Jump to content


Photo

CHARENTS BIOGRAPHY


  • Please log in to reply
29 replies to this topic

#1 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 16 June 2009 - 09:57 AM


Edited by Arpa, 16 June 2009 - 10:00 AM.


#2 Ani

Ani

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 1,656 posts
  • Gender:Female
  • Location:Yerevan, Armenia

Posted 15 October 2010 - 10:36 AM

Why is this topic empty???

#3 Ani

Ani

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 1,656 posts
  • Gender:Female
  • Location:Yerevan, Armenia

Posted 15 October 2010 - 10:36 AM

Չարենցի կանայք… Չարենցի սերերն ու հրապույրները: Աստղիկ Ղոնդախչյան, Կարինե Քոթանջյան, Լեյլի, Արմենուհի Տիգրանյան, Արփենիկ Տեր-Աստվածատուրյան, Նվարդ Ալիխանյան, Մարիաննա Այվազյան, Լյուսի Թառայան, Ռիչի Դոստյան, Արուս Ոսկանյան, Իզաբելլա Նիազյան… Ահա ոչ ամբողջական ցանկն այն անունների, որոնք այս կամ այն կերպ առնչվել են Եղիշե Չարենցի հետ, բանաստեղծի կարճատև կյանքի որևէ շրջանում նրա ուղեկիցներն են եղել, և յուրաքանչյուրն իր անջնջելի հետքն է թողել թե‘ նրա զգացական, թե‘ ստեղծագործական աշխարհում:

Սակայն Չարենցի կյանքում եղել է ևս մի սիրային դրվագ, որի մասին ժամանակակիցները միաձայն լռություն են պահպանել կամ լավագույն դեպքում բավարարվել են կցկտուր տեղեկություններով: Եվ նույնիսկ այդ ժլատ հիշատակումները թույլ են տալիս ուրվագծել ոչ սովորական մի պատմության նրբերանգները:

1930 թվի ամռանը Լենինգրադից Երևան վերադարձած Չարենցը դեպքերի բերումով ծանոթանում է 18-ամյա մի գեղեցկուհու` Վերա Ռուսկիի հետ: Նա կարճատև այցով Հայաստան էր ժամանել Հայկինոյի հրավերով` իբրև դերասան նկարահանվելու լիամետրաժ ֆիլմերից մեկում:

Կան հակասական վկայություններ այն մասին, թե հատկապես ո՞ր կինոնկարում էր երիտասարդ արտիստուհին պատրաստվում հայկական կերպար մարմնավորել: Մի դեպքում նշվում է, թե Վերային հրավեր էր ուղարկել կինոռեժիսոր Համո Բեկնազարյանը: Մեկ այլ կարծիքի համաձայն նրան պատրաստվում էին ընդգրկել «Անուշ» ֆիլմի նկարահանման աշխատանքներում:

Միանգամից ասենք, որ 1930-ին Բեկնազարյանը որևէ ֆիլմ չի նկարահանել, այնպես որ հազիվ թե հրավերը նրանից լիներ: Ինչ վերաբերում է Վրաստանի «ոսկինպրոմից» գործուղված կինոռեժիսոր Ի. Պերեսիանիին, ապա նա իսկապես այդ տարի սկսել էր Թումանյանի «Անուշ»-ի էկրանավորումը` զայրույթ պատճառելով հայ մտավորականությանն այն բանի համար, որ հանրահայտ պոեմը վերաձևել էր իր հայեցողությամբ և պատրաստվում էր սիրավեպը դիտարկել դասակարգային պայքարի տեսանկյունից:

Միանգամայն հնարավոր է, որ Վերային Երևան էր կանչել հենց Պերեսիանին(«Հայկական կինո, լիակատար կատալոգ»): Վերայի մասին հայտնի էր այն, որ նա ծնվել է Լեհաստանում, և շատերն էին կարծում, թե ազգությամբ լեհուհի է: Մինչդեռ նրա երկիմաստ անուն-ազգանունն ամենայն հավանականությամբ այլ բան չէր, քան արտիստական կեղծանուն, քանի որ իրականում աղջիկն ազգությամբ հրեա էր և ծնողներից ժառանգել էր Էռա Շմիդտ անունը: Դա էր պատճառը, որ Չարենցը ժամանակ առ ժամանակ սիրում էր նրան դիմել իր հորինած բառախաղով` աղջկան անվանելով ոչ այլ կերպ, քան «էռա ռուսկիխ »:

Հետագա իրադարձությունները զարգացել են շատ արագ և բուռն: Առաջին կնոջ` Արփենիկի մահից հետո ամուրի բանաստեղծի հրապուրանքն այնքան մեծ է եղել, որ նա շուտով Էռային պարզապես տեղափոխել է իր հյուրանոցային համարը (Չարենցն այդ տարիներին դեռ բնակարան չուներ և ապրում էր «Ինտուրիստ»` ներկայիս «Երևան» հյուրանոցի երկրորդ հարկի սենյակներից մեկում): Գայթակղությունն ուղեկցվել է աննկարագրելի խանդով:

Չարենցը սահմանափակել էր աղջկա բոլոր կարգի շփումներն ու հանդիպումները կողմնակի մարդկանց հետ, լավագույն դեպքում որևէ զբոսանք հնարավոր էր եղել միայն իր ուղեկցությամբ: Բանը հասել էր նրան, որ երբ բանաստեղծը պատրաստվում էր որևէ գործով քաղաք դուրս գալ, նա պարզապես սենյակի դուռը փակում էր Էռայի վրա, բանալին դնում էր իր գրպանը և նոր միայն հեռանում:

Թերևս սխալված չենք լինի, եթե ասենք, որ Էռան այդպես էլ չարժանացավ հայկական ֆիլմում նկարահանվելու բախտին: Այդ տարիներին թողարկված կինոնկարներից որևէ մեկում չի հիշատակվում նրա անունը: Եվ մնում է միայն ենթադրել, որ դերասանուհու հարկադրված բացակայության մեղավորը եղել է ոչ թե ռեժիսորը, այլ… Չարենցի խանդը («Կովչեք», Մոսկվա, 1991թ.):

Ի վերջո, համատեղ անցկացրած մի քանի մեկուսի շաբաթներին հետևում է Չարենցի առաջարկը` ամուսնանալ: Հազիվ թե դա հապճեպորեն կայացրած որոշում լիներ մի տղամարդու կողմից, ով մշտապես շրջապատված էր կանանցով և, ինչպես ասում են, ընտրության լայն հնարավորություն ուներ: Նրա այս առաջարկին Էռան դրական է պատասխանում:

Կարծիք կա, որ աղջկա արձագանքն իրականում եղել է պարտադրված քայլ, քանի որ նա արդեն հղի էր: Ամեն դեպքում համաձայնությունը ստացվել էր, և Չարենցը սկսում է լրջորեն նախապատրաստվել հարսանյաց արարողությանը: Վրա է հասնում պսակադրության օրը: Խնջույքի սեղաններն ու սրահը ձևավորվել էին Չարենցի հսկողությամբ և ըստ նրա ճաշա֊կի: Նշված ժամին ներկայանում են բոլոր հրավիրվածները` ավելի քան 20 հոգի: Ամենքն անհամբերությամբ սպասում են հարսնացուի հայտնությանը, քանի որ ոչ բոլորին էր հաջողվել մինչև հարսանիքը տեսնել նրան, և մեծ էր հետաքրքրությունը, թե ինչպիսին է այն կինը, որն արժանացել էր բանաստեղծի ընտրյալը լինելու պատվին: Բայց բոլորից անհամբերն ու անհանգիստն այդ պահին Չարենցն էր: Էռան ուշանում էր: Տեսնելով, որ սպասումը ձգվում է նախատեսվածից ավել, նա ստիպված ծանոթներից մեկին ուղարկում է հյուրանոց ճշտելու, թե ինչն է ուշացման պատճառը: Որքան մեծ է լինում նրա զարմանքը, երբ լրաբերը ետ է գալիս ու տեղեկացնում, որ հարսնացուն անհետացել է: Քիչ անց հայտնի է դառնում նաև ամբողջ եղելությունը:

Չարենցի կրտսեր մտերմուհին և հետագայում նրա ձեռագրերի պահապան Ռեգինա Ղազարյանը տարիներ անց որոշ դրվագներ է պատմել այդ միջադեպի մասին` հայտնի դարձնելով նաև իր մասնակցությունը հարսնացուի առեղծվածային անհետացման գործին: Պարզվում է, որ այն պահին, երբ Չարենցը զբաղված էր նախապատրաստական հոգսերով, Էռան իր մոտ է կանչում Ռեգինային, նրա օգնությամբ հավաքում է իրերն ու անմիջապես ուղևորվում երկաթուղային կայարան:
Էռան առաջին իսկ գնացքով մեկնում է Հայաստանից («Չարենցյան նշխարներ» հուշերի ժողովածու): Հավանաբար վերջին պահին Չարենցի կամավոր գերուհին, այնուամենայնիվ, սթափվել էր ու հասկացել, որ ամուսնությունը շատ ավելի լուրջ քայլ է, քան սիրային արկածը, և ստեղծված իրավիճակից միակ ելքը շուտափույթ փախուստն էր: Իսկ Ռեգինային ոչինչ չէր մնում, քան իր «դավադրության» մասին խոստովանել հուսալքված նորափեսային:
Աղջկա համար էլ ավելի անսպասելի էր Չարենցի արձագանքը, ով զայրանալու փոխարեն ընդամենը մեկ ակնթարթ անշարժանում է, հետո անմիջապես վերագտնում է ինքնատիրապետումը և դառնալով ներկաներին` բարձր ձայնով հայտարարում է, որ հանգամանքների բերումով նախատեսված հարսանյաց արարողությունը փոխվում է… քեֆի: Ի պատիվ հրավիրվածների պետք է ասել, որ նրանցից որևէ մեկը խոսքով կամ պահվածքով զգացնել չի տալիս դեպքի արտառոց լինելը, և խնջույքը շարունակվում է մինչև ուշ գիշեր:
Ահա այսպիսի ձախողված ավարտ ունեցավ Չարենցի հերթական գայթակղությունը, որ կարող էր նրա համար ճակատագրական լինել: Արդեն մեկ տարի անց Չարենցը նոր ընտրյալ ուներ` Իզաբելլան, որն էլ դարձավ նրա երկրորդ կինը: Իսկ Էռա՞ն: Հետագա տարիներին նրա մասին որևէ հիշատակություն չէր հանդիպում:
Սակայն բոլորովին վերջերս մեզ հաջողվեց արխիվային պահոցներում գտնել եզակի վկայություններ` նույնքան անակնկալ բացահայտումներով: Գրող Մկրտիչ Արմենի օրագրային գրառումները թերթելիս 1960-ի սեպտեմբերի 4-ին կատարված այլևայլ նշումների շարքում մենք հանդիպեցինք այսպիսի տողերի. «… Երեկոյան գնացի Գուրգենի մոտ (խոսքըԳուրգեն Մահարու մասին է - Հ.Չ) և հրաժեշտ տվեցի նրան.- մեկնում են երեկոյան 9-ն անց 40-ի գնացքով։ Զանգ տվեց նաև Վերա կամ Էռա Պետրովնա Շմիդտը, որը երեկ Գուրգենենց մոտ էր… Ես նրա մասին լսել էի դեռ մի քանի տարի առաջ, Խորենից (Խորեն Աճեմյանը` Մահարու եղբայրը - Հ. Չ)։ Այդ կինը, իր ասելով, եղել է Չարենցի սիրուհին, և նրա գեղեցկուհի աղջիկն իբր թե Չարենցից է։ Տեսանք լուսանկարները և’ աղջկա, և’ մոր երիտասարդության։ Ես մորը հիշեցի, թեև ոչ շատ հստակ։ Իրոք որ, նա այն ժամանակ շատ գեղեցիկ էր և հիմա էլ, չնայած իր մոտ հիսուն տարեկան հասակին, դեռ պահպանել է իր հմայքի ցայտուն հետքերը։ Իսկ աղջիկը բացառիկ գեղեցիկ է։ Եվ, ճիշտն ասած, զգալիորեն նման Չարենցի մեծ աղջկան. դա նկատեցինք թե‘ ես, և թե‘ Գուրգենն` իրարից անկախ։ Մի խոսքով, դա կոչվում է անցյալի հետքե֊րով…»: (ՀԱԱ, Մկրտիչ Արմենի անձնական արխիվ, ֆոնդ 972, ցուցակ 1, գործ 55)։
Էռան աղջկան կոչել էր Ժենյա: Կարծես ճակատագրի հեգնանքն էր, որ նա իր դստեր համար պիտի ընտրեր Չարենցի «Ռոմանս անսեր» պոեմի հերոսուհու անունը: Հետաքրքիր է, որ մի քանի ամիս անց` 1961-ի հունվարին, Մկրտիչ Արմենը վերստին անդրադառնում է նրանց` թղթին հանձնելով Ժենյայի մասին այս գրառումը. «Շատ գեղեցիկ ու հետաքրքիր աղջիկ է, իմիջիայլոց, ինձ խիստ ծանոթ տիպի։ Դա աղջկա այն երեսառած տիպն է, որ միանգամայն բնական և նույնիսկ անխուսափելի է համարում, որ բոլոր տղամարդիկ իր շուրջը պտտվեն, սիրահարվեն իրեն….»։
Իբրև ասվածին հավելում` նշենք նաև, որ և’ Էռան, և’ Ժենյան այդ տարինե֊րին որոշ ժամանակ ապրել են Երևանում։ Նրանք Գուրգեն Մահարու մշտական հյուրերն էին, և նրա հետ նրանց մտերմությունն այլ կերպ դժվար է բացատրել, քան Չարենցի հանգամանքով։ Վերջին տեղեկությունը, որ հայտնի է Էռայի մասին, այն է, որ նա իր դստեր հետ 1971-ին Խորհրդային միությունից մշտական բնակության է մեկնել Իսրայել:

Հովիկ Չարխչյան

#4 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 16 October 2010 - 09:09 AM

An excellent post Ani!!
ԱՀՀՀ!!!
Թէ նա ինչպէս սիրել է մեր աղջիկներին: Քան՞ի աղջիկ է սիրել:
Սիրելի Անի, եթէ դու էլ ապրէիր այդ օրերին Չարենցը նոյքան պիտի սիրեր քեզ ինչպէս եւ մենք:
Եղիշեն սիրել է մեր բոլոր աղջիկնեէրին եւ այլն:
Մինչեւ երբ իր սէրը , հանդէպ Մրիանա Այվազիանաի, մի խմրած վիճակում նա փամբուշտ է արձակել ներա դէմ:
Որ նրան վերջին ստեղտագործ “գնտակահարունմ” էր:
Յիշենք

Ու ՆԱՅԻՐԵԱՆ Աղջիկների Հեզաճկուն Պարն եմ սիրում

]
Some day we may know how much he was in love of the “աղջիկներին”!!

#5 Ani

Ani

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 1,656 posts
  • Gender:Female
  • Location:Yerevan, Armenia

Posted 19 October 2010 - 12:47 PM

An excellent post Ani!!
ԱՀՀՀ!!!
Թէ նա ինչպէս սիրել է մեր աղջիկներին: Քան՞ի աղջիկ է սիրել:
Սիրելի Անի, եթէ դու էլ ապրէիր այդ օրերին Չարենցը նոյքան պիտի սիրեր քեզ ինչպէս եւ մենք:
Եղիշեն սիրել է մեր բոլոր աղջիկնեէրին եւ այլն:
Մինչեւ երբ իր սէրը , հանդէպ Մրիանա Այվազիանաի, մի խմրած վիճակում նա փամբուշտ է արձակել ներա դէմ:
Որ նրան վերջին ստեղտագործ “գնտակահարունմ” էր:
Յիշենք
]
Some day we may know how much he was in love of the “աղջիկներին”!!



Արփա՜...:)
Կարծում եմ այդ բոլոր Նաիրյան (նաև ոչ Նաիրյան:-) աղջիկների համար Չարենցի սերը անեծքի նման է եղել...:) (բայց գուցե սիրելի անեծք, ով գիտի...)...:)

Ի դեպ, հավաստի տվյալներով Չարխչյանը ավարտել էր գիրքը "Չարենցի Կրակոցը" անունով դեռ 2009-ի ամռանը, չգիտեմ ինչ պատահեց, բայց գիրքն այդպես էլ չհրատարակվեց...


#6 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 19 October 2010 - 05:09 PM

Dear Ani, not to take away from your excellent articles.
How can we forget the last of his aghjik infatuations Mariana Ayvazian?
It has been said that genius and insanity are either ends of a circle and they meet.

I had written the following here;

http://hyeforum.com/...=1

The meaning of “archive/arsheev, արխիվ”, a royal repository of official papers and documents;
http://hyeforum.com/...0518&hl=archive
See no. 12 here about Bakunts, his archives should be dug up too;
http://hyeforum.com/...7080&hl=bakunts
------
The reason I chose to air Charents’expanded biography above is because I have a booklet that I bought at the Matenadaran in 1995 when the ink was still wet.
The Trial of Yeghisheh Charents- ԵՂԻՇԷ ՉԱՐԵՆՑԻ ԴՏԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆԸ- Պատմական Փաստաթղթեր-Historical Documents published by ԲԱՆԲԵՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՐԽԻՒ ՆԵՐԻ 1995. I wish someone would air the entire text on the internet. It will take me forever to type them in Armenian..
It is about Charents’ trial and testimonies, his eventual conviction and incarceration to solitary confinement at a criminally insane prison. It seems like the last 10 or 11 years of his life were heavily under the influence of alcohol and maybe other drugs, since at the mentioned incident in 1926 he was (born 1897) only 29 years old and died at the tender age of 40 (1937).
Warning! It is not pretty.!! Even tough it does not diminish his genius and fame.
It was for his stalking , harassing and in a drunken stupor firing at and wounding Mariana Ayvazian, See quote below.
I will try and translate some of the testimonies by himself, Sargis Ayvazian (father), Mariana herself and Bakunts, yes Aksel Bakunts, here Gurgen Mahari is also mentioned.
His wife Arpenik had traveled to Russia and Yeghisheh missed her much and felt lonely, took to drinking. When he was sober which was not often, he spoke about literature, poetry and political affairs, but when he was drunk all he talked about was girls and women, among which Mariana(16 years old, half his age).
Btw. At the end of that booklet there is a section of Charents’ eye witness accounts of survivors of the Genocide, “Պատմում են թուրքական յաթաղանիգ փրկուածները“. (Edit. I had taken that those eyewitness accounts were his. Now that I look again, those were just an addendum to the book, perhaps in connection to the fate of Charents and many others.)
I have also seen his writings, which I cannot find now, at the prison in forms of short stories about his cellmates, most of them insane, like “napoleons” etc. and or murderers of some shape or another.
Here we will see the assassination Attempt.
Beside the conviction and sentence of 8 years of imprisonment, his sentence was reduced to 3 years, during which his wife Arpnik dies and he is given a 7 day furlough, after which his sentence was suspended on condition that he submit to medico-psychological supervision at a sanatorium.

1926, 5 սեպտեմբեր - Երևանում ատրճանակի կրակոցով թեթև վնասվածք է պատճառում Մարիանա Այվազյանին, որին սիրահարված էր: Չարենցի դեմ հարուցվում է քրեական գործ: Նոյեմբերի 9-ի դատական նիստում դատապարտվում է 8 տարվա ազատազրկման (խիստ մեկուսացումով): Նույն նիստում պատժաչափը մեղմացվում է՝ դարձվում է 3 տարի (առանց խիստ մեկուսացման և իրավունքների սահմանափակման): Պատիժը կրում է Երևանի բանտում՝ «Ուղղիչ տանը»: Այս ընթացքում կնոջ վիճակի վատացման և մահվան կապակցությամբ նրան տրվել է 7 օր արձակուրդ, իսկ դրանից հետո աննպատակահարմար է համարվել հոգեկան ծանր դրության մեջ նրան կալանքի տակ պահելը: 1927թ. հունվարի 8-ին որոշվում է կալանքը փոխարինել «հարկադիր բժշկությամբ՝ ուղարկելով նրան սանատորիաներից մեկը»:

Here we see how Arpenik died from an ectopic/ex-utero pregnancy.

1927, հունվարի 1-2-ի գիշեր - Արտաարգանդային հղիություն ախտորոշմամբ Երևանի 1-ին հիվանդանոցում վախճանվում է կինը՝ Արփենիկ Տեր-Աստվածատրյանը: Չարենցը շատ ծանր է տարել կնոջ մահը: Նրա հիշատակին են նվիրված ձոնված «Էպիկական լուսաբաց» ժողովածուն, «Նավզիկե» պոեմը, այլ բանաստեղծություններ:

Here is an account of his surgery for kidney stones in Moscow, and subsequent addiction to narcotics.

1929 - Մոսկվայի քաղաքային 2-րդ հիվանդանոցում երիկամի վիրահատությունից հետո (քարի հեռացում) սկսում և մինչև կյանքի վերջը շարունակում է օգտագործել թմրադեղեր:

Here is his remarriage to Isabella

1931, 29 սեպտեմբեր - Ամուսնանում է Իզաբելա Նիազովայի հետ (ծնվ. 1909թ.), որը Մոսկվայում ավարտել էր 7-ամյա դպրոց: Ծնողները Բաքու էին տեղափոխվել Շամախիից: Իզաբելայից Չարենցն ունենում է երկու դուստր՝ Արփիկ (1932թ.) և Անահիտ (1935թ.): Մահացել է 1969-ին Երևանում:

Here we see Isabella'’s application to the supreme soviet, among which A. Mikoyan, to let her husband go due to poor health, instead she is accused of anti-state conspiracy and exiled to Kazakstan

1937, 25 սեպտեմբեր - Իզաբելա Չարենցը դիմում է ԽՍՀՄ ժողկոմխորհի նախագահի տեղակալ Ա. Միկոյանին և խնդրում, հաշվի առնելով ամուսնու առողջական ծանր վիճակն ու անմեղսունակությունը, միջոցներ ձեռնարկել՝ ազատելու բանտից: Չարենցին ոչ միայն չեն ազատում, այլև այս նամակն առիթ է դառնում 1937թ. նոյեմբերի 23-ին ձերբակալելու Իզաբելային, մեղադրանք ներկայացնելու ըստ 69-րդ հոդվածի, որ նշանակում է, թե իշխանություններից թաքցրել է ամուսնու հանցագործությունները, և 1938թ. հուլիսի 15-ին, որպես սոցիալապես վտանգավոր տարր՝ 5 տարով աքսորելու Ղազախստան:

Here we see Yeghishe’s demise at the age of 40, after days of comatose state, that according to official reports was due to multiple health related issues. Some argue that he was a victim of the stalinian purges.

1937, 27 նոյեմբեր - Առավոտյան ժամը 7-ին վախճանվում է Երևանի բանտի հիվանդանոցում: Դրան նախորդել էր ծանր հիվանդությունն ու օրեր շարունակ տևած անգիտակից վիճակը: Հաջորդ օրը կատարում են դիահերձում, ըստ որի՝ բազմաթիվ հիվանդությունները հասցրել էին «օրգանիզմի ընդհանուր հյուծման», ինչն էլ, ըստ պաշտոնական կարծիքի, վերահաս մահվան պատճառ է հանդիսացել:


Edited by Arpa, 19 October 2010 - 05:14 PM.


#7 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 10 November 2010 - 09:35 AM

Posted Image

A few days ago we saw a shorter version of this where it was mentioned that an Armenian from Bolis had offered to buy it, and that foreigners, non-citizens cannot buy property there. In a related story we read that Charents’ much neglected house museum in Yerevan was being fixed.
==================

Arts and Culture | 10.11.10 | 12:49
Debatable Destiny: “Charents” house up for sale in Kars

Photo: Taron Baloyan
“My house left in Kars, by the river bank, built of stones rough-cut” – here is what remains of Charents' house in Kars (modern Turkey).
By Gayane Abrahamyan
ArmeniaNow reporter
Recent information from Turkish media that a great Armenian writer’s ancestral house in Kars (modern Turkey) was for sale for about $180,000 gave rise to more debate in Armenia about Yeghishe Charents’ house.
Some doubt that it is his real house, others call for a fundraising to buy the house that belonged to the writer’s father.Charents (1897-1937) is held as one of the most outstanding Armenian poets of the 20th century, with his works covering a wide range of topics, but most importantly Armenia and Armenians. An early champion of communism, Charents later grew disillusioned with the Bolshevik regime and was executed during the Stalinist purges. On November 6, the Turkish daily Hurriyet wrote that Charents’ house had been put up for sale, and the Dogan News Agency said that “the decrepit house was taken up by drug addicts.” “Drug addicts have turned the space of about 100 square meters, including three rooms and a small garden into their den. And the neighborhood residents demand that it be either demolished or reconstructed,” it said. Any Armenian who visits Kars in what is now eastern Turkey goes to this house first. A recent visit found the house in a much more decrepit condition than it was only a few months earlier. The old wooden gate was broken, there was a sofa and clothes in one room, as well as fresh packs of cigarettes and bottles. Some of the neighbors said two homeless men had used the house as shelter. Two written signs “For Sale” with an indicated telephone number, old and outdated, are posted on the site. “We also heard that it was an Armenian writer’s home, but it should be restored, now it has become a dump,” Yunos Sengul, a 68-year-old Kars resident, told ArmeniaNow. Sengul’s parents used to live in Yerevan and after the establishment of the Soviet regime in eastern Armenia moved to Kars. “My mother spoke a little Armenian, knew some Armenian songs,” he says. Very few people in Kars actually know about Charents’ house. When those who actually know its location want to give directions to visitors they’d usually call it “a ruined house under a big tree.” The wall of the entrance to the ruined house nestling under a tall poplar tree where the writer was supposedly born has an inscription in Armenian: “Charents lived here”, and next to this there is an inscription in Turkish: “God created everyone equal.” The author of the Turkish note is Yilmaz Akkaya, a 26-year-old student at Kars University, who is a participant in the Beraber (translated Together) project jointly held in Kars and Gyumri in Armenia. As part of the project jointly with Armenian participants he shot a film about Charents and says he had discovered not only Armenians, but also the Armenian writer. “I learned about Charents during our program and tried to find his works, which were only in English translation and I read it with difficulties, but understood that he is a truly great writer and the house where he lived should be preserved, it is particularly important for us, Turks,” Yilmaz told ArmeniaNow. State authorities in Turkey are silent about the sale or demolition of the Charents home. The head of the Kars municipality public relations department says that it is outside their reach, because the house is privately owned. An agreement was reached about the restoration of Charents’ house between director of the Charents museum in Yerevan Lilit Hakobyan and the former mayor of Kars, who is known as a vocal supporter of Armenian-Turkish normalization and installed in Kars a big monument called “Friendship” and dedicated to Armenian-Turkish friendships. “We had a preliminary agreement to repair it and turn into a culture house, we suggested also building a small hotel next to the house, where Armenians who arrive from different parts of the world can stay,” says Hakobyan, adding that the former mayor received the idea warmly, however the negotiations were frozen after the assassination of Hrant Dink, a Turkish-Armenian journalist and minority rights champion, in Istanbul in January 2007. Meanwhile, there are still lingering doubts about whether what is presented as Charents’ ancestral home is actually his father’s house. Charents expert David Gasparyan says there are two houses that are ascribed to Charents and a research should be conducted to establish which one was the real family home. “Still in 2005 when I was visiting [Kars] as part of a group of intellectuals we placed wreaths near two houses, because we did not know which one was the real [Charents] home. This matter needs a serious research,” says Gasparyan.

Source URL: http://www.armeniano...ts_house_turkey
====================

#8 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 10 November 2010 - 10:39 AM

How low can we sink?
Is there a limit to human (in)decency?
A “new game in town”,? Character assassinations, desecration of the bones of our idols .?
A few days ago we read this;
http://hyeforum.com/...=1
And now, among many google hits this;
http://hetq.am/en/culture/charenc-2/
The old adage goes- People wearing manure stained eyeglasses see the entire world as a heap of manure.
Are we going back to the “gay twenties” aka the Roaring twenties, when at that time the word meant “flappy-happy”.
I’m not sure about Ms? Violet, but Mr? Russell is an openly acknowledged homo.
Has anyone seen and read those so called “homoerotic” works by Charents? For all we know, Charents was an incurably romantic WOMANIZER.

Charents Specialist Charges Harvard Professor with
[ 2010/11/09 | 14:14 ] culture
Inga Martinyan
Gasbaryan argues that Professor James Russell has defamed Charents

Davit Gasbaryan, a Charents specialist and a Doctor of Linguistics, claims that James Russell, Mashtots Professor of Armenian Studies at Harvard University, has incorrectly interpreted a series of homoerotic poems written by Yeghishe Charents and thus has defamed the name of the writer.
Gasbaryan says Russell offered an “intimate” interpretation of the writer’s work.
As the story goes, in 1988 Professor Russell travelled to Armenia and struck up a friendship with Artashes Emin, the younger son of the poet Gevorg Emin. Russell says that Emin gave him a number of unpublished works by Charents for safekeeping. Gasbaryan claims that Russell published articles in the press about the writings and that no one in Armenia was aware of the fact.
In 2008, a portion of these unpublished works were sold to the Charents Museum of Literature and Art. The asking price was 8 million AMD. The RA Ministry of Culture could only allocate 6.5 million. Thus, all the manuscripts could not be purchased.
Gasbaryan is calling for the remainder to be brought back to Armenia as well


Edited by Arpa, 10 November 2010 - 12:15 PM.


#9 Ani

Ani

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 1,656 posts
  • Gender:Female
  • Location:Yerevan, Armenia

Posted 10 November 2010 - 02:31 PM

How low can we sink?
Is there a limit to human (in)decency?
A “new game in town”,? Character assassinations, desecration of the bones of our idols .?
A few days ago we read this;
http://hyeforum.com/...=1
And now, among many google hits this;
http://hetq.am/en/culture/charenc-2/
The old adage goes- People wearing manure stained eyeglasses see the entire world as a heap of manure.
Are we going back to the “gay twenties” aka the Roaring twenties, when at that time the word meant “flappy-happy”.
I’m not sure about Ms? Violet, but Mr? Russell is an openly acknowledged homo.
Has anyone seen and read those so called “homoerotic” works by Charents? For all we know, Charents was an incurably romantic WOMANIZER.



Arpa, have you read those poems?

#10 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 11 November 2010 - 09:53 AM

Arpa, have you read those poems?


No Ani, I don't know if I have read them, neither do I know which they are.
Read the entire article by Russell here; Also see the iclusion of the book Deviation.
http://www.inknagir....id=523&lang=eng

The relevant quote from the above. Where two poems are mentioned, whether those are the ones in the question or not? See also the unambiguous allusion that Charents was “bisexual, user of narcotics”.

At the age of nineteen at Columbia College I began to read Charents. His "Vision of Death" and "The Cats and I" remain amongst the most powerful poems I've ever read, in any language. The translations and discussions of Charents by my friends Raffi Setian and Garig Basmadjian haunt me to this day. As I continued my work on Charents, gradually becoming acquainted with the texts saved from destruction at the time of his arrest, he became a greater and more complex figure than one could ever have imagined. He was both a revolutionary and a Christian mystic, a loving husband and father and a bisexual, a brilliant and responsible editor and a user of narcotics. He was at home in Moscow and Leningrad as in Erevan and Tiflis. A man as large and brilliant, as tragic and grief-stricken as his verses


Here are those two poems . Is there a relevance to the subject at hand?

Մահվան տեսիլ
հեղինակ՝ Եղիշե Չարենց


Որպես լքված թավջութակի ձգված մի լար`
Դողում է սիրտս կարոտով մի ահարկու.
Կարոտներիս գագաթն է այն` վերջի՜ն քնար.–
Մի պիրկ պարան ու երկնուղեշ փայտեր երկու:
Որպես բախտիս մութ քամահրանքը, կամ որպես
Մի հին խոստում, որ անկատար, դրժած թողի-
Կախաղանի փայտերն ահա քաղաքի մեջ
Կանգնել են, սեգ, ու սպասում են կախվողի:
Կանգնել են, լուռ իրար կքած, փայտեր երկու,
Ու մեջտեղում դողում է, մեղկ ու երերուն,
Մի գորշ պարան, ինչպես տխուր այս օրերում
Անբոց մորմոքը նաիրյան իմ ո՜րբ հոգու.


Եվ արդյոք ո՞վ է երազել այդքան դաժան-
Ու լուսավոր առավոտները իմ հոգու
Ո՞վ դարձրեց-մի անկրակ իրիկնաժամ,
Ու գորշպարան, ու երկնուղեղ փայտե՛ր երկու:
Գուցե այդ ե՛ս եմ, որ սրտով իմ լուսնահար
Ո՛չ մի կրակ հեռուներից ձեզ չբերի,
Ու ցանկացա, որ չօրհներգե ոչ մի քնար
Լուսապսակ, պայծառ գալիքը Նաիրի․․․


Երթամ մարող ու մարմարող իրիկվա մեջ,
Որպես ուրու հալածական, որպես տեսիլ,-
Տա՜մ պարանոցս կարոտին այն երկնուշեղ
Ու օրորվեմ` եղերական ու անբասիր․․․
Թող ո՛չ մի զոհ չպահանջվի ինձնից բացի,
Ուրիշ ոտքեր կախաղանին թող մոտ չգան.
Եվ թող տեսնեն ի՛մ աչքերի մեջ կախվածի,
Իմ բո՛րբ երկիր, լուսապսակ քո ապագան:
Թող դուրս ընկած իմ աչքերի մեջ կախվածի
Նոքա տեսնեն պայծառ օրերդ ապագա,-
Թող ո՛չ մի զոհ չպահանջվի ինձնից բացի,
Ո՛չ մի ստվեր կախաղանին թող մոտ չգա․․․



ԿԱՏՈՒՆԵՐՆ ՈՒ ԵՍ

Ինձ ասացին, որ ես իզուր եմ ապրում,
Որ ես իզուր վիրավորում եմ իմ խեղճ
ՈՒ խայտառակ գոյությամբ
Վեհությունը աշխարհի...

Ինձ ասացին, որ ես իզուր եմ ապրում...
Եվ ո՞վ ասաց. մի կատու,
Որ գարնան դեմ, սիրակարոտ մլավելով,
Երազում էր տա՜ք գգվանքներ ու խնդում:

Նա նստել էր կտուրին,
ՈՒ իր մրսած կողերն հողին քսելով,
Մլավելով աղիողորմ,
Կանչում էր որձ կատուներին, որ, ավա՜ղ, չկային...

Գարնան արևն իրիկնային
Գցել էր պաղ մի ճառագայթ կողերին
ՈՒ արևի տակ գարնան
Տաքանում էր կարոտը ո՜րբ կողերի...

ՈՒ կատվային աչքերում,
Արդեն մարող ճառագայթի նման խաղճ,
Հուրհուրում էր վերջին տագնապը սիրո,
Որ դեռ մխում էր ցամաքած սրտի մեջ:

Երկա՜ր, երկա՜ր մլավում էր հուսահատ:
Եվ որպես սև դառնություն -
Այդ աղեխարշ մլավյունը իրիկվա
Հոսում էր վար կտուրից,
Որպես թախիծ, որպես թույն...

Նայում էի ես երկա՜ր:
Լու՜ռ էր այնպես: ՈՒ միայն ջուրն էր կաթում,-
Երբ դիմացի կտուրից,
Գաղտնագողի մոտենալով-
Ցատկեց հանկարծ մի կատու:

Դեռ չէր տեսել: Բայց հանկարծ
Նա նկատեց - մլավյունը խղճուկ
Փոխվեց մի սուր, արնափրփուր խնդության:
Եվ իրարու մոտեցած.
Արդեն մարող լույսերի տակ արևի,
Նրանք իրար միացան,
Չիմանալով, որ նայում է մի չար աչք - ներքևից...

Հետո... Ների՛ր ինձ, երկի՛նք,
Որ հալհլոցը գարնան
ՈՒ տեսարանը հեթանոս այդ սիրո
Մեջս շարժեց չար մի կիրք...
Եվ ես, հանկարծ,
Ի՛նքս էլ դեռ լավ չհասկացած, թե ինչու,
Վերցրեցի մի բուռ ձյուն
ՈՒ խփեցի կատուներին սիրարծած...

Եվ ա՛յդ պահուն միայն ես
Նկատեցի, որ եթե
Ես պատահմամբ այդ չար քայլը չանեի-
Սիրով տարված կատուները կտուրից
պիտի գետին ընկնեին...

Սակայն իմ թաց ձյունագնդից արթնացած
Սուր զայրացած, որ չթողին, որ խաղան -
Նրանք ահեղ մլավեցին դեպի ցած -
ՈՒ փախան...

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ո՜վ երկինք,
Ների՛ր, որ ես ոչնչի չ՜մ պետք եկել,
Որ կյանքս ողջ երգ է եղել ու քամի...
Բայց մի անգամ, միայն մի,-
Երբ գարուն էր, հալհլոց -
Ես փրկել եմ - թեկուզ կամքիս հակառակ -
Երկու կատվի ... կտուրից վայր ընկնելուց



#11 Ani

Ani

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 1,656 posts
  • Gender:Female
  • Location:Yerevan, Armenia

Posted 11 November 2010 - 11:59 AM

Կարծում եմ Էմինի որդու կողմից պահպանված պոեմներն ինկատի ունեն: Տարբեր թերթերում տպագրվել են որոշ հատվածներ ու շատ հակասական կարծիքներ էին հնչել...Ես ինքս ընդհանրապես չեմ սիրում պոեմներ բացատրելու "թարգմանելու" գաղափարը, որովհետև երբեք հնարավոր չի ճիշգրիտ ըմբռնել ու հասկանալ պոետի հոգևիճակը, կամ հասկանում ես կամ ոչ, բացատրությունները շատ սուբյեկտիվ են ու աղավաղված...ես չհասկացա այդ պոեմները ու չփորձեցի թարգմանել/մանրացնել/բացատրել...



Հիմա, լսիր, սկսում եմ իմ ինտիմ

Պոեմն, անհուն, եւ մեղսական, եւ թովիչ։

Սիրում եմ ես, ինչպես գիտես, կոկաին,

Հայտնի եմ ես, որպես անբուժ մորֆինիստ։

Սիրում եմ այլ արհեստական եւ անհայտ… [մեկ բառ ջնջված է]

Հրապույրներն, ալկոհոլից մինչեւ հաշիշ

Բայց, ինձ համար լուսե ցնորք է անհաս

Վեշտասնամյա պատանու սերն արևոտ

Եվ ոչ մի կին, գեղեցկուհի լինի, թե

Մի տրփուհի աստվածածին կրքերն

Չարժե սիրած մի պատանու մանկատես

Բարով մարմինն, աստվածային ու գերիչ։

Վեշտասնամյա գրաբար է, նշանակում է՝ տասնվեց։ Բայց բանաստեղծության ընթացքում ցանկության տարիքն իջնում է.

Չկա ոչինչ, որ գեղեցիկ լինի, քան

Ոսկեցողուն մարմինը մերկ տղայի,

Տասնևչորսից մինչեւ տասնհինգ տարեկան։


http://www.tert.am/blog/?p=417

Edited by Ani, 11 November 2010 - 12:00 PM.


#12 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 11 November 2010 - 03:06 PM

Չկա ոչինչ, որ գեղեցիկ լինի, քան

Ոսկեցողուն մարմինը մերկ տղայի,

Տասնևչորսից մինչեւ տասնհինգ տարեկան։


Thank you Ani. I have to read that poem again to see where we get the idea.
So what?? What is so erotic about the body a sixteen year old boy? We all have brothers, cousins and children of that age.
Where does one get the idea that description of a nude boy is homoerotic?
Only people with muddy eyes will see the world as a pile of mud..
Was Michelangelo an homophile when he sculpted this? We don’t know. We don’t want to know. How is his glorification of the human body in such beauty make him a homophile?
http://www.pbs.org/w...s/david_big.jpg
How does one read “homophilia” here? Tchaikovsky was an openly unabashed and incurable homophile. But where do we see it? Do the Russians trash him? Neither do the Americans who every 4th of July play his 1812 Overture. In the Swan Lake? From where the music of the Disney movie the Sleeping Beauty came from. Was he watching the girls’ cleavages or the boys’ crotches? How does that diminish his genius?
Swan Lake;

Sleeping Beauty;

--
Չարենցի մասին նման աղբ կուտակողներին պիտի աղբանոց թափել:

Edited by Arpa, 11 November 2010 - 11:32 PM.


#13 Ani

Ani

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 1,656 posts
  • Gender:Female
  • Location:Yerevan, Armenia

Posted 01 November 2011 - 10:33 AM

Պղծել են Չարենցի գերեզմանը
Գրող, գրականագետ Հովիկ Չարխչյանը ահազանգում է, որ պղծվել է Եղիշե Չարենցի գերեզմանը: Հանգստյան օրերին նրա այդ հայտարարությունը «Ֆեյսբուքում» ամենաշատ քննարկվող թեմաներից մեկն էր: «Եղիշե Չարենցի գերեզմանը պղծված էր, ոչնչացված էր այնտեղ տեղադրված խաչը, բանաստեղծի դիմանկարը եւ ցուցանակը, որի վրա նշված էր նրա մահվան օրը: Գերեզմանաթումբը հարթեցված էր, իսկ այնուհետեւ ծածկված շինարարական աղբով, քարերով եւ մետաղե թիթեղներով: Թե ո՞վ կամ ովքե՞ր են մարդկային կերպարանքով այն թերմածքները, որ հանդգնել են ձեռք բարձրացնել այդ սրբավայրի վրա, առայժմ հայտնի չէ»,- գրել է Չարխչյանը: Մի խումբ գրականագետներ ու չարենցասերներ վստահ են, որ բանաստեղծը թաղված է Երեւանից Էջմիածին տանող մայրուղու ձախ կողմում, Հրազդանի կիրճի եզրին, նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի առանձնատան պարսպի կողքին: Հովիկ Չարխչյանը նկատում է, որ այդ տարածքը օրուգիշեր հսկվում է ոչ միայն թիկնապահների կողմից, այլեւ պարսպի տարբեր հատվածներում տեղադրված տեսախցիկներով, եւ բացառում է, որ տեսախցիկն արձանագրած չլինի այդ վանդալիզմը: «Հիշեցնեմ, որ դեռեւս 1996 թվականին գտնվեցին Չարենցի մասունքները, իսկ վերջին տարիներին այդ վայրը դարձել էր Չարենցի պոեզիայի երկրպագուների ուխտավայրը: Չարենցասերների ջանքերով այն հնարավորինս բարեկարգվել էր, տեղադրվել էին հիշատակի խաչն ու հուշատախտակը: Այժմ կատարված անմարդկային արարքը ոչ միայն հանճարեղ գրողի հիշատակի պղծումն է, այլեւ ծանր վիրավորանք նրա ընթերցողների ջերմ զգացումների հանդեպ: Եւ սա չի կարող անհետեւանք մնալ»,- ընդգծում է գրականագետը:

http://www.armtimes.com/29115

#14 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 01 November 2011 - 11:04 AM

Միթէ Չարենցի Սուրբ Աճիւնները չեն՞ վերազետեղուած Հայ Դիցարան Դամբարան /Pantheon/Պանթէոն/ All Gods?
Ավետիքի եւ Կոմիտասի կողքին: Ինչու՞: :msn-cry:
I am not lying. I am crying as I read the above article.

Edited by Arpa, 01 November 2011 - 11:57 AM.


#15 Yervant1

Yervant1

    The True North!

  • Super Moderator
  • PipPipPipPipPip
  • 21,603 posts
  • Gender:Male

Posted 27 January 2012 - 09:10 AM

FILM ON ARMENIAN POET YEGHISHE CHARENTS TO BE SHOWN IN SYDNEY

Tert.am
26.01.12

An inspirational film on great Armenian poet Yehgishe Charents is
going to be screened in Australia, Sydney on February 26.

The film produced and directed by Shareen Anderson is a detailed look
at the life and work of the literary giant, .Armenia.com.au reported.

Anderson explores the life and work of the great Charents through a
literary travelogue from Armenia to the poet's birthplace in Kars,
historic Armenia.

Shareen Anderson is an award-winning filmmaker and the founder of
Fort Greene Filmworks, a production company based in New York City
and Johannesburg, South Africa. Together with Lisa Henry of Left Hand
Films, Shareen co-directed and co-produced Forgotten Freedom Fighters,
a one hour documentary film for Al Jazeera English, as well as the
critically-acclaimed eight episode documentary series Saving Soweto,
also for Al Jazeera English, and which received a bronze medal at
the 2010 New York Festivals International Television & Film Awards.

#16 MosJan

MosJan

    Էլի ԼաՎա

  • Admin
  • PipPipPipPipPip
  • 31,196 posts
  • Gender:Male
  • Location:My Little Armenia

Posted 27 January 2012 - 02:59 PM


Չարենցի գերեզմանը գտնվե՞լ է
Posted Image«Հայրենիքի դավաճան» պիտակը ստացած, «hակախորհրդային գործունեության» մեջ մեղադրվող ու 1937-ին բանտի հիվանդանոցում մահացած Եղիշե Չարենցի գերեզմանը մինչեւ վերջերս անհայտ էր, եւ 5-6 տասնամյակ շարունակ, տարբեր մարդիկ ապարդյուն փորձել են գտնել այն վայրը, որտեղ նա թաղված է։

Այժմ, կարծես, այդ հարցը ստացել է իր վերջնական պատասխանը։ Գրականագետ Հովիկ Չարխչյանը, ով ուսումնասիրում է բանաստեղծի կյանքն ու գործունեությունը` պատրաստվելով նրա մահվան հանգամանքների վերաբերյալ գիրք գրել, մեզ հետ զրույցում պատմում է, որ մի խումբ չարենցասերների` այդ ուղղությամբ կատարած աշխատանքի արդյունքում այսօր արդեն, թերեւս, ոչ ոք չի կասկածում, որ Եղիշե Չարենցի գերեզմանը գտնվում է Երեւանից Էջմիածին տանող մայրուղու ձախ կողմում` Հրազդան գետի կիրճի ափին` Ռոբերտ Քոչարյանի առանձնատան պարսպի կողքին։



«80-ականների վերջերին եւ 90-ականների սկզբներին հայտնվեցին մի քանի վկայություններ` Չարենցի կոնկրետ թաղման վայրի մասին։ Դրանցից առաջինը եւ, իմ կարծիքով, ամենալուրջ վկայությունը կապվում էր Եղիշե Հովհաննիսյան անուն-ազգանունով մի մարդու հետ։ Նույնիսկ 40-ականների վերջին, մի շրջան, երբ Չարենցի անունն անգամ արգելված էր արտասանել, այս մարդը սկսել է նյութեր հավաքել` բանաստեղծի թաղման վայրի վերաբերյալ։ Այն ժամանակ նա ցուցակագրել է 15 հոգու, ովքեր վկայություններ են տվել, թե որտեղ կարող էր թաղված լինել Չարենցը»,- ասում է գրականագետը։ Ըստ նրա, Եղիշե Հովհաննիսյանը խոստացել էր մահվանից առաջ անպայման բացահայտել այդ տեղեկությունը ու նաեւ դա ապացուցող հատուկ նշաններ հայտնել։ Եւ ինչպես Եղիշե Հովհաննիսյանը, այնպես էլ 80-ականներին հայտնված` Հրազդանի մի քաղաքացի, ով 37 թվին նույնպես կալանավոր է եղել, բայց` գողության համար, պատմել է, որ ինքն անձամբ է թաղել Չարենցի աճյունը, սակայն, հաշվեհարդարի սպառնալիքով, իրենից պահանջել են լեզուն բուն դնել։ Եւ Հրազդանի բնակիչն այդ մասին բարձրաձայնել է միայն ԽՍՀՄ փլուզումից հետո։ «Մի խոսքով, այդ բոլոր վկայությունները մատնանշում էին միեւնույն տեղը»,- շարունակում է Հովիկ Չարխչյանը։ 90-ականների վերջերին, մի խումբ չարենցասերների` վերը նշված տարածքում առաջին որոնումները արդյունք չեն տալիս։ Բայց մի օր այն քաղաքացին, ում սեփականությունն էլ հանդիսացել է այդ հողատարածքը, հողագործության ժամանակ ոսկորներ է գտնում եւ դրա մասին տեղյակ պահում չարենցասերների խմբին, թե` կարծես ես գտել եմ այն, ինչ որ դուք էիք փնտրում։ «Գալիս, բացում են, այդ մնացորդները հանում եւ տրամադրում են Գիտությունների ազգային ակադեմիայի հատուկ ինստիտուտին, որտեղ հետազոտություններ են կատարվում»,- ներկայացնում է գրականագետ Չարխչյանը։ Ու Ակադեմիան, ըստ նրա, հաստատում է, որ գտնված մարդկային ոսկորները պատկանում են միջինից ցածր հասակ ունեցող, 40 տարեկան տղամարդու։ Իսկ Եղիշե Հովհաննիսյանն իր մահից առաջ իսկապես հանդիպել է գրականագետ Դավիթ Գասպարյանի հետ ու հայտնել խոստացված ապացույց-նշանների մասին` ծնկոսկրի կոտրվածք եւ գանգի բացակայություն։ Առաջինի վերաբերյալ Չարենցի կենսագրության մեջ հիշատակում կա։ Իսկ ինչ վերաբերում է գանգին, ապա, ըստ Չարխչյանի, բանաստեղծի դիահերձման ակտում գանգի հերձման առնչությամբ ոչ մի գրառում չկա, ինչն ուղղակի պարտադիր պայման է։ Այստեղ մեր զրուցակիցը հիշում է այն հանգամանքը, որ բանտում` մահից առաջ, ռուս սպան դաժան ծեծի է ենթարկել Չարենցին ` ճտքակոշիկներով հարվածներ հասցնելով նրա գլխին։ «Ենթադրում եմ, որ այդ հետքերը վերացնելու համար պարզապես գլուխը մարմնից անջատել են»,- կարծիք է հայտնում գրականագետը։ Ահա համադրելով գոյություն ունեցող փաստերը ու նաեւ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ հնարավոր չէ` մի քանի տարբեր մարդիկ պատահմամբ միեւնույն տեղը մատնացույց անեն, Չարխչյանը հայտարարում է` այժմ արդեն, թերեւս, չհանդիպի մեկը, ով Չարենցի գերեզմանի գտնված լինելու հարցում կասկածներ ունենա. բանաստեղծի կենսագրությամբ զբաղվող գրեթե բոլոր մարդիկ անվերապահորեն հավատում են դրան։ «Բայց այսօր կա իրար հակասող 2 ծայրահեղ վերաբերմունք։ Մի խումբը մտածում է, որ իմաստ չունի այս փաստը մասսայականացնել, ու պետք չէ, որ Չարենցը ունենա կոնկրետ գերեզմանատեղ։ Եւ շատ զարմանալի է, որ այդ տեսակետի պաշտպաններից մեկն էլ Չարենցի աղջիկն է։ Նա ասում է, որ դա այնքան էական բան չէ` Չարենցի մահվան լեգենդը թող ժողովրդի համար մնա որպես լեգենդ, Չարենցի մարմինը թող ձուլվի երկրին, աշխարհին։ Մյուս խումբը ոչ միայն պնդում է, որ թաղման վայրը ինչ-որ կերպ նշվի, այլ նաեւ մտածում է, որ շատ ճիշտ կլիներ, եթե կառավարության մակարդակով` Չարենցի մասունքները տեղափոխվեին Պանթեոն ու հավուր պատշաճի, քրիստոնեական ավանդույթների համաձայն, հողին հանձնվեին»,- ասում է գրականագետը։ Նա անձամբ երկրորդ տարբերակի կողմնակիցն է։




Աննա Զախարյան -

Մայիս 2, 2009
<br class="Apple-interchange-newline">

#17 MosJan

MosJan

    Էլի ԼաՎա

  • Admin
  • PipPipPipPipPip
  • 31,196 posts
  • Gender:Male
  • Location:My Little Armenia

Posted 27 January 2012 - 03:00 PM


Դեռ երկար գերեզման չի ունենա
Posted ImageԵրեկ հայտնի դարձավ, թե ինչ ընթացք է ստացել Հայաստանի գրողների միությունում նախորդ օրը հրավիրված նիստը, որտեղ մասնավորապես քննարկվել է Եղիշե Չարենցի գերեզմանի խնդիրը:

Այլ առիթներով տեղեկացրել ենք, որ գրական աշխարհի մի խումբ մարդիկ չեն կասկածում, որ բանաստեղծը թաղված է Երեւանից Էջմիածին տանող մայրուղու ձախ կողմում, մյուսներն էլ կամ չեն հավատում դրան, կամ տպավորություն է, թե ուղղակի չեն ուզում հավատալ: Նախատեսվում էր, որ նիստից հետո Գրողների միությունը պետք է հանդես գար հայտարարությամբ: Փոխարենը, սակայն, նիստի վերաբերյալ որոշակի մանրամասներ տարածեց «Արմենպրես» լրատվական գործակալությունը: Ըստ այդմ, «նախ քննարկվել է Եղիշե Չարենցի «նորահայտ» գերեզմանի խնդիրը, որը, ըստ մի շարք հրապարակումների, վերջերս պղծվել է, ծածկվել շինարարական աղբով։ Իր ելույթում չարենցագետ, բանասիրության դոկտոր Դավիթ Գասպարյանը պարզաբանել է, որ որեւէ իրեղեն ապացույց չկա, թե նշված վայրում է թաղված Չարենցը։ Հանճարեղ բանաստեղծի թոռը՝ Արմեն Չարենցը, հայտնել է իրենց գերդաստանի հավաքական կարծիքը. այն հոգեւոր ժառանգությունը, որ ավանդվել է հանճարի կողմից, եւ որի տերը համայն հայությունն է, պահանջում է զուր տեղը Չարենցին գերեզման չփնտրել, որովհետեւ նա անթեղված է հայ ժողովրդի հոգում եւ դրանով էլ անմահ է»,- գրում է «Արմենպրես»-ը։



Բանաստեղծ Արեւշատ Ավագյանը կրկին փաստարկներ է ներկայացրել` վերը նշված վայրում Չարենցի գերեզմանը լինելու մասին վկայող, իսկ արձակագիր, կինոգետ Դավիթ Մուրադյանն էլ ավելի կտրուկ է արտահայտվել՝ ասելով` վարկածներ կան, ապացույցներ չկան, ու անիմաստ է ավելորդ սրբատեղի ստեղծել։ Իսկ ահա ՀԳՄ նախագահ Լեւոն Անանյանը, գործակալության փոխանցմամբ, հորդորել է, որ «նորահայտ գերեզմանի ջատագովները ոչ թե անհարկի աղմուկ բարձրացնեն, այլ դիմեն ՀՀ կառավարությանը եւ տեղազննման համապատասխան աշխատանքներից ու դատաբժշկական հետազոտություններից հետո հանգեն ստույգ եզրակացության»։



Նշենք, որ Դավիթ Գասպարյանը, որը ժամանակին Չարենցի գերեզմանը գտնված համարողների շարքում է եղել, դեռ նախօրեին հրաժարվեց խնդրի շուրջ խոսել մեզ հետ: Իսկ գրող, գրականագետ Հովիկ Չարխչյանին, որը շարունակում է պնդել, թե Չարենցը թաղված է Երեւան-Էջմիածին մայրուղու մոտ, երեկ հարցրինք` պատրաստվո՞ւմ է հետեւել ՀԳՄ նախագահի հորդորին ու դիմել կառավարության միջամտությանը: «Ես չեմ պատրաստվում որեւէ մեկին դիմել ու որեւէ բան խնդրել: Շատ զարմանալի է, կարծես Թուրքիայի կառավարության հետ գործ ունենք, որ մի հատ էլ գնանք, խնդրենք, թե ի՞նչ կլինի՝ տեր կանգնեք մեր հոգեւոր ու մշակութային ժառանգությանը: Ես անում եմ այն, ինչ թելադրում է իմ համոզմունքը, իմ խիղճը, իմ մասնագիտությունը: Իսկ եթե ԳՄ նիստում մի քանիսը թեթեւությամբ կորցրեցին ամոթ ու խիղճ, դա իրենց խնդիրն է»,- հայտարարեց Հովիկ Չարխչյանը: Նա կարծում է, որ հենց միայն այն փաստը, որ քննարկմանը չէին հրավիրվել հակառակ տեսակետի ու փաստարկների կրողները, արդեն իսկ բացահայտում է դրա կազմակերպիչների մտադրությունը: «Ծածուկ, բոլորի աչքից հեռու, առանց լրատվամիջոցներին տեղեկացնելու փակ դռների ետեւում արծարծվում են թեմաներ, որոնք մասնավոր սեփականություն չեն, սակայն արդյունքում դրանք մատուցվում են իբրեւ հանրության վերաբերմունք եւ իրողություն: Արդյոք հարկ կա՞ ասելու, որ գրականության պատմության հարցերը չեն լուծվում վարչարարական մեթոդներով: Մեր ոչ վաղ անցյալի պատմության մեջ տասնյակ, եթե ոչ հարյուրավոր օրինակներ կան, թե ինչի կարող են հանգեցնել նիստերի ու ժողովների մակարդակով կորզված «ճշմարտությունները»: Մշակութային պատմության հարցերը չեն լուծվում նաեւ տնայնագործական եղանակներով, երբ որոշումներ կայացնելու արտոնությամբ են օժտվում խնդրի էությանն անտեղյակ ու գրագիտության մակարդակով լուրջ կասկածներ հարուցող մարդիկ: Իսկ ինչ վերաբերում է նրանց, ովքեր հուդայաբար ուրացան այն, ինչը երեկ իրենք էին պնդում ու բարձրաձայնում, սա արդեն բոլորովին այլ հարց է, որին անպայման անդրադարձ կլինի հիմնավորապես»,- ընդգծեց Չարխչյանը: Իսկ մեր դիտարկմանը, որ հակառակ տեսակետ ու փաստարկներ կրող Արեւշատ Ավագյանը ներկա է եղել ՀԳՄ նիստին, նա արձագանքեց, որ նա չարենցագետ չէ:



Թվում է, որ այս պարագայում, երբ պնդումներ կան Չարենցի թաղման վայրը գտնված լինելու մասին, յուրաքանչյուրը պետք է շահագրգռված լիներ` այդ խնդրի պատասխանը վերջնականապես իմանալու հարցում, պատկան մարմիններն էլ`ամեն ինչ անեին այդ ուղղությամբ: Երեկ, սակայն, կառավարության մաս կազմող մշակույթի նախարարությունից տեղեկացանք, որ այս գերատեսչությունն, ըստ էության, չի պատրաստվում խնդրում հստակություն մտցնել: Հստակություն, որը հիմնված կլինի ոչ թե խոսքերի, այլ համապատասխան փորձաքննությունների եզրակացության վրա: Մշակույթի նախարարության հասարակայնության հետ կապերի վարչության պետ Գայանե Դուրգարյանը մեզ փոխանցեց հետեւյալը. Գրողների միության նախագահ Լեւոն Անանյանը նախարարին տեղեկացրել է, որ «ՀԳՄ նիստում կայացած քննարկման մասնակից բոլոր մասնագետները միակարծիք եկել են այն եզրակացության, որ այնտեղ Չարենցից որեւէ հետք չկա, եւ գերեզման համարվել չի կարող: Մշակույթի նախարարությունը հիմնվում է այդ եզրակացության վրա»:



Հ.Գ. Գրողների միությունում քննարկված մյուս խնդիրն, ըստ «Արմենպրեսի», առնչվել է Ե. Չարենցի անվան գրականության եւ արվեստի թանգարանում 40 տարի շարունակ պահվող Պետրոս Դուրյանի գանգի ճակատագրին։ Բանախոսները համարում են, որ դասականի մասունքը պետք է հողին հանձնել Կոմիտասի անվան զբոսայգու հայոց մեծերի Պանթեոնում։ Դրամատուրգ Կարինե Խոդիկյանն էլ կարծիք է հայտնել, որ Պանթեոնում պետք է կառուցել առանձին հուշապատ եւ Պ. Դուրյանի գանգն այնտեղ զետեղել` հիմնավորելով, որ պատը հետագայում կարող է ազգային այլ մասունքներ եւս ներփակել իր մեջ։ Այս առաջարկն արժանացել է նախագահության անդամների մեծ մասի հավանությանը:




Աննա Զախարյան -

Նոյեմբեր 5, 2011
<br class="Apple-interchange-newline">

#18 MosJan

MosJan

    Էլի ԼաՎա

  • Admin
  • PipPipPipPipPip
  • 31,196 posts
  • Gender:Male
  • Location:My Little Armenia

Posted 27 January 2012 - 03:01 PM

Posted Image

A few days ago we saw a shorter version of this where it was mentioned that an Armenian from Bolis had offered to buy it, and that foreigners, non-citizens cannot buy property there. In a related story we read that Charents' much neglected house museum in Yerevan was being fixed.
==================

Arts and Culture | 10.11.10 | 12:49
Debatable Destiny: "Charents" house up for sale in Kars

Photo: Taron Baloyan
"My house left in Kars, by the river bank, built of stones rough-cut" – here is what remains of Charents' house in Kars (modern Turkey).
By Gayane Abrahamyan
ArmeniaNow reporter
Recent information from Turkish media that a great Armenian writer's ancestral house in Kars (modern Turkey) was for sale for about $180,000 gave rise to more debate in Armenia about Yeghishe Charents' house.
Some doubt that it is his real house, others call for a fundraising to buy the house that belonged to the writer's father.Charents (1897-1937) is held as one of the most outstanding Armenian poets of the 20th century, with his works covering a wide range of topics, but most importantly Armenia and Armenians. An early champion of communism, Charents later grew disillusioned with the Bolshevik regime and was executed during the Stalinist purges. On November 6, the Turkish daily Hurriyet wrote that Charents' house had been put up for sale, and the Dogan News Agency said that "the decrepit house was taken up by drug addicts." "Drug addicts have turned the space of about 100 square meters, including three rooms and a small garden into their den. And the neighborhood residents demand that it be either demolished or reconstructed," it said. Any Armenian who visits Kars in what is now eastern Turkey goes to this house first. A recent visit found the house in a much more decrepit condition than it was only a few months earlier. The old wooden gate was broken, there was a sofa and clothes in one room, as well as fresh packs of cigarettes and bottles. Some of the neighbors said two homeless men had used the house as shelter. Two written signs "For Sale" with an indicated telephone number, old and outdated, are posted on the site. "We also heard that it was an Armenian writer's home, but it should be restored, now it has become a dump," Yunos Sengul, a 68-year-old Kars resident, told ArmeniaNow. Sengul's parents used to live in Yerevan and after the establishment of the Soviet regime in eastern Armenia moved to Kars. "My mother spoke a little Armenian, knew some Armenian songs," he says. Very few people in Kars actually know about Charents' house. When those who actually know its location want to give directions to visitors they'd usually call it "a ruined house under a big tree." The wall of the entrance to the ruined house nestling under a tall poplar tree where the writer was supposedly born has an inscription in Armenian: "Charents lived here", and next to this there is an inscription in Turkish: "God created everyone equal." The author of the Turkish note is Yilmaz Akkaya, a 26-year-old student at Kars University, who is a participant in the Beraber (translated Together) project jointly held in Kars and Gyumri in Armenia. As part of the project jointly with Armenian participants he shot a film about Charents and says he had discovered not only Armenians, but also the Armenian writer. "I learned about Charents during our program and tried to find his works, which were only in English translation and I read it with difficulties, but understood that he is a truly great writer and the house where he lived should be preserved, it is particularly important for us, Turks," Yilmaz told ArmeniaNow. State authorities in Turkey are silent about the sale or demolition of the Charents home. The head of the Kars municipality public relations department says that it is outside their reach, because the house is privately owned. An agreement was reached about the restoration of Charents' house between director of the Charents museum in Yerevan Lilit Hakobyan and the former mayor of Kars, who is known as a vocal supporter of Armenian-Turkish normalization and installed in Kars a big monument called "Friendship" and dedicated to Armenian-Turkish friendships. "We had a preliminary agreement to repair it and turn into a culture house, we suggested also building a small hotel next to the house, where Armenians who arrive from different parts of the world can stay," says Hakobyan, adding that the former mayor received the idea warmly, however the negotiations were frozen after the assassination of Hrant Dink, a Turkish-Armenian journalist and minority rights champion, in Istanbul in January 2007. Meanwhile, there are still lingering doubts about whether what is presented as Charents' ancestral home is actually his father's house. Charents expert David Gasparyan says there are two houses that are ascribed to Charents and a research should be conducted to establish which one was the real family home. "Still in 2005 when I was visiting [Kars] as part of a group of intellectuals we placed wreaths near two houses, because we did not know which one was the real [Charents] home. This matter needs a serious research," says Gasparyan.

Source URL: http://www.armeniano...ts_house_turkey
====================




Այդ տունը չկա
Posted Image

Ի հեճուկս վերջերս տարածված այն տեղեկությունների, թե Կարսում վաճառվում է Եղիշե Չարենցի ապրած տունը, հուշարձանագետ Սամվել Կարապետյանը երեկ հայտարարել է, որ այն այլեւս գոյություն չունի: Վաճառքի մասին հայտարարությունները նա համարել է կեղծիք եւ նշել, որ դա ուղղակի քրդերի համար փող աշխատելու լավագույն միջոց է: Հուշարձանագետը հիշատակել է, որ Կարսի վերջին քահանայի թոռնուհին` երեւանաբնակ Հեղինե Աբրահամյանը, հստակ մատնանշում է Չարենցի հայրական տան տեղը: Ըստ այդմ, այն գտնվել է երկաթե կամրջի հարեւանությամբ: Տունը եղել է սեւ, երկհարկանի, որի լուսանկարները պահպանվել են: Սամվել Կարապետյանն ասել է, որ իրականում այն թաղամասը, որտեղ ապրել է հայ մեծանուն բանաստեղծը, հողին է հավասարեցվել, եւ տեղը կառուցվել նորը: Հուշարձանագետը նաեւ նկատել է, որ Թուրքիայում որպես Չարենցի տուն հաճախ ներկայացվում են տարբեր շինություններ:





#19 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 01 December 2012 - 12:38 PM

Once again from that site of AZG Culture.
We will see who and what Loosampop/Lmapshade/Spotlight? was.
Lampshade;
http://www.sewing.or...e_lampshade.jpg
Spotlight;
http://louisville.ed...ght Graphic.jpg

=====
Turns out, Charents during his youthful years in Kars had attempted to create a literary organ Loosampop , and that his literary colleague , albeit his sweetheart was a certain Karineh Kotanjian.
http://www.azg.am/AM...ture/2012120105


Լուսամփոփ

Եղիշէ Չարենց

Լուսամփոփի պէս աղջիկ աստւածամօր աչքերով,
Թոքախտաւոր, թափանցիկ, մարմնի պէս երազի,
Կապոյտ աղջիկ, ակաթի ու կաթի պէս հոգեթով,
Լուսամփոփի պէս աղջիկ...

Ես ի՞նչ անեմ, ի՞նչ անեմ որ չմեռնի իմ հոգին,
Որ չմարի իմ հոգին քո ակաթէ աչքերում,
Ես ի՞նչ անեմ, որ մնայ ծիածանը երեքգոյն,
Որ չցնդի, չմարի իմ հոգու հեռուն...

Լուսամփոփի պէս աղջիկ աստւածամօր աչքերով,
Թոքախտաւոր, թափանցիկ, մարմնի պէս երազի,
Կապոյտ աղջիկ, ակաթի ու կաթի պէս հոգեթով,
Լուսամփոփի պէս աղջիկ…

[/b]

By ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆ

Չարենցի պոեզիայում անմահացած նրա երիտասարդության մեծ սերըՙ կարսեցի կապուտաչյա գեղեցկուհի Կարինե Քոթանջյանը, բանաստեղծին նվիրված իր հուշերում վկայել է, որ «...Չարենցը Կարսում Տաճատ Ալեքսանյանի հետ միասին մտադիր էր հրատարակել գրական ամսագիր, եթե չեմ սխալվումՙ «Կարմիր աստղ» խորագրով: Ամսագրի համար հանձնարարվեց ինձ ռուսերենից թարգմանել, եթե հիշողությունս չի դավաճանումՙ Գարշինի «Красный цветок» պատմվածքը: Չգիտեմ ինչ ընթացք ստացավ նրա այդ մտադրությունը հետագայում»: (տես «Հուշեր Եղիշե Չարենցի մասին», Երեւան, 1986, էջ 45):
Թեեւ Ալմաստ Զաքարյանը, խոսելով Չարենցի 1916-1917 թվականների գործունեության մասին, իր աշխատության մեջ հիշատակել է Կարինե Քոթանջյանի վերոհիշյալ վկայությունը, սակայն լրացուցիչ տվյալ չի հաղորդել կամ ենթադրություններ չի կատարել:
Կարինե Քոթանջյանն իսկապես սխալվում էր. Չարենցի հրատարակելիք գրական ամսագիրը չպետք է լիներ «Կարմիր աստղը», այլ պիտի ունենար մի ավելի ռոմանտիկ, այդ շրջանի չարենցյան ոգուն առավել ներդաշնակ անուն: Դա մենք պարզեցինք բոլորովին պատահաբար, երբ 1916 թվականի Բաքվի «Արեւ» պարբերականը թերթատելիս հուլիսի 2-ի



ՉԱՐԵՆՑԻ ՉԿԱՅԱՑԱԾ «ԼՈՒՍԱՄՓՈՓԸ»
Չարենցի պոեզիայում անմահացած նրա երիտասարդության մեծ սերըՙ կարսեցի կապուտաչյա գեղեցկուհի Կարինե Քոթանջյանը, բանաստեղծին նվիրված իր հուշերում վկայել է, որ «...Չարենցը Կարսում Տաճատ Ալեքսանյանի հետ միասին մտադիր էր հրատարակել գրական ամսագիր, եթե չեմ սխալվումՙ «Կարմիր աստղ» խորագրով: Ամսագրի համար հանձնարարվեց ինձ ռուսերենից թարգմանել, եթե հիշողությունս չի դավաճանումՙ Գարշինի «Красный цветок» պատմվածքը: Չգիտեմ ինչ ընթացք ստացավ նրա այդ մտադրությունը հետագայում»: (տես «Հուշեր Եղիշե Չարենցի մասին», Երեւան, 1986, էջ 45):
Թեեւ Ալմաստ Զաքարյանը, խոսելով Չարենցի 1916-1917 թվականների գործունեության մասին, իր աշխատության մեջ հիշատակել է Կարինե Քոթանջյանի վերոհիշյալ վկայությունը, սակայն լրացուցիչ տվյալ չի հաղորդել կամ ենթադրություններ չի կատարել:
Կարինե Քոթանջյանն իսկապես սխալվում էր. Չարենցի հրատարակելիք գրական ամսագիրը չպետք է լիներ «Կարմիր աստղը», այլ պիտի ունենար մի ավելի ռոմանտիկ, այդ շրջանի չարենցյան ոգուն առավել ներդաշնակ անուն: Դա մենք պարզեցինք բոլորովին պատահաբար, երբ 1916 թվականի Բաքվի «Արեւ» պարբերականը թերթատելիս հուլիսի 2-ի
ԱՐԾՎԻ ԲԱ  Չարենցի պոեզիայում անմահացած նրա երիտասարդության մեծ սերըՙ կարսեցի կապուտաչյա գեղեցկուհի Կարինե Քոթանջյանը, բանաստեղծին նվիրված իր հուշերում վկայել է, որ «...Չարենցը Կարսում Տաճատ Ալեքսանյանի հետ միասին մտադիր էր հրատարակել գրական ամսագիր, եթե չեմ սխալվումՙ «Կարմիր աստղ» խորագրով: Ամսագրի համար հանձնարարվեց ինձ ռուսերենից թարգմանել, եթե հիշողությունս չի դավաճանումՙ Գարշինի «Красный цветок» պատմվածքը: Չգիտեմ ինչ ընթացք ստացավ նրա այդ մտադրությունը հետագայում»: (տես «Հուշեր Եղիշե Չարենցի մասին», Երեւան, 1986, էջ 45):
Թեեւ Ալմաստ Զաքարյանը, խոսելով Չարենցի 1916-1917 թվականների գործունեության մասին, իր աշխատության մեջ հիշատակել է Կարինե Քոթանջյանի վերոհիշյալ վկայությունը, սակայն լրացուցիչ տվյալ չի հաղորդել կամ ենթադրություններ չի կատարել:
Կարինե Քոթանջյանն իսկապես սխալվում էր. Չարենցի հրատարակելիք գրական ամսագիրը չպետք է լիներ «Կարմիր աստղը», այլ պիտի ունենար մի ավելի ռոմանտիկ, այդ շրջանի չարենցյան ոգուն առավել ներդաշնակ անուն: Դա մենք պարզեցինք բոլորովին պատահաբար, երբ 1916 թվականի Բաքվի «Արեւ» պարբերականը թերթատելիս հուլիսի 2-ի


Չարենցի պոեզիայում անմահացած նրա երիտասարդության մեծ սերըՙ կարսեցի կապուտաչյա գեղեցկուհի Կարինե Քոթանջյանը, բանաստեղծին նվիրված իր հուշերում վկայել է, որ «...Չարենցը Կարսում Տաճատ Ալեքսանյանի հետ միասին մտադիր էր հրատարակել գրական ամսագիր, եթե չեմ սխալվումՙ «Կարմիր աստղ» խորագրով: Ամսագրի համար հանձնարարվեց ինձ ռուսերենից թարգմանել, եթե հիշողությունս չի դավաճանումՙ Գարշինի «Красный цветок» պատմվածքը: Չգիտեմ ինչ ընթացք ստացավ նրա այդ մտադրությունը հետագայում»: (տես «Հուշեր Եղիշե Չարենցի մասին», Երեւան, 1986, էջ 45):
Թեեւ Ալմաստ Զաքարյանը, խոսելով Չարենցի 1916-1917 թվականների գործունեության մասին, իր աշխատության մեջ հիշատակել է Կարինե Քոթանջյանի վերոհիշյալ վկայությունը, սակայն լրացուցիչ տվյալ չի հաղորդել կամ ենթադրություններ չի կատարել:
Կարինե Քոթանջյանն իսկապես սխալվում էր. Չարենցի հրատարակելիք գրական ամսագիրը չպետք է լիներ «Կարմիր աստղը», այլ պիտի ունենար մի ավելի ռոմանտիկ, այդ շրջանի չարենցյան ոգուն առավել ներդաշնակ անուն: Դա մենք պարզեցինք բոլորովին պատահաբար, երբ 1916 թվականի Բաքվի «Արեւ» պարբերականը թերթատելիս հուլիսի 2-ի համարում հանդիպեցինք հետեւյալ ծանուցմանը.
«ԿԱՐՍՈՒՄ մինչեւ սոյն տարուայ օգոստոսի 15-ը լոյս է տեսնելու «ԼՈՒՍԱՄՓՈՓ» անունով գրական-գեղարուեստական-քննադատական-երիտասարդական ժողովածու:
Կազմողներն ենՙ Եղիշէ Սողոմոնեան, Կարինէ Քօթանեան (sic) եւ Տաճատ Բաղդասարեան: Նիւթեր ուղարկել հետեւեալ հասցէովՙ Карс, Александровская 2-2, Тачату Багдасаряну.»:
Այստեղ խոսքը ժողովածուի, ոչ ամսագրի մասին է, սակայն աներկբա է, որ խոսքը վերաբերում է Կարինե Քոթանջյանի վերոբերյալ վկայությանը: Ինչ խոսք, գրական ժողովածուն կարող էր եւ լինել պարբերական հրատարակությունՙ ժամանակի ընթացքում վերածվելով ամսագրի, որին սակայն վիճակված չէր անգամ մեկ համար լույս տեսնել:
Առաջին հերթին աչքի է զարնում ծանուցման մեջ բանաստեղծի անվան Եղիշե Սողոմոնյան հիշատակումը, երբ նա արդեն ստորագրում էր Եղիշե Չարենց: Հավանաբար այս շրջանում նա տակավին ցանկացել է գրական անունը գործածել միայն բանաստեղծությունների համար, իսկ այլ պարագաներում (տվյալ դեպքումՙ որպես ժողովածուի կազմող) հանդես գալ իսկական ազգանվամբ:
Հատկանշական է նաեւ ծրագրված ժողովածուի անվանումը, որն անմիջապես հիշեցնում է չարենցյան հանրահայտ տողըՙ «Լուսամփոփի՜ պես աղջիկը»: Պատահական չէ, որ հենց «լուսամփոփի պես աղջկա»ՙ Կարինե Քոթանջյանի հետ է նա ծրագրել իրականացնել իր գրական նախագիծը:
Ուշագրավ է նաեւ հրատարակվելիք ժողովածուի երիտասարդական ուղղվածությունը: 20-րդ դարասկզբից հայ իրականության մեջ տպագրվել են գրական ժողովածուներ, որ միավորել են նույնաբնույթ հեղինակների (հիշենք, օրինակ, «Ոստիկ, հայ կանանց ժողովածու» գիրքը, հրատարակված դարձյալ գավառումՙ Ալեքսանդրապոլում, 1904 թվականին): Երիտասարդական գրական ժողովածու, որքան մեզ հայտնի է, հայ իրականության մեջ մինչ այդ չի եղել:
Ինչպես տեսնում ենք, Կարինե Քոթանջյանը ստույգ չի հիշել նաեւ իրենց գործընկերոջՙ Տաճատի ազգանունը (Ալեքսանյանՙ Բաղդասարյանի փոխարեն): Այս Տաճատ Բաղդասարյանն, անշուշտ, եղել է Չարենցի շրջապատից մի գրասեր կարսեցի երիտասարդ, որի մասին լրացուցիչ տվյալներ չենք բացահայտել: Այն, որ թղթակցություններ ընդունելու համար նշվել է նրա տան հասցեն, ցույց է տալիս, որ ժողովածուի հրատարակության գործում նա հավասար իրավունքներ է ունեցել, ինչպես Չարենցը եւ Կարինե Քոթանջյանը:
Ըստ Կարինե Քոթանջյանի վերոհիշյալ վկայության, ժողովածուում պետք է հրատարակվեին ոչ միայն ինքնուրույն, այլեւ թարգմանական ստեղծագործություններ: Չնայած Կ. Քոթանջյանին թարգմանություն հանձնարարվել է ոչ ժամանակակից գրականությունից (Վսեւոլոդ Գարշինը 19-րդ դարի ականավոր ռուս գրող էր), սակայն առաջարկված գործըՙ Գարշինի լավագույն ստեղծագործություններից 1883 թվականին գրած «Կարմիր ծաղիկ» պատմվածքը, շատ այժմեական էր Առաջին համաշխարհային պատերազմի օրերին: Պատմվածքի հերոսը հոգեկան հիվանդ է, որը մաքառում է համաշխարհային չարիքի դեմ, որը, ինչպես իրեն է թվում, վերածվել է այգում գտնվող կարմիր ծաղկի: Բավական է քաղել այն, եւ կվերանա աշխարհի չարիքը... Այս այլաբանությունը պիտի որ հարազատ լիներ Չարենցին, ով այդ օրերին տեսնում էր սեփական ժողովրդի բնաջնջումը համաշխարհային չարիքիՙ պատերազմական արհավիրքներում:
Հետաքրքրական է, որ հուլիսի 2-ին տպագրված թերթում ժողովածուի հրատարակության համար որոշակի թվական է նշվելՙ օգոստոսի 15: Կարելի է ենթադրել, որ ժողովածուն արդեն պատրաստ է եղել տպարան հանձնվելու, եւ «Արեւ»-ում հրատարակված ծանուցումը եղել է աշխատակցության հրավեր հաջորդ պրակի համար:
Դժվար չէ ենթադրել, թե ինչու չի կայացել Չարենցի «Լուսամփոփը»: Թեեւ Սարյանը շարունակում էր ծաղիկներ նկարել, Թիֆլիսում գործում էր «Հայ նկարիչների միությունը», Հովհաննես Զարիֆյանը հայկական խաղարկային ֆիլմ նկարահանելու ծրագրեր էր մշակում, սակայն, այդուհանդերձ, 1916 թվականն էր, Առաջին աշխարհամարտի դժնդակ օրերը, իսկ Կարսը հեռու չէր ողբի ու որբի արյունոտ ռազմաբեմից...
Այսպիսով, ժամանակի մամուլի մի փոքրիկ, անտեսված ծանուցում, սակայն այնտեղ առկա մեծության անվան հիշատակությունը մի փոքրիկ շտրիխ է ավելացնում նրա կենսագրությանը եւ տարբեր ենթադրությունների տեղիք տալիս: Վստահ կարելի է ասել, որ եթե կայանար Եղիշե Չարենցի «Լուսամփոփը», բանաստեղծի բարձր ճաշակի եւ ծրագրած հրատարակության երիտասարդական բնույթի շնորհիվ այն կարող էր դառնալ ուշագրավ գրական երեւույթ, Կարսի հայ գրահրատարակչության պատմության համար մասնավորապես եւ 1910-ականների ոչ հարուստ հայ գրական անդաստանի համարՙ ընդհանրապես…


Edited by Yervant1, 03 December 2012 - 04:32 PM.


#20 Arpa

Arpa

    Veteran

  • Members
  • PipPipPipPipPip
  • 10,011 posts
  • Gender:Male
  • Interests:Culture

Posted 01 December 2012 - 01:37 PM

Swear and swear again.
Dear Garo, with all due respcts.
After spending hours and hours on the above article, with edit, re-eddit and edit again it still turns out as gibberish?
What am I doing wrong?
Where and what the hell is HTML? I know. I have applied it at times, but why I can't I apply it here?
CAN WE PLEASE GO BACK TO THE PREVIOUS FORMAT When life was so much simpler?
Do you wonder why some of our best Friends like Nane, Ani.SAS and Johannes are not writing in AEMENIAN anymore ?

Edited by Arpa, 01 December 2012 - 01:47 PM.





0 user(s) are reading this topic

0 members, 0 guests, 0 anonymous users