում էր սպիտակ սրունքները, իսկ դրացու տղան` Դիլանը, ջուր էր ցնցղում նրա ողկույզի պես գանգուր մազերին:
Հարսը փափուկ քայլերով, ինչպես այծյամը ձյունի վրա, մոտեցավ հնձանին: Դռան մոտ զրնգացին Սոնայի շալե շապիկի արծաթ սուրմաները և ներս մտավ, ինչպես միամիտ հավքը վանդակի բաց դռնով;
Հանկարծ տեսավ նրան, ցնցվեց, ոստյուն արեց դեպի ետ, բայց մի կրակված ձեռք փակեց հնձանի դռնակը:
-Բաղը մարդ կգա, Դիլան,- դողալով խնդրեց նա:
Ու չիմացավ գինուցն էր, թե հնձանն էր տաք, Դիլան դային չիմացավ: Սոնայի ականջին շշնջաց:
-Կա՛ց, անխիղճ…
Շշնջաց ու պինդ-պինդ փաթաթվեց նրան: Այնքան դուրեկան էր նրա շույը վեր չարած, լաջվարդ հալավի հոտը, այնքան տաք էր հնձանը:
Սոնան օձի պես կեռումեռ արեց, փորձեց ազատվել նրա բազուկների օղակից, կարոտով խնդրեց, խոստացավ: Որպես եղեգ ճոճվեց նրա դալար մարմինը և մեջքը խոնարհեց... Անիմաստ մաքառումից հոգնած, հարսը սրտաբուխ նրան ընծայեց իր մարմինը,- որպես անարատ զոհ: Եվ նա ագահ համբուրեց հարսի կարմիր լար շրթունքը, անհագուրդ հիացավ ոսկեդեղձան հյուսերով, որ ծփում և խշշում էին լուսեղեն լանջի վրա:
Հետո թևը ջարդված հավքի պես Սոնան ամաչկոտ դուրս թռավ հնձանինց, մի անգամ էլ շորորաց այգու շաղոտ խոտերի վրա և ներսը թողեց լաջվարդ շապիկի բույրը:
Իսկ զրնգան սուրմաները կայտառ կոհակների նման ծափ էին զարկում:

***
Նրանք մանկության ընկերներ էին և նրանց սերը ծնվել էր նույնքան աննկատ, ինչպես մի գիշերում բացվում է մուգ մանիշակը: Առուների ափին, այգիներում, դաշտերից խուրձ կրելիս, ամառվա լուսնյակ գիշերներին խոտի դեզի մոտ, ամեն տեղից այդ սերը ծիծեռնակի պես ճռվողում էր, մինչև հասունացան նրանք, և մի օր էլ մեծատուն հարևանի շեմքով ներս մտավ Սոնան, հարսի քողը երեսին, արցունքից կարմրած աչքերը` պայծառ, որպես լեռնային ծովակ:
Հարսանիքից չորս ամիս հետո, պատահմամբ հանդիպել էին իրար այգիների ճանապարհին: Դիլանը նրան կանգնեցրել, հարցրել էր հալը, Սոնան թախիծով թոթվել էր ուսը և արագ հեռացել:
Հանդիպումը բորբոքել էր նրան, բայց առաջվա նման մոտիկ լինելու ցանկությունը, իբրև խոր երկնքում ճախրող թռչուն, երբեք չէր իջնում նրա շեմքին:
Ու հանկարծ այդ հավքը թառեց նրա ուսին...
Ինչո՞ւ եկավ այգին, արդյոք Սոնան մանկության առվակի ջրե՞րն էր կարոտել, թե՞ պատահմամբ մոտեցավ հնձանի դռնակին` մտածելով, որ ներսն էլ ամայի է, ինչպես այգում: Դիլան դային մինչև վերջ չիմացավ այդ:
Մի քանի անգամ մոտեցավ, կամեցավ նրա հետ խոսել, բայց Սոնան խույս տվեց:
-Թո՛ղ, Դիլան, գնա քեզ համար…
Եվ էլ իրար չտեսան:

***
Դիլան դային միայն գիշերը տուն գնաց: Ամբողջ օրը թափառել էր ձորում, եղել էր հարևանի այգու շրջակայքում, աղբյուրն էր գնացել, փողոցի անկյունում կանգնել էր, բայց ոչ մի տեղ Սոնային չէր տեսել:
Լուսնյակ գիշեր էր, երկինքն անամպ: Փչում էր գիշերվա հովը: Դիլան դային պառկեց դեզի գլխին, նոր հարած խոտերի վրա ու քունը չտարավ:
Հազարավոր չորացած ծաղիկներ էին բուրում խոտի խուրձերի միջից և լուսնյակ գիշերով նրան այնպես էր թվում, ասես այդ նույն դեզի վրա պառկել է Սոնան և խուրձերի մեջ թողել լաջվարդի բույրը:
Լուսաբացին հալվեցին աստղերը, գիշերվա լազուրը գունատվեց: Երբ ծաղիկներն արթնացան գիշերվա նիրհից և ցողը շողշողուն կաթիլներ շարեց նարնջագույն քարերի վրա, արևի առաջին շողերի հետ, գյուղի դիմաց, դեղնած արտերում, զարթնեց կաքավը.
-Կախ-կղա, շա՛խ-կղա...
Լսվում էր կաքավի թավ երգը: Ավելի վերև, անտառի խորքից, կանչում էր միրհավը:
Դիլան դային վեր կացավ, ուսը գցեց կայծքարով հրացանը և երեսը դարձրեց դեպի սարալանջի անտառը, որտեղից կանչում էր միրհավը:
Սիրտ չուներ իջնելու այգին, տեսնելու հնձանը:
Քայլում էր Դիլան դային շաղոտ խոտերի միջով, հնձած արտերն էր կոխ տալիս, ոսկեգույն ծղոտները, և գլուխը կախ բարձրանում դեպի անտառը` արահետի կեռմաններով և թփերի միջով:
Ահա ճամփի եզրին` մասրենու պառավ թուփը, նրա մոտ տափակ քարը, որի վրա հովիվներն այժմ էլ աղ են ցանում ոչխարի համար... Խուրձ էին կրում միասին` ինքը, Սոնան: Արևը խանձել էր աղջկա երեսը, ոսկեդեղձան հյուսերի ծայրը: Դեղին ծղնոտի փշրանքներ կային մազերի արանքում:
Կալից ձիերը քաշում էին, հասնում այդ քարին, և ձիերը կանգնեցնում: Ինքը բարձրացնում էր Սոնային ձիու վրա, հետո իր ձին նստում և գնում արտերը խուրձի:
Մի անգամ էլ Սոնան խնդրեց, որ միասին նստեն: Ու մի ձին հետևից քաշեցին: Առջևը Սոնան էր նստել, հետևում` ինքը: Մի ձեռով սանձն էր պահում, մյուսով գրկել էր նրա բարակ մարմինը: Աղջկա ծամերը քսվում էին նրա երեսին:
Իսկ մյուս առավոտը, երբ այդ քարին հասան, և ինքը առաջարկեց նորից միասին մի ձի նստեն, Սոնան հայտնեց, որ մայրը հանդիմանել է իրեն և խստիվ պատվիրել առանձին նստելու:
-Ինչո՞ւ:
-Ամոթ է,- ասաց աղջիկը արդար ժպիտով:
Դիլան դային մոտեցավ մի դեզի, ձեռքը կոխեց խուրձերի մեջ և տաքություն զգաց: Կեծացել էին խուրձերը, գիշերվա խոնավությունից հասկերը տմկել էին:
Երբ ծանոթ արտին հասավ, հենվեց կայծքարով հրացանին, միտք արեց: Սոնան այստեղ մի ամառ քաղհան էր անում, կռանում էր ցորենների վրա, մատները փուշ էին մտնում: Սոնան հնձվորի համար հաց էր բերում, քրտնում էր արևի տակ և քրտինքից շապիկը փակչում էր լանջին:
Լինե՜ր, այնպես լիներ, որ ինքը հնձվոր լիներ, նրանց արտը հնձեր, Սոնան հաց բերեր իրեն, շապիկը քրտներ և քրտնած նստեր կողքին:
Ետ նայեց Դիլան դային, եկած ճանապարհին նայեց: Մարդ չկար. աշնան մերկ դաշտերն էին: Ու միայն մասրենու կարմիր թփերն էին, և փայլուն մասուրները դեղնած տերևների արանքում:
Հանկարծ մի թփի հետևից լսվեց կաքավի ձայնը.
-Կա՛խ-կղա, շա՛խ-կղա...
Լինե՛ր, այնպես լիներ., որ ինքը հնձվոր լիներ, նրանց արտը հնձած արտում կաքավները հավաքում էին ընկած հատիկները, կտցահարում թափված հասկերը: Մեկը չէր, շատ էին: Ցատկոտում էին, օրորում գեր մարմինները: Գարնան երկու ճուտեր մի հասկի համար կռվում են` կտուց կտուցի:
Դիլան դային չոքեց, նշան բռնեց: Մի գեր կաքավ սպիտակ վիզը ձգեց, սկսեց չորս կողմը նայել: Մյուսները լռեցին, տապ արին ծղոտների մեջ:
Քամին խշխշացրեց թփերը, ինչպես Սոնան սիմինդրի երկար ցողունները... Ու խշշոցը կաքավներին հասավ թե չէ, իսկույն փռռալով մի քանի հանգույց արին օդում, իջան արև առած արտերի վրա:
Ճանապարհը շարունակեց: Քանի գնում, թփերն ավելի էին շատանում, արտերի մեջ երևում էին հատուկենտ կաղնիներ` ծռված, կռացած, կայծակի խառնված: Ասես պահապաններ էին կանգնել անտառի և արտերի սահմանում:
Արահետը բարակում էր: Վերջին արտերն էր կոխ տալիս: Անտառից հովը փչեց նրա դեմքին, ռունգերն ագահորեն ծծեցին անտառի խոնավ ու զով օդը:

***
Անտառը ծանոթ էր նրան, գիտեր, թե որտեղ է սիրում բույն դնել ու կանչել միրհավը, մթին անտառների ոսկեփետուր թռչունը:
Անտառի մեջ մամռոտ ժայռեր կային, արջաբներ, քամուց ընկած դարավոր կաղնիներ, որոնց վրա սունկերը շատ էին ընկել: Ծառերի կիսաչոր ճղները մամռոտել էին և կիսախավարի մեջ կարծես հետին որտքերի վրա բրդոտ արջեր էին կանգնած:
Ժայռերին չհասած` դիմացից լսվեց հրացանի պայթյուն:
Աղմուկից դրնգաց անտառը, դեղին տերևների ցողի խոշոր կաթիլները մետաղե ծանրությամբ ընկան խազալի վրա: Մթնկա խորշում թպրտաց գիշերահավը:
Ո՞վ պիտի լիներ: Կայծքարով հրացանի ձայն չէր: Իսկ գյուղում ուրիշ բերդան չկար:
-Տեսնես ո՞վ է որս անում,- մտածեց նա:
Տերևները խշշացին: Դիլան դային տապ արավ, պահվեց քարի հետևը: Միրհավն էր. հանգիստ քուջուջ անելով փոխում էր արնագույն տոտիկները և կտուցով քրքրում լորենու փափուկ տերևները:
Դիլան դային թաքստոցից գլուխը հանեց նշանի, հրացանի փողը երկարեց քարի վրա: Բայց հանկարծ թռավ միրհավը, հետքից մի ուրիշը, ապա երրորդը, չորրորդը...
Զգույշ է միրհավը, դժվար է նրան խփել: Երբեմն այնքան մոտ է գալիս, ահա ուզում ես կրակել, բայց մի թեթև խշշոցից, նույնիսկ որսորդի խոր շնչառությունից, բացում է թևերը, թռչում է գնդակից արագ, ծղրտում, պտույտներ անում թանձր սաղարթի վրա և անձայն իջնում մի ուրիշ տեղ: Զգույշ է միրհավը, քուջուջ անելիս ձգում է վիզը, աջ ու ձախ կռանում և ապա նորից երկարում վիզը, չորս կողմը նայում:
Դիլան դային թաքստոցից դուրս եկավ, ճանապարհը շարունակեց: Արդեն անտառի խորքն էր. տեղ-տեղ ծառերն անանց պատնեշ էին կազմել: Տերևները հարյուրավոր տարիներ թափվել էին իրար վրա, արևերես չէին տեսել ու չէին փնտրել: Ծառերի բները թաղվել էին տերևների կույտի մեջ և ճյուղերը թխսամոր թևերի նման փռել ստվերում կապույտ սունկերի վրա:
Դիլան դային կոխ էր տալիս չորացած տերևները, թաղվում, ինչպես հարդի շեղջի մեջ, սայթաքում և ճղներից բռնելով ճանապարհը շարունակում:
Հասավ աղբյուրը, կռացավ կուշտ ջուր խմեց: Քիչ հետո իջավ լորենիների ձորը:
Ներքև, քարերի վրա, այնքան շատ միրհավ կար... Արևը տաքացրել էր մամռոտ քարերը, ոսկեփետուր միրհավը, թևերին սև պուտեր, թռչում էր քարից քար, կանչում, կտցահարում հարևանին, էգի շուրջը պտույտներ անում:
Նշան բռնեց: Երբ քարը կայծ տվավ և կայծից բռնկվեց վառոդը, հրացանի փողից բոց ու մուխ ելավ, ձորերը որոտացին ահավոր արձագանքով, ձորից թռան միրհավները` թևերը լայն, փափուկ բմբուլով, թևերը փռած աշնան արևի ոսկե շողերի տակ:
Միայն մեկը թփրտաց, մամռոտ քարից վայր ընկավ թփուտների մեջ:
Դիլան դային վազեց և վազելիս նկատեց, որ մի սպիտակ շուն լեզու հանած, ցատկեց թփուտների կողմը:
Որսկան շան շունջն ու Դիլան դայու ձեռները միասին ձգվեցին դեպի արնոտ միրհավը:
Նրա մատները դիպան դեղին բմբուլներին, բայց վիրավոր միրհավը հանկարծ թևին տվեց, թռավ վեր: Երկու փետուր օրորվելով վայր ընկան, աշնան դեղին տերևների նման:
Դիլան դային ափսոսանքով նայում էր արնոտ միրհավի ետևից, երբ հանկարծ, շատ մոտիկ, լսվեց ոտնաձայն: Ետ նայեց, աչքերը զարմանքից լայնացան և հրացանը բնազդմամբ ձեռքից վայր սահեց ծառի հետևը:
Անտառապահն էր, աչքերը` կաս-կարմիր ածուխ...
Մոտեցավ, բղավեց և մինչև ուշքի կգար, նրա մտրակը օդը ճեղքելով չախեց Դիլան դայու ուսը, մինչև թիակների ոսկորը մրմուռը ծակեց, ինչպես եղինջի հարվածը բաց մսերը վրա:
Անտառապահը հարվածում էր նրան և զայրանում, որ Դիլան դային փախցրել էր նրա միրհավը:
Անտառապահի որսկան շունը մեկ նայում էր տիրոջը, մեկ` Դիլան դայուն, մռռում էր, պոչը գետնով տալիս, մեկ բերանը բաց` հուզմունքից հորանջում, մեկ էլ անհանգիստ հոտոտում թփերը, որտեղ քիչ առաջ թպտում էր արնոտ միրհավը:
Անակնկալ հանդիպումը նրան շշմեցրեց... Նրանք արդեն հեռացել էին, երբ Դիլան դային ուշքի եկավ, նայեց նրանց ետևից, մտաբերեց շան կարմիր երախը...
Դիլան դային նստեց քարի վրա: Ցավից նրա դեմքը կծկվում էր: Մեջքը կարծես շիկացած շամփուրներով խաշել էին, աչքի տակը հարվածից տաքացել էր: Երկար միտք արեց Դիլան դային, աչքը միրհավի փետուրներին: Մի անհուն դառնություն և կսկիծ ավերեվ նրա չքնաղ օրը:
...Արևը խաղում էր մայրամուտի ամպերի հետ: Անտառում լռություն էր: Միրհավը թռել էր հեռու... Մամռոտ քարի վրա երկու փետուր էր ընկած, դեղնագույն-սև պուտերով, իսկ թփի չոր ճյուղերին` արյան կաթիլներ:
Դիլան դային ձորով իջավ ներքև:
Երբեմն երազ էր թվում միրհավը, բայց մտրակի տեղերը մրմնջում էին, աչքի տակ ցավ էր զգում, ոտքերը դողում էին:
Սեղմել էր հրացանի տաք փողը, ինչպես միրհավի մարմինը, որին միայն մեկ վայրկյան շոշափեց և մատների ծայրով զգաց, որ բմբուլը փափուկ է: Միրհավի մարմինը` տաք բմբուլ, ինչպես Սոնայի մարմինը լաջվարդ շապիկի մեջ:
Տուն չգնաց: Քարքարոտ արահետով իջավ այգին: Ճռնչաց հնձանի դռնակը, ներս մտավ, մեկնվեց քարե հատակի վրա:
Երբ առավոտյան արևի շողքը հնձանի դռնակի ճեղքով փայլեց ներսում, Դիլան դային զարթնեց, տրորեց աչքերը և աչքի տակ ցավ զգաց: Ուռուցքը չէր անցել:
Այդ օրը նա քարե տաշտում ավելի զայրացած էր ճմլում սև խաղողը և չէր զգում, թե ինչպես քրտինքը գլորվում էր ճակատից, կաթում պղտոր գինու մեջ...


#16 nairi

nairi

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 3,704 posts

Posted 24 April 2008 - 06:12 AM

Someone help me out here! smile.gif

Have any of you read "Vandunts Badi"? If so, what is Varzhapet Minas? Is he a Dashnak or a communist? He wears a red armband, which I associate with communism (and the Soviet Union), but he seems to preach Dashnak ideology, e.g.:

Վարժապետ Մինասը մի անգամ էլ եկավ, խոսեց դաշնակցության մասին, մենշեվիկին ուշունց տվավ եվ ասաց, թե ով դաշնակցական չի, նա հայ չի:

He even uses the word dashnaktsutyun, but that doesn't necessarily mean Armenian Revolutionary Federation, does it? For me it's the last part "whoever is not a dashnak, is not an Armenian" that makes me interpret it as Dashnak ideology. But what's up with the red armbands?

...երկու մարդ եկան, թեվերին կարմիր շորի մի կտոր կապած: Մեկը վարժապետ Մինասն էր, մյուսն էլ մի ջահել տղա:

Did Dashnaks wear red armbands back in the day?

For those who haven't read the story, it begins right before WWI and ends right before Armenia became a member of the Soviet Union.

#17 nairi

nairi

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 3,704 posts

Posted 24 April 2008 - 08:37 AM

By the end of the story it becomes clear that he's not a Bolshevik, so I'm assuming that he is a Dashnak. The red armband still makes me wonder, however..

#18 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 24 April 2008 - 09:14 AM

QUOTE (nairi @ Apr 24 2008, 03:37 PM)
By the end of the story it becomes clear that he's not a Bolshevik, so I'm assuming that he is a Dashnak. The red armband still makes me wonder, however..

I have not read that work by Bakunts, yet...
Yes, Nairi. That slogan-
"թե ով դաշնակցական չի, նա հայ չի:"Is still recited by many even today.
As to the "red band" you know that the color red is the color of revolution that goes all the way back to the French Revoltion, hundreds of years before the Bolshevik one.
Hopefully one day we will learn how and why Abovian was murdered. How and why Bakunts was murderd, how and why Charents was condemned to an asylum for the criminally insane, and how and why Sevak was murdered, aka automobile accident. I have been there, beside all the dangerously winding hilly roads, that spot is the flattest of all with no reason for a road accident.
Speaking of "archives", regardless of what the furks may say, those "asrchives" are wide open. No argument. What I would ike to see is the "archives" why so many of our intellectuals were "silenced/murdered", and many more were exiled to Siberia! We may, before we accuse furkey of suppression of truth, tell the truth about our so called "archives".

Edited by Arpa, 24 April 2008 - 09:21 AM.


#19 nairi

nairi

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 3,704 posts

Posted 24 April 2008 - 10:18 AM

QUOTE (Arpa @ Apr 24 2008, 05:14 PM)
As to the "red band" you know that the color red is the color of revolution that goes all the way back to the French Revoltion, hundreds of years before the Bolshevik one.


I didn't know that actually, but the story makes much more sense to me now. smile.gif

#20 nairi

nairi

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 3,704 posts

Posted 24 June 2008 - 04:51 AM

QUOTE (Zartonk @ Feb 2 2007, 10:33 PM)
Bridges: Remembering Axel Bakunts

By Vahan Ishkhanyan

ArmeniaNow reporter

...
Old uncle Dilan, too, on an autumn day, when “a bright sadness descended upon desolate ravines, yellow-red forest and mowed fields”, sitting under the wall of a wine-press, on a dry walnut tree branch re-lives the happiest day of his life – the situations repeat themselves, it was a hot summer day, in the wine-press he was stamping grapes with his feet, when a creaking door to the garden opened and his love, Sona, went in.


Hmm, I'm not sure I agree with this interpretation. To me it seems like Dilan is revisiting a hurtful place in his past. After all, he raped Sona! And he is fully aware of that, but he can't figure out why he did it: "Ու չիմացավ գինուցն էր, թե հնձանն էր տաք, Դիլան դային չիմացավ:" The pheasant that he tried to catch, but missed, reminds him of Sona and the day he raped her. His conscience is not letting him live in peace until the last days of his life.

QUOTE
They used to be childhood friends and loved each other, but “one day Sona entered the large house of the neighbor” as a bride. After marriage Sona suddenly visited Dilan in the wine-press where “as a reed her young body was shaken and her back was bent.”


This is the bit where Sona gives up the struggle with Dilan and "lets" him rape her. Why does Ishkhanyan avoid talking about this directly?






0 user(s) are reading this topic

0 members, 0 guests, 0 anonymous users